Samenvatting Boek "Opvoedingsondersteuning: Visie en Kwaliteit"

Melissa Amandels 1ste Master Pedagogische Wetenschappen


Opvoedingsondersteuning: visie en kwaliteit.
– L. Vandemeulebroecke & A. De Munter
OO = opvoedingsondersteuning

Hoofdstuk 1: Opvoedingsondersteuning van praktijk naar theorie en terug: Delphi-onderzoek

Waarom een onderzoek over opvoedingsondersteuning (OO)?
- Verdrag rechten van het kind stelt dat opvoeding één van de belangrijkste rechten is van het
kind en dat de overheid ouders moeten bijstaan in de opvoeding
o Decreet betreffende de inrichting van opvoedingsondersteunende activiteiten (2001)
heeft als doel:
 Optimale ontwikkeling voor kinderen en jongeren te bevorderen
 Initiatiefnemers van dergelijke activiteiten te financieren (subsidies)
o Hierdoor heel veel initiatieven ontstaan, waardoor het overzicht verdwenen is
- Er is geen eenduidige begripsafbakening voor OO
o Het is een containerbegrip
o Eigen invulling van de betrokkenen
- Er is nood aan een conceptuele uitklaring van het begrip “opvoedingsondersteuning”
o Om het aanbod meer te kunnen structureren
o Om het aanbod beter te kunnen afstemmen op de vragen
o Om het aanbod inzichtelijker te kunnen maken

Onderzoeksdoelstellingen
- Construeren van een conceptueel kader was het hoofddoel van het onderzoek (om zo het
aanbod in Vlaanderen te kunnen optimaliseren)
- Hiervoor drie deeldoelstellingen
1. Algemeen conceptueel kader opstellen met kwaliteitscriteria voor het aanbod
2. Sterkte- en zwakteanalyse uitvoeren van het aanbod die er reeds is (met aandacht
voor specifieke groepen en kwetsbare groepen/gezinnen)
3. Toekomstige beleidsscenario’s formuleren

Keuze van onderzoeksmethodologie
- Te breed begrip van het concept OO, dus er was nood aan zicht op wat de mensen in de
praktijk verstonden onder het begrip ‘OO’
- Dialoog tussen praktijkdeskundigen en de onderzoekers => groepsbeslissing dus
o Delphimethode gekozen
o Eindigen met een workshop (rondetafelgesprekken en profileringsgesprekken)
- P15-26 beschrijven het verloop van het onderzoek en de resultaten per Delphironde (geen
leerstof voor examen)

,Hoofdstuk 2: Een verantwoorde begripsomschrijving

Na het onderzoek werd een begripsomschrijving voorgelegd en verduidelijkt. Het betreft een
definitie van OO, gekoppeld aan een overzicht van de uitgangspunten en de werkingsprincipes van
OO.

Inhoud en afbakening van OO
- OO is op intentionele wijze steun bieden aan ouders (en ouderfiguren) bij hun opdracht en
taak als opvoeders.
o Niet enkel biologische ouders, maar ook niet-professionele opvoedende figuren
o OO richt zich niet tot professionele opvoeders
o Professionals moeten vorming krijgen omtrent OO

Uitgangspunten die gelden voor elk gezin en elke gezinsvorm:
- 1: De erkenning van het belang van de gezinsopvoeding voor kinderen, volwassenen en de
samenleving
o Opvoeding is een interrelationeel proces tussen ouders en kinderen
o Kinderen hebben een grote inbreng in dit proces, maar het is de inbreng van de
ouders dat wordt gezien als ‘opvoeden’
o Ook tal van opvoedingsaanvullende milieus hebben een impact (bv de school)
o Met deze milieus wordt mee rekening gehouden in de opvoeding, ook al is dit niet
het initiële doel van de opvoeding
o Opvoeding is ingebed in een netwerk waar tal van factoren een invloed uitoefenen
op de ouder-kindrelatie
o Gerris heeft het over drie contexten van gezinsopvoeding: gezin, directe sociale
context van het gezin, maatschappelijke ontwikkelingen
o De samenleving is een context voor opvoeding, maar ook opvoeden is een zaak van
de samenleving
 Gezinnen zijn basiseenheden en vormen hun leden op om te participeren in
de maatschappij
 De samenleving heeft op zijn beurt verwachtingen en eisen ten aanzien van
die opvoeding
o Ouders hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid

- 2: De erkenning van de pedagogische verantwoordelijkheid, het verlangen en de
bekwaamheid van ouders om de relatie met hun kinderen op een verantwoordelijke manier
vorm te geven
o De pedagogische verantwoordelijkheid van ouders vloeit voort uit het ouderschap
o De professional mag deze verantwoordelijkheid niet voor de ouder invullen
o Opvoedingsvragen hebben getuigd niet meteen van een probleem of crisis, maar van
een streven naar een goede ouder zijn

- 3: De erkenning dat ouders bij het gewone opvoeden vragen en onzekerheden kunnen
ervaren en het recht hebben om hiervoor steun te vragen
o Er bestaat geen vast stappenplan om op te voeden, er zijn geen logische stappen die
elkaar volgen
o Vragen hebben is normaal en wijst op een kritische houding ten opzichte van zichzelf
en de opvoeding




2

, o De informele kring is hierbij een belangrijke basis


- 4: De erkenning van het recht van gezinnen op voortdurende aandacht van de samenleving
voor de randvoorwaarden voor de opvoeding
o De samenleving dient voortdurend aandacht te hebben voor de voorwaarden
waarbinnen van de ouders kan verwacht worden dat ze verantwoordelijkheid voor
hun kinderen opnemen
o Bv toegankelijkheid van kinderopvang, tewerkstelling van de ouders, goede
arbeidsomstandigheden
o De realisatie van de randvoorwaarden is ook nodig opdat OO effectief kan zijn

Werkingsprincipes van OO (volgen uit de uitgangspunten)
- 1: De ondersteuning afstemmen op de opvoedingsvragen en behoeften die ouders bij het
dagelijks opvoeden kunnen hebben en die geen intensieve en specifieke interventie vereisen
o OO richt zich op alledaagse opvoedingsvragen en steunbehoeften van ouders
o OO ≠ hulpverlening
 In de hulpverlening gaat het om begeleiding bij specifiek opvoeden
 Het specifiek opvoeden is een overaccentueren van bepaalde aspecten uit de
opvoeding omdat de vraagstelling van het kind dat noodzakelijk maakt
 OO gaat over het alledaagse opvoeden en kan dus niet geboden worden in
specifieke situaties
o Onderscheid OO en opvoedingshulp
 Deze vormen de polen van het continuüm
 OO staat open voor alle ouders die vragen hebben over het dagelijks
opvoeden en wordt aangeboden in algemene voorzieningen
 Opvoedingshulp is bedoeld voor ouders met opvoedingsvragen die een
specifieke en intensieve aanpak vragen en wordt aangeboden in
gespecialiseerde voorzieningen
 Wanneer wordt OO dan opvoedingshulp?
 De soort vraag kan gebonden zijn aan de opvoedingssituatie van de
ouders = voornaamste criterium voor de overgang
 Maar ook de mate van specialisatie van de voorziening
 De tussenzone tussen OO en opvoedingshulp kan een experimenteerruimte
zijn of een ruimte voor netwerkvorming zijn
 Zo kunnen ook nieuwe vormen van OO ontwikkeld worden en
kunnen relaties met andere voorzieningen aangegaan worden
 Het onderscheid tussen beiden blijft wel van belang
 OO is heel laagdrempelig en sommige ouders hebben dit nodig + zo
voelt het ook genormaliseerd

- 2: Het werken vanuit een groeimodel, dat erop gericht is de pedagogische intenties en
bekwaamheden van de ouders te erkennen en te stimuleren om zo de kwaliteit van het
gezinsmilieu als pedagogisch milieu te bevorderen
o Hiermee willen we de ouderlijke competenties en sterktes meer centraal stellen
o Relatie tussen de begrippen ‘OO’ en ‘pedagogische preventie’ is onduidelijk
 Onderscheid tussen bevordering (promotion) en preventie
 Het eigene aan OO is het aanspreken en verrijken van de
opvoedingscompetenties van de ouders, en sluit zo meer aan bij het
promotiemodel of het groeimodel


3