SAMENVATTING
AUTOMATISERING
2022-2023
Donche Lauren
, Automatisatie - instrumentele analyse 2
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Automatisatie in de klinische biochemie
Inleiding
In het verleden werd alles manueel uitgevoerd en wat niets
geautomatiseerd. Het was handenarbeid.
Nu in het heden hebben we hele straten vol geautomatiseerde
toestellen die we in drie soorten kunnen onderverdelen:
- Pre-analytische toestellen
- Analytische toestellen
- Post-analytische toestellen
Bij de pre-analytische toestellen wordt het staal voorbereid om deze naar het juiste toestel
te kunnen brengen aan de hand van de aangevraagde testen. Dit gebeurd aan de hand van
het labo-informatica systeem. In de pre-analytische toestellen gebeurd al het
voorbereidingswerk zodanig in de analytische toestellen enkel de analyse moet plaatsvinden.
Voorbeeld: centrifugatie, secundaire stalen maken uit een moederstaal en labelen = aliclot,
etc.
Bij de analytische toestellen gebeurd de analyse van het staal.
Bij de post-analytische toestellen dient om de gebruikte stalen naar bewaringspool te
brengen voor eventueel extra testen die nadien door de behandelende arts wordt
aangevraagd.
Er worden op basis van de bekomen resultaten voor 70% - 85% klinische beslissingen
genomen voor eventuele behandelingen, medicatie, etc.
Labo-analyses
Nut van labotesten (kan worden opgedeeld in drie groepen)
1. Een bepaalde klinische diagnose te bevestigen of uit te sluiten
Aan de hand van symptomen/ziekte bij de patiënt worden er testen uitgevoerd om
klinische diagnose te bevestigen of uit te sluiten.
Voorbeeld: patiënt komt met symptomen van corona, dan kan een coronatest
uitgevoerd worden om de ziekte te bevestigen of uit te sluiten.
Er vindt een grondige gedetailleerde gerichte anamnese uitgevoerd (geen overbodige
testen want dat kost geld)
1
,2. Screening naar een bepaalde aandoening of naar bepaalde risicofactoren
Bij een screening is de patiënt in kwestie gezond, er wordt nagegaan of die een bepaalde
aandoening aan het ontwikkelen is volgens bepaald risicofactoren.
Voorbeeld: In familie (genetische voorgeschiedenis) zijn veel hartproblemen dan kan er
om de zoveel maanden/jaren een screening worden uitgevoerd ter controle of die de
ziekte/aandoening al dan niet aan het ontwikkelen is.
= preventief onderzoek
Nadeel: er zijn ook kansen op vals positieve en vals negatieve resultaten wat zorgt voor
beperking van de screening
3. Opvolgen (monitoring) van het (klinisch/toxisch) effect van een therapie
Monitoring is het opvolgen van de therapie
Voorbeelden:
o Orale anticoagulantia (bloedverdunners)
o Anti-epileptica om epilepsie-aanvallen te voorkomen
o Aminoglycosiden (antibiotica)
Doseren van dalwaarde (toxiciteit)
Doseren van piekwaarde (activiteit)
Labo-analyses kunnen uitgevoerd worden op verschillende soorten stalen zoals:
- Bloed (90 – 95%)
o Veneus (volbloed – serum – plasma)
o Capillair
o Arterieel (voor vb. zuurstofdruk, pH, etc.)
- Urine (5 – 10%)
o Random staal
o Urinedebiet (24u urine)
= urine op 24u afnemen en daar testen op doen
Waarom? Hormonologische testen want hormonen worden niet continue
geproduceerd. Al de urine wordt in één buis gestoken. Voor je start urine nog in
toilet en vanaf dan in de buis. Sommige hormonen zijn niet stabiel in urine
(probleem want die breken af) OPLOSSING in de buis zit een zuur in en die zorgt
ervoor dat de hormonen niet afbreken. Wel melden aan patiënt dat er zuur
aanwezig is in de buis.
Het is een buis van 2 of 3 L en sommige zijn bruin want sommige hormonen zijn
gevoelig voor licht. Er wordt voor de test wel voldoende met 500µL en er bestaat
een systeem als de buis dicht is gaat door vacuum een kleine tube aan de hand
van een tube opgezogen.
- Andere
o Beenmerg
o Cerebrospinaal vocht
o Gewrichtsvocht
o Etc.
2
, Labo-aanvraag
Is het geheel van de labo-analyse. De dokter vraagt (meerdere) testen aan voor het zoeken of
monitoren van therapie.
Er is een toename van het aantal uitgevoerde labo-analyses GEVOLG: streven naar
automatisatie.
Labo-protocol
Is het geheel van resultaten van de uitgevoerde labo-analyses met referentiewaarden
waardoor de resultaten kunnen worden geïnterpreteerd.
Indien er geen referentiewaarden vermeld staan kan er niet gesproken worden van een labo-
protocol!
Referentiewaarden voor en bepaalde test kan verschillen van labo tot labo is afhankelijk van
de labo-techniek. Is gekoppeld aan de techniek die het labo gebruikt. Arts kan moeilijk al die
referentiewaarden gaan leren dus daarom moet protocol referentiewaarden bevatten die
naast de bekomen resultaten moet staan van de desbetreffende patiënt.
Labo-aanvraag tot labo-protocol:
Pre-analytische fase buiten het labo
Pre-analytische fase in het labo
Analytische fase
Post-analytische fase
Automatisatie in de klinische biochemie
Als automatisatie als doel heeft om zo snel mogelijk te werken, dan moeten we kijken naar
de fase die het meeste tijd verliest.
60% van de analysetijd vindt plaats tijdens de pre-analytische fase, dus als we de tijd willen
verkorten dan moeten we de pre-analytische tijd verkorten.
3
AUTOMATISERING
2022-2023
Donche Lauren
, Automatisatie - instrumentele analyse 2
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Automatisatie in de klinische biochemie
Inleiding
In het verleden werd alles manueel uitgevoerd en wat niets
geautomatiseerd. Het was handenarbeid.
Nu in het heden hebben we hele straten vol geautomatiseerde
toestellen die we in drie soorten kunnen onderverdelen:
- Pre-analytische toestellen
- Analytische toestellen
- Post-analytische toestellen
Bij de pre-analytische toestellen wordt het staal voorbereid om deze naar het juiste toestel
te kunnen brengen aan de hand van de aangevraagde testen. Dit gebeurd aan de hand van
het labo-informatica systeem. In de pre-analytische toestellen gebeurd al het
voorbereidingswerk zodanig in de analytische toestellen enkel de analyse moet plaatsvinden.
Voorbeeld: centrifugatie, secundaire stalen maken uit een moederstaal en labelen = aliclot,
etc.
Bij de analytische toestellen gebeurd de analyse van het staal.
Bij de post-analytische toestellen dient om de gebruikte stalen naar bewaringspool te
brengen voor eventueel extra testen die nadien door de behandelende arts wordt
aangevraagd.
Er worden op basis van de bekomen resultaten voor 70% - 85% klinische beslissingen
genomen voor eventuele behandelingen, medicatie, etc.
Labo-analyses
Nut van labotesten (kan worden opgedeeld in drie groepen)
1. Een bepaalde klinische diagnose te bevestigen of uit te sluiten
Aan de hand van symptomen/ziekte bij de patiënt worden er testen uitgevoerd om
klinische diagnose te bevestigen of uit te sluiten.
Voorbeeld: patiënt komt met symptomen van corona, dan kan een coronatest
uitgevoerd worden om de ziekte te bevestigen of uit te sluiten.
Er vindt een grondige gedetailleerde gerichte anamnese uitgevoerd (geen overbodige
testen want dat kost geld)
1
,2. Screening naar een bepaalde aandoening of naar bepaalde risicofactoren
Bij een screening is de patiënt in kwestie gezond, er wordt nagegaan of die een bepaalde
aandoening aan het ontwikkelen is volgens bepaald risicofactoren.
Voorbeeld: In familie (genetische voorgeschiedenis) zijn veel hartproblemen dan kan er
om de zoveel maanden/jaren een screening worden uitgevoerd ter controle of die de
ziekte/aandoening al dan niet aan het ontwikkelen is.
= preventief onderzoek
Nadeel: er zijn ook kansen op vals positieve en vals negatieve resultaten wat zorgt voor
beperking van de screening
3. Opvolgen (monitoring) van het (klinisch/toxisch) effect van een therapie
Monitoring is het opvolgen van de therapie
Voorbeelden:
o Orale anticoagulantia (bloedverdunners)
o Anti-epileptica om epilepsie-aanvallen te voorkomen
o Aminoglycosiden (antibiotica)
Doseren van dalwaarde (toxiciteit)
Doseren van piekwaarde (activiteit)
Labo-analyses kunnen uitgevoerd worden op verschillende soorten stalen zoals:
- Bloed (90 – 95%)
o Veneus (volbloed – serum – plasma)
o Capillair
o Arterieel (voor vb. zuurstofdruk, pH, etc.)
- Urine (5 – 10%)
o Random staal
o Urinedebiet (24u urine)
= urine op 24u afnemen en daar testen op doen
Waarom? Hormonologische testen want hormonen worden niet continue
geproduceerd. Al de urine wordt in één buis gestoken. Voor je start urine nog in
toilet en vanaf dan in de buis. Sommige hormonen zijn niet stabiel in urine
(probleem want die breken af) OPLOSSING in de buis zit een zuur in en die zorgt
ervoor dat de hormonen niet afbreken. Wel melden aan patiënt dat er zuur
aanwezig is in de buis.
Het is een buis van 2 of 3 L en sommige zijn bruin want sommige hormonen zijn
gevoelig voor licht. Er wordt voor de test wel voldoende met 500µL en er bestaat
een systeem als de buis dicht is gaat door vacuum een kleine tube aan de hand
van een tube opgezogen.
- Andere
o Beenmerg
o Cerebrospinaal vocht
o Gewrichtsvocht
o Etc.
2
, Labo-aanvraag
Is het geheel van de labo-analyse. De dokter vraagt (meerdere) testen aan voor het zoeken of
monitoren van therapie.
Er is een toename van het aantal uitgevoerde labo-analyses GEVOLG: streven naar
automatisatie.
Labo-protocol
Is het geheel van resultaten van de uitgevoerde labo-analyses met referentiewaarden
waardoor de resultaten kunnen worden geïnterpreteerd.
Indien er geen referentiewaarden vermeld staan kan er niet gesproken worden van een labo-
protocol!
Referentiewaarden voor en bepaalde test kan verschillen van labo tot labo is afhankelijk van
de labo-techniek. Is gekoppeld aan de techniek die het labo gebruikt. Arts kan moeilijk al die
referentiewaarden gaan leren dus daarom moet protocol referentiewaarden bevatten die
naast de bekomen resultaten moet staan van de desbetreffende patiënt.
Labo-aanvraag tot labo-protocol:
Pre-analytische fase buiten het labo
Pre-analytische fase in het labo
Analytische fase
Post-analytische fase
Automatisatie in de klinische biochemie
Als automatisatie als doel heeft om zo snel mogelijk te werken, dan moeten we kijken naar
de fase die het meeste tijd verliest.
60% van de analysetijd vindt plaats tijdens de pre-analytische fase, dus als we de tijd willen
verkorten dan moeten we de pre-analytische tijd verkorten.
3
