Hoofdstuk 26: Het aggregatieve aanbod
Hoofdstuk 25: 2 veronderstellingen
o Alle nominale input- en outputprijzen vast
o Aggregatief aanbod (AA) past zich automatisch aan de aggregatieve vraag (AV) aan
(AA-curve was horizontaal)
Deze veronderstellingen zijn realistisch op korte termijn
Op langere termijn zijn vaste nominale prijzen niet realistisch
In dit hoofdstuk bestuderen we of en hoe het AA-schommelingen in de AV kan volgen
Dat hangt af vd prijsvorming op de goederenmarkt en via het productieproces ook vd markt
voor productiefactoren
In dit hoofdstuk focussen we op de productiefactor arbeid
1. Specifieke kenmerken van de arbeidsmarkt
Arbeidsmarkt:
o Vraag naar arbeid: Door ondernemingen die arbeid gebruiken als productiefactor in
het productieproces
o Aanbod van arbeid: Individuen bieden hun arbeid aan en krijgen hiervoor een loon
Arbeidsmarkt beantwoordt echter niet aan perfecte mededinging
Wrm is het evenwichtsloon nt altijd market clearing (Vraag nr arbeid = Aanbod vn arbeid)?
Minstens 3 redenen:
1) Gn situatie met veel los vn elkaar staande economische agenten die de lonen als
gegeven beschouwen: Werkgevers- en werknemersorganisaties
2) Imperfecte informatie bij werkgevers en werknemers
3) Loonrigiditeit (Loon past zich nt ogenblikkelijk aan bij veranderende
marktomstandigheden)
1.1. Rol vakbonden en werkgeversorganisaties (de sociale partners)
Loon: Resultaat van onderhandelingen tss de sociale partners
o Erkende vakbonden (ACV, ABVV, ACLVB)
o Erkende werkgeversorganisaties (VBO, Unizo, VOKA...)
1.2. Imperfecte informatie
Werkgevers en werknemers kennen zoekkosten
1.3. Loonrigiditeit
Lonen passen zich nt gemakkelijk (neerwaarts) aan: Neerwaartse nominale loonrigiditeit
o Lonen zullen vaak stijgen of constant blijven, maar zelden dalen (uitspraak vd prof)
Voorbeeld Figuur 6.1: Veel lonen blijven onveranderd, of stijgen meer frequent dan ze dalen
Figuur 26.3: Amerikaanse loonrigiditeit in 2011
- Piek bij “0”: 15 % van de lonen veranderde niet Nominale loonrigiditeit
- Minder loondalingen dan loonstijgingen Neerwaartse loonrigiditeit
2. Evenwicht op de arbeidsmarkt met vakbonden en prijszetters
2.1. De onderhandelingscurve
Het finale doel van dit hoofdstuk is om het AA in kaart te brengen afv het prijsniveau:
Q= AA =g(P)
De prijsvorming op de goederenmarkt w bepaald door:
o Kostenstructuur van ondernemingen (zie Hoofdstuk 9 MK)
o Loonvorming op arbeidsmarkt (die invloed heeft op MK)
86
, Hoe kunnen we de loonvorming modelleren op een arbeidsmartk met imperfecte
competitie?
o Imperfecte competitie? 2 machtsfactoren die rol spelen in loonvorming
Bepalende factoren in een realistische arbeidsmarkt:
1) Werknemers zijn geïnteresseerd in reële loon (w/P), de koopkracht vh loon in
termen van goederen, en dus nt het nominale loon: Het verwachte prijspeil (Pe)
bepaalt zeker mee loon
e: Expected / Verwachte
2) Relatieve macht vakbonden en werkgevers:
Macht vakbonden groter als werkloosheid (u) lager is
Macht werkgevers groter als werkloosheid (u) hoger is
3) Alle andere factoren (z)
Voorbeeld: Hoogte en duur werkloosheidsvergoeding (bepaalt
terugvalpositie bij werkloosheid)
Samengevat wordt de loonnorm (w) verklaard door:
– Hoe lager werkloosheid, hoe hoger nominale loon (en omgekeerd)
Of ook:
Betekent dat het verwachte reële loon negatief evolueert met u
Op korte termijn: Verwachting prijspeil is niet noodzakelijk gelijk aan realisatie:
Op middellange termijn: Verwachtingen bijgesteld:
Op middellange termijn is het verwachte reële loon dus gelijk aan het feitelijke reële loon:
– Onderhandelingscurve of wage-setting curve (WS)
Figuur 26.4: De onderhandelingscurve (WS)
- Bewegingen op de zwarte curve tonen aan dat hoe hoger de werkloosheidsheid is, hoe lager
de reële lonen zullen zijn (en omgekeerd)
- Rode curve toont het verband tss werkloosheid en reële loon voor lagere
werkloosheidsuitkeringen
- Beweging op WS-curve:
o Hogere werkloosheid Minder macht vr vakbond, meer vr werkgever; Leidt tot
lagere reële lonen
- Verschuiving van de WS-curve:
o Als institutionele kenmerken veranderen, voorbeeld: Hoogte
werkloosheidsvergoedingen
87
Hoofdstuk 25: 2 veronderstellingen
o Alle nominale input- en outputprijzen vast
o Aggregatief aanbod (AA) past zich automatisch aan de aggregatieve vraag (AV) aan
(AA-curve was horizontaal)
Deze veronderstellingen zijn realistisch op korte termijn
Op langere termijn zijn vaste nominale prijzen niet realistisch
In dit hoofdstuk bestuderen we of en hoe het AA-schommelingen in de AV kan volgen
Dat hangt af vd prijsvorming op de goederenmarkt en via het productieproces ook vd markt
voor productiefactoren
In dit hoofdstuk focussen we op de productiefactor arbeid
1. Specifieke kenmerken van de arbeidsmarkt
Arbeidsmarkt:
o Vraag naar arbeid: Door ondernemingen die arbeid gebruiken als productiefactor in
het productieproces
o Aanbod van arbeid: Individuen bieden hun arbeid aan en krijgen hiervoor een loon
Arbeidsmarkt beantwoordt echter niet aan perfecte mededinging
Wrm is het evenwichtsloon nt altijd market clearing (Vraag nr arbeid = Aanbod vn arbeid)?
Minstens 3 redenen:
1) Gn situatie met veel los vn elkaar staande economische agenten die de lonen als
gegeven beschouwen: Werkgevers- en werknemersorganisaties
2) Imperfecte informatie bij werkgevers en werknemers
3) Loonrigiditeit (Loon past zich nt ogenblikkelijk aan bij veranderende
marktomstandigheden)
1.1. Rol vakbonden en werkgeversorganisaties (de sociale partners)
Loon: Resultaat van onderhandelingen tss de sociale partners
o Erkende vakbonden (ACV, ABVV, ACLVB)
o Erkende werkgeversorganisaties (VBO, Unizo, VOKA...)
1.2. Imperfecte informatie
Werkgevers en werknemers kennen zoekkosten
1.3. Loonrigiditeit
Lonen passen zich nt gemakkelijk (neerwaarts) aan: Neerwaartse nominale loonrigiditeit
o Lonen zullen vaak stijgen of constant blijven, maar zelden dalen (uitspraak vd prof)
Voorbeeld Figuur 6.1: Veel lonen blijven onveranderd, of stijgen meer frequent dan ze dalen
Figuur 26.3: Amerikaanse loonrigiditeit in 2011
- Piek bij “0”: 15 % van de lonen veranderde niet Nominale loonrigiditeit
- Minder loondalingen dan loonstijgingen Neerwaartse loonrigiditeit
2. Evenwicht op de arbeidsmarkt met vakbonden en prijszetters
2.1. De onderhandelingscurve
Het finale doel van dit hoofdstuk is om het AA in kaart te brengen afv het prijsniveau:
Q= AA =g(P)
De prijsvorming op de goederenmarkt w bepaald door:
o Kostenstructuur van ondernemingen (zie Hoofdstuk 9 MK)
o Loonvorming op arbeidsmarkt (die invloed heeft op MK)
86
, Hoe kunnen we de loonvorming modelleren op een arbeidsmartk met imperfecte
competitie?
o Imperfecte competitie? 2 machtsfactoren die rol spelen in loonvorming
Bepalende factoren in een realistische arbeidsmarkt:
1) Werknemers zijn geïnteresseerd in reële loon (w/P), de koopkracht vh loon in
termen van goederen, en dus nt het nominale loon: Het verwachte prijspeil (Pe)
bepaalt zeker mee loon
e: Expected / Verwachte
2) Relatieve macht vakbonden en werkgevers:
Macht vakbonden groter als werkloosheid (u) lager is
Macht werkgevers groter als werkloosheid (u) hoger is
3) Alle andere factoren (z)
Voorbeeld: Hoogte en duur werkloosheidsvergoeding (bepaalt
terugvalpositie bij werkloosheid)
Samengevat wordt de loonnorm (w) verklaard door:
– Hoe lager werkloosheid, hoe hoger nominale loon (en omgekeerd)
Of ook:
Betekent dat het verwachte reële loon negatief evolueert met u
Op korte termijn: Verwachting prijspeil is niet noodzakelijk gelijk aan realisatie:
Op middellange termijn: Verwachtingen bijgesteld:
Op middellange termijn is het verwachte reële loon dus gelijk aan het feitelijke reële loon:
– Onderhandelingscurve of wage-setting curve (WS)
Figuur 26.4: De onderhandelingscurve (WS)
- Bewegingen op de zwarte curve tonen aan dat hoe hoger de werkloosheidsheid is, hoe lager
de reële lonen zullen zijn (en omgekeerd)
- Rode curve toont het verband tss werkloosheid en reële loon voor lagere
werkloosheidsuitkeringen
- Beweging op WS-curve:
o Hogere werkloosheid Minder macht vr vakbond, meer vr werkgever; Leidt tot
lagere reële lonen
- Verschuiving van de WS-curve:
o Als institutionele kenmerken veranderen, voorbeeld: Hoogte
werkloosheidsvergoedingen
87
