Criminologie en mensenrechten
Inleiding
Actualiteit
Paus ontmoet asielzoekers, op zoek naar het statuut van vluchtelingen.
Paus ontmoet voormalige rector van de KUL on kader van 600-jarig bestaan.
Link met mensenrechten:
→ Overleg met asielzoekers, begeleiden en ondersteunen
→ Paus heeft te weinig actie gevoerd voor mensenrechten binnen de kerk, in
kader van seksueel misbruik. De kerk is een niet-gouvernementele
organisatie, waar dus ook de mensenrechten gelden!
KUL die samenwerkt met universiteiten in Israël, die verdacht worden van nauw
betrokken te zijn bij het overheidsbeleid, dat zorgt voor oorlog en geweld.
Protesteerders willen dat KUL de banden doorknipt en verantwoordelijkheid neemt.
Link met mensenrechten: ze zijn heel veraf, maar nu ook heel dichtbij.
Veel landen nemen niet deel aan het Eurovisiesongfestival als Israël mag
deelnemen. Ook in de culturele wereld zijn mensenrechten dus van toepassing.
→ Omstaanderseffect: omstaanders grijpen niet in, houden zich op afstand als
er veel omstaanders zijn.
WK wielrennen in Rwanda, president = Paul Kagame, is al sinds 2000 president.
Verkiezingen lijken gestuurd te zijn, tegenstanders worden weggewerkt. Rwanda
draagt ook bij aan het conflict in Oost-Congo
Dient de Belgische wielerbond zich dus te onttrekken aan deelname aan het WK?
→ Sportswashing = het gebruik van sportevenementen, teams of atleten door
een land, bedrijf of organisatie om een positief imago te creëren, terwijl het de
aandacht afleidt van problematische praktijken zoals mensenrechten-
schendingen, corruptie of andere controverses.
Rusland valt Oekraïne binnen en neemt grondgebied over. Grenzen van een ander
land overschrijden schendt de mensenrechten, daarom wordt het benoemd als
‘terrorisme bestrijden’. Het is een manier om het internationaal recht te omzeilen.
→ Economische strategie: mensenrechtenschendingen worden genegeerd
door economische afhankelijkheid van landen.
Grote groepen migranten die aan de kust van Italië wachten. Hoe ga je om met
grote groepen migranten die naar Europa willen komen voor betere
leefomstandigheden? In B is er te weinig opvang beschikbaar voor het aantal
mensen dat opvang zoekt. Hiervoor is B al vaak (7000+) veroordeeld, ze voorzien te
weinig opvang voor asielzoekers. Volgens het vluchtelingenverdrag hebben zij
namelijk recht op sanitair, opvang en maaltijden.
Schending mensenrechten van gevangenen in B door overbevolking en
personeelstekort. Re-integratie wordt zo bemoeilijkt.
1
,Discussie over politie die bevooroordeeld is, mensen arresteren, vrijheid inperken,
wanneer dit mag enzovoort. Moet gebeuren owv gegronde redenen én volgens de
procedures die in een rechtstaat gelden.
→ Etnisch profileren = o.b.v. externe kenmerken gaat men bepaalde mensen
extra controleren.
Controles op luchthavens; je gegevens worden geregistreerd, je wordt gefilmd en
gefotografeerd. In de toekomst zal dit evolueren naar gezichtsherkenning. De staat
voert dus steeds meer veiligheidscontroles uit = de surveillance state.
Social media, waar onze privacy grotendeels verdwijnt.
Bij de coronapandemie werd de vrijheid van mobiliteit van mensen ingeperkt. Er
was veel discussie over wie deze regels bedacht en mocht afdwingen. Er was ook
een evenwicht tussen individuele vrijheid (keuze om je te laten vaccineren) en de
veiligheid van de samenleving waarborgen.
Staan mensenrechten onder druk?
Sommigen zeggen dat ze altijd onder druk hebben gestaan, de manier waarop ze
vandaag gepercipieerd worden is veranderd.
↔ anderen zeggen dat ze vandaag meer onder druk zijn komen te staan dan
vroeger.
FIRM = Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens
Is een aanvulling op het controlesysteem in B, dat bestaat uit veel verschillende
instellingen.
CTRG = Centrale toezichtsraad voor het Gevangeniswezen
CPT = Comité voor Preventie van Foltering
→ Is een regionaal orgaan, van de raad van Europa
OPCAT = Optional Protocol of Convention Against Torture
→ Is een verdrag waar landen zich kunnen bij aansluiten, dan onderwerpen ze
zich aan de controle van een extern orgaan. Het is een mondiaal orgaan, van
de VN.
Mensenrechten:
◊ Equality
◊ Freedom
◊ Vrede
◊ Dignity
◊ Prosperity = een adequate levensstandaard
◊ Justice = gerechtigheid (de waarde) + het gerechtssysteem
2
,Module 1: Oorsprong en
ontwikkeling van fundamentele
rechten
Mensenrechten is een recent concept, vroeger sprak men van fundamentele
rechten.
Belangrijke gebeurtenissen in het kader van de mensenrechten:
In 1789 vond de Franse revolutie plaats: ook de derde stand en gewone
bevolking werden hierdoor rechten toegekend; Verklaring van de rechten van de
mens en de burger.
In 1831 komt de B grondwet tot stand, deze is erg liberaal, wat gevolgen zal
hebben voor B en andere landen.
In 1948 is het UVRM in werking getreden. Ook in dit jaar hebben vrouwen
stemrecht gekregen in B.
→ Dit Verdrag werd ondertekend door enkele Europese landen, die voor
zichzelf rechten opeisten, maar deze golden niet in dezelfde mate voor de
inwoners van hun kolonies! Deze discrepantie = het koloniale discours.
Het gaat dus over de dubbele standaarden van een aantal (westerse)
landen.
→ Verdragen hebben een bindend karakter voor alle lidstaten die ze
ondertekenen.
In 1950 is het EVRM (Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de
Mens) tot stand gekomen.
In 2011 werd door het EHRM het Salduz-arrest geveld.
Lineariteit: idee van een lijn die doorheen de geschiedenis gaat en die men kan
volgen. Let op! Dit is in de realiteit niet zo, de geschiedenis is niet zo lineair te
volgen. het is geen logische, lineaire ontwikkeling, er zitten veel kronkels in
(vooruitgang, achteruitgang, schokken,…)
→ Niets is dus evident, ook niet ovv de mensenrechten, ze kunnen eens
verworven terug onder druk komen te staan en in vraag worden gesteld.
Mensenrechten werken alleen als ze deel uitmaken van een
mensenrechtensysteem; een juridisch kader waardoor iemand naar de rechter kan
stappen als zijn rechten geschonden worden. Hierbij speelt de overheid een cruciale
rol. MAAR Zo’n systeem is niet genoeg; je hebt ook een cultuur van
mensenrechten nodig. Dit is een cultuur waarin iedereen bijdraagt aan het
waarmaken van mensenrechten voor alle mensen.
Mensenrechten zijn fundamenteel, onvoorwaardelijk en universeel. Als je een
mensenrechtenbril opzet kan je dit makkelijker blijven zien, ongeacht wat een
persoon gedaan heeft, of je hem mag of niet,…
3
, 1. Beknopt historisch overzicht
1.1 Plichten en rechten
Hammurabi (ca. 1780 v.C.):
Hammurabi (voormalig koning van Babylon) wou voor zijn onderdanen een
reeks voorschriften invoeren waaraan zij zich moeten houden. Om dit te
handhaven stelde hij geen document op van papyrus, maar liet hij ze
graveren in een steen.
Zo konden ze niet gewijzigd worden, ook niet door de koning zelf!
Codex met rechten voor burgers die zelfs de koning niet kon aanpassen
want in steen gegrift.
Codex beschrijft regels + straffen die opgelegd worden als je de regels
niet volgt.
Is een mengvorm van burgerlijk recht (huwelijk, rechten van kinderen,
overlijden,…), strafrecht (diefstal, moord,…), fundamentele rechten
(rechten van vrouwen, kinderen,…) en procesrecht (die je krijgt als je
beschuldigd wordt van een misdrijf te plegen).
Regels rond het procesrecht:
Als je iemand onterecht aanklaagt, kan je zelf ter dood veroordeeld worden! Als je
iemand terecht aanklaagt, kan je een financiële beloning krijgen, omdat je een
misdrijf hebt aangegeven.
Meineed wordt ook met de doodstraf bestraft.
Ook rechters kunnen worden bestraft als ze hun werk niet goed doen bv. te snel
iets afhandelen, niet beslissen o.b.v. feiten, zich laten omkopen,…
Regels m.b.t. de familie:
Vrouwen waren niet gelijk aan mannen, maar ze hadden wel al rechten;
Bv. vrouwen mochten zelfstandig rechtshandelingen uitvoeren zonder
toestemming van hun partner
Regels rond slavernij; ze hebben minimale rechten om te leven, in hun onderhoud te
voorzien, en bij ziekte behandeld te worden.
⇒ Dit is dus nog geen tekst die fundamentele rechten vooropstelt, omdat hij gaat
over verschillende rechten op alle vlakken van het leven, maar er zit hier en daar
al wel een aanzet in voor enkele fundamentele rechten.
Griekenland en Rome:
Athene (500-300 v.C.): burgerrechten en politieke rechten voor burgers (niet voor
slaven en vrouwen)
o Democratie was wel aanwezig, maar dus beperkt tot vrije mannen. Het oud
idee van democratie is dus enorm verschillend van vandaag!
o Over het concept/ de invulling van een democratie is er vandaag de dag
dus nog enorm veel variatie in verschillende landen!
Ulpianus (3de eeuw):
o Het statelijk recht/ burgerlijk recht (ius civile) kent rechten toe aan
Romeinse burgers (niet aan slaven en vrouwen).
4
Inleiding
Actualiteit
Paus ontmoet asielzoekers, op zoek naar het statuut van vluchtelingen.
Paus ontmoet voormalige rector van de KUL on kader van 600-jarig bestaan.
Link met mensenrechten:
→ Overleg met asielzoekers, begeleiden en ondersteunen
→ Paus heeft te weinig actie gevoerd voor mensenrechten binnen de kerk, in
kader van seksueel misbruik. De kerk is een niet-gouvernementele
organisatie, waar dus ook de mensenrechten gelden!
KUL die samenwerkt met universiteiten in Israël, die verdacht worden van nauw
betrokken te zijn bij het overheidsbeleid, dat zorgt voor oorlog en geweld.
Protesteerders willen dat KUL de banden doorknipt en verantwoordelijkheid neemt.
Link met mensenrechten: ze zijn heel veraf, maar nu ook heel dichtbij.
Veel landen nemen niet deel aan het Eurovisiesongfestival als Israël mag
deelnemen. Ook in de culturele wereld zijn mensenrechten dus van toepassing.
→ Omstaanderseffect: omstaanders grijpen niet in, houden zich op afstand als
er veel omstaanders zijn.
WK wielrennen in Rwanda, president = Paul Kagame, is al sinds 2000 president.
Verkiezingen lijken gestuurd te zijn, tegenstanders worden weggewerkt. Rwanda
draagt ook bij aan het conflict in Oost-Congo
Dient de Belgische wielerbond zich dus te onttrekken aan deelname aan het WK?
→ Sportswashing = het gebruik van sportevenementen, teams of atleten door
een land, bedrijf of organisatie om een positief imago te creëren, terwijl het de
aandacht afleidt van problematische praktijken zoals mensenrechten-
schendingen, corruptie of andere controverses.
Rusland valt Oekraïne binnen en neemt grondgebied over. Grenzen van een ander
land overschrijden schendt de mensenrechten, daarom wordt het benoemd als
‘terrorisme bestrijden’. Het is een manier om het internationaal recht te omzeilen.
→ Economische strategie: mensenrechtenschendingen worden genegeerd
door economische afhankelijkheid van landen.
Grote groepen migranten die aan de kust van Italië wachten. Hoe ga je om met
grote groepen migranten die naar Europa willen komen voor betere
leefomstandigheden? In B is er te weinig opvang beschikbaar voor het aantal
mensen dat opvang zoekt. Hiervoor is B al vaak (7000+) veroordeeld, ze voorzien te
weinig opvang voor asielzoekers. Volgens het vluchtelingenverdrag hebben zij
namelijk recht op sanitair, opvang en maaltijden.
Schending mensenrechten van gevangenen in B door overbevolking en
personeelstekort. Re-integratie wordt zo bemoeilijkt.
1
,Discussie over politie die bevooroordeeld is, mensen arresteren, vrijheid inperken,
wanneer dit mag enzovoort. Moet gebeuren owv gegronde redenen én volgens de
procedures die in een rechtstaat gelden.
→ Etnisch profileren = o.b.v. externe kenmerken gaat men bepaalde mensen
extra controleren.
Controles op luchthavens; je gegevens worden geregistreerd, je wordt gefilmd en
gefotografeerd. In de toekomst zal dit evolueren naar gezichtsherkenning. De staat
voert dus steeds meer veiligheidscontroles uit = de surveillance state.
Social media, waar onze privacy grotendeels verdwijnt.
Bij de coronapandemie werd de vrijheid van mobiliteit van mensen ingeperkt. Er
was veel discussie over wie deze regels bedacht en mocht afdwingen. Er was ook
een evenwicht tussen individuele vrijheid (keuze om je te laten vaccineren) en de
veiligheid van de samenleving waarborgen.
Staan mensenrechten onder druk?
Sommigen zeggen dat ze altijd onder druk hebben gestaan, de manier waarop ze
vandaag gepercipieerd worden is veranderd.
↔ anderen zeggen dat ze vandaag meer onder druk zijn komen te staan dan
vroeger.
FIRM = Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens
Is een aanvulling op het controlesysteem in B, dat bestaat uit veel verschillende
instellingen.
CTRG = Centrale toezichtsraad voor het Gevangeniswezen
CPT = Comité voor Preventie van Foltering
→ Is een regionaal orgaan, van de raad van Europa
OPCAT = Optional Protocol of Convention Against Torture
→ Is een verdrag waar landen zich kunnen bij aansluiten, dan onderwerpen ze
zich aan de controle van een extern orgaan. Het is een mondiaal orgaan, van
de VN.
Mensenrechten:
◊ Equality
◊ Freedom
◊ Vrede
◊ Dignity
◊ Prosperity = een adequate levensstandaard
◊ Justice = gerechtigheid (de waarde) + het gerechtssysteem
2
,Module 1: Oorsprong en
ontwikkeling van fundamentele
rechten
Mensenrechten is een recent concept, vroeger sprak men van fundamentele
rechten.
Belangrijke gebeurtenissen in het kader van de mensenrechten:
In 1789 vond de Franse revolutie plaats: ook de derde stand en gewone
bevolking werden hierdoor rechten toegekend; Verklaring van de rechten van de
mens en de burger.
In 1831 komt de B grondwet tot stand, deze is erg liberaal, wat gevolgen zal
hebben voor B en andere landen.
In 1948 is het UVRM in werking getreden. Ook in dit jaar hebben vrouwen
stemrecht gekregen in B.
→ Dit Verdrag werd ondertekend door enkele Europese landen, die voor
zichzelf rechten opeisten, maar deze golden niet in dezelfde mate voor de
inwoners van hun kolonies! Deze discrepantie = het koloniale discours.
Het gaat dus over de dubbele standaarden van een aantal (westerse)
landen.
→ Verdragen hebben een bindend karakter voor alle lidstaten die ze
ondertekenen.
In 1950 is het EVRM (Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de
Mens) tot stand gekomen.
In 2011 werd door het EHRM het Salduz-arrest geveld.
Lineariteit: idee van een lijn die doorheen de geschiedenis gaat en die men kan
volgen. Let op! Dit is in de realiteit niet zo, de geschiedenis is niet zo lineair te
volgen. het is geen logische, lineaire ontwikkeling, er zitten veel kronkels in
(vooruitgang, achteruitgang, schokken,…)
→ Niets is dus evident, ook niet ovv de mensenrechten, ze kunnen eens
verworven terug onder druk komen te staan en in vraag worden gesteld.
Mensenrechten werken alleen als ze deel uitmaken van een
mensenrechtensysteem; een juridisch kader waardoor iemand naar de rechter kan
stappen als zijn rechten geschonden worden. Hierbij speelt de overheid een cruciale
rol. MAAR Zo’n systeem is niet genoeg; je hebt ook een cultuur van
mensenrechten nodig. Dit is een cultuur waarin iedereen bijdraagt aan het
waarmaken van mensenrechten voor alle mensen.
Mensenrechten zijn fundamenteel, onvoorwaardelijk en universeel. Als je een
mensenrechtenbril opzet kan je dit makkelijker blijven zien, ongeacht wat een
persoon gedaan heeft, of je hem mag of niet,…
3
, 1. Beknopt historisch overzicht
1.1 Plichten en rechten
Hammurabi (ca. 1780 v.C.):
Hammurabi (voormalig koning van Babylon) wou voor zijn onderdanen een
reeks voorschriften invoeren waaraan zij zich moeten houden. Om dit te
handhaven stelde hij geen document op van papyrus, maar liet hij ze
graveren in een steen.
Zo konden ze niet gewijzigd worden, ook niet door de koning zelf!
Codex met rechten voor burgers die zelfs de koning niet kon aanpassen
want in steen gegrift.
Codex beschrijft regels + straffen die opgelegd worden als je de regels
niet volgt.
Is een mengvorm van burgerlijk recht (huwelijk, rechten van kinderen,
overlijden,…), strafrecht (diefstal, moord,…), fundamentele rechten
(rechten van vrouwen, kinderen,…) en procesrecht (die je krijgt als je
beschuldigd wordt van een misdrijf te plegen).
Regels rond het procesrecht:
Als je iemand onterecht aanklaagt, kan je zelf ter dood veroordeeld worden! Als je
iemand terecht aanklaagt, kan je een financiële beloning krijgen, omdat je een
misdrijf hebt aangegeven.
Meineed wordt ook met de doodstraf bestraft.
Ook rechters kunnen worden bestraft als ze hun werk niet goed doen bv. te snel
iets afhandelen, niet beslissen o.b.v. feiten, zich laten omkopen,…
Regels m.b.t. de familie:
Vrouwen waren niet gelijk aan mannen, maar ze hadden wel al rechten;
Bv. vrouwen mochten zelfstandig rechtshandelingen uitvoeren zonder
toestemming van hun partner
Regels rond slavernij; ze hebben minimale rechten om te leven, in hun onderhoud te
voorzien, en bij ziekte behandeld te worden.
⇒ Dit is dus nog geen tekst die fundamentele rechten vooropstelt, omdat hij gaat
over verschillende rechten op alle vlakken van het leven, maar er zit hier en daar
al wel een aanzet in voor enkele fundamentele rechten.
Griekenland en Rome:
Athene (500-300 v.C.): burgerrechten en politieke rechten voor burgers (niet voor
slaven en vrouwen)
o Democratie was wel aanwezig, maar dus beperkt tot vrije mannen. Het oud
idee van democratie is dus enorm verschillend van vandaag!
o Over het concept/ de invulling van een democratie is er vandaag de dag
dus nog enorm veel variatie in verschillende landen!
Ulpianus (3de eeuw):
o Het statelijk recht/ burgerlijk recht (ius civile) kent rechten toe aan
Romeinse burgers (niet aan slaven en vrouwen).
4
