Samenvatting Overzicht van de Historische Kritiek

Overzicht van de historische kritiek
Hoofdstuk 1: Inleiding – Woord vooraf
Wat is historische kritiek?
 Wat is het?
o Set van wetenschappelijk vastgelegde regels om informatie te evalueren.
o Focus op "externe kritiek".

 3 regels van externe kritiek:
o Herstellingskritiek:
 Onderzoek of de bron origineel is of een kopie.
 Originele bronnen krijgen meer waarde.
o Oorsprongskritiek:
 Onderzoek de herkomst van de bron:
 Waar komt het vandaan?
 Wanneer is het gemaakt?
 Wie heeft het gemaakt?
o Ontlenings- of oorspronkelijksheidskritiek:
 Onderzoek of de informatie is overgenomen uit andere bronnen.
 In hoeverre is het oorspronkelijk of geleend?

 4 vastgelegde regels rond informatie in de bron:
o Interpretatiekritiek:
 Wat is de primaire en secundaire betekenis van de tekst?
 Is de tekst geladen met bepaalde waarden of betekenissen?
o Gezagskritiek:
 Heeft de auteur het gezag van een ooggetuige?
 Is de informatie al verkregen van iemand anders?
o Bevoegdheidskritiek:
 Hoe nauwkeurig is de waarneming?
 Is de waarnemer gekwalificeerd of deskundig?
o Rechtzinnigheidskritiek:
 Zijn de feiten opzettelijk verdraaid?
 Is er sprake van misinformatie of desinformatie?
 Misinformatie
o Onjuiste informatie delen zonder slechte bedoelingen.
o Het gebeurt per ongeluk, zonder kwaad opzet.
 Deinformatie
o Bewust valse informatie verspreiden.
o Doel is om mensen op het verkeerde been te zetten of
schade te veroorzaken.




Historische kritiek in een criminologisch onderzoek

,  Focus op heden en toekomst
o Gericht op actuele fenomenen.
o Doel: Beleid voor de toekomst.
 Diverse bronnen voor inzicht
o Respondenten: Subjectieve ervaringen en achtergrond.
o Documenten: Specifiek taalgebruik en context.
 Waarnemingen en interpretaties
o Taal: Beïnvloedt hoe we informatie begrijpen.
o Culturele codes: Achtergrond beïnvloedt interpretaties.
 Keuzes in onderzoek
o Onderzoekers kiezen invalshoeken en accenten.
o Bewustzijn van deze keuzes is belangrijk.
 Evaluatie van bronnen
o Wie: Wie biedt de informatie?
o Wat: Wat is de bron?
o Hoe: Hoe is de informatie gepresenteerd?
o Waarom: Waarom werd de informatie gedeeld?
 Vergelijking van bronnen
o Vergelijk verschillende soorten bronnen.
o Vergelijk meerdere bronnen van hetzelfde type.

Informatiebron: kenmerk en soorten
 Diverse soorten
o Krantenartikelen, interviews, afbeeldingen, films, audio-opnames, sociale media,
tweets, etc.
 Publiek vs. Privaat
o Publiek: vb jaarverslagen van overheidsorganisaties.
o Privaat: vb jaarverslagen van bedrijven.
 Vanuit welke bron
o Eigen naam of vanuit een organisatie.
 Ontstaanscontext en kenmerken
 Informatie heeft specifieke achtergrond en context waarin het ontstaat.
 Taalgebruik
o Elk type bron heeft eigen taalgebruik, dat invloed heeft op de boodschap.

 Kritisch omgaan met informatiebronnen
o Kennis van de bron
 Het is belangrijk om te begrijpen waar de informatie vandaan komt en wat
de kenmerken zijn.
o Waarde schatten
 Bronnen moeten kritisch worden beoordeeld op:
 Autoriteit
 Betrouwbaarheid
 Juistheid
 Objectiviteit
 Controleerbaarheid
o Kritisch maar niet alles verwerpen
 Wees kritisch, maar verwerp niet automatisch alle informatie van een
bepaalde bron.
 Vb, complotdenkers verwerpen vaak alles wat door de overheid wordt
verspreid, maar historische kritiek betekent niet dat je alles verwerpt.


Actuele relevantie

,  Massamedia & Informatieoorlogen
o Onderzoeksjournalistiek verandert naar snel nieuws.
o Mensen worden beïnvloed door gemanipuleerde informatie.
 Manipulatie van Informatie
o Deepfakes en AI maken manipulatie makkelijker.
o Het is geen nieuw probleem, maar wel groter en sneller.
 Doelen van Manipulatie
o Publiek misleiden.
o Bepaalde agenda’s verspreiden.
o Rechten verkrijgen of acties rechtvaardigen.
o Grondrechten schenden zonder gevolgen.
 Waarom Historische Kritiek Belangrijk is
o Bronnen goed onderzoeken en vergelijken.
o Systematisch en wetenschappelijk werken, niet op gevoel.

-> Actuele relevantie – beeldmanipulatie
 Met Artificiële Intelligentie (AI):
o AI verandert de rol van de "beeldbewerker".
o Kleurtoon instellen om een bepaalde sfeer te creëren.
o Elementen toevoegen of weglaten in een beeld.
 Zonder Artificiële Intelligentie:
o De "beeldmaker" speelt nog steeds een grote rol.
o Keuze van lens heeft invloed op het beeld.
o Positie van de fotograaf bepaalt hoe het beeld overkomt.
o Moment van afdrukken kan de boodschap veranderen.

-> Actuele Relevantie - tekstuele Analyse
 Literaire regels voor specifieke genres:
o Verschil tussen wetenschappelijke artikelen, blogposts en opiniestukken.
 Wat wordt benadrukt, wat wordt verzwegen?
o Dit kan bewust worden gedaan met een specifieke reden.
 Belang van terminologie:
o Woorden kunnen de perceptie sturen.
o Voorbeeld: COVID-19 gerelateerde termen zoals ‘antivaxers’, ‘complotdenkers’,
‘vrijheidsstrijders’, ‘demonstranten’.
 Regels van het medium:
o Het medium zelf kan invloed hebben op de manier waarop informatie wordt
gepresenteerd.
o Voorbeeld: een tweet (X) heeft beperkte tekstruimte, beïnvloedt de boodschap.
 'Systematische twijfel':
o Kritisch blijven, altijd de bron en inhoud in vraag stellen.



Waarom begrip ‘historische kritiek’?
 Doel: Regels om bronnen objectief te bestuderen.
 Hoe bestudeer je periodes zonder getuigen?
 Wie is de auteur? Wat was de bedoeling? Origineel of kopie?
 Verschil historisch vs. hedendaags bronnenmateriaal: Geen directe observatie vs. wel.
 Hedendaagse problemen: Kloof tussen tekst en interpretatie, vb bij rapporten uit verre
landen.
 Triangulatie: Combineren van verschillende bronnen voor betere waarheidsbevinding
(bijv. getuigenissen van verschillende actoren).
Feiten vs uitspraken over feiten