Hoofdstuk 4 Thermisch binnenklimaat
§1 Wat wordt verstaan onder thermisch binnenklimaat?
We spreken van een thermisch behaaglijk binnenklimaat als mensen geen behoefte hebben
aan een hogere of lagere temperatuur. De formele definitie van thermische behaaglijkheid
is: ‘die geestestoestand die tevredenheid met de thermische omgeving uitdrukt’. Thermische
behaaglijkheid wordt daarom uitgedrukt in de mate waarin men tevreden is over het
thermisch binnenklimaat of het percentage ontevredenen. Hierbij wordt een onderscheid
gemaakt in algemene thermische behaaglijkheid en lokale thermische (on)behaaglijkheid.
Algemene thermische behaaglijkheid
Met algemene thermische behaaglijkheid wordt aangegeven in welke mate men het koud of
warm heeft. In het dagelijks leven praten we in dit verband over de temperatuur in een
ruimte. Toch bepaalt niet alleen de temperatuur of we het warm of koud hebben.
Lokale thermische (on)behaaglijkheid
We spreken van plaatselijke of lokale thermische (on)behaaglijkheid als de temperatuur
in een ruimte op zich goed is, maar een deel van het lichaam te sterk afkoelt of opwarmt.
Lokale thermische behaaglijkheid kunnen we indelen in de 4 categorieën:
- Tocht
- Stralingsasymmetrie
- Verticaal temperatuurverschil
- Vloertemperatuur
‘s zomers is het vaak de algemene thermische behaaglijkheid kritisch: onder andere door
toepassing van grote glasvakken zonder goede zonwering en het toenemende gebruik van
elektronische apparatuur dreigt het in veel gebouwen te warm te worden op zomerse dagen.
Omdat de meeste gebouwen tegenwoordig zijn voorzien van voldoende
verwarmingscapaciteit is de thermische behaaglijkheid ‘s winters meestal minder een
probleem. Dan komen juist problemen voor rond de lokale thermische behaaglijkheid: bij
koud winterweer krijgt men dan last van tocht, koude voeten, hinderlijke koudestraling, enz.
Tocht
Tocht is een veelgehoorde klacht als het gaat om het thermisch binnenklimaat in gebouwen.
Het gaat om (ongewenste) afkoeling van delen van het lichaam doordat er lucht langs
stroomt. Tocht is daarom vooral voelbaar aan lichaamsdelen die niet door kleding zijn
bedekt.
Stralingsasymmetrie
Wanneer iemand door koude- of warmtestraling veel sterker afkoelt aan de ene zijde van het
lichaam dan aan de andere, speken we van stralingsasymmetrie.
Verticale temperatuurgradiënt
In de meeste ruimten is de luchttemperatuur, over de gehele hoogte genomen, niet
constant. Normaliter neemt de temperatuur met de hoogte toe. Als de toename met de
hoogte boven de vloer te groot is, zal de ruimte als onbehaaglijk ervaren worden en spreekt
men van een te grote verticale temperatuurgradiënt in de ruimte.
Vloertemperatuur
, Lokale thermische onbehaaglijkheid kan verder nog veroorzaakt worden door een te hoge of
lage vloertemperatuur. Er is dan sprake van discomfort ten gevolge van geleiding.
§2 Welke factoren beïnvloeden het thermisch binnenklimaat?
Inleiding
Er zijn verschillende theorieën over wat de factoren zijn die bepalen of sprake is van een
situatie die thermisch behaaglijk is of niet. Vaak wordt gewerkt met thermofysiologische
modellen die als basisaanname hebben dat sprake is van een comfortabele thermische
omgeving als sprake is van thermisch evenwicht en de inwendige warmteproductie in het
lichaam gelijk is aan de warmteafgifte aan de omgeving.
De warmte-uitwisseling met de omgeving kan op meerdere manieren plaatsvinden:
- Via warmtegeleiding
- Via convectie
- Via warmtestraling
- Via verdamping
Binnen de meeste thermofysiologische modellen wordt ervan uitgegaan dat met name de
volgende 6 factoren van belang zijn als de thermische behaaglijkheid geobjectiveerd dient te
worden:
1. Het activiteitenniveau van de persoon die blootgesteld is aan de thermische
omgeving (metabolisme)
2. De warmteweerstand van de kleding van die persoon
3. De luchttemperatuur in de leefzone
4. De gemiddelde stralingstemperatuur
5. De relatieve luchtvochtigheid
6. De luchtsnelheid
Het model van Fanger is een voorbeeld van een thermofysiologisch model dat werkt met de
6 ‘standaardfactoren’.
Er bestaan alternatieve modellen die ook meer psychologische factoren meenemen. Deze
noemt men de psychofysiologische modellen. Het adaptief comfort model is hier een
voorbeeld van. Kenmerkend van dit type modellen is dat niet sprake is van een puur
fysische, fysiologische benadering van het fenomeen thermische behaaglijkheid maar er ook
ruimte is voor meer contextuele zaken, een en ander naar aanleiding van algemene
inzichten uit de omgevingspsychologie en uitkomsten van veldonderzoek naar
temperatuurbeleving.
§1 Wat wordt verstaan onder thermisch binnenklimaat?
We spreken van een thermisch behaaglijk binnenklimaat als mensen geen behoefte hebben
aan een hogere of lagere temperatuur. De formele definitie van thermische behaaglijkheid
is: ‘die geestestoestand die tevredenheid met de thermische omgeving uitdrukt’. Thermische
behaaglijkheid wordt daarom uitgedrukt in de mate waarin men tevreden is over het
thermisch binnenklimaat of het percentage ontevredenen. Hierbij wordt een onderscheid
gemaakt in algemene thermische behaaglijkheid en lokale thermische (on)behaaglijkheid.
Algemene thermische behaaglijkheid
Met algemene thermische behaaglijkheid wordt aangegeven in welke mate men het koud of
warm heeft. In het dagelijks leven praten we in dit verband over de temperatuur in een
ruimte. Toch bepaalt niet alleen de temperatuur of we het warm of koud hebben.
Lokale thermische (on)behaaglijkheid
We spreken van plaatselijke of lokale thermische (on)behaaglijkheid als de temperatuur
in een ruimte op zich goed is, maar een deel van het lichaam te sterk afkoelt of opwarmt.
Lokale thermische behaaglijkheid kunnen we indelen in de 4 categorieën:
- Tocht
- Stralingsasymmetrie
- Verticaal temperatuurverschil
- Vloertemperatuur
‘s zomers is het vaak de algemene thermische behaaglijkheid kritisch: onder andere door
toepassing van grote glasvakken zonder goede zonwering en het toenemende gebruik van
elektronische apparatuur dreigt het in veel gebouwen te warm te worden op zomerse dagen.
Omdat de meeste gebouwen tegenwoordig zijn voorzien van voldoende
verwarmingscapaciteit is de thermische behaaglijkheid ‘s winters meestal minder een
probleem. Dan komen juist problemen voor rond de lokale thermische behaaglijkheid: bij
koud winterweer krijgt men dan last van tocht, koude voeten, hinderlijke koudestraling, enz.
Tocht
Tocht is een veelgehoorde klacht als het gaat om het thermisch binnenklimaat in gebouwen.
Het gaat om (ongewenste) afkoeling van delen van het lichaam doordat er lucht langs
stroomt. Tocht is daarom vooral voelbaar aan lichaamsdelen die niet door kleding zijn
bedekt.
Stralingsasymmetrie
Wanneer iemand door koude- of warmtestraling veel sterker afkoelt aan de ene zijde van het
lichaam dan aan de andere, speken we van stralingsasymmetrie.
Verticale temperatuurgradiënt
In de meeste ruimten is de luchttemperatuur, over de gehele hoogte genomen, niet
constant. Normaliter neemt de temperatuur met de hoogte toe. Als de toename met de
hoogte boven de vloer te groot is, zal de ruimte als onbehaaglijk ervaren worden en spreekt
men van een te grote verticale temperatuurgradiënt in de ruimte.
Vloertemperatuur
, Lokale thermische onbehaaglijkheid kan verder nog veroorzaakt worden door een te hoge of
lage vloertemperatuur. Er is dan sprake van discomfort ten gevolge van geleiding.
§2 Welke factoren beïnvloeden het thermisch binnenklimaat?
Inleiding
Er zijn verschillende theorieën over wat de factoren zijn die bepalen of sprake is van een
situatie die thermisch behaaglijk is of niet. Vaak wordt gewerkt met thermofysiologische
modellen die als basisaanname hebben dat sprake is van een comfortabele thermische
omgeving als sprake is van thermisch evenwicht en de inwendige warmteproductie in het
lichaam gelijk is aan de warmteafgifte aan de omgeving.
De warmte-uitwisseling met de omgeving kan op meerdere manieren plaatsvinden:
- Via warmtegeleiding
- Via convectie
- Via warmtestraling
- Via verdamping
Binnen de meeste thermofysiologische modellen wordt ervan uitgegaan dat met name de
volgende 6 factoren van belang zijn als de thermische behaaglijkheid geobjectiveerd dient te
worden:
1. Het activiteitenniveau van de persoon die blootgesteld is aan de thermische
omgeving (metabolisme)
2. De warmteweerstand van de kleding van die persoon
3. De luchttemperatuur in de leefzone
4. De gemiddelde stralingstemperatuur
5. De relatieve luchtvochtigheid
6. De luchtsnelheid
Het model van Fanger is een voorbeeld van een thermofysiologisch model dat werkt met de
6 ‘standaardfactoren’.
Er bestaan alternatieve modellen die ook meer psychologische factoren meenemen. Deze
noemt men de psychofysiologische modellen. Het adaptief comfort model is hier een
voorbeeld van. Kenmerkend van dit type modellen is dat niet sprake is van een puur
fysische, fysiologische benadering van het fenomeen thermische behaaglijkheid maar er ook
ruimte is voor meer contextuele zaken, een en ander naar aanleiding van algemene
inzichten uit de omgevingspsychologie en uitkomsten van veldonderzoek naar
temperatuurbeleving.
