NA DE POPKUNST… POST-PAINTERLY ABSTRACTION , MINIMALISME EN VERDER
Vanaf de jaren '60 en '70 ontstonden nieuwe kunststijlen als reactie op het extravagante abstract expressionisme.
Popart, zowel in de jaren '60 en '70 als in de revival midden jaren '80 door Jeff Koons, stelde vragen over de relatie
tussen het beeld en de bredere westerse cultuur.
Het beeld keerde terug in het fotorealisme van de jaren '70 tot het hedendaagse hyperrealisme,
vertegenwoordigd door kunstenaars zoals Ron Mueck, Jacques Monory, en Gérald Fromanger.
Conceptuele kunst, opkomend tegen het kunstwerk als object, richt zich op participatieve en vaak politieke kunst.
Voorbeelden hiervan zijn te vinden in het werk van Jenny Holzer, Ai Wei Wei, en Barbara Cruser.
Minimalisme, sinds de jaren '60 en '70, combineert een conceptueel aspect met een focus op de lichamelijke
ervaring van het kunstwerk, met kunstenaars zoals Donald Judd, Sol LeWitt, Dan Flavin, Fred Sandback, Richard
Serra, en Agnes Martin.
Performancekunst, vanaf de jaren '60, verbindt kunst met tijdelijke situaties en ervaringen, met notabele
kunstenaars zoals Joseph Beuys, Marina Abramovic, en Yoko Ono.
Land art, ontstaan in de jaren '60 en '70, verplaatst het beeld van het interieur naar het exterieur, met
kunstenaars zoals Richard Serra, Vito Acconci, en Michael Heizer.
Installatiekunst, hoewel niet nieuw (Duchamp en Schwitters begonnen ermee), integreert de kijker intrinsiek in
het werk. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in het werk van kunstenaars zoals Ilya Kabakov, Rachel Whiteread,
en Anish Kapoor
1
,Post-painterly abstraction: beschrijf de artistieke principes van deze stijl op basis van twee schilderijen.
Post-Painterly Abstraction, een stroming die volgt op het abstract expressionisme en reageert op popart.
Clement Greenberg leende het woord "painterly" (schilderachtig) van de Zwitserse kunsthistoricus Heinrich
Wölfflin, die bekend stond om zijn kunsttheorieën. De specifieke gebeurtenis waarbij Greenberg dit woord
gebruikte, was in verband met een tentoonstelling in Los Angeles in 1964.
Het onderscheidt zich door zijn afwijzing van expressie, subjectiviteit, spontaneïteit en uitdrukkingskracht. Het
is een verzet tegen het gesmeed en gespetter van het abstract expressionisme, tegen spontane schilderachtige
bewegingen, tegen expressie, subjectiviteit, spontaneïteit, uitdrukkingskracht, etc.
In plaats daarvan worden onpersoonlijke, industriële, koude en rationele beelden gebruikt, met een vermijding
van figuratieve elementen en emotie. De duidelijke omtreklijnen vervagen, wat een schilderachtig effect creëert,
en er wordt gestreefd naar eenvoudige, open composities met oppervlaktes die vrij zijn van subjectieve
emotionele interpretatie. Je ziet duidelijke geometrische en abstracte lijnen, geen zichtbare penseelstreken,
waardoor verf en ondergrond één zijn. Kleuren zijn lineair, niet gelaagd, levendig en helder. Dit geeft een
uitdrukking van hun eigen essentiële kwaliteiten, maar niets anders. Alles wat doordacht en uitgemeten, er was
geen ruimte voor toeval, geen andere details in het schilderij dan kleur, vorm en ruimte. Dit zorgde voor een zeer
systematische kunst. De kwaliteiten van kleur en oppervlak zijn het onderwerp van het werk.
Josef Albers (1888-1976)
Homage to the Square (Apparition)
1959
Albers’ benadering was uiterst rationeel, waarbij hij wiskundige combinaties en kleurcontrasten onderzocht.
Hij groepeert een aantal vierkanten volgens een streng mathematische formule en in een uiterst nauwkeurige
afweging van tinten. Er wordt niets aan het toeval overgelaten: we zien geen spontaniteit of expressie.
Hij gebruikte harde randen en creëerde psychologische effecten door kleurvariaties: de lijnen zijn even dik
maar lijken verschillende diktes te hebben door verschil in helderheid. Hij gebruikt kleur als autonoom
medium. We zien ook duidelijk de gelijkenis met colorfield painting in de grote, effe kleuroppervlaktes, maar
zonder het sublieme, het mystieke.
Ad Reinhardt (1913-1967) Reinhardt ging verder met de afwijzing van expressie en
Abstract Painting. Red subjectiviteit. Zijn schilderij toont verschillende tinten rood,
1952 waarbij subtiele variaties de ruimtelijke effecten van de kleur
verkennen. Reinhardt streefde naar eenvoud, exactheid en
objectiviteit, waarbij zijn werk geen expressie of esthetiek
bevatte en uiterst onpersoonlijk was. Het werk gaat niet over
iets, alleen zichzelf, de kleur, vorm en symmetrie. De warmere
tinten lijken naar de kijker te schuiven, terwijl de koelere tinten
zich lijken terug te trekken. Hij gebruikte een negatieve
definitie formulering van kunst door andere elementen uit te
sluiten: geen vorm, geen schets, geen thema, zonder relatie
met anderen, geen onbewustzijn,… nothing but art.
2
, Josef Albers (1888-1976)
Homage to the Square (With Rays)
1959
olieverf op masonite hardboard, 121.9 x 121.9cm, MET.
“They all are of different palettes, and, therefore, so to speak, of different climates. Choice of the colours used,
as well as their order, is aimed at an interaction - influencing and changing each other forth and back. Thus,
character and feeling alter from painting to painting without any additional ‘hand writing’ or, so-called, texture.
Though the underlying symmetrical and quasi-concentric order of squares remains the same in all paintings –
in proportion and placement – these same squares group or single themselves, connect and separate in many
different ways.”
Ad Reinhardt (1913-1967)
Abstract Painting. Blue
1952
olieverf op doek, 275 x 102 cm, MOMA.
Ad Reinhardt (1913-1967)
Abstract Painting
1963
olieverf op doek, 152.4 x 152.4 cm, MOMA.
“… a pure, abstract, non-objective, timeless, spaceless, changeless, relationless, disinterested painting—an
object that is self-conscious (no unconsciousness), ideal, transcendent, aware of no thing but art."
3
Vanaf de jaren '60 en '70 ontstonden nieuwe kunststijlen als reactie op het extravagante abstract expressionisme.
Popart, zowel in de jaren '60 en '70 als in de revival midden jaren '80 door Jeff Koons, stelde vragen over de relatie
tussen het beeld en de bredere westerse cultuur.
Het beeld keerde terug in het fotorealisme van de jaren '70 tot het hedendaagse hyperrealisme,
vertegenwoordigd door kunstenaars zoals Ron Mueck, Jacques Monory, en Gérald Fromanger.
Conceptuele kunst, opkomend tegen het kunstwerk als object, richt zich op participatieve en vaak politieke kunst.
Voorbeelden hiervan zijn te vinden in het werk van Jenny Holzer, Ai Wei Wei, en Barbara Cruser.
Minimalisme, sinds de jaren '60 en '70, combineert een conceptueel aspect met een focus op de lichamelijke
ervaring van het kunstwerk, met kunstenaars zoals Donald Judd, Sol LeWitt, Dan Flavin, Fred Sandback, Richard
Serra, en Agnes Martin.
Performancekunst, vanaf de jaren '60, verbindt kunst met tijdelijke situaties en ervaringen, met notabele
kunstenaars zoals Joseph Beuys, Marina Abramovic, en Yoko Ono.
Land art, ontstaan in de jaren '60 en '70, verplaatst het beeld van het interieur naar het exterieur, met
kunstenaars zoals Richard Serra, Vito Acconci, en Michael Heizer.
Installatiekunst, hoewel niet nieuw (Duchamp en Schwitters begonnen ermee), integreert de kijker intrinsiek in
het werk. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in het werk van kunstenaars zoals Ilya Kabakov, Rachel Whiteread,
en Anish Kapoor
1
,Post-painterly abstraction: beschrijf de artistieke principes van deze stijl op basis van twee schilderijen.
Post-Painterly Abstraction, een stroming die volgt op het abstract expressionisme en reageert op popart.
Clement Greenberg leende het woord "painterly" (schilderachtig) van de Zwitserse kunsthistoricus Heinrich
Wölfflin, die bekend stond om zijn kunsttheorieën. De specifieke gebeurtenis waarbij Greenberg dit woord
gebruikte, was in verband met een tentoonstelling in Los Angeles in 1964.
Het onderscheidt zich door zijn afwijzing van expressie, subjectiviteit, spontaneïteit en uitdrukkingskracht. Het
is een verzet tegen het gesmeed en gespetter van het abstract expressionisme, tegen spontane schilderachtige
bewegingen, tegen expressie, subjectiviteit, spontaneïteit, uitdrukkingskracht, etc.
In plaats daarvan worden onpersoonlijke, industriële, koude en rationele beelden gebruikt, met een vermijding
van figuratieve elementen en emotie. De duidelijke omtreklijnen vervagen, wat een schilderachtig effect creëert,
en er wordt gestreefd naar eenvoudige, open composities met oppervlaktes die vrij zijn van subjectieve
emotionele interpretatie. Je ziet duidelijke geometrische en abstracte lijnen, geen zichtbare penseelstreken,
waardoor verf en ondergrond één zijn. Kleuren zijn lineair, niet gelaagd, levendig en helder. Dit geeft een
uitdrukking van hun eigen essentiële kwaliteiten, maar niets anders. Alles wat doordacht en uitgemeten, er was
geen ruimte voor toeval, geen andere details in het schilderij dan kleur, vorm en ruimte. Dit zorgde voor een zeer
systematische kunst. De kwaliteiten van kleur en oppervlak zijn het onderwerp van het werk.
Josef Albers (1888-1976)
Homage to the Square (Apparition)
1959
Albers’ benadering was uiterst rationeel, waarbij hij wiskundige combinaties en kleurcontrasten onderzocht.
Hij groepeert een aantal vierkanten volgens een streng mathematische formule en in een uiterst nauwkeurige
afweging van tinten. Er wordt niets aan het toeval overgelaten: we zien geen spontaniteit of expressie.
Hij gebruikte harde randen en creëerde psychologische effecten door kleurvariaties: de lijnen zijn even dik
maar lijken verschillende diktes te hebben door verschil in helderheid. Hij gebruikt kleur als autonoom
medium. We zien ook duidelijk de gelijkenis met colorfield painting in de grote, effe kleuroppervlaktes, maar
zonder het sublieme, het mystieke.
Ad Reinhardt (1913-1967) Reinhardt ging verder met de afwijzing van expressie en
Abstract Painting. Red subjectiviteit. Zijn schilderij toont verschillende tinten rood,
1952 waarbij subtiele variaties de ruimtelijke effecten van de kleur
verkennen. Reinhardt streefde naar eenvoud, exactheid en
objectiviteit, waarbij zijn werk geen expressie of esthetiek
bevatte en uiterst onpersoonlijk was. Het werk gaat niet over
iets, alleen zichzelf, de kleur, vorm en symmetrie. De warmere
tinten lijken naar de kijker te schuiven, terwijl de koelere tinten
zich lijken terug te trekken. Hij gebruikte een negatieve
definitie formulering van kunst door andere elementen uit te
sluiten: geen vorm, geen schets, geen thema, zonder relatie
met anderen, geen onbewustzijn,… nothing but art.
2
, Josef Albers (1888-1976)
Homage to the Square (With Rays)
1959
olieverf op masonite hardboard, 121.9 x 121.9cm, MET.
“They all are of different palettes, and, therefore, so to speak, of different climates. Choice of the colours used,
as well as their order, is aimed at an interaction - influencing and changing each other forth and back. Thus,
character and feeling alter from painting to painting without any additional ‘hand writing’ or, so-called, texture.
Though the underlying symmetrical and quasi-concentric order of squares remains the same in all paintings –
in proportion and placement – these same squares group or single themselves, connect and separate in many
different ways.”
Ad Reinhardt (1913-1967)
Abstract Painting. Blue
1952
olieverf op doek, 275 x 102 cm, MOMA.
Ad Reinhardt (1913-1967)
Abstract Painting
1963
olieverf op doek, 152.4 x 152.4 cm, MOMA.
“… a pure, abstract, non-objective, timeless, spaceless, changeless, relationless, disinterested painting—an
object that is self-conscious (no unconsciousness), ideal, transcendent, aware of no thing but art."
3
