Algemene orthopedagogie
1. De identiteit van de orthopedagogiek
1. Euh, iets met de voeten?
Ortho-ped-agogie :
> Kinderen begeleiden om ze op de juiste weg te houden/brengen
> De (fout gelopen) opvoeding weer recht trekken
2. Orthopedagogiek vs pedagogiek
Pedagogiek: De wetenschap die de opvoeding bestudeert
> Gericht op ‘normale’ kind
> Problemen in dagelijkse opvoeding
o Kleine problemen
Tijdelijke aard
o Grotere problemen => inval orthopedagogiek
Antwoord zoeken op ontstane problematische situatie
Orthopedagogiek: De wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft
> Bijzondere omstandigheden
> Specialisatie v/d pedagogiek
Doel: zelfde als pedagogiek
> Ondersteunen van personen om zich optimaal te ontplooien zodat men zelfstandig mogelijk
kan functioneren.
[Schraepen & Verreyken]
“Waar de pedagogiek stil staat bij de opvoeding van het gewone kind, staat de ‘orthopedagogiek’ stil
bij het handelen in moeilijke opvoedingssituaties, letterlijk het ‘rechttrekken van wat scheef loopt in
de opvoeding’, ombuigen naar het gewenste”
3. Orthopedagogiek vs ortho-agogiek
Orthoagogiek:
Nadruk op de relatie tss een begeleider en een volwassene
Uitgangspunt: handelen, begeleiden, ondersteunen bij veranderingsprocessen, vertrekt vanuit
gelijkwaardige relatie tss hulpverlener en cliënt
andere vorm van verantwoordleijkheid dan pedagogische relatie
4. Met of zonder K? Orthopedagogiek vs orthopedagogie
Orthopedagogiek: wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft
Theoretisch aspect van de hulpverlener wil benadrukken
Orthopedagogie: de praktijk, het handelen in bijzondere opvoedingssituaties (PBA orhtopedagogie)
5. Algemene orthopedagogiek vs bijzondere orthopedagogiek
,Algemene orthopedagogiek:
> Algemene thema’s
> O + problemen = gemeenschappelijk alle beperkingen/handicaps met algemeen karakter
> Thema’s = doelgroepoverstijgend
Bijzondere orthopedagogiek:
> Specifieke doelgroep + beperkingen en handicaps = centraal
> Inzichten in :
o Mogelijkheden
o Moeilijkheden
o Vragen
o Talenten
o Uitdagingen
Van personen met een beperkingen
> Antwoorden geformuleerd eigen aan elf afzonderlijk werkterrein
6. De orthopedagogiek als wetenschap
> Blijvende reflectie = noodzakelijk
Evidence-based : handelen van een opvoeder/begeleider moet wetenschappelijk onderbouwd zijn.
6.1 De relati e theorie & prakti jk binnen het orthopedagogisch werkveld:
Prakti jkkennis – prakti jktheorie – theoreti sch kennis
rPisth
ti
k
a
n
je o
T
c
Praktijkkennis: het inzetten van deze kennis vaak onbewust, bestaat uit onuitgesproken en vaak
veralgemeende meningen.
Handelingen vanuit eigen ervaringen en gevoel:
> Cliënt = speelbaal persoonlijke ervaringen en interpretaties
> Vooroordelen = vrij spel
> Professionaliteit = ver zoek
,Praktijktheorie: als hulpverlener bewust worden van deze voorkennis, ze expliciteren en er voer in
dialoog gaan.
De theorie => kritisch in vraagstellen
Theoretische kennis: geeft een beschrijving of samenhangende verklaring van de werkelijkheid, maar
valt er niet mee samen.
> Wetenschap voortduren in ontwikkeling
> Kritisch benaderen
6.2 Orthopedagogiek is een prakti jkwetenschap
Praktijkwetenschap: vanuit een nood uit de praktijk dat de orthopedagogiek als wetenschap ontstaan
is.
[Baartman]
> Orthopedagogiek vanuit principieel en historisch standpunt legitimiteit ontleent aan praktijk
o Principieel
Orthopedagogiek deel van pedagogiek
o Historisch
Orthopedagogiek als wetenschap gegroeid vanuit praxis van hulp aan
‘afwijkende’ kinderen
6.3 Orthopedagogiek is een dialooggestuurde wetenschap
Orthopedagogiek ↔ deskundigheidsmodel
Verhouding gekenmerkt door dialoog en samenspel
> Elk eigen ervaring/deskundigheid
> Orthopedagogiek gesteund door gelijkwaardigheid tss hulpverlener en cliënt
o Iedereen zijn inbreng = belangrijk
> Orthopedagogiek versterkt door insidersperspectief of ervaringsdeskundigheid v/d cliënt of
het cliëntsysteem
Expertmodel of specialisme ≠ orthopedagogiek besteed
6.4 Orthopedagogiek is een eclecti sche en integrati eve wetenschap
Eclectische wetenschap: verschillende methoden combineren daaruit beste kiezen
Integratieve wetenschap: kaders samenvoegen zodat nieuwe geheel ontstaat
> Als het niet werkt doe dan iets anders
> Eigen theorieën, onderzoek,..
> Gebruik van andere wetenschappen
6.5 Orthopedagogiek is een handelingswetenschap
Orthopedagogische basistheorie bestaat niet
Gericht handelen:
> Hulpvraag staat voorop
> Verbeteren van kwaliteit van leven
, Hermeneutische methoden: methoden gericht op het begrijpen.
Holistische benadering: richt op het geheel
Orthopedagogie richt zich op theorie en praktijk.
Pluralistische benadering v/d werkelijkheid = vertrekpunt
6.6 Orthopedagogiek is een refl ecti eve wetenschap
Orthopedagogiek :
> Geen vast uitgeschreven scripts
> Vertrekken vanuit: hulpvraag van cliënt/cliëntsysteem
> Elke situatie = diversiteit aan variabelen
> Op creatieve wijze vorm geven aan hulpverlening
Reflectie : noodzaak
> Hulpverlening
> Resultaten
> Eigen persoonlijk handelen
bijsturen of bijschaven
9. Orthopedagogie(k) vanuit een internationaal perspectief
Orthopedagogiek Nederland
Vlaanderen
Zuid-Afrika
Orthopédagogie Canada Onderwijs gerelateerd
Education spécialiséé of Frankrijk
spéciale
Educacion especiale Spanje
Conductive pedagogy Balkan
Special needs pedagogy Scandinavië
Angelsakisch Social work of social care work > orthopedagogiek cft. Sociaal
werk
Frankrijk L’assistance sociale
2. De definitie van de orthopedagogiek
1. Het studieobject van de orthopedagogiek verandert..
Respecterende wetenschap:
> Bestudeert: ‘ding’ of ‘object’
o Object = voorwerp en onderwerp van onderzoek en theorievorming
> Studie-object afbakenen
> Doel: wat wil de wetenschap ermee bereiken
1. De identiteit van de orthopedagogiek
1. Euh, iets met de voeten?
Ortho-ped-agogie :
> Kinderen begeleiden om ze op de juiste weg te houden/brengen
> De (fout gelopen) opvoeding weer recht trekken
2. Orthopedagogiek vs pedagogiek
Pedagogiek: De wetenschap die de opvoeding bestudeert
> Gericht op ‘normale’ kind
> Problemen in dagelijkse opvoeding
o Kleine problemen
Tijdelijke aard
o Grotere problemen => inval orthopedagogiek
Antwoord zoeken op ontstane problematische situatie
Orthopedagogiek: De wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft
> Bijzondere omstandigheden
> Specialisatie v/d pedagogiek
Doel: zelfde als pedagogiek
> Ondersteunen van personen om zich optimaal te ontplooien zodat men zelfstandig mogelijk
kan functioneren.
[Schraepen & Verreyken]
“Waar de pedagogiek stil staat bij de opvoeding van het gewone kind, staat de ‘orthopedagogiek’ stil
bij het handelen in moeilijke opvoedingssituaties, letterlijk het ‘rechttrekken van wat scheef loopt in
de opvoeding’, ombuigen naar het gewenste”
3. Orthopedagogiek vs ortho-agogiek
Orthoagogiek:
Nadruk op de relatie tss een begeleider en een volwassene
Uitgangspunt: handelen, begeleiden, ondersteunen bij veranderingsprocessen, vertrekt vanuit
gelijkwaardige relatie tss hulpverlener en cliënt
andere vorm van verantwoordleijkheid dan pedagogische relatie
4. Met of zonder K? Orthopedagogiek vs orthopedagogie
Orthopedagogiek: wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft
Theoretisch aspect van de hulpverlener wil benadrukken
Orthopedagogie: de praktijk, het handelen in bijzondere opvoedingssituaties (PBA orhtopedagogie)
5. Algemene orthopedagogiek vs bijzondere orthopedagogiek
,Algemene orthopedagogiek:
> Algemene thema’s
> O + problemen = gemeenschappelijk alle beperkingen/handicaps met algemeen karakter
> Thema’s = doelgroepoverstijgend
Bijzondere orthopedagogiek:
> Specifieke doelgroep + beperkingen en handicaps = centraal
> Inzichten in :
o Mogelijkheden
o Moeilijkheden
o Vragen
o Talenten
o Uitdagingen
Van personen met een beperkingen
> Antwoorden geformuleerd eigen aan elf afzonderlijk werkterrein
6. De orthopedagogiek als wetenschap
> Blijvende reflectie = noodzakelijk
Evidence-based : handelen van een opvoeder/begeleider moet wetenschappelijk onderbouwd zijn.
6.1 De relati e theorie & prakti jk binnen het orthopedagogisch werkveld:
Prakti jkkennis – prakti jktheorie – theoreti sch kennis
rPisth
ti
k
a
n
je o
T
c
Praktijkkennis: het inzetten van deze kennis vaak onbewust, bestaat uit onuitgesproken en vaak
veralgemeende meningen.
Handelingen vanuit eigen ervaringen en gevoel:
> Cliënt = speelbaal persoonlijke ervaringen en interpretaties
> Vooroordelen = vrij spel
> Professionaliteit = ver zoek
,Praktijktheorie: als hulpverlener bewust worden van deze voorkennis, ze expliciteren en er voer in
dialoog gaan.
De theorie => kritisch in vraagstellen
Theoretische kennis: geeft een beschrijving of samenhangende verklaring van de werkelijkheid, maar
valt er niet mee samen.
> Wetenschap voortduren in ontwikkeling
> Kritisch benaderen
6.2 Orthopedagogiek is een prakti jkwetenschap
Praktijkwetenschap: vanuit een nood uit de praktijk dat de orthopedagogiek als wetenschap ontstaan
is.
[Baartman]
> Orthopedagogiek vanuit principieel en historisch standpunt legitimiteit ontleent aan praktijk
o Principieel
Orthopedagogiek deel van pedagogiek
o Historisch
Orthopedagogiek als wetenschap gegroeid vanuit praxis van hulp aan
‘afwijkende’ kinderen
6.3 Orthopedagogiek is een dialooggestuurde wetenschap
Orthopedagogiek ↔ deskundigheidsmodel
Verhouding gekenmerkt door dialoog en samenspel
> Elk eigen ervaring/deskundigheid
> Orthopedagogiek gesteund door gelijkwaardigheid tss hulpverlener en cliënt
o Iedereen zijn inbreng = belangrijk
> Orthopedagogiek versterkt door insidersperspectief of ervaringsdeskundigheid v/d cliënt of
het cliëntsysteem
Expertmodel of specialisme ≠ orthopedagogiek besteed
6.4 Orthopedagogiek is een eclecti sche en integrati eve wetenschap
Eclectische wetenschap: verschillende methoden combineren daaruit beste kiezen
Integratieve wetenschap: kaders samenvoegen zodat nieuwe geheel ontstaat
> Als het niet werkt doe dan iets anders
> Eigen theorieën, onderzoek,..
> Gebruik van andere wetenschappen
6.5 Orthopedagogiek is een handelingswetenschap
Orthopedagogische basistheorie bestaat niet
Gericht handelen:
> Hulpvraag staat voorop
> Verbeteren van kwaliteit van leven
, Hermeneutische methoden: methoden gericht op het begrijpen.
Holistische benadering: richt op het geheel
Orthopedagogie richt zich op theorie en praktijk.
Pluralistische benadering v/d werkelijkheid = vertrekpunt
6.6 Orthopedagogiek is een refl ecti eve wetenschap
Orthopedagogiek :
> Geen vast uitgeschreven scripts
> Vertrekken vanuit: hulpvraag van cliënt/cliëntsysteem
> Elke situatie = diversiteit aan variabelen
> Op creatieve wijze vorm geven aan hulpverlening
Reflectie : noodzaak
> Hulpverlening
> Resultaten
> Eigen persoonlijk handelen
bijsturen of bijschaven
9. Orthopedagogie(k) vanuit een internationaal perspectief
Orthopedagogiek Nederland
Vlaanderen
Zuid-Afrika
Orthopédagogie Canada Onderwijs gerelateerd
Education spécialiséé of Frankrijk
spéciale
Educacion especiale Spanje
Conductive pedagogy Balkan
Special needs pedagogy Scandinavië
Angelsakisch Social work of social care work > orthopedagogiek cft. Sociaal
werk
Frankrijk L’assistance sociale
2. De definitie van de orthopedagogiek
1. Het studieobject van de orthopedagogiek verandert..
Respecterende wetenschap:
> Bestudeert: ‘ding’ of ‘object’
o Object = voorwerp en onderwerp van onderzoek en theorievorming
> Studie-object afbakenen
> Doel: wat wil de wetenschap ermee bereiken
