INTERNATIONAAL RECHT
VUB Rechtenstudent – De Mentor
,INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 1. BASISKENMERKEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT. ..... 1
1.1 GEDECENTRALISEERDE HORIZONTALE RECHTSORDE ....................................................... 1
1.1.1 GEEN CENTRALE WETGEVER - CONSENSUALISME ............................................................... 1
1.1.2 GEEN CENTRALE RECHTER ................................................................................................. 2
1.1.3 GEEN CENTRALE INSTANTIE VOOR RECHTSHANDHAVING. .................................................. 2
1.1.3.1 Eigenrichting (self-help) door de staten zelf .................................................................. 3
1.1.3.2 Retorsie .......................................................................................................................... 3
1.1.3.3 Represaille...................................................................................................................... 3
1.1.4 WISSELWERKING INTERNATIONAAL- NATIONAAL RECHT ................................................... 3
HOOFDSTUK 2. SUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT .............................. 4
2.1 RECHTSSUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT............................................................ 4
2.2 BELANG VAN SUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT EN RECHTSPERSOONLIJKHEID . 5
2.3 RECHTSBEKWAAMHEID RECHTSSUBJECTEN ...................................................................... 5
HOOFDSTUK 3. STATEN ..................................................................................................... 7
3.1 WAT IS EEN STAAT? ............................................................................................................. 7
3.1.1 KENMERK 1: GRONDGEBIED .............................................................................................. 8
3.1.1.1 Afbakenen van de grenzen ............................................................................................. 8
3.1.1.2 Geschillen over grondgebied ....................................................................................... 13
3.1.1.3 Wanneer wordt de titel (aanspraak) beoordeeld?......................................................... 18
3.1.1.4 Grondgebied moet niet noodzakelijk aansluitend zijn ................................................. 19
3.1.1.5 Territorium op zee........................................................................................................ 19
3.1.1.6 Het luchtruim ............................................................................................................... 22
3.1.2 KENMERK 2: BEVOLKING. ................................................................................................ 23
3.1.2.1 Staatsonderdanen versus vreemdelingen ..................................................................... 23
3.1.2.2 Toekenning nationaliteit .............................................................................................. 23
3.1.2.3 Gezag ........................................................................................................................... 24
3.1.2.4 Soevereiniteit ............................................................................................................... 25
3.2 HOE ONTSTAAT EEN STAAT? ............................................................................................. 27
,3.2.1 DRIE PERIODES ................................................................................................................. 27
3.2.2 VIER ONSTAANSMOGELIJKHEDEN..................................................................................... 28
3.2.2.1 Secessie ........................................................................................................................ 28
3.2.2.2 Ontbinding ................................................................................................................... 28
3.2.2.3 Integratie ...................................................................................................................... 28
3.2.2.4 Absorptie ...................................................................................................................... 28
3.2.3 WANNEER IS EEN ENTITEIT EFFECTIEF EEN NIEUWE STAAT? ............................................ 29
3.2.3.1 Effectiviteit .................................................................................................................. 30
3.2.3.2 Legaliteit ...................................................................................................................... 31
3.2.3.3 Erkenning ..................................................................................................................... 32
3.2.4 OP WELKE MANIER WORDT MEN DAN EEN STAAT BINNEN HET IR (2 MANIEREN) .............. 33
3.2.4.1 Via de politieke methode: gebruik van geweld............................................................ 33
3.2.4.2 Via het recht: Zelfbeschikkingsrecht ........................................................................... 33
HOOFDSTUK 4. STATENOPVOLGING .......................................................................... 37
4.1 VRAAGSTELLING? ............................................................................................................. 37
4.2 DE STATUS VAN VERDRAGEN BIJ DE STATENOPVOLGING................................................ 38
4.2.1 GEBONDEN DOOR VERDRAG OMWILLE VAN SOORT VERDRAG ......................................... 38
4.2.2 GEBONDEN DOOR VERDRAG OMWILLE VAN MANIER WAAROP EEN STAAT IS TOTSTAND
GEKOMEN .................................................................................................................................. 40
4.3 GRENZEN BIJ STATENOPVOLGING..................................................................................... 41
4.4 NATIONALITEIT BIJ STATENOPVOLGING (DE INWONERS) ................................................ 41
4.5 BEZITTINGEN EN SCHULDEN ............................................................................................. 42
4.5.1 DE STAATSBEZITTINGEN .................................................................................................. 42
4.5.2 DE SCHULDEN .................................................................................................................. 44
4.6 LIDMAATSCHAP VAN EEN INTERNATIONALE ORGANISATIES ........................................... 45
HOOFDSTUK 5. DE AFBAKENING VAN STAATSGEZAG ......................................... 46
5.1 BRONNEN ........................................................................................................................... 46
5.2 ALGEMENE BEGINSELEN ................................................................................................... 46
5.2.1 VERBOD ZICH IN TE MENGEN IN DE INTERNE AANGELEGENHEDEN VAN EEN STAAT .......... 46
5.2.1.1 ASPECT RELATIE STAAT – INTERNATIONALE ORGANISATIE .................... 46
, 5.2.1.2 ASPECT RELATIE STAAT-STAAT ......................................................................... 48
5.2.2 VERBOD OP SCHADE TOEBRENGEN AAN EEN ANDERE STAAT OF HET GRONDGEBIED TE
LATEN GEBRUIKEN OM SCHADE TE BEROKKENEN AAN EEN ANDERE STAAT............................... 49
5.2.3 VERBOD OP GEWELD ........................................................................................................ 50
5.3 UITOEFENEN VAN RECHTSMACHT (JURISDICTIE) ............................................................. 50
5.3.1 TERRITORIALITEITSBEGINSEL........................................................................................... 51
5.3.2 NATIONALITEITSBEGINSEL ............................................................................................... 52
5.3.3 BESCHERMINGSBEGINSEL ................................................................................................ 52
5.3.4 UNIVERSITALITEITSBEGINSEL .......................................................................................... 53
5.4 UITLEVERING EN RECHTSHULP ......................................................................................... 55
5.5 DE VRAAG ROND IMMUNITEIT ........................................................................................... 56
5.5.1 STAATSIMMUNITEIT ......................................................................................................... 56
5.5.2 IMMUNITEIT VAN BEPAALDE PERSONEN ........................................................................... 58
5.5.3 DIPLOMATIEKE EN CONSULAIRE BETREKKINGEN ............................................................. 61
5.5.3.1 Immuniteit van diplomaten .......................................................................................... 61
5.5.3.2 Consulaire betrekkingen .............................................................................................. 64
HOOFDSTUK 6. VERDRAGENRECHT ........................................................................... 65
6.1 WAT ZIJN INTERNATIONALE VERDRAGEN? ...................................................................... 65
6.1.1 SOORTEN VERDRAGEN ..................................................................................................... 66
6.1.2 VOORDELEN VERDRAGEN VERSUS GEWOONTERECHT ...................................................... 67
6.1.3 COLLECTIES EN VERDRAGEN ............................................................................................ 67
6.1.4 VORM VAN EEN VERDRAG ................................................................................................ 67
6.1.5 STRUCTUUR VAN EEN VERDRAG ....................................................................................... 68
6.1.6 TOTSTANDKOMING VAN EEN VERDRAG ............................................................................ 68
6.1.6.1 Onderhandelingen ........................................................................................................ 68
6.1.6.2 Ondertekening .............................................................................................................. 69
6.1.6.3 Ratificatie ..................................................................................................................... 69
6.1.6.4 Inwerkingtreding .......................................................................................................... 69
6.2 NATIONAAL RECHT (BELGIË)............................................................................................ 70
6.2.1 BEVOEGDHEDEN VERDRAGEN SLUITEN IN NATIONAAL RECHT ......................................... 70
6.2.2 WERKWIJZE VERDRAG SLUITEN ....................................................................................... 70
VUB Rechtenstudent – De Mentor
,INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 1. BASISKENMERKEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT. ..... 1
1.1 GEDECENTRALISEERDE HORIZONTALE RECHTSORDE ....................................................... 1
1.1.1 GEEN CENTRALE WETGEVER - CONSENSUALISME ............................................................... 1
1.1.2 GEEN CENTRALE RECHTER ................................................................................................. 2
1.1.3 GEEN CENTRALE INSTANTIE VOOR RECHTSHANDHAVING. .................................................. 2
1.1.3.1 Eigenrichting (self-help) door de staten zelf .................................................................. 3
1.1.3.2 Retorsie .......................................................................................................................... 3
1.1.3.3 Represaille...................................................................................................................... 3
1.1.4 WISSELWERKING INTERNATIONAAL- NATIONAAL RECHT ................................................... 3
HOOFDSTUK 2. SUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT .............................. 4
2.1 RECHTSSUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT............................................................ 4
2.2 BELANG VAN SUBJECTEN VAN INTERNATIONAAL RECHT EN RECHTSPERSOONLIJKHEID . 5
2.3 RECHTSBEKWAAMHEID RECHTSSUBJECTEN ...................................................................... 5
HOOFDSTUK 3. STATEN ..................................................................................................... 7
3.1 WAT IS EEN STAAT? ............................................................................................................. 7
3.1.1 KENMERK 1: GRONDGEBIED .............................................................................................. 8
3.1.1.1 Afbakenen van de grenzen ............................................................................................. 8
3.1.1.2 Geschillen over grondgebied ....................................................................................... 13
3.1.1.3 Wanneer wordt de titel (aanspraak) beoordeeld?......................................................... 18
3.1.1.4 Grondgebied moet niet noodzakelijk aansluitend zijn ................................................. 19
3.1.1.5 Territorium op zee........................................................................................................ 19
3.1.1.6 Het luchtruim ............................................................................................................... 22
3.1.2 KENMERK 2: BEVOLKING. ................................................................................................ 23
3.1.2.1 Staatsonderdanen versus vreemdelingen ..................................................................... 23
3.1.2.2 Toekenning nationaliteit .............................................................................................. 23
3.1.2.3 Gezag ........................................................................................................................... 24
3.1.2.4 Soevereiniteit ............................................................................................................... 25
3.2 HOE ONTSTAAT EEN STAAT? ............................................................................................. 27
,3.2.1 DRIE PERIODES ................................................................................................................. 27
3.2.2 VIER ONSTAANSMOGELIJKHEDEN..................................................................................... 28
3.2.2.1 Secessie ........................................................................................................................ 28
3.2.2.2 Ontbinding ................................................................................................................... 28
3.2.2.3 Integratie ...................................................................................................................... 28
3.2.2.4 Absorptie ...................................................................................................................... 28
3.2.3 WANNEER IS EEN ENTITEIT EFFECTIEF EEN NIEUWE STAAT? ............................................ 29
3.2.3.1 Effectiviteit .................................................................................................................. 30
3.2.3.2 Legaliteit ...................................................................................................................... 31
3.2.3.3 Erkenning ..................................................................................................................... 32
3.2.4 OP WELKE MANIER WORDT MEN DAN EEN STAAT BINNEN HET IR (2 MANIEREN) .............. 33
3.2.4.1 Via de politieke methode: gebruik van geweld............................................................ 33
3.2.4.2 Via het recht: Zelfbeschikkingsrecht ........................................................................... 33
HOOFDSTUK 4. STATENOPVOLGING .......................................................................... 37
4.1 VRAAGSTELLING? ............................................................................................................. 37
4.2 DE STATUS VAN VERDRAGEN BIJ DE STATENOPVOLGING................................................ 38
4.2.1 GEBONDEN DOOR VERDRAG OMWILLE VAN SOORT VERDRAG ......................................... 38
4.2.2 GEBONDEN DOOR VERDRAG OMWILLE VAN MANIER WAAROP EEN STAAT IS TOTSTAND
GEKOMEN .................................................................................................................................. 40
4.3 GRENZEN BIJ STATENOPVOLGING..................................................................................... 41
4.4 NATIONALITEIT BIJ STATENOPVOLGING (DE INWONERS) ................................................ 41
4.5 BEZITTINGEN EN SCHULDEN ............................................................................................. 42
4.5.1 DE STAATSBEZITTINGEN .................................................................................................. 42
4.5.2 DE SCHULDEN .................................................................................................................. 44
4.6 LIDMAATSCHAP VAN EEN INTERNATIONALE ORGANISATIES ........................................... 45
HOOFDSTUK 5. DE AFBAKENING VAN STAATSGEZAG ......................................... 46
5.1 BRONNEN ........................................................................................................................... 46
5.2 ALGEMENE BEGINSELEN ................................................................................................... 46
5.2.1 VERBOD ZICH IN TE MENGEN IN DE INTERNE AANGELEGENHEDEN VAN EEN STAAT .......... 46
5.2.1.1 ASPECT RELATIE STAAT – INTERNATIONALE ORGANISATIE .................... 46
, 5.2.1.2 ASPECT RELATIE STAAT-STAAT ......................................................................... 48
5.2.2 VERBOD OP SCHADE TOEBRENGEN AAN EEN ANDERE STAAT OF HET GRONDGEBIED TE
LATEN GEBRUIKEN OM SCHADE TE BEROKKENEN AAN EEN ANDERE STAAT............................... 49
5.2.3 VERBOD OP GEWELD ........................................................................................................ 50
5.3 UITOEFENEN VAN RECHTSMACHT (JURISDICTIE) ............................................................. 50
5.3.1 TERRITORIALITEITSBEGINSEL........................................................................................... 51
5.3.2 NATIONALITEITSBEGINSEL ............................................................................................... 52
5.3.3 BESCHERMINGSBEGINSEL ................................................................................................ 52
5.3.4 UNIVERSITALITEITSBEGINSEL .......................................................................................... 53
5.4 UITLEVERING EN RECHTSHULP ......................................................................................... 55
5.5 DE VRAAG ROND IMMUNITEIT ........................................................................................... 56
5.5.1 STAATSIMMUNITEIT ......................................................................................................... 56
5.5.2 IMMUNITEIT VAN BEPAALDE PERSONEN ........................................................................... 58
5.5.3 DIPLOMATIEKE EN CONSULAIRE BETREKKINGEN ............................................................. 61
5.5.3.1 Immuniteit van diplomaten .......................................................................................... 61
5.5.3.2 Consulaire betrekkingen .............................................................................................. 64
HOOFDSTUK 6. VERDRAGENRECHT ........................................................................... 65
6.1 WAT ZIJN INTERNATIONALE VERDRAGEN? ...................................................................... 65
6.1.1 SOORTEN VERDRAGEN ..................................................................................................... 66
6.1.2 VOORDELEN VERDRAGEN VERSUS GEWOONTERECHT ...................................................... 67
6.1.3 COLLECTIES EN VERDRAGEN ............................................................................................ 67
6.1.4 VORM VAN EEN VERDRAG ................................................................................................ 67
6.1.5 STRUCTUUR VAN EEN VERDRAG ....................................................................................... 68
6.1.6 TOTSTANDKOMING VAN EEN VERDRAG ............................................................................ 68
6.1.6.1 Onderhandelingen ........................................................................................................ 68
6.1.6.2 Ondertekening .............................................................................................................. 69
6.1.6.3 Ratificatie ..................................................................................................................... 69
6.1.6.4 Inwerkingtreding .......................................................................................................... 69
6.2 NATIONAAL RECHT (BELGIË)............................................................................................ 70
6.2.1 BEVOEGDHEDEN VERDRAGEN SLUITEN IN NATIONAAL RECHT ......................................... 70
6.2.2 WERKWIJZE VERDRAG SLUITEN ....................................................................................... 70
