Hoofdstuk 6: Sensibiliteit
6.1 Receptorcellen
We hebben verschillende zintuigen waarbij we prikkels uit de omgeving opnemen en elke zintuig heeft
hiervoor receptorcellen die alle gevoelsinformatie aanvoeren naar CZS voor verdere verwerken.
Sensibele neuronen voeren de gevoelsinformatie aan naar het CZS voor verdere ontwikkeling. Zij
ontvangen die informatie van receptorcellen.
Receptorcellen = gespecialiseerd in waarnemen van één welbepaalde prikkel.
• Vangen info op, geven die door aan sensibele neuronen die doorgeven naar CZS
• Gespecialiseerd in waarnemen van 1 specifieke prikkel
• Functioneel en anatomisch verschillend
• Netvlies: visuele receptoren (staafjes en kegeltjes: licht waarnemen)
• Huid: druk, pijn en temperatuurreceptoren ( door tastreceptoren)
• Neusslijmvlies: geurreceptoren
• Binnenoor: auditieve haarcellen ( akoestische informatie waarnemen)
• Tong: tongpappillen smaakwaarneming
6.2 Smaakvermogen
We proeven iets, receptorcellen detecteren zoet, zuur, bitter,… en vanaf je zegt ‘ dat is bitter’ is het
verwerkt in de hersenen.
Smaakpapillen thv de tong:
Rand van de tong
Achteraan van de tong ( tong V)
+ Verder onderverdeeld in 4 delen (smaken) naargelang gevoelig aan; zoet, zout, bitter, zuur.
UMAMI: gewaarwording opgewekt door glutamaat ( Aminozuur = smaakversterker)
• Nervus VII: smaakinformatie voorste 2/3
• Nervus IX: smaakinformatie achterste 1/3
Van deze 2 craniale zenuwen naar de hersenen.
• Bewustwording in cortex (hersenschors)
,6.3 Tastzin
Receptoren in huid: gevoeligheid voor:
Pijn
Temperatuur
Druk
Gespecialiseerde receptoren in spieren, pezen en gewrichten
Proprioceptie
= Stand van de ledematen in de ruimte kennen
= Weten waar lichaam / ledematen zich bevinden in de ruimte zonder beroep te doen op visus.
Info vanuit receptoren in huid, spieren, pezen en gewrichten vh lichaam:
Zenuwvezels: perifere ruggenmerg ( via achterhoorn)
Cellichamen van deze zenuwvezels vinden we ter hoogte van de spinale ganglia.
Informatie voor ons lichaam komt toe via spinale zenuwen in CZS
Informatie voor ons hoofd komt toe via craniale zenuwen in CZS
INFO verloopt in zenuwvezels vd craniale zenuwen naar de hersenstam. Hierna maken beide synaps met
een tweede neuron, waarvan het axon de middellijn kruist, om zo de thalamus te bereiken.
+ Verbindingen met associatieneuronen in de grijze stof: hevige prikkels rechtstreeks doorgeven ad
motorische neuronen in de voorhoorn vh ruggenmerg. REFLEX
Vanuit thalamus: zenuwvezels gyrus postcentralis vd hersenschors
Prikkels = BEWUST
Ruggenmerg: verdelen in segmenten ( één per wervelkolom)
DERMATOMEN: Sensibele pijn- en temperatuursvezels komen aan thv achterhoorn van elk
segment, zijn afkomstig vd welomschreven delen vd huid
= huidzones die een overeenkomstig stuk ruggenmerg hebben waar de perifere zenuw
toekomt. Receptorcel ontvangt gevoelsinformatie van huid en komt via spinale zenuw toe in L3
van ruggenmerg.
Sensibel neuron met cellichaam ( uit CZS) maakt contact let tweede neuron dat middellijn kruist. Info van
linkerhelft van het lichaam gaat naar rechterhelft vd cortex. Het tweede neuron stijgt op en maakt synaps
in de thalamus (Het kruispunt van alle gevoelsinfo ) met nog een neuron en gaat richting cortex.
, Sensibele info komt via perifere of craniale zenuwen toe in CZS maakt in ruggenmerg / hersenstam synaps:
2 de neuron vertrekt naar thalamus en maakt contact met ander neuron verder naar cortex ( gyrus post
centralis)
reflexboog én corticale baan
Thv ruggenmerg: sensibele informatie ( BV. Op spijker) komt toe in ruggenmerg via achterhoorn. Het gaat
synaps maken met tweede neuron (corticale baan) en komt toe in gyrus postcentralis.
Er is al een motorische reactie mogelijk door associatieneuronen die zorgen dar prikkel rechtstreeks naar
spieren uitgestuurd worden. Je hoeft geen bewustwording nodig om motorisch te reageren op sensibele
prikkels.
Spinale zenuw: sensorisch en motorisch zenuwen
= gecombineerd
Craniale zenuw: of sensorisch of motorisch of gemengd
Receptorcellen
> lichaam: via spinale zenuwen
> hoofd: via craniale zenuwen
1. Synaps met 2e neuron waarvan axon middenlijn kruist
2. Stijgt op naar thalamus
3. Stijgt verder naar gyrus postcentralis
(= bewustwording)
6.1 Receptorcellen
We hebben verschillende zintuigen waarbij we prikkels uit de omgeving opnemen en elke zintuig heeft
hiervoor receptorcellen die alle gevoelsinformatie aanvoeren naar CZS voor verdere verwerken.
Sensibele neuronen voeren de gevoelsinformatie aan naar het CZS voor verdere ontwikkeling. Zij
ontvangen die informatie van receptorcellen.
Receptorcellen = gespecialiseerd in waarnemen van één welbepaalde prikkel.
• Vangen info op, geven die door aan sensibele neuronen die doorgeven naar CZS
• Gespecialiseerd in waarnemen van 1 specifieke prikkel
• Functioneel en anatomisch verschillend
• Netvlies: visuele receptoren (staafjes en kegeltjes: licht waarnemen)
• Huid: druk, pijn en temperatuurreceptoren ( door tastreceptoren)
• Neusslijmvlies: geurreceptoren
• Binnenoor: auditieve haarcellen ( akoestische informatie waarnemen)
• Tong: tongpappillen smaakwaarneming
6.2 Smaakvermogen
We proeven iets, receptorcellen detecteren zoet, zuur, bitter,… en vanaf je zegt ‘ dat is bitter’ is het
verwerkt in de hersenen.
Smaakpapillen thv de tong:
Rand van de tong
Achteraan van de tong ( tong V)
+ Verder onderverdeeld in 4 delen (smaken) naargelang gevoelig aan; zoet, zout, bitter, zuur.
UMAMI: gewaarwording opgewekt door glutamaat ( Aminozuur = smaakversterker)
• Nervus VII: smaakinformatie voorste 2/3
• Nervus IX: smaakinformatie achterste 1/3
Van deze 2 craniale zenuwen naar de hersenen.
• Bewustwording in cortex (hersenschors)
,6.3 Tastzin
Receptoren in huid: gevoeligheid voor:
Pijn
Temperatuur
Druk
Gespecialiseerde receptoren in spieren, pezen en gewrichten
Proprioceptie
= Stand van de ledematen in de ruimte kennen
= Weten waar lichaam / ledematen zich bevinden in de ruimte zonder beroep te doen op visus.
Info vanuit receptoren in huid, spieren, pezen en gewrichten vh lichaam:
Zenuwvezels: perifere ruggenmerg ( via achterhoorn)
Cellichamen van deze zenuwvezels vinden we ter hoogte van de spinale ganglia.
Informatie voor ons lichaam komt toe via spinale zenuwen in CZS
Informatie voor ons hoofd komt toe via craniale zenuwen in CZS
INFO verloopt in zenuwvezels vd craniale zenuwen naar de hersenstam. Hierna maken beide synaps met
een tweede neuron, waarvan het axon de middellijn kruist, om zo de thalamus te bereiken.
+ Verbindingen met associatieneuronen in de grijze stof: hevige prikkels rechtstreeks doorgeven ad
motorische neuronen in de voorhoorn vh ruggenmerg. REFLEX
Vanuit thalamus: zenuwvezels gyrus postcentralis vd hersenschors
Prikkels = BEWUST
Ruggenmerg: verdelen in segmenten ( één per wervelkolom)
DERMATOMEN: Sensibele pijn- en temperatuursvezels komen aan thv achterhoorn van elk
segment, zijn afkomstig vd welomschreven delen vd huid
= huidzones die een overeenkomstig stuk ruggenmerg hebben waar de perifere zenuw
toekomt. Receptorcel ontvangt gevoelsinformatie van huid en komt via spinale zenuw toe in L3
van ruggenmerg.
Sensibel neuron met cellichaam ( uit CZS) maakt contact let tweede neuron dat middellijn kruist. Info van
linkerhelft van het lichaam gaat naar rechterhelft vd cortex. Het tweede neuron stijgt op en maakt synaps
in de thalamus (Het kruispunt van alle gevoelsinfo ) met nog een neuron en gaat richting cortex.
, Sensibele info komt via perifere of craniale zenuwen toe in CZS maakt in ruggenmerg / hersenstam synaps:
2 de neuron vertrekt naar thalamus en maakt contact met ander neuron verder naar cortex ( gyrus post
centralis)
reflexboog én corticale baan
Thv ruggenmerg: sensibele informatie ( BV. Op spijker) komt toe in ruggenmerg via achterhoorn. Het gaat
synaps maken met tweede neuron (corticale baan) en komt toe in gyrus postcentralis.
Er is al een motorische reactie mogelijk door associatieneuronen die zorgen dar prikkel rechtstreeks naar
spieren uitgestuurd worden. Je hoeft geen bewustwording nodig om motorisch te reageren op sensibele
prikkels.
Spinale zenuw: sensorisch en motorisch zenuwen
= gecombineerd
Craniale zenuw: of sensorisch of motorisch of gemengd
Receptorcellen
> lichaam: via spinale zenuwen
> hoofd: via craniale zenuwen
1. Synaps met 2e neuron waarvan axon middenlijn kruist
2. Stijgt op naar thalamus
3. Stijgt verder naar gyrus postcentralis
(= bewustwording)
