1.Leren (wat houdt het in)
1.1. Wat is leren?
Leren…
- … gebeurt in verschillende contexten (de plaats)
- … heeft een verschillende aard
- … heeft te maken met verschillende inhouden
- … gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling (levenslang leren)
Formeel en intentioneel:
- Oog op het bereiken van bepaalde vooropgestelde leerdoelen
- Bepaling van leeractiviteiten
- Structurering
- Externe sturing v/h leerproces
- Op leren gerichte activiteiten
Informeel en incidenteel: aspecten van formeel leren meestal afwezig + leren kan altijd en overal
gebeuren + treedt spontaan op
Voorbeelden:
- Formeel + incidenteel: lln. heeft taart mee verdelen adhv wiskunde
- Intentioneel + informeel: op voetbalkamp meegaan
1.1.1.Een behavioristische visie
Visie
Watson
“Hoe beïnvloeden externe factoren het leergedrag bij mensen en dieren?”
Onderzoek v/h zintuigelijk, direct en objectief waarneembaar gedrag
Al het gedrag is aan of af te leren
Black-box-benadering
Relatie tussen prikkel en gedrag bestudeerd (ze leggen de nadruk vooral op waarneembare
gedragsveranderingen als resultaat van een leerproces)
De mentale processen tussen stimulus en respons = black box
, 1.1.2.Een cognitivistische visie
Visie
Men wou meer inzicht in de black-box
Onderzoeken gaven meer inzicht in processen, bv. oplossen van problemen, …
Er komt een informatietheoretische benadering waarbij leren gaat over het verwerken en opslaan
van informatie (computermodel)
Het gedrag van mensen is vergelijkbaar met de werking van een pc, een soort informatie verwerkend
systeem:
Input --> verwerkingsproces --> output
Bruner
De mens = een wezen dat voortdurend, altijd en overal, zelfstandig en actief informatie zoekt en
creatief verwerkt en zo richting geeft aan zijn gedrag. Elke mens heeft een kennisstructuur, een
representatiesysteem (met schema’s en scripts)
Deze spelen een rol bij de opslag en bij het ophalen en terugvinden van kennis. De mens = een
betekenisgever
Ausubel
Er ontstaat een nieuwe kennisstructuur wanneer een lerend nieuwe kennis integreert, door te
koppelen aan reeds aanwezige ankerbergrippen.
1.1.3.Een constructivistische visie
Visie
Leren is een actief proces van kennisconstructie.
De kennis van elk individu is subjectieve kennis. We geven elk onze eigen invulling aan een bepaald
gegeven.
Kenmerken
1. Actief (actief verwerken van informatie)
2. Constructief: opbouwend proces waarbij we informatie omvormen tot kennis via een subjectieve
betekenisverlening
3. Cumulatief: we bouwen verder op onze voorkennis.
4. Zelfregulerend: de lerende is in staat zijn eigen leerproces in handen te nemen (metacognitief)
5. Doelgericht: lln. moeten een doel krijgen geeft richting aan het leerproces
6. Gesitueerd: leren binnen een bepaalde situatie, binnen een betekenisvolle context
7. Coöperatie: in interactie
8. Individueel verschillend
1.1.4.Een connectivistische visie
Visie
De technologie heeft een grote impact op hoe wij als mens functioneren en dus ook op hoe wij leren.
Het is belangrijker om toegang te hebben tot kennis dan als lerende daadwerkelijk kennis te bezitten.
Vanuit de connectivistische visie op leren worden 'technologie' en 'verbinding' gezien als
leeractiviteiten.
Het leidt tot veranderingen met betrekking tot waarmee (digitale tools), hoe (geen interne en
individuele activiteit) en waar (overal is mogelijk) we leren.
, 1.2. Kenmerken van leren
Leren is een mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief stabiele
gedragsverandering tot stand komt.
- Mentaal proces: processen die in ons hoofd gebeuren en dus niet waarneembaar zijn
- Leeractiviteiten: leren veronderstelt een activiteit v/d lerende zelf
- Duurzame/stabiele gedragsverandering: door te leren, maken we ons een nieuwe
gedragsmogelijkheid eigen.
o Behavioristisch standpunt: nadruk op zichtbaar leerresultaat
o Cognitivistisch standpunt: nadruk op niet-waarneembare mentale processen die
betekenis geven aan informatie
Sommige gedragsveranderingen rekenen we niet tot het leren:
- TOEVAL
• Oorzaak verwijdert gedrag terugkeren naar originele staat
- RIJPING
• Leren = waarneembaar gedrag v/e lerende wijzigt onder invloed van externe factoren
• Rijping wanneer ook interne factoren (eigen aan het individu) hiertoe hebben
bijgedragen
• Wisselwerking tussen leren en rijpen: elementaire gedragsveranderingen (bv. leren
lopen) ten gevolge van rijping vereisen een stimulerende omgeving!
1.3. Leersoorten
Onderverdeling bij leren op vlak van leerinhoud
Optimale gedragsverandering adhv implementeren van 3 soorten van leren!
1.3.1.Cognitief leren
Cognitieve leerprocessen hebben te maken met het memoriseren (letterlijk), verwerven van
bepaalde feiten (samenhang tussen), automatiseren van cognitieve handelingen… Het gaat hier over
het zich eigen maken en kunnen ophalen van declaratieve kennis.
1.3.2.Sociaal/dynamisch-affectief leren
Heeft betrekking op gevoelsleven, sociale en communicatieve vaardigheden
- De vorming van interesses
- De perceptie en gevoelens over zichzelf
- Het eigen kennen en kunnen
- Houdingen of attitudes
- Relaties met anderen
- Het leren omgaan met eigen en andermans gevoelens
Dit soort leren speelt een belangrijke rol in de persoonlijkheidsontwikkeling
, Inzoomen op het leren van attituden:
Een attitude omvat drie componenten:
- De cognitieve component: kennis hebben van…
- De affectieve component: gevoelens die worden opgewekt.
- De gedrags- of handelingscomponent: de neiging hebben tot persoonlijk handelen in
overeenstemming met de eigen waarden en normen (bv. rechtvaardigheid).
Drie factoren en belangrijke rol spelen bij de vorming of verandering van attituden:
- Situatie: de wijze waarop we in contact zijn gekomen met het object van de attitude (bv. de
houding van een persoon tegenover de jeugdbeweging zal eerder positief zijn wanneer hij
hier vroeger veel plezier heeft beleefd).
- Identificatie: we nemen gemakkelijker houdingen over van mensen met wie we ons graag
identificeren (bv. een persoon die idool is van Deus zal eerder de houding van de zanger van
die groep, ten aanzien van onverdraagzaamheid, overnemen dan dezelfde houding
uitgedragen door een voor hem onbekende politicus).
- Informatie: de informatie die we over een bepaald onderwerp krijgen kan ook beïnvloedend
werken wanneer we niet rechtstreeks in contact komt met het object van de houding (bv.
door op het internet filmpjes te bekijken en informatie op te zoeken van allerlei
natuurrampen en de negatieve gevolgen voor het voortbestaan van het leven op aarde, zal
een persoon eerder geneigd zijn om een milieuvriendelijke houding te ontwikkelen, dan
wanneer hij hiermee onbekend blijft).
Het verwerven of wijzigen van attituden of houdingen d.m.v. modelleren of imitatieleren.
1.3.3.Psychomotorisch leren
Psychomotorisch leren verwerven van een automatisme m.b.t. de menselijke motoriek.
Bepaalde handelingen veelvuldig uitvoeren na een tijdje niet meer nadenken over hoe je
ze moet uitvoeren
De handeling = een automatisme of een routine.
Het automatiseringsproces begint met een cognitief gecontroleerde uitvoering en evolueert
naar een autonome uitvoering
Belangrijke principes bij het aanleren van psychomotorische vaardigheden:
Goed beeld van de te verwerven handeling geven (cognitieve component).
Demonstreer de handeling (eerst in z’n totaliteit en nadien in deelhandelingen).
o Laat de deelhandelingen apart oefenen (imiteren).
Analyseer fouten zo snel mogelijk + corrigeer ze bij de lerende (feedback geven/zelf laten
reflecteren).
Langdurig oefenen om de volledige handeling (met deelhandelingen) te automatiseren.
Net zoals bij het cognitief leren zorgt het automatiseren van handelingen of vaardigheden dat het
werkgeheugen ontlast wordt.
Maar voor sommige nog steeds bewust nadenken (bv. gitaal spelen, zwemmen, …)
1.1. Wat is leren?
Leren…
- … gebeurt in verschillende contexten (de plaats)
- … heeft een verschillende aard
- … heeft te maken met verschillende inhouden
- … gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling (levenslang leren)
Formeel en intentioneel:
- Oog op het bereiken van bepaalde vooropgestelde leerdoelen
- Bepaling van leeractiviteiten
- Structurering
- Externe sturing v/h leerproces
- Op leren gerichte activiteiten
Informeel en incidenteel: aspecten van formeel leren meestal afwezig + leren kan altijd en overal
gebeuren + treedt spontaan op
Voorbeelden:
- Formeel + incidenteel: lln. heeft taart mee verdelen adhv wiskunde
- Intentioneel + informeel: op voetbalkamp meegaan
1.1.1.Een behavioristische visie
Visie
Watson
“Hoe beïnvloeden externe factoren het leergedrag bij mensen en dieren?”
Onderzoek v/h zintuigelijk, direct en objectief waarneembaar gedrag
Al het gedrag is aan of af te leren
Black-box-benadering
Relatie tussen prikkel en gedrag bestudeerd (ze leggen de nadruk vooral op waarneembare
gedragsveranderingen als resultaat van een leerproces)
De mentale processen tussen stimulus en respons = black box
, 1.1.2.Een cognitivistische visie
Visie
Men wou meer inzicht in de black-box
Onderzoeken gaven meer inzicht in processen, bv. oplossen van problemen, …
Er komt een informatietheoretische benadering waarbij leren gaat over het verwerken en opslaan
van informatie (computermodel)
Het gedrag van mensen is vergelijkbaar met de werking van een pc, een soort informatie verwerkend
systeem:
Input --> verwerkingsproces --> output
Bruner
De mens = een wezen dat voortdurend, altijd en overal, zelfstandig en actief informatie zoekt en
creatief verwerkt en zo richting geeft aan zijn gedrag. Elke mens heeft een kennisstructuur, een
representatiesysteem (met schema’s en scripts)
Deze spelen een rol bij de opslag en bij het ophalen en terugvinden van kennis. De mens = een
betekenisgever
Ausubel
Er ontstaat een nieuwe kennisstructuur wanneer een lerend nieuwe kennis integreert, door te
koppelen aan reeds aanwezige ankerbergrippen.
1.1.3.Een constructivistische visie
Visie
Leren is een actief proces van kennisconstructie.
De kennis van elk individu is subjectieve kennis. We geven elk onze eigen invulling aan een bepaald
gegeven.
Kenmerken
1. Actief (actief verwerken van informatie)
2. Constructief: opbouwend proces waarbij we informatie omvormen tot kennis via een subjectieve
betekenisverlening
3. Cumulatief: we bouwen verder op onze voorkennis.
4. Zelfregulerend: de lerende is in staat zijn eigen leerproces in handen te nemen (metacognitief)
5. Doelgericht: lln. moeten een doel krijgen geeft richting aan het leerproces
6. Gesitueerd: leren binnen een bepaalde situatie, binnen een betekenisvolle context
7. Coöperatie: in interactie
8. Individueel verschillend
1.1.4.Een connectivistische visie
Visie
De technologie heeft een grote impact op hoe wij als mens functioneren en dus ook op hoe wij leren.
Het is belangrijker om toegang te hebben tot kennis dan als lerende daadwerkelijk kennis te bezitten.
Vanuit de connectivistische visie op leren worden 'technologie' en 'verbinding' gezien als
leeractiviteiten.
Het leidt tot veranderingen met betrekking tot waarmee (digitale tools), hoe (geen interne en
individuele activiteit) en waar (overal is mogelijk) we leren.
, 1.2. Kenmerken van leren
Leren is een mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief stabiele
gedragsverandering tot stand komt.
- Mentaal proces: processen die in ons hoofd gebeuren en dus niet waarneembaar zijn
- Leeractiviteiten: leren veronderstelt een activiteit v/d lerende zelf
- Duurzame/stabiele gedragsverandering: door te leren, maken we ons een nieuwe
gedragsmogelijkheid eigen.
o Behavioristisch standpunt: nadruk op zichtbaar leerresultaat
o Cognitivistisch standpunt: nadruk op niet-waarneembare mentale processen die
betekenis geven aan informatie
Sommige gedragsveranderingen rekenen we niet tot het leren:
- TOEVAL
• Oorzaak verwijdert gedrag terugkeren naar originele staat
- RIJPING
• Leren = waarneembaar gedrag v/e lerende wijzigt onder invloed van externe factoren
• Rijping wanneer ook interne factoren (eigen aan het individu) hiertoe hebben
bijgedragen
• Wisselwerking tussen leren en rijpen: elementaire gedragsveranderingen (bv. leren
lopen) ten gevolge van rijping vereisen een stimulerende omgeving!
1.3. Leersoorten
Onderverdeling bij leren op vlak van leerinhoud
Optimale gedragsverandering adhv implementeren van 3 soorten van leren!
1.3.1.Cognitief leren
Cognitieve leerprocessen hebben te maken met het memoriseren (letterlijk), verwerven van
bepaalde feiten (samenhang tussen), automatiseren van cognitieve handelingen… Het gaat hier over
het zich eigen maken en kunnen ophalen van declaratieve kennis.
1.3.2.Sociaal/dynamisch-affectief leren
Heeft betrekking op gevoelsleven, sociale en communicatieve vaardigheden
- De vorming van interesses
- De perceptie en gevoelens over zichzelf
- Het eigen kennen en kunnen
- Houdingen of attitudes
- Relaties met anderen
- Het leren omgaan met eigen en andermans gevoelens
Dit soort leren speelt een belangrijke rol in de persoonlijkheidsontwikkeling
, Inzoomen op het leren van attituden:
Een attitude omvat drie componenten:
- De cognitieve component: kennis hebben van…
- De affectieve component: gevoelens die worden opgewekt.
- De gedrags- of handelingscomponent: de neiging hebben tot persoonlijk handelen in
overeenstemming met de eigen waarden en normen (bv. rechtvaardigheid).
Drie factoren en belangrijke rol spelen bij de vorming of verandering van attituden:
- Situatie: de wijze waarop we in contact zijn gekomen met het object van de attitude (bv. de
houding van een persoon tegenover de jeugdbeweging zal eerder positief zijn wanneer hij
hier vroeger veel plezier heeft beleefd).
- Identificatie: we nemen gemakkelijker houdingen over van mensen met wie we ons graag
identificeren (bv. een persoon die idool is van Deus zal eerder de houding van de zanger van
die groep, ten aanzien van onverdraagzaamheid, overnemen dan dezelfde houding
uitgedragen door een voor hem onbekende politicus).
- Informatie: de informatie die we over een bepaald onderwerp krijgen kan ook beïnvloedend
werken wanneer we niet rechtstreeks in contact komt met het object van de houding (bv.
door op het internet filmpjes te bekijken en informatie op te zoeken van allerlei
natuurrampen en de negatieve gevolgen voor het voortbestaan van het leven op aarde, zal
een persoon eerder geneigd zijn om een milieuvriendelijke houding te ontwikkelen, dan
wanneer hij hiermee onbekend blijft).
Het verwerven of wijzigen van attituden of houdingen d.m.v. modelleren of imitatieleren.
1.3.3.Psychomotorisch leren
Psychomotorisch leren verwerven van een automatisme m.b.t. de menselijke motoriek.
Bepaalde handelingen veelvuldig uitvoeren na een tijdje niet meer nadenken over hoe je
ze moet uitvoeren
De handeling = een automatisme of een routine.
Het automatiseringsproces begint met een cognitief gecontroleerde uitvoering en evolueert
naar een autonome uitvoering
Belangrijke principes bij het aanleren van psychomotorische vaardigheden:
Goed beeld van de te verwerven handeling geven (cognitieve component).
Demonstreer de handeling (eerst in z’n totaliteit en nadien in deelhandelingen).
o Laat de deelhandelingen apart oefenen (imiteren).
Analyseer fouten zo snel mogelijk + corrigeer ze bij de lerende (feedback geven/zelf laten
reflecteren).
Langdurig oefenen om de volledige handeling (met deelhandelingen) te automatiseren.
Net zoals bij het cognitief leren zorgt het automatiseren van handelingen of vaardigheden dat het
werkgeheugen ontlast wordt.
Maar voor sommige nog steeds bewust nadenken (bv. gitaal spelen, zwemmen, …)
