Internationaal Zeerecht
Master-na-Master in Europees en Internationaal Recht
Najaar 2022
,Inhoudstafel
Les 1: introductiecollege
Les 2: de VN en het zeerecht
Les 3: de volle zee en de vrijheden van de volle zee
Les 4: nationaliteit van schepen
Les 5: verplichtingen en jurisdictie van de vlaggenstaat en uitzonderingen op de jurisdictie
van de vlaggenstaat
Les 6-7: de basislijn voor het bepalen van zones onder nationale jurisdictie
Les 8: grenzen van maritieme jurisdictie tussen naast en tegenover elkaar gelegen staten
Les 9: de territoriale zee, zeestraten, archipelzee en aansluitende zone (en onderwater
cultureel erfgoed)
Les 10: de exclusieve economische zone (EEZ)
Les 11: het continentaal plat (CP)
Les 12: behoud en beheer van de levende rijkdommen van de volle zee
Les 13: gastles – geschillenbeslechting in het zeerecht
2
,Internationaal zeerecht
26/09
Les 1: introductie
• 3 ECTS
• Inhoud:
o Internationaal zeerecht bestaat vandaag uit verschillende maritieme zones,
en hoe verder u zich van de kust afwendt, hoe minder de kuststaat bevoegd is
in die verschillende zones. Vandaar is het belangrijk die zones te kunnen
onderscheiden.
o Territoriale zee, aansluitende zone, EEZ, continentaal plat, diepe
oceaanbodem, …
o Bepaalde specifieke problemen: zeestraten, archipelstaten, …
o Het UNCLOS-verdrag heeft ook een deel over geschillenbeslechting
§ Heel belangrijk!
§ Eerste keer da een universeel internationaal verdrag een integraal
deel had met geschillenbeslechting
• Anders was het vaak een facultatief protocol, of een
compromissoire clausule
§ Dit wil zeggen dat de ene staat de andere staat vandaag zonder diens
toestemming voor geschillenbeslechting kan brengen (toestemming
wordt gegeven door partij te worden bij het verdrag zelf; vrij uniek!)
• Studiemateriaal:
o Law of the Sea in a Nutshell (2010)
§ = de basis, maar de aanvullingen uit de les zijn belangrijk!
o 1982 UNCLOS (1994 in werking)
§ België is partij, dus is in het Belgisch staatsblad verschenen (hetgeen
wilt zeggen dat er ook een Nederlandse vertaling van is)
o X 1994 aanvullend verdrag over de diepe oceaanbodem
§ Maar dit is nog niet geïmplementeerd omdat men nu pas begint met
ontginning
o 1995 verdrag ten uitvoering van “visserij” (implementation agreements)
§ Ook dit is door België geratificeerd
• Examen:
o Je krijgt de verdragen op het examen: blanco documenten dus!
o Mondeling examen (100%)
§ 15 min
§ Een vraag over drie stukken van de cursus
Oorsprong
• Hugo Grotius als vader van het internationaal zeerecht (begin 17e eeuw)
o “Vrijheid van de volle zee: waarom de Nederlanders het recht hebben handel
te drijven met hun kolonies”
3
, o ! Voor Grotius was alle zee verder de kust de volle zee: hij heeft zelf nooit het
concept van de territoriale zee gekend. Met zijn beginsel van vrijheid van de
zee had hij het over de volledige oceaan.
• Context: Kolonies Oost Indië (Indonesië)
o NL wou haar aanspraken hard maken maar moest verantwoorden dat ze van
de vrijheid van de zee konden profiteren
§ De Spanjaarden en de Portugezen hadden het voortouw genomen als
zeemogendheden in de ontdekkingsreizen. Zij hadden de wereldzeeën
proberen verdelen tussen hen twee: Verdrag van Tordesillas, dat ze
lieten bekrachtigen door de Paus. Alle andere landen hadden dus geen
recht om handel te drijven met hun kolonies.
§ Op dat ogenblik huurde Nederland Grotius in:
o Grotius was jurist bij de Oost Indische Compagnie en argumenteerde (op basis
van o.a. godsdienst en Romeins recht) dat: wateren zijn vrij, staat kan geen
aanspraken maken
§ Hij kwam aan zijn vrijheid van scheepsvaart door beroep te doen op de
vrijheid van visserij: “er is zoveel vis op zee, dat de mens de
visbestanden nooit kan uitvissen. Dus wat de ene eruit neemt, heeft
geen negatief effect op de anderen.”
• Zee en visvangst claimen door staat is gezien als hebberig, en
dit zou niet getolereerd worden door de rest
• Grotius was enkel niet geïnteresseerd in vissen, maar in ervoor
te zorgen dat Nederland handel kon drijven met hun kolonies.
§ Argument was dan: als dit al zo is voor visserij, dan moet het zeker het
geval zijn voor gewone doorvaart (want zo laat je de zee in dezelfde
staat achter)
• = hoofdargument
o Grotius was succesvol met zijn beginsel van mare librum
§ De Britten wouden op dat ogenblik aanspraak maken op de rijke
visgronden rond Groot-Brittanië (en zij probeerden te argumenteren
dus voor de mare clausum)
§ Later hebben de Britten het mare librum-beginsel echter met open
armen aanvaard
o De grootmachten vandaag hechten veel belang aan de vrijheid van de volle
zee
§ Omdat ze daar ten volle hun macht kunnen projecteren
§ Vooral de landen met een grote zeemogendheid hebben van die
vrijheid kunnen genieten. Zij zijn degenen die uiteindelijk hun
koloniale mogendheid kunnen uitbouwen; en vandaag kunnen zij hun
militaire en economische macht ontplooien dankzij hun schepen.
§ Vandaag begrijpen landen zoals China, de Sovjetunie, … dat een
maritieme component essentieel is
• China is enorm aan het investeren in de bouw van schepen om
hun economische macht ook kunnen verdedigen
Side note:
4
Master-na-Master in Europees en Internationaal Recht
Najaar 2022
,Inhoudstafel
Les 1: introductiecollege
Les 2: de VN en het zeerecht
Les 3: de volle zee en de vrijheden van de volle zee
Les 4: nationaliteit van schepen
Les 5: verplichtingen en jurisdictie van de vlaggenstaat en uitzonderingen op de jurisdictie
van de vlaggenstaat
Les 6-7: de basislijn voor het bepalen van zones onder nationale jurisdictie
Les 8: grenzen van maritieme jurisdictie tussen naast en tegenover elkaar gelegen staten
Les 9: de territoriale zee, zeestraten, archipelzee en aansluitende zone (en onderwater
cultureel erfgoed)
Les 10: de exclusieve economische zone (EEZ)
Les 11: het continentaal plat (CP)
Les 12: behoud en beheer van de levende rijkdommen van de volle zee
Les 13: gastles – geschillenbeslechting in het zeerecht
2
,Internationaal zeerecht
26/09
Les 1: introductie
• 3 ECTS
• Inhoud:
o Internationaal zeerecht bestaat vandaag uit verschillende maritieme zones,
en hoe verder u zich van de kust afwendt, hoe minder de kuststaat bevoegd is
in die verschillende zones. Vandaar is het belangrijk die zones te kunnen
onderscheiden.
o Territoriale zee, aansluitende zone, EEZ, continentaal plat, diepe
oceaanbodem, …
o Bepaalde specifieke problemen: zeestraten, archipelstaten, …
o Het UNCLOS-verdrag heeft ook een deel over geschillenbeslechting
§ Heel belangrijk!
§ Eerste keer da een universeel internationaal verdrag een integraal
deel had met geschillenbeslechting
• Anders was het vaak een facultatief protocol, of een
compromissoire clausule
§ Dit wil zeggen dat de ene staat de andere staat vandaag zonder diens
toestemming voor geschillenbeslechting kan brengen (toestemming
wordt gegeven door partij te worden bij het verdrag zelf; vrij uniek!)
• Studiemateriaal:
o Law of the Sea in a Nutshell (2010)
§ = de basis, maar de aanvullingen uit de les zijn belangrijk!
o 1982 UNCLOS (1994 in werking)
§ België is partij, dus is in het Belgisch staatsblad verschenen (hetgeen
wilt zeggen dat er ook een Nederlandse vertaling van is)
o X 1994 aanvullend verdrag over de diepe oceaanbodem
§ Maar dit is nog niet geïmplementeerd omdat men nu pas begint met
ontginning
o 1995 verdrag ten uitvoering van “visserij” (implementation agreements)
§ Ook dit is door België geratificeerd
• Examen:
o Je krijgt de verdragen op het examen: blanco documenten dus!
o Mondeling examen (100%)
§ 15 min
§ Een vraag over drie stukken van de cursus
Oorsprong
• Hugo Grotius als vader van het internationaal zeerecht (begin 17e eeuw)
o “Vrijheid van de volle zee: waarom de Nederlanders het recht hebben handel
te drijven met hun kolonies”
3
, o ! Voor Grotius was alle zee verder de kust de volle zee: hij heeft zelf nooit het
concept van de territoriale zee gekend. Met zijn beginsel van vrijheid van de
zee had hij het over de volledige oceaan.
• Context: Kolonies Oost Indië (Indonesië)
o NL wou haar aanspraken hard maken maar moest verantwoorden dat ze van
de vrijheid van de zee konden profiteren
§ De Spanjaarden en de Portugezen hadden het voortouw genomen als
zeemogendheden in de ontdekkingsreizen. Zij hadden de wereldzeeën
proberen verdelen tussen hen twee: Verdrag van Tordesillas, dat ze
lieten bekrachtigen door de Paus. Alle andere landen hadden dus geen
recht om handel te drijven met hun kolonies.
§ Op dat ogenblik huurde Nederland Grotius in:
o Grotius was jurist bij de Oost Indische Compagnie en argumenteerde (op basis
van o.a. godsdienst en Romeins recht) dat: wateren zijn vrij, staat kan geen
aanspraken maken
§ Hij kwam aan zijn vrijheid van scheepsvaart door beroep te doen op de
vrijheid van visserij: “er is zoveel vis op zee, dat de mens de
visbestanden nooit kan uitvissen. Dus wat de ene eruit neemt, heeft
geen negatief effect op de anderen.”
• Zee en visvangst claimen door staat is gezien als hebberig, en
dit zou niet getolereerd worden door de rest
• Grotius was enkel niet geïnteresseerd in vissen, maar in ervoor
te zorgen dat Nederland handel kon drijven met hun kolonies.
§ Argument was dan: als dit al zo is voor visserij, dan moet het zeker het
geval zijn voor gewone doorvaart (want zo laat je de zee in dezelfde
staat achter)
• = hoofdargument
o Grotius was succesvol met zijn beginsel van mare librum
§ De Britten wouden op dat ogenblik aanspraak maken op de rijke
visgronden rond Groot-Brittanië (en zij probeerden te argumenteren
dus voor de mare clausum)
§ Later hebben de Britten het mare librum-beginsel echter met open
armen aanvaard
o De grootmachten vandaag hechten veel belang aan de vrijheid van de volle
zee
§ Omdat ze daar ten volle hun macht kunnen projecteren
§ Vooral de landen met een grote zeemogendheid hebben van die
vrijheid kunnen genieten. Zij zijn degenen die uiteindelijk hun
koloniale mogendheid kunnen uitbouwen; en vandaag kunnen zij hun
militaire en economische macht ontplooien dankzij hun schepen.
§ Vandaag begrijpen landen zoals China, de Sovjetunie, … dat een
maritieme component essentieel is
• China is enorm aan het investeren in de bouw van schepen om
hun economische macht ook kunnen verdedigen
Side note:
4
