Evenwicht
Les 1: anatomie en fysiologie + VOR
1. Inleiding
Duizeligheid is de 9de meest voorkomende klacht bij de huisarts.
-> 3de meest voorkomende klacht voor de leeftijdsgroep 65- 75 jarigen
-> meest voorkomende klacht bij personen ouder dan 75 jaar
Algemeen zien we bij 5% van de volwassenen een evenwichtsprobleem.
-> stijgt met toenemende leeftijd tot 8,8% bij 70+
-> 2 tot 3 keer meer bij vrouwen dan bij mannen
-> per jaar zien we 1,4% nieuwe gevallen
De meest voorkomend evenwichtaandoening wereldwijd:
- BPPV: 20%
- Hydrops: 10%
-Evenwichtmigraine: 10%
Duizeligheid kan het resultaat zijn van vele niet- vestibulaire aandoeningen. Denk daarbij aan onder
andere aan de inname van medicatie.
Levenslange prevalentie van evenwichtsklachten veroorzaakt door perifere- of centrale vestibulaire
aandoening was 7,4% in Duitsland. De kans op vestibulaire aandoening of afwijking stijgt met
toenemende leeftijd.
Vestibulaire stoornissen spelen een belangrijke rol bij het vallen bij ouderen.
546 patiënten die zich aan melden op de spoeddienst na een val:
- 80 % had symptomen van een vestibulaire achteruitgang
- 40 % had klachten van vertigo
Elk jaar valt 1/3 van de ouderen met ene leeftijd van ouder van 65 jaar. Dit valgedrag is
geassocieerden een 3-6x verhoogd risico op plaatsing in een verzorgingstehuis.
,2. Het vestibulaire systeem
Overzicht van het evenwichtssysteem. De ogen, evenwichtsorgaan, spieren en graviceptoren geven
informatie aan de hersenen over hoe we gaan/ staan, en de hersenen integreren die informatie en
zorgen ervoor dat we een stabiele blik hebben en dat we kunnen navigeren en ons kunnen oriënteren,
dat we evenwichtig kunnen bewegen, dat ons hartritme wordt aangepast wanneer nodig en zelfs het
dag- nachtritme niet ontregeld wordt.
Het gehele evenwichtssysteem omvat diverse sensoren in het lichaam. Zenuwen die de informatie
overbrengen naar talrijke hersencentra voor de verwerking ervan en vervolgens de nodige
reflexbogen om ogen, hoofd en lichaam stabiel te houden.
-> belangrijke informatie : wat de ogen zien en wat de spieren voelen
-> samen met de informatie van beide evenwichtsapparaatjes in de binnenoren zorgt het
evenwichtssysteem onder andere voor de oogreflex die zorgt voor blikstabilisatie
2.2. het perifeer vestibulair systeem
Het perifeer vestibulair systeem bevindt zich in het binnenoor (= labyrinth).
3 semicirculaire kanalen - Horizontaal semicirculair kanaal
- Anterieur semicirculair kanaal
- Posterieur semicirculair kanaal
Vestibulm - Sacculus
- Utriculus
Nervus vestibulochochlearis
,Het labyrinth bestaat structureel uit twee delen:
Benig Membraneus
Benig labyrint is omgeven door het rotsbeen Het membraneus labyrint is omgeven door een
(bot achter het oor, 1 van de stevigste botten membraan en bevat endolymfe.
van ons lichaam) en bevat perilymfe.
Endolymfe Perilymfe
- Andere samenstelling dan ‘extracellulaire - Hoog natriumgehalte
vloeistof’ in het lichaam - Laag kaliumgehalte
- Hoog kaliumgehalte - cerebrospinaal vocht
- Laag natriumgehalte
- Zou geproduceerd worden door ‘dark cells’
Deze twee hebben dus duidelijk een andere samenstelling.
-> Als ze mengen gaat dit letterlijk vonken geven.
2.2.1. het perifeer vestibulair systeem: SCC
Het horizontaal kanaal staat onder een hoek van 30° ten
opzichte van de horizontale.
Het anterieur en posterieur kanaal van één zijde hebben
dezelfde oriëntatie.
-> linker anterieur kanaal en rechter posterieur kanaal staan
in hetzelfde vlak
-> rechter anterieur kanaal en linker posterieur kanaal staan
in hetzelfde vlak
Waarom is deze oriëntatie zo belangrijk?
Elk half cirkelvormig kanaal is gevoelig voor hoekversnellingen (niet door draaibewegingen).
Vb. iemand op een stoel die aan constante snelheid draait, zal dit na een tijdje niet meer waarnemen
Elk kanaal is gevoelig volgens een as loodrecht op het vlak waarin de bewegingen worden gemaakt.
(zie video les rond minuut 4).
, Het werkt volgens het push- pull principe. Dit wil zeggen als we langs de ene kant activeren gaan we
langs de andere kant inhiberen. (zie later)
Adaptatie: er zal gewenning optreden door het evenwichtsorgaan als er bewogen wordt met een
constante snelheid. Men zal nog door de wind en beelden kunnen waarnemen dat men draait, maar
het evenwichtsorgaan zal dat signaal niet meer geven.
Soorten bewegingen:
Rotatieversnellingen: - yaw, pitch en roll
- detectie door SCC
Translaties: - langs z-, x- en y-as
- detectie door utriculus en sacculus
Op elk van de half cirkelvormige kanaal is er een verdikking aanwezig (de ampulla) en daarin zit een
richel met allemaal cellen (de crista). Op de crista bevinden zich de haarcellen. Deze steken met hun
trilharen in een gelatineuze massa en vormen hiermee een elastische structuur, de cupula.
De cupula sluit het horizontaal kanaal volledig af er is dus geen ruimte boven!!
Als er iemand wordt versnelt naar links of rechts krijg je endolymfe stroming. Als je jezelf naar rechts
versnelt gaat de endolymfe door massaversnelling een beetje achter blijven en gaat relatief gezien
naar links bewegen. Er wordt tegen de cupula geduwd waardoor deze afgebogen wordt.
1) Naar rechts bewegen
2) Endolymfe gaan relatief gezien naar links
3) Cupula wordt afgebogen
Les 1: anatomie en fysiologie + VOR
1. Inleiding
Duizeligheid is de 9de meest voorkomende klacht bij de huisarts.
-> 3de meest voorkomende klacht voor de leeftijdsgroep 65- 75 jarigen
-> meest voorkomende klacht bij personen ouder dan 75 jaar
Algemeen zien we bij 5% van de volwassenen een evenwichtsprobleem.
-> stijgt met toenemende leeftijd tot 8,8% bij 70+
-> 2 tot 3 keer meer bij vrouwen dan bij mannen
-> per jaar zien we 1,4% nieuwe gevallen
De meest voorkomend evenwichtaandoening wereldwijd:
- BPPV: 20%
- Hydrops: 10%
-Evenwichtmigraine: 10%
Duizeligheid kan het resultaat zijn van vele niet- vestibulaire aandoeningen. Denk daarbij aan onder
andere aan de inname van medicatie.
Levenslange prevalentie van evenwichtsklachten veroorzaakt door perifere- of centrale vestibulaire
aandoening was 7,4% in Duitsland. De kans op vestibulaire aandoening of afwijking stijgt met
toenemende leeftijd.
Vestibulaire stoornissen spelen een belangrijke rol bij het vallen bij ouderen.
546 patiënten die zich aan melden op de spoeddienst na een val:
- 80 % had symptomen van een vestibulaire achteruitgang
- 40 % had klachten van vertigo
Elk jaar valt 1/3 van de ouderen met ene leeftijd van ouder van 65 jaar. Dit valgedrag is
geassocieerden een 3-6x verhoogd risico op plaatsing in een verzorgingstehuis.
,2. Het vestibulaire systeem
Overzicht van het evenwichtssysteem. De ogen, evenwichtsorgaan, spieren en graviceptoren geven
informatie aan de hersenen over hoe we gaan/ staan, en de hersenen integreren die informatie en
zorgen ervoor dat we een stabiele blik hebben en dat we kunnen navigeren en ons kunnen oriënteren,
dat we evenwichtig kunnen bewegen, dat ons hartritme wordt aangepast wanneer nodig en zelfs het
dag- nachtritme niet ontregeld wordt.
Het gehele evenwichtssysteem omvat diverse sensoren in het lichaam. Zenuwen die de informatie
overbrengen naar talrijke hersencentra voor de verwerking ervan en vervolgens de nodige
reflexbogen om ogen, hoofd en lichaam stabiel te houden.
-> belangrijke informatie : wat de ogen zien en wat de spieren voelen
-> samen met de informatie van beide evenwichtsapparaatjes in de binnenoren zorgt het
evenwichtssysteem onder andere voor de oogreflex die zorgt voor blikstabilisatie
2.2. het perifeer vestibulair systeem
Het perifeer vestibulair systeem bevindt zich in het binnenoor (= labyrinth).
3 semicirculaire kanalen - Horizontaal semicirculair kanaal
- Anterieur semicirculair kanaal
- Posterieur semicirculair kanaal
Vestibulm - Sacculus
- Utriculus
Nervus vestibulochochlearis
,Het labyrinth bestaat structureel uit twee delen:
Benig Membraneus
Benig labyrint is omgeven door het rotsbeen Het membraneus labyrint is omgeven door een
(bot achter het oor, 1 van de stevigste botten membraan en bevat endolymfe.
van ons lichaam) en bevat perilymfe.
Endolymfe Perilymfe
- Andere samenstelling dan ‘extracellulaire - Hoog natriumgehalte
vloeistof’ in het lichaam - Laag kaliumgehalte
- Hoog kaliumgehalte - cerebrospinaal vocht
- Laag natriumgehalte
- Zou geproduceerd worden door ‘dark cells’
Deze twee hebben dus duidelijk een andere samenstelling.
-> Als ze mengen gaat dit letterlijk vonken geven.
2.2.1. het perifeer vestibulair systeem: SCC
Het horizontaal kanaal staat onder een hoek van 30° ten
opzichte van de horizontale.
Het anterieur en posterieur kanaal van één zijde hebben
dezelfde oriëntatie.
-> linker anterieur kanaal en rechter posterieur kanaal staan
in hetzelfde vlak
-> rechter anterieur kanaal en linker posterieur kanaal staan
in hetzelfde vlak
Waarom is deze oriëntatie zo belangrijk?
Elk half cirkelvormig kanaal is gevoelig voor hoekversnellingen (niet door draaibewegingen).
Vb. iemand op een stoel die aan constante snelheid draait, zal dit na een tijdje niet meer waarnemen
Elk kanaal is gevoelig volgens een as loodrecht op het vlak waarin de bewegingen worden gemaakt.
(zie video les rond minuut 4).
, Het werkt volgens het push- pull principe. Dit wil zeggen als we langs de ene kant activeren gaan we
langs de andere kant inhiberen. (zie later)
Adaptatie: er zal gewenning optreden door het evenwichtsorgaan als er bewogen wordt met een
constante snelheid. Men zal nog door de wind en beelden kunnen waarnemen dat men draait, maar
het evenwichtsorgaan zal dat signaal niet meer geven.
Soorten bewegingen:
Rotatieversnellingen: - yaw, pitch en roll
- detectie door SCC
Translaties: - langs z-, x- en y-as
- detectie door utriculus en sacculus
Op elk van de half cirkelvormige kanaal is er een verdikking aanwezig (de ampulla) en daarin zit een
richel met allemaal cellen (de crista). Op de crista bevinden zich de haarcellen. Deze steken met hun
trilharen in een gelatineuze massa en vormen hiermee een elastische structuur, de cupula.
De cupula sluit het horizontaal kanaal volledig af er is dus geen ruimte boven!!
Als er iemand wordt versnelt naar links of rechts krijg je endolymfe stroming. Als je jezelf naar rechts
versnelt gaat de endolymfe door massaversnelling een beetje achter blijven en gaat relatief gezien
naar links bewegen. Er wordt tegen de cupula geduwd waardoor deze afgebogen wordt.
1) Naar rechts bewegen
2) Endolymfe gaan relatief gezien naar links
3) Cupula wordt afgebogen
