Conjuctuur wat moet je weten?
Factoren
De economische groei op lange termijn wordt bepaald door de potentiele groei van de
productiecapaciteit. De potentiele groei van de productiecapaciteit is afhankelijk van de groei van de
hoeveelheid en kwaliteit van de productiefactoren, met name kapitaal en arbeid.
Arbeid: groei van de hoeveelheid arbeid hangt af van de toename van de bevolking en welk
deel aan het arbeidsproces deelneemt. De kwaliteit van de factor arbeid neemt toe door
betere scholing. Dit komt tot uitdrukking in een stijging van de arbeidsproductiviteit.
Kapitaal: de productiefactor kapitaal wordt weergegeven door de kapitaalgoederenvoorraad.
Dit is de totale waarde van de vaste kapitaalgoederen. Technologische ontwikkeling vergroot
de kwaliteit van de kapitaalgoederenvoorraad. Zowel de arbeidsproductiviteit als
kapitaalproductiviteit nemen hierdoor toe. De kapitaalproductiviteit geeft productie per
eenheid kapitaal weer.
Capaciteitseff ect en inkomenseff ect van investeringen
Als bedrijven hun productie niet kunnen uitbreiden, omdat de bezettingsgraad te hoog is, zullen zij in
extra kapitaalgoederen investeren. Investeringen in vaste kapitaalgoederen hebben 2 effecten:
Bestedingseffect: op korte termijn treedt het
bestedingseffect van investeringen op, omdat de
totale bestedingen met de extra vraag naar
kapitaalgoederen toenemen.
Capaciteitseffect: op lange termijn treedt het
capaciteitseffect van investeringen op, omdat
door de installatie van de vaste kapitaalgoederen
in bedrijven hun totale productiecapaciteit kan
toenemen.
Aangezien de uitbreidingsinvesteringen gefinancierd worden met wat de gezinnen sparen, hangt
de groei van de kapitaalgoederenvoorraad af van de omvang van de besparingen. Hoe hoger de
spaarquote is, hoe sterker de groei van de kapitaalgoederenvoorraad en daarmee de
economische groei kan zijn. De spaarquote geeft de verhouding weer tussen de besparingen van
gezinnen en het nationaal inkomen. Kapitaalproductiviteit en spaarquote hebben dus beide een
positieve invloed op de economische groei.
Conjuctuurcyclus:
Er zijn verschillende fases:
Opgaande fase: de groei van de bestedingen
neemt toe. In eerste instantie kunnen
bedrijven de afzetgroei met het bestaande
personeel opvangen, anders huren ze
uitzendkrachten in. Pas na enige tijd trekken
bedrijven nieuw personeel aan. Periode
hoogconjuctuur breekt hier aan. Er ontstaan
overbesteding waardoor knelpunten in het
productieproces optreden. Bedrijven moeten
productiecapaciteit vergroten door bedrijfstijd
, te verlengen en werknemers te laten overwerken. > hogere arbeids- en kapitaalkosten.
Prijzen en lonen gaan stijgen.
Omslag: optimisme hoogconjuctuur komt in uitdrukking in hoog niveau van investeringen. Ze
blijken te hoog geweest te zijn, waardoor productiecapaciteit te sterk toeneemt. Dit doet de
winstgevendheid dalen, waardoor bereidheid om te investeren afneemt.
Neergang: de bestedingen dalen, waardoor productie, werkgelegenheid, inflatie en
winstgevendheid dalen. Loonstijgingen lopen sterk terug. Investeringen zijn ook laag. Er is
sprake van recessie als de geproduceerde hoeveelheid goederen en diensten minstens 2
kwartalen achter elkaar daalt. En langdurige recessie heet een depressie.
Herstel: op een gegeven moment is de productiecapaciteit zo sterk gedaald, dat versleten
kapitaalgoederen toch moeten worden vervangen om de productie op peil te kunnen
houden. De bestedingen beginnen hierdoor weer te stijgen.
Werking multi plier (Hoofdstuk 2 conjuctuur)
Een multiplier is een vermenigvuldigingsfactor die aangeeft in welke mate het nationaal inkomen
verandert als een autonome besteding verandert. De multiplier wordt ook wel beschreven als het
sneeuwbal-effect. Als de overheid bijvoorbeeld in tijden van onderbesteding de economie wil
stimuleren, kan zij reken op een multiplierwerking van haar extra
bestedingen. Daarmee wordt bedoeld dat een extra autonome
overheidsuitgave, van bijvoorbeeld 50 mln. euro, uiteindelijk zal
leiden tot een toename van het nationaal inkomen met méér dan
50 mln. euro.
Met behulp van het kringloopschema kunnen we dit sneeuwbal-
effect illustreren:
Om de onderbesteding (en de daarmee samenhangende
werkloosheid) op te lossen gaat de overheid haar eigen
bestedingen verhogen met 50 mln euro.
De extra vraag door de overheid leidt tot extra productie bij
bedrijven.
De bedrijven kopen de benodigde productiefactoren in van de
gezinnen.
De gezinnen ontvangen voor de levering van de extra
productiefactoren extra (nationaal) inkomen.
Dat is niet alleen looninkomen doordat er extra personeel nodig
is, maar ook winstinkomen/huurinkomen/rente-inkomens.
De gezinnen die dit extra inkomen ontvangen zullen een deel
daarvan aan de belastingdienst (overheid) moeten afstaan, zullen
een deel daarvan sparen, maar zullen het grootste deel van hun
extra inkomen gebruiken om extra bestedingen te doen.
Deze extra bestedingen, leiden wéér tot extra productie bij
bedrijven!
Factoren
De economische groei op lange termijn wordt bepaald door de potentiele groei van de
productiecapaciteit. De potentiele groei van de productiecapaciteit is afhankelijk van de groei van de
hoeveelheid en kwaliteit van de productiefactoren, met name kapitaal en arbeid.
Arbeid: groei van de hoeveelheid arbeid hangt af van de toename van de bevolking en welk
deel aan het arbeidsproces deelneemt. De kwaliteit van de factor arbeid neemt toe door
betere scholing. Dit komt tot uitdrukking in een stijging van de arbeidsproductiviteit.
Kapitaal: de productiefactor kapitaal wordt weergegeven door de kapitaalgoederenvoorraad.
Dit is de totale waarde van de vaste kapitaalgoederen. Technologische ontwikkeling vergroot
de kwaliteit van de kapitaalgoederenvoorraad. Zowel de arbeidsproductiviteit als
kapitaalproductiviteit nemen hierdoor toe. De kapitaalproductiviteit geeft productie per
eenheid kapitaal weer.
Capaciteitseff ect en inkomenseff ect van investeringen
Als bedrijven hun productie niet kunnen uitbreiden, omdat de bezettingsgraad te hoog is, zullen zij in
extra kapitaalgoederen investeren. Investeringen in vaste kapitaalgoederen hebben 2 effecten:
Bestedingseffect: op korte termijn treedt het
bestedingseffect van investeringen op, omdat de
totale bestedingen met de extra vraag naar
kapitaalgoederen toenemen.
Capaciteitseffect: op lange termijn treedt het
capaciteitseffect van investeringen op, omdat
door de installatie van de vaste kapitaalgoederen
in bedrijven hun totale productiecapaciteit kan
toenemen.
Aangezien de uitbreidingsinvesteringen gefinancierd worden met wat de gezinnen sparen, hangt
de groei van de kapitaalgoederenvoorraad af van de omvang van de besparingen. Hoe hoger de
spaarquote is, hoe sterker de groei van de kapitaalgoederenvoorraad en daarmee de
economische groei kan zijn. De spaarquote geeft de verhouding weer tussen de besparingen van
gezinnen en het nationaal inkomen. Kapitaalproductiviteit en spaarquote hebben dus beide een
positieve invloed op de economische groei.
Conjuctuurcyclus:
Er zijn verschillende fases:
Opgaande fase: de groei van de bestedingen
neemt toe. In eerste instantie kunnen
bedrijven de afzetgroei met het bestaande
personeel opvangen, anders huren ze
uitzendkrachten in. Pas na enige tijd trekken
bedrijven nieuw personeel aan. Periode
hoogconjuctuur breekt hier aan. Er ontstaan
overbesteding waardoor knelpunten in het
productieproces optreden. Bedrijven moeten
productiecapaciteit vergroten door bedrijfstijd
, te verlengen en werknemers te laten overwerken. > hogere arbeids- en kapitaalkosten.
Prijzen en lonen gaan stijgen.
Omslag: optimisme hoogconjuctuur komt in uitdrukking in hoog niveau van investeringen. Ze
blijken te hoog geweest te zijn, waardoor productiecapaciteit te sterk toeneemt. Dit doet de
winstgevendheid dalen, waardoor bereidheid om te investeren afneemt.
Neergang: de bestedingen dalen, waardoor productie, werkgelegenheid, inflatie en
winstgevendheid dalen. Loonstijgingen lopen sterk terug. Investeringen zijn ook laag. Er is
sprake van recessie als de geproduceerde hoeveelheid goederen en diensten minstens 2
kwartalen achter elkaar daalt. En langdurige recessie heet een depressie.
Herstel: op een gegeven moment is de productiecapaciteit zo sterk gedaald, dat versleten
kapitaalgoederen toch moeten worden vervangen om de productie op peil te kunnen
houden. De bestedingen beginnen hierdoor weer te stijgen.
Werking multi plier (Hoofdstuk 2 conjuctuur)
Een multiplier is een vermenigvuldigingsfactor die aangeeft in welke mate het nationaal inkomen
verandert als een autonome besteding verandert. De multiplier wordt ook wel beschreven als het
sneeuwbal-effect. Als de overheid bijvoorbeeld in tijden van onderbesteding de economie wil
stimuleren, kan zij reken op een multiplierwerking van haar extra
bestedingen. Daarmee wordt bedoeld dat een extra autonome
overheidsuitgave, van bijvoorbeeld 50 mln. euro, uiteindelijk zal
leiden tot een toename van het nationaal inkomen met méér dan
50 mln. euro.
Met behulp van het kringloopschema kunnen we dit sneeuwbal-
effect illustreren:
Om de onderbesteding (en de daarmee samenhangende
werkloosheid) op te lossen gaat de overheid haar eigen
bestedingen verhogen met 50 mln euro.
De extra vraag door de overheid leidt tot extra productie bij
bedrijven.
De bedrijven kopen de benodigde productiefactoren in van de
gezinnen.
De gezinnen ontvangen voor de levering van de extra
productiefactoren extra (nationaal) inkomen.
Dat is niet alleen looninkomen doordat er extra personeel nodig
is, maar ook winstinkomen/huurinkomen/rente-inkomens.
De gezinnen die dit extra inkomen ontvangen zullen een deel
daarvan aan de belastingdienst (overheid) moeten afstaan, zullen
een deel daarvan sparen, maar zullen het grootste deel van hun
extra inkomen gebruiken om extra bestedingen te doen.
Deze extra bestedingen, leiden wéér tot extra productie bij
bedrijven!
