3364 Geschiedenis dit is het boek van de samenvatting.
De samenvatting gaat over hoofdstuk 5: Koningen, heren en denkers. En over hoofdstuk 6: verlichting en revoluties.
Tijd van regenten en vorsten en de tijd van pruiken en revoluties.
5.1 absolutisme
KA: het streven van vorsten naar absolute macht
Het absolutisme in Frankrijk
Doordat niet meer land maar geld een manier was om mensen aan je te binden, konden vorsten hun
macht vergroten. Belasting ambtenaren inhuren, legers organiseren. Als de Franse koning b.v.
belasting wilde heffen moest hij eerst toestemming nodig hebben van de Staten generaal: adel,
geestelijkheid en stedelijke burgerij.
Het ontstaan van absolutisme
Begin 17e eeuw kregen Franse koningen er genoeg van dat ze steeds moesten overleggen. Zei wilden
uitbreiding van hun macht en versterking van centraal gezag. Ze probeerden de macht van de adel te
beperken door het ambtenarenapparaat uit te breiden en door de belastingen rechtstreeks te
heffen. Lodewijk XIV zette het proces van centralisatie door, hij legde het parlement van Parijs steeds
vaker zijn wil op. absolutisme= een regeringsvorm waarin de koning alle macht heeft en zelf boven
de wet staat.
Bij het absolutisme zijn 4 terreinen te onderscheiden:
- Politiek: koning nam alle beslissingen zelf. Hij stelde ambtenaren aan die rechtstreeks aan
hem rapporteerden, kondigde nieuwe wetten af en voerde censuur in.
- Militair: besteedde veel aandacht aan de opbouw van een staand (permanent) leger. Hij
maakte een einde aan de gewoonte om rangen in het leger te verkopen aan de adel nu
werden de rangen op basis van geschiktheid verleend (professioneel): voordeel want een
goed betaald en uitgerust leger vormde een betrouwbaar instrument in handen van de
koning, die hiermee de macht van de adel inperkte.
- Economisch (mercantilisme): hij wilde voldoende reserves ter bekostiging van buitenlandse
avonturen, het leger en alle pracht en praal waarmee Lodewijk zich omringde. Aanhangers
van het mercantilisme dachten dat rijkdom van een land altijd ten koste ging van die van een
ander land grote goud en zilver voorraad, export bevorderen zodat er geld binnen kwam
en import beperken.
- Religieus: hij wilde eenvormigheid dus 1 godsdienst. Hij was katholiek, zijn beleid werd
ondersteund door hoge katholieke kerkbestuurders. Maar er waren ook grote protestantse
gemeenschappen die volgens het Edict van Nantes geloofsvrijheid hadden gekregen.
Lodewijk gelde het Edict van Nantes ongeldig, ging over tot vervolging. Dus de hugenoten
(protestanten) moesten vluchten naar b.v. de Nederlandse Republiek.
Lodewijk rechtvaardigde zijn macht omdat hij dacht dat koningen hun recht om op aarde te regeren
van god hadden gekregen volgens droit divin (goddelijke recht) was de koning de
plaatsvervangende god op aarde. Hierdoor stond de koning boven de wetten en was zijn macht
absoluut.
Machtsverdeling in andere Europese staten
Ook buiten Frankrijk probeerden vorsten de macht te centraliseren.
Rusland
In de 17e eeuw ontwikkelde Rusland zich tot een absolute monarchie. Macht was in handen van 1
familie, de Tsaren beperkten de zeggenschap van adel en geestelijkheid en schaften vormen van
, lokaal zelfbestuur af, en ze trokken alle militaire en administratieve taken naar zich toe. De Russisch-
orthodoxe kerk werd een instrument in handen van de staat ook het leger werd een modern en goed
gedrild apparaat. Peter de Grote regeerde, hij hoopte dat Rusland zijn achterstand op west europa
snel kon inlopen om te kijken hoe dit kon bezocht hij het westen.
Pruisen (1 v.d. 300 staten in het Duitse rijk)
Pruisen ontwikkelde na de 30 jarige oorlog tot een belangrijke grootmacht. Frederik Willem
regeerde, hij moderniseerde het leger en de ambtenaren. Dit waren de steunpilaren voor de vorsten.
Het leger groeide door Frederik Willem 1 tot 1 van de modernste en sterkste van Europa. Hij
vernieuwde ook het belasting stelsel hierdoor kon hij het leger en ambtenarij goed en op tijd
betalen. Pruisen stelde zijn grenzen open voor mensen die ergens anders door hun geloof werden
vervolg hierdoor was er geloofsvrijheid.
Republiek der Nederlanden
Had geen vorst als hoofd, hadden zich vrij gevochten van de Spaanse landheren want de spanjaarden
wilden centralisatie van belastingen en bestuur en 1 geloof. Stadhouders probeerden macht uit te
breiden. Toen de Oranjes het stadhouderschap vervulden hadden ze veel invloed maar ze werden
uiteindelijk geen koning over het Noordelijke Nederlanden.
Engeland, Ierland en Schotland
Hier was geen absoluut koningschap. De meeste invloed hadden de leden uit de burgerij en de lage
adel, ze hielpen de economie vooruit. De hoge adel voelde zich bedreigd en steunde de koning maar
werd verslagen in een burgeroorlog eindigde met de onthoofding van Karel 1. Koning Jacobus II
probeerde een katholieke staat te maken maar het parlement vroeg hulp aan NL stadhouder Willem
III verjoeg de koning met een groot leger en nam daarna zelf plaats op de troon. De protestantse
koning-stadhouder Willem 111 werd de grote Europese tegenspeler van de katholieke,
absolutistische vorst Lodewijk XIV.
5.2 burgerlijke cultuur en hofcultuur
KA: de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
Burgerlijke cultuur: de Nederlandse Republiek als voorbeeld
Burgerlijke cultuur= een cultuur die wordt bepaald door de burgers
Thema’s burgerlijke cultuur: stilleven, landschappen, religieuze voorstellingen, historische
gebeurtenissen, groepsportretten en familieportretten. (Rembrandt, vermeer etc.)
Opdrachtgevers burgerlijke cultuur: regenten, burgers, predikanten en bestuurders van weeshuizen,
gilden en schutterij.
Culture thema’s en financiers
In Nederlandse Republiek was de burgerlijke cultuur opvallend aanwezig: er was weinig adel en geen
koning en de steden hadden veel te zeggen in het bestuur. De bestuursfuncties waren weggelegd
voor de leden van een aantal machtige regentenfamilies. Migranten kwamen want er was een grote
welvaart, werkgelegenheid, tolerantie (andere godsdiensten werden achtergesteld maar niet
vervolgd), werden in hun land vervolgd en er was een vrijheid van drukpers ze namen kennis,
arbeidskracht en geld mee.
Hofcultuur: Frankrijk als voorbeeld
Hofcultuur= een cultuur die wordt bepaald door de vorst en zijn adellijke hof
Thema’s hofcultuur: theater, muziek, oorlog, (katholieke) geloof en (klassieke) literatuur.
Opdrachtgevers: vorst en adel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberacosta. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.
