INHOUD
Inhoud 1
H4: Spijsverteringsstelsel 5
1. Mond en keel 5
Klinische tekenen SVS 5
Aangeboren of erfelijke aandoeningen 5
Stomatitis 6
Aandoeningen van de farynx 8
Faryngitis 8
Farynxparalyse 9
2. Slokdarm 10
2.1. Ontsteking van de slokdarm 10
2.2. Slokdarmparese / paralyse 11
2.3. Slokdarmdivertiekel 12
2.4. Slokdarmobstructie bij het paard 12
2.5. Slokdarmobstructie bij het rund 14
2.6. Slokdarmperforatie 16
3. Lebmaag 17
3.1. Lebmaagaandoeningen 17
3.2. Lebmaagdilatatie bij het kalf 17
3.3. Lebmaagdilatatie (volwassen rund) 18
3.4. Lebmaagulcers 22
3.5. Abomasitis 24
3.6. Lebmaagimpactie 24
4. Pens 25
Inleiding 25
Pensstoornissen bij het volwassen dier 26
1. Digestiestoornis / Indigestie 26
2. Pensovervulling door ruwvoeder 26
3. Acute pensacidose 27
4. Subacute ruminale acidose (SARA) 29
5. (Pensalkalose)/Pensrotting 31
6. Schuimige tympanie 31
7. Traumatische reticulo-peritonitis (TRP) - ‘t scherp 32
8. Voorste stenose (Hoflund syndroom) 34
1
, 9. Achterste stenose 35
10. Tympanie 36
11. Rumenitis 37
Pensstoornissen bij het kalf 38
Overzicht 38
1. Pensdrinken 38
2. Rumenitis = ontsteking van de pens 39
3. Pensparakeratose 39
4. Penswand hypoplasie 39
5. monogastrische Maag 40
40
5.1. Algemeen maag 40
5.2. Overzicht maagaandoeningen 41
5.3. Maagulcers bij paarden 41
5.3.1. Equine squamous gastric disease (ESGD) 42
5.3.2. Equine glandular gastric disease (EGGD) 45
5.4. Ulceratieve gastritis bij het veulen 46
5.5. Gasterofilus infectie (infectieuze gastritis) 46
5.6. Maagdilatatie 47
5.7. Maagtumoren 48
6. Darm: enteritis en colitis 49
Inleidingen 49
6.1. Diarree bij jonge runderen 50
6.2. Diarree bij het veulen 55
6.3. Diarree bij oudere runderen 61
6.4. Diarree bij het volwassen paard 67
DDX acute diarree volwassen paard 67
DDX chronische diarree volwassen paard 70
7. darm: ileus 73
Inleiding 73
Ileus bij het rund 73
Algemeen 73
Invaginatie 75
Dilatatie en torsie van het cecum 75
Mesenteriumtorsie 76
Hernia 77
Strengen 77
2
, Darmkneuzing 78
Obstipatie 78
Darmbloeding 78
Mechanische ileus bij het rund 79
Paralytische ileus: spastisch / paralyserend 79
DDX rund met koliek (acuut abdomen) (echte en valse koliek) 79
8. Koliek 80
1. Kliniek 80
2. Onderzoek koliek 80
3. Indeling koliek 82
3.1.1. Obv de aard van de aandoening 82
3.1.2. Anatomisch onderverdeling 82
A. Maag Cfr les maag 82
B. Afwijkingen aan dunne darmen !!!!! 83
I. Overzicht: 83
II. Gastroduodenitis 83
III. dd impactie / obstructie 83
IV. dd strangulatie 84
V. Strangulatie door hernia 84
VI. dd invaginatie (jej-jej, jej-ileum, ileum-caecum) 86
VII. Dysautonomie: Grass Sickness 87
C. Afwijkingen aan dikke darmen 88
I. Overzicht: 88
II. Meteorisme - gas 88
III. Colon obstipatie - overvulling 89
IV. Colon obstipatie door zand 89
V. Caecum obstipatie 90
VI. Colon tenue obstipatie 90
VII. Colon obstipatie door enterolith (darmsteen) 90
VIII. Miltnierband koliek !!!! 91
IX. Verplaatsing linker colon 91
X. Colon torsie 92
XI. Invaginaties DD 92
XII. Colitis - typhlitis 92
XIII. Rectumperforatie iatrogeen! spoed!! 93
4. Koliek in de praktijk 94
9. Peritonitis 95
3
, 4.1. Peritonitis paard erg!! 95
4.2. Peritonitis herkauwers 96
H5: Endocrinologie en metabole aandoeningen 98
1. Equine metabole syndrome (EMS) !!!! 98
2. Pituitary Pars Intermedia Dysfunction (PPID) !!!! 102
3. Aandoeningen van de schildklier 105
4. Aandoeningen van de bijnier 105
5. Calcium 106
5.1. Hypocalcemie paard 106
5.2. Hypocalcemie rund = kalfziekte 106
5.3. Hypercalcemie / molenaarsziekte / dikkop 108
6. Magnesium 109
6.1. Hypomagnesemie !!!!!!! Kopziekte 109
7. Kalium 109
7.1. Hypokalemie 109
7.2. Hyperkalemie 109
H6: Leveraandoeningen 110
Inleiding 110
Klinische tekenen geassocieerd met leveraandoeningen 110
Cavum: icterus / geelzucht 110
Hepatoencephalopathie 113
Infectieuze hepatitis / leverontsteking 114
Virale hepatitis 114
Bacteriële hepatitis 115
Parasitaire hepatitis 118
Toxische hepatitis 119
Leververvetting 122
Leververvetting bij het rund schema’s ppt! 122
Leververvetting bij het schaap 124
Hyperlipemie bij het paard 125
Frequente(re) oorzaken icterus 127
Goede schema’s hoofdstuk lever 127
4
Inhoud 1
H4: Spijsverteringsstelsel 5
1. Mond en keel 5
Klinische tekenen SVS 5
Aangeboren of erfelijke aandoeningen 5
Stomatitis 6
Aandoeningen van de farynx 8
Faryngitis 8
Farynxparalyse 9
2. Slokdarm 10
2.1. Ontsteking van de slokdarm 10
2.2. Slokdarmparese / paralyse 11
2.3. Slokdarmdivertiekel 12
2.4. Slokdarmobstructie bij het paard 12
2.5. Slokdarmobstructie bij het rund 14
2.6. Slokdarmperforatie 16
3. Lebmaag 17
3.1. Lebmaagaandoeningen 17
3.2. Lebmaagdilatatie bij het kalf 17
3.3. Lebmaagdilatatie (volwassen rund) 18
3.4. Lebmaagulcers 22
3.5. Abomasitis 24
3.6. Lebmaagimpactie 24
4. Pens 25
Inleiding 25
Pensstoornissen bij het volwassen dier 26
1. Digestiestoornis / Indigestie 26
2. Pensovervulling door ruwvoeder 26
3. Acute pensacidose 27
4. Subacute ruminale acidose (SARA) 29
5. (Pensalkalose)/Pensrotting 31
6. Schuimige tympanie 31
7. Traumatische reticulo-peritonitis (TRP) - ‘t scherp 32
8. Voorste stenose (Hoflund syndroom) 34
1
, 9. Achterste stenose 35
10. Tympanie 36
11. Rumenitis 37
Pensstoornissen bij het kalf 38
Overzicht 38
1. Pensdrinken 38
2. Rumenitis = ontsteking van de pens 39
3. Pensparakeratose 39
4. Penswand hypoplasie 39
5. monogastrische Maag 40
40
5.1. Algemeen maag 40
5.2. Overzicht maagaandoeningen 41
5.3. Maagulcers bij paarden 41
5.3.1. Equine squamous gastric disease (ESGD) 42
5.3.2. Equine glandular gastric disease (EGGD) 45
5.4. Ulceratieve gastritis bij het veulen 46
5.5. Gasterofilus infectie (infectieuze gastritis) 46
5.6. Maagdilatatie 47
5.7. Maagtumoren 48
6. Darm: enteritis en colitis 49
Inleidingen 49
6.1. Diarree bij jonge runderen 50
6.2. Diarree bij het veulen 55
6.3. Diarree bij oudere runderen 61
6.4. Diarree bij het volwassen paard 67
DDX acute diarree volwassen paard 67
DDX chronische diarree volwassen paard 70
7. darm: ileus 73
Inleiding 73
Ileus bij het rund 73
Algemeen 73
Invaginatie 75
Dilatatie en torsie van het cecum 75
Mesenteriumtorsie 76
Hernia 77
Strengen 77
2
, Darmkneuzing 78
Obstipatie 78
Darmbloeding 78
Mechanische ileus bij het rund 79
Paralytische ileus: spastisch / paralyserend 79
DDX rund met koliek (acuut abdomen) (echte en valse koliek) 79
8. Koliek 80
1. Kliniek 80
2. Onderzoek koliek 80
3. Indeling koliek 82
3.1.1. Obv de aard van de aandoening 82
3.1.2. Anatomisch onderverdeling 82
A. Maag Cfr les maag 82
B. Afwijkingen aan dunne darmen !!!!! 83
I. Overzicht: 83
II. Gastroduodenitis 83
III. dd impactie / obstructie 83
IV. dd strangulatie 84
V. Strangulatie door hernia 84
VI. dd invaginatie (jej-jej, jej-ileum, ileum-caecum) 86
VII. Dysautonomie: Grass Sickness 87
C. Afwijkingen aan dikke darmen 88
I. Overzicht: 88
II. Meteorisme - gas 88
III. Colon obstipatie - overvulling 89
IV. Colon obstipatie door zand 89
V. Caecum obstipatie 90
VI. Colon tenue obstipatie 90
VII. Colon obstipatie door enterolith (darmsteen) 90
VIII. Miltnierband koliek !!!! 91
IX. Verplaatsing linker colon 91
X. Colon torsie 92
XI. Invaginaties DD 92
XII. Colitis - typhlitis 92
XIII. Rectumperforatie iatrogeen! spoed!! 93
4. Koliek in de praktijk 94
9. Peritonitis 95
3
, 4.1. Peritonitis paard erg!! 95
4.2. Peritonitis herkauwers 96
H5: Endocrinologie en metabole aandoeningen 98
1. Equine metabole syndrome (EMS) !!!! 98
2. Pituitary Pars Intermedia Dysfunction (PPID) !!!! 102
3. Aandoeningen van de schildklier 105
4. Aandoeningen van de bijnier 105
5. Calcium 106
5.1. Hypocalcemie paard 106
5.2. Hypocalcemie rund = kalfziekte 106
5.3. Hypercalcemie / molenaarsziekte / dikkop 108
6. Magnesium 109
6.1. Hypomagnesemie !!!!!!! Kopziekte 109
7. Kalium 109
7.1. Hypokalemie 109
7.2. Hyperkalemie 109
H6: Leveraandoeningen 110
Inleiding 110
Klinische tekenen geassocieerd met leveraandoeningen 110
Cavum: icterus / geelzucht 110
Hepatoencephalopathie 113
Infectieuze hepatitis / leverontsteking 114
Virale hepatitis 114
Bacteriële hepatitis 115
Parasitaire hepatitis 118
Toxische hepatitis 119
Leververvetting 122
Leververvetting bij het rund schema’s ppt! 122
Leververvetting bij het schaap 124
Hyperlipemie bij het paard 125
Frequente(re) oorzaken icterus 127
Goede schema’s hoofdstuk lever 127
4
