DEEL 1: Systematiek
H1: Wat is plantenbiologie?
1. Diversiteit van plantenstudies
Plantenanatomie
= de studie die zich bezighoudt met de interne structuren en opbouw van planten
→ gesticht door toedoen van verschillende wetenschappelijke pioniers
- Marcello Malpighi (1628-1694) die verschillende weefsels van stengels en wortels beschreef
- Nehemiah Grew (1628-1711) die de structuur van hout beter berschreef dan eender wie
Kennis van plantenanatomie wordt hedendaags toegepast om gebeurtenissen uit het verleden te
verklaren
- Klimaat uit het verleden wordt samengesteld door de dendrochronologie bv. via het meten
van de breedte van jaaringen in hout
- Forensische toepassing: plantenfragmenten, die op kleding of onder vingernagels gevonden
worden, kunnen gebruikt worden om te bepalen waar een misdaad zich heeft afgespeeld
- Paleobotanie = onderafdeling van plantenanatomie, de studie van plantenfossielen
Plantenfysiologie
= de studie die zich bezighoudt met de functies van planten
→ gesticht door van Helmont (1577-1644) die als eerste aantoonde dat planten niet dezelfde
nutritionele noden hebben als dieren
Klassiek experiment:
- Van Helmont plaatste een wilgentak in een aardewerken pot waarbij de aarde werd
afgedekt zodat niet erop kon vallen om het gewicht te laten toenemen
- Na 5 jaar groei woog hij de plant en de aarde
- Conslusie: de aarde woog nog evenveel en de plant was aanzienlijk in gewicht
- Nu weten we dat de gewichtstoename te wijten is aan fotosynthetische activiteit, maar toen
besloot hij dat het een gevolg was van de opname van water
Dia 16: linkse foto is vaak een examenvraag
Taxonomie en systematiek
Er was een systeem nodig om alle planten te katalogiseren
- Taxonomen = plantkundigen die zich bezighouden met het identificeren, benoemen en
classificeren van planten stelden manieren voor om dit te doen
- Een groot deel van het hedendaagse klassificatiesysteem is te danken aan Carolus Linnaeus
(1707-1778)
Taxonomie
= beschrijft, benoemt en classificeert organismen
- Systematiek is hieraan verwant, maar is iets breder aangezien deze ook de manieren
onderzoekt om planten in groepen onder te verdelen
- Bestuderen en ontdekken van nieuwe planten blijft bezig voor bv. nieuwe medicinale
eigenschappen
,Plantengeografie en plantenecologie
Plantengeografie
= de discipline die bestudeert hoe en waarom planten over de wereld verspreid zijn
→ ontstond pas in de 19e eeuw
Plantenecologie
= de discipline die onderzoekt hoe planten met elkaar en met de omgeving interageren
→ ontstond pas in de 19e eeuw
Plantengenitici
= de studie die zich bezighoudt met het bestuderen van de erfelijkheid tussen planten
Pionier: Gregor Mendel (1822-1884) met de beschrijving van de erfelijkheid in erwten
Via genetische engineering worden genen tussen planten uitgewisseld en kan men planten kweken
met bv. specifieke hogere weerstand tegen bepaalde pesten, een hogere droogteresistentie…
- Nadeel: technieken kunnen soms op morele weerstand botsen
- Voordeel: technieken leiden tot betere agriculturele, medicinale en andere interessante
planten
Celbiologie
= de discipline die zich bezighoudt met celstructuur en functie
Elektronenmicroscoop leiden tot betere inzichten doordat de resolutie van het onderzoek werd vergroot
Economische plantkunde – ethnobotanie
= de discipline die focust op het praktische gebruik van planten en plantaardige producten
→ ontstond in de oudheid wanneer mensen planten ontdekten, gebruikten en kweekten als voedsel
2. Plantennamen en classificatie
Er was nood aan een uniforme nomenclatuur zodat iedereen meteen weet over welke plant het gaat
→ binomiale nomenclatuur
, H2: Protisten
Kenmerken van protisten:
- Eencellig, dus één kern per cel
- Voortplanting gebeurt meestal via celdeling en seksuele processen (zowel aseksueel als seksueel)
- Velen zijn beweeglijk
1. Phylum Chlorophyta – groenwieren
Kenmerken van groenwieren:
- 7500 soorten
- Bevatten chlorofyl
- Slagen hun voedsel op o.v.v. zetmeel in chloroplasten
- Doen aan fotosynthese = het gebruik van CO2 om O2 aan te maken
- De belangrijkste groep in korstmossen
- Voorkomen:
• Oceanen waar ze een belangrijk deel vormen van het plankton
• Als groene lagen op de stam van bomen of op monumenten
• Op de pels van jungledieren
• In sneeuwbanken, in sponzen of platwormen
• Op rotsen of op het schild van schildpadden
• In zoetwaterpoeltjes bv. beken tussen velden, meren en rivieren
Micromonias
= de kleinste bekende eukaryote cel
- Slechts 1 μm in diameter
Volvox
= groenalg, een kolonie van enkelvoudige cellen die gaan samenwerken
Ulva
= zeesla
Spirogyra
= schroefwier
- Veel voorkomende zoetwateralg
- Bestaat uit onvertakte filamenten van cilindrische cellen
- Drijven vaak in grote massa’s op de oppervlakte van stilstaande waters of traagstromende
beekjes
- Elke cel bevat één of meerdere chloroplasten die als een spiraal rondom een onzichtbare
vacuole geweven is
→ de meesten hebben 2 chloroplasten, max. 16
- Produceert geen beweeglijke zoosporen of andere cellen met flagellen
- Aseksuele voortplanting gebeurt wanneer een filament scheurt of breekt door toedoen van
hevige waterslag of storm
- Komen in grote getallen voor waardoor de filamenten steeds in nauw contact zijn met elkaar
- Vormen papillae (= uitstulpingen) recht tegenover elkaar wanneer ze elkaar raken
→ Gevolg: filamenten worden lichtjes uit elkaar geduwd
→ MAAR: na een tijd versmelten de tips van de papillae → er ontstaan dunne
conjugatiebuizen tussen de naburige filamenten
H1: Wat is plantenbiologie?
1. Diversiteit van plantenstudies
Plantenanatomie
= de studie die zich bezighoudt met de interne structuren en opbouw van planten
→ gesticht door toedoen van verschillende wetenschappelijke pioniers
- Marcello Malpighi (1628-1694) die verschillende weefsels van stengels en wortels beschreef
- Nehemiah Grew (1628-1711) die de structuur van hout beter berschreef dan eender wie
Kennis van plantenanatomie wordt hedendaags toegepast om gebeurtenissen uit het verleden te
verklaren
- Klimaat uit het verleden wordt samengesteld door de dendrochronologie bv. via het meten
van de breedte van jaaringen in hout
- Forensische toepassing: plantenfragmenten, die op kleding of onder vingernagels gevonden
worden, kunnen gebruikt worden om te bepalen waar een misdaad zich heeft afgespeeld
- Paleobotanie = onderafdeling van plantenanatomie, de studie van plantenfossielen
Plantenfysiologie
= de studie die zich bezighoudt met de functies van planten
→ gesticht door van Helmont (1577-1644) die als eerste aantoonde dat planten niet dezelfde
nutritionele noden hebben als dieren
Klassiek experiment:
- Van Helmont plaatste een wilgentak in een aardewerken pot waarbij de aarde werd
afgedekt zodat niet erop kon vallen om het gewicht te laten toenemen
- Na 5 jaar groei woog hij de plant en de aarde
- Conslusie: de aarde woog nog evenveel en de plant was aanzienlijk in gewicht
- Nu weten we dat de gewichtstoename te wijten is aan fotosynthetische activiteit, maar toen
besloot hij dat het een gevolg was van de opname van water
Dia 16: linkse foto is vaak een examenvraag
Taxonomie en systematiek
Er was een systeem nodig om alle planten te katalogiseren
- Taxonomen = plantkundigen die zich bezighouden met het identificeren, benoemen en
classificeren van planten stelden manieren voor om dit te doen
- Een groot deel van het hedendaagse klassificatiesysteem is te danken aan Carolus Linnaeus
(1707-1778)
Taxonomie
= beschrijft, benoemt en classificeert organismen
- Systematiek is hieraan verwant, maar is iets breder aangezien deze ook de manieren
onderzoekt om planten in groepen onder te verdelen
- Bestuderen en ontdekken van nieuwe planten blijft bezig voor bv. nieuwe medicinale
eigenschappen
,Plantengeografie en plantenecologie
Plantengeografie
= de discipline die bestudeert hoe en waarom planten over de wereld verspreid zijn
→ ontstond pas in de 19e eeuw
Plantenecologie
= de discipline die onderzoekt hoe planten met elkaar en met de omgeving interageren
→ ontstond pas in de 19e eeuw
Plantengenitici
= de studie die zich bezighoudt met het bestuderen van de erfelijkheid tussen planten
Pionier: Gregor Mendel (1822-1884) met de beschrijving van de erfelijkheid in erwten
Via genetische engineering worden genen tussen planten uitgewisseld en kan men planten kweken
met bv. specifieke hogere weerstand tegen bepaalde pesten, een hogere droogteresistentie…
- Nadeel: technieken kunnen soms op morele weerstand botsen
- Voordeel: technieken leiden tot betere agriculturele, medicinale en andere interessante
planten
Celbiologie
= de discipline die zich bezighoudt met celstructuur en functie
Elektronenmicroscoop leiden tot betere inzichten doordat de resolutie van het onderzoek werd vergroot
Economische plantkunde – ethnobotanie
= de discipline die focust op het praktische gebruik van planten en plantaardige producten
→ ontstond in de oudheid wanneer mensen planten ontdekten, gebruikten en kweekten als voedsel
2. Plantennamen en classificatie
Er was nood aan een uniforme nomenclatuur zodat iedereen meteen weet over welke plant het gaat
→ binomiale nomenclatuur
, H2: Protisten
Kenmerken van protisten:
- Eencellig, dus één kern per cel
- Voortplanting gebeurt meestal via celdeling en seksuele processen (zowel aseksueel als seksueel)
- Velen zijn beweeglijk
1. Phylum Chlorophyta – groenwieren
Kenmerken van groenwieren:
- 7500 soorten
- Bevatten chlorofyl
- Slagen hun voedsel op o.v.v. zetmeel in chloroplasten
- Doen aan fotosynthese = het gebruik van CO2 om O2 aan te maken
- De belangrijkste groep in korstmossen
- Voorkomen:
• Oceanen waar ze een belangrijk deel vormen van het plankton
• Als groene lagen op de stam van bomen of op monumenten
• Op de pels van jungledieren
• In sneeuwbanken, in sponzen of platwormen
• Op rotsen of op het schild van schildpadden
• In zoetwaterpoeltjes bv. beken tussen velden, meren en rivieren
Micromonias
= de kleinste bekende eukaryote cel
- Slechts 1 μm in diameter
Volvox
= groenalg, een kolonie van enkelvoudige cellen die gaan samenwerken
Ulva
= zeesla
Spirogyra
= schroefwier
- Veel voorkomende zoetwateralg
- Bestaat uit onvertakte filamenten van cilindrische cellen
- Drijven vaak in grote massa’s op de oppervlakte van stilstaande waters of traagstromende
beekjes
- Elke cel bevat één of meerdere chloroplasten die als een spiraal rondom een onzichtbare
vacuole geweven is
→ de meesten hebben 2 chloroplasten, max. 16
- Produceert geen beweeglijke zoosporen of andere cellen met flagellen
- Aseksuele voortplanting gebeurt wanneer een filament scheurt of breekt door toedoen van
hevige waterslag of storm
- Komen in grote getallen voor waardoor de filamenten steeds in nauw contact zijn met elkaar
- Vormen papillae (= uitstulpingen) recht tegenover elkaar wanneer ze elkaar raken
→ Gevolg: filamenten worden lichtjes uit elkaar geduwd
→ MAAR: na een tijd versmelten de tips van de papillae → er ontstaan dunne
conjugatiebuizen tussen de naburige filamenten
