VOLWASSENEN
PETER
Inhoud
Burn-out in de zorg: de hemel valt op je hoofd...................................................................2
Psychosociaal welzijn....................................................................................................... 2
Psychosociale risico’s:..................................................................................................2
Probleemdefiniëring:.................................................................................................... 2
Kern van een burn-out..................................................................................................... 2
Differentiaaldiagnose....................................................................................................... 3
Nieuwe definitie burn-out................................................................................................ 3
Ontstaansgeschiedenis van stress: drietrapsraket..........................................................3
Trap 1: de spanning stijgt: overbelasting......................................................................3
Trap 2: de rust is zoek: overspanning...........................................................................4
Trap 3: geen terugweg mogelijk: burn-out...................................................................4
Alarmsignalen.................................................................................................................. 4
Lichamelijke symptomen.............................................................................................. 4
Psychische symptomen................................................................................................ 4
Gedragsveranderingen................................................................................................. 4
Impactvolle gebeurtenissen............................................................................................. 5
Van stress naar burn-out: het stresscontinuüm...............................................................5
4 visies over stress.......................................................................................................... 6
Wat heet stress?............................................................................................................ 11
Samengevat: stress is complex.....................................................................................12
Heb je een burn-outprofiel?........................................................................................... 13
Relatie tussen de ‘big 5 persoonlijkheidsdimensies’...................................................13
Focus op je persoonlijkheid......................................................................................... 14
In cijfers......................................................................................................................... 16
Is burn-out een modeverschijnsel?................................................................................16
Burn-out in de zorg: op eigen kracht.................................................................................16
Valse vrijheid................................................................................................................. 16
Zorgverleners opgelet................................................................................................... 17
Zorg goed voor jezelf. Zo zorg je beter voor een ander.................................................17
Beter voorkomen dan genezen......................................................................................19
Zorg voor jezelf.............................................................................................................. 19
Hoe voorkomen? Mens sana in corpore sano.................................................................19
Een gezond lichaam................................................................................................... 19
, Een gezonde geest..................................................................................................... 21
Verander eens van gedachten....................................................................................23
Zoek je drijvende kracht............................................................................................. 23
Burn-out in de zorg: wat wordt het morgen?.....................................................................32
Een waarschuwing voor dreigend gevaar......................................................................33
Een teken des tijds........................................................................................................ 33
1. Toegenomen tijdsdruk: druk, druk, druk.................................................................33
2. Individualisme: ik, ik ,ik.......................................................................................... 34
3. Toegenomen prestatiedruk: presteren, presteren, presteren.................................34
4. Digitale overprikkeling: checken, checken, checken..............................................35
5. Adieu ideologie?..................................................................................................... 35
BURN-OUT IN DE ZORG: DE HEMEL VALT OP JE HOOFD
PSYCHOSOCIAAL WELZIJN
PSYCHOSOCIALE RISICO’S:
- Psychische en eventueel ook lichamelijke schade kunnen berokkenen
- = Professionele risico’s
- Impact op de veiligheid op de werkvloer en het goed functioneren van de bedrijven
- Veroorzaakt door:
o arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de
arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk.
- Meest gekende uitingen:
o Stress, pesterijen (= mobbing) , burn-out, zelfmoord, alcohol- en
drugsmisbruik
- De werkgever moet de nodige maatregelen treffen om de psychosociale risico’s op
het werk te voorkomen
PROBLEEMDEFINIËRING:
- Er zijn handen te kort in de zorg. De werkdruk is er zeer hoog en burn-out is er een
veelvoorkomend fenomeen.
- Kwaliteitsvol personeelsbeleid essentieel
- Waken over het welzijn op het werk is daarom een belangrijke opdracht voor de
werkgevers, maar evenzeer voor de vele zorgverleners die op de werkvloer actief zijn
en dagelijks de druk ervaren die hun werk met zich brengt.
KERN VAN EEN BURN-OUT
1. Emotionele uitputting
2. Demotivatie en cynisme
3. Gevoel van verminderde persoonlijke bekwaamheid
, Deze elementen verdwijnen niet met ‘voldoende’ rust. (proces van maanden, evt
jaren)
DIFFERENTIAALDIAGNOSE
Verschil depressie en burn-out: depressie = stemmingsstoornis, burn-out =
energiestoornis
NIEUWE DEFINITIE BURN-OUT
1. Uitputting (zowel fysiek als psychologisch)
2. Cognitief controleverlies (geheugenproblemen en concentratieproblemen)
3. Emotioneel controleverlies (heftige emotionele reacties)
4. Depressieve klachten (dit is wellicht de reden waarom burn-out en depressie
vaak verward worden)
5. Mentale distantie (het mentaal afstand nemen van het werk, geen contact meer
met collega’s, niet denken aan werk)
Uit het onderzoek blijkt: werkgerelateerd fenomeen is, maar dat het ook
samenhangt met persoonlijkheid (thuissituatie, zorgen binnen de familie).
o Zo zouden ‘ja-knikkers’ en ‘perfectionisten’ meer vatbaar zijn voor het
syndroom.
ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN STRESS: DRIETRAPSRAKET
- Geleidelijk proces
- Bouwt langzaam op en barst dan uit als een vulkaan. Dat maakt het voor de
meeste mensen die ermee te maken krijgen zo onverwacht en
onbegrijpelijk.
- Ook signalen die een burn-out aankondigen.
o Tijdig ingrijpen is mogelijk, op voorwaarde dat men zich bewust is of
wordt van de signalen.
TRAP 1: DE SPANNING STIJGT: OVERBELASTING
= de ontkenningsfase
- Nog harder je best doen om problemen te verdoezelen.
- De spanning die je voelt, vind je eigenlijk wel normaal. “Het maakt deel uit
van de job”
, - Een van de opvallendste signalen:
o Moeizaam inslapen en een verstoorde nachtrust.
’s Ochtends stap je niet meer uitgerust uit bed en dat wreekt
zich op het werk: prikkelbaarheid, communicatiestoornissen,
maar ook vergeetachtigheid.
- Ook emotioneel verander je. Je evolueert stilaan van een open, hartelijke
persoonlijkheid naar een gesloten iemand, prikkelbaar en emotioneel labiel.
TRAP 2: DE RUST IS ZOEK: OVERSPANNING
- Je kan niet meer ontspannen
- De slaapproblemen worden ernstiger en wordt slaapstoornis.
- De eerste tekenen van afgenomen denkvermogen en beperkte
redzaamheid.
- Nog niet fataal.
- Door de stress te maskeren begin je nog harder te werken overdrive
TRAP 3: GEEN TERUGWEG MOGELIJK: BURN-OUT
- Na een periode van steeds maar doorgaan, komt dan het breekpunt.
- Het uitbarsten van de burn-out.
- Je verkeert tijdelijk in de onmogelijkheid om te functioneren met het risico
van een zware beroepsfout.
o Je moet thuisblijven, je brengt jezelf en anderen in gevaar.
ALARMSIGNALEN
LICHAMELIJKE SYMPTOMEN
- Aanhoudende moeheid
- Slapeloosheid
- Spierpijn, hoofdpijn, rugpijn
- Maagpijn, darmstoornissen, slechte eetlust
- Verminderde weerstand tegen infecties
- Hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogde cholesterolwaarden
- Niet meer recupereren
PSYCHISCHE SYMPTOMEN
- Niet meer tot rust kunnen komen, gejaagdheid
- Prikkelbaar, geïrriteerd zijn
- Sombere buien, huilbuien, piekeren, angst
- Niet meer kunnen genieten, lusteloos en futloos zijn
- Besluiteloosheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid
- Onzekerheid, minder zelfvertrouwen
GEDRAGSVERANDERINGEN
- Minder presteren en meer fouten maken
PETER
Inhoud
Burn-out in de zorg: de hemel valt op je hoofd...................................................................2
Psychosociaal welzijn....................................................................................................... 2
Psychosociale risico’s:..................................................................................................2
Probleemdefiniëring:.................................................................................................... 2
Kern van een burn-out..................................................................................................... 2
Differentiaaldiagnose....................................................................................................... 3
Nieuwe definitie burn-out................................................................................................ 3
Ontstaansgeschiedenis van stress: drietrapsraket..........................................................3
Trap 1: de spanning stijgt: overbelasting......................................................................3
Trap 2: de rust is zoek: overspanning...........................................................................4
Trap 3: geen terugweg mogelijk: burn-out...................................................................4
Alarmsignalen.................................................................................................................. 4
Lichamelijke symptomen.............................................................................................. 4
Psychische symptomen................................................................................................ 4
Gedragsveranderingen................................................................................................. 4
Impactvolle gebeurtenissen............................................................................................. 5
Van stress naar burn-out: het stresscontinuüm...............................................................5
4 visies over stress.......................................................................................................... 6
Wat heet stress?............................................................................................................ 11
Samengevat: stress is complex.....................................................................................12
Heb je een burn-outprofiel?........................................................................................... 13
Relatie tussen de ‘big 5 persoonlijkheidsdimensies’...................................................13
Focus op je persoonlijkheid......................................................................................... 14
In cijfers......................................................................................................................... 16
Is burn-out een modeverschijnsel?................................................................................16
Burn-out in de zorg: op eigen kracht.................................................................................16
Valse vrijheid................................................................................................................. 16
Zorgverleners opgelet................................................................................................... 17
Zorg goed voor jezelf. Zo zorg je beter voor een ander.................................................17
Beter voorkomen dan genezen......................................................................................19
Zorg voor jezelf.............................................................................................................. 19
Hoe voorkomen? Mens sana in corpore sano.................................................................19
Een gezond lichaam................................................................................................... 19
, Een gezonde geest..................................................................................................... 21
Verander eens van gedachten....................................................................................23
Zoek je drijvende kracht............................................................................................. 23
Burn-out in de zorg: wat wordt het morgen?.....................................................................32
Een waarschuwing voor dreigend gevaar......................................................................33
Een teken des tijds........................................................................................................ 33
1. Toegenomen tijdsdruk: druk, druk, druk.................................................................33
2. Individualisme: ik, ik ,ik.......................................................................................... 34
3. Toegenomen prestatiedruk: presteren, presteren, presteren.................................34
4. Digitale overprikkeling: checken, checken, checken..............................................35
5. Adieu ideologie?..................................................................................................... 35
BURN-OUT IN DE ZORG: DE HEMEL VALT OP JE HOOFD
PSYCHOSOCIAAL WELZIJN
PSYCHOSOCIALE RISICO’S:
- Psychische en eventueel ook lichamelijke schade kunnen berokkenen
- = Professionele risico’s
- Impact op de veiligheid op de werkvloer en het goed functioneren van de bedrijven
- Veroorzaakt door:
o arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de
arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk.
- Meest gekende uitingen:
o Stress, pesterijen (= mobbing) , burn-out, zelfmoord, alcohol- en
drugsmisbruik
- De werkgever moet de nodige maatregelen treffen om de psychosociale risico’s op
het werk te voorkomen
PROBLEEMDEFINIËRING:
- Er zijn handen te kort in de zorg. De werkdruk is er zeer hoog en burn-out is er een
veelvoorkomend fenomeen.
- Kwaliteitsvol personeelsbeleid essentieel
- Waken over het welzijn op het werk is daarom een belangrijke opdracht voor de
werkgevers, maar evenzeer voor de vele zorgverleners die op de werkvloer actief zijn
en dagelijks de druk ervaren die hun werk met zich brengt.
KERN VAN EEN BURN-OUT
1. Emotionele uitputting
2. Demotivatie en cynisme
3. Gevoel van verminderde persoonlijke bekwaamheid
, Deze elementen verdwijnen niet met ‘voldoende’ rust. (proces van maanden, evt
jaren)
DIFFERENTIAALDIAGNOSE
Verschil depressie en burn-out: depressie = stemmingsstoornis, burn-out =
energiestoornis
NIEUWE DEFINITIE BURN-OUT
1. Uitputting (zowel fysiek als psychologisch)
2. Cognitief controleverlies (geheugenproblemen en concentratieproblemen)
3. Emotioneel controleverlies (heftige emotionele reacties)
4. Depressieve klachten (dit is wellicht de reden waarom burn-out en depressie
vaak verward worden)
5. Mentale distantie (het mentaal afstand nemen van het werk, geen contact meer
met collega’s, niet denken aan werk)
Uit het onderzoek blijkt: werkgerelateerd fenomeen is, maar dat het ook
samenhangt met persoonlijkheid (thuissituatie, zorgen binnen de familie).
o Zo zouden ‘ja-knikkers’ en ‘perfectionisten’ meer vatbaar zijn voor het
syndroom.
ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN STRESS: DRIETRAPSRAKET
- Geleidelijk proces
- Bouwt langzaam op en barst dan uit als een vulkaan. Dat maakt het voor de
meeste mensen die ermee te maken krijgen zo onverwacht en
onbegrijpelijk.
- Ook signalen die een burn-out aankondigen.
o Tijdig ingrijpen is mogelijk, op voorwaarde dat men zich bewust is of
wordt van de signalen.
TRAP 1: DE SPANNING STIJGT: OVERBELASTING
= de ontkenningsfase
- Nog harder je best doen om problemen te verdoezelen.
- De spanning die je voelt, vind je eigenlijk wel normaal. “Het maakt deel uit
van de job”
, - Een van de opvallendste signalen:
o Moeizaam inslapen en een verstoorde nachtrust.
’s Ochtends stap je niet meer uitgerust uit bed en dat wreekt
zich op het werk: prikkelbaarheid, communicatiestoornissen,
maar ook vergeetachtigheid.
- Ook emotioneel verander je. Je evolueert stilaan van een open, hartelijke
persoonlijkheid naar een gesloten iemand, prikkelbaar en emotioneel labiel.
TRAP 2: DE RUST IS ZOEK: OVERSPANNING
- Je kan niet meer ontspannen
- De slaapproblemen worden ernstiger en wordt slaapstoornis.
- De eerste tekenen van afgenomen denkvermogen en beperkte
redzaamheid.
- Nog niet fataal.
- Door de stress te maskeren begin je nog harder te werken overdrive
TRAP 3: GEEN TERUGWEG MOGELIJK: BURN-OUT
- Na een periode van steeds maar doorgaan, komt dan het breekpunt.
- Het uitbarsten van de burn-out.
- Je verkeert tijdelijk in de onmogelijkheid om te functioneren met het risico
van een zware beroepsfout.
o Je moet thuisblijven, je brengt jezelf en anderen in gevaar.
ALARMSIGNALEN
LICHAMELIJKE SYMPTOMEN
- Aanhoudende moeheid
- Slapeloosheid
- Spierpijn, hoofdpijn, rugpijn
- Maagpijn, darmstoornissen, slechte eetlust
- Verminderde weerstand tegen infecties
- Hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogde cholesterolwaarden
- Niet meer recupereren
PSYCHISCHE SYMPTOMEN
- Niet meer tot rust kunnen komen, gejaagdheid
- Prikkelbaar, geïrriteerd zijn
- Sombere buien, huilbuien, piekeren, angst
- Niet meer kunnen genieten, lusteloos en futloos zijn
- Besluiteloosheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid
- Onzekerheid, minder zelfvertrouwen
GEDRAGSVERANDERINGEN
- Minder presteren en meer fouten maken
