Samenvatting Klimaatvraagstukken
2 Klimaatverandering is niets nieuws!
Perm
► Door fossielen- en gesteenteonderzoek en een reconstructie van de
platentektonische bewegingen is er veel informatie over het klimaat in het
Perm (300 miljoen jaar tot 250 miljoen jaar geleden).
Continentverschuiving en de daarmee gepaard gaande
zeespiegelbewegingen zijn bepalend geweest voor het klimaat.
Alfred Wegener
► Volgens Alfred Wegener hadden alle continenten in het verre verleden
aan elkaar vastgezeten – het oercontinent Pangea. Door het later
uiteenvallen van Pangea waren volgens hem de huidige continenten en
oceanen gevormd.
Wegener kon niet verklaren waarom Pangea was opengebroken en
waarom de continenten bewogen.
Mid-oceanische ruggen
► Halverwege de vorige eeuw werd duidelijk dat in de oceanen onderzeese
gebergtegordels liggen. De oceaanbodem was veel jonger dan het
gesteente van de continenten.
● Hoe verder weg van de onderzeese gebergteketens het gesteente werd
gevonden, hoe ouder het bleek te zijn.
Door seafloor spreading wordt nieuw gesteente gevormd dat zich
horizontaal verplaatst.
Aardplaten
► De aardkorst bestaat uit allemaal delen die bij de mid-oceanische ruggen
uit elkaar drijven. De oceaanbodem beweegt horizontaal en neemt de
continenten mee. Er zijn ook plekken op aarde waar de platen met elkaar
botsen en waar de ene plaat onder de andere duikt en wordt vernietigd.
● De beweging van de platen wordt aangedreven door de inwendige
warmte van de aarde. Er zijn kringlopen van gesteente, de
convectiestromen.
, Supercontinent
► In het Perm was er Pangea, ontstaan door botsing van platen. Dit
supercontinent strekte zich uit van pool tot pool. In deze tijd kende een
groot deel van de wereld een continentaal klimaat, omdat veel land ver
van de oceaan lag. Het was erg droog en het grootste deel van de aarde
was woestijngebied.
● Er was veel water opgeslagen in een ijskap. Hierdoor stond de zeespiegel
relatief laag ➔ meer gesteenten blootgesteld aan verwering en erosie ➔
afbraakmateriaal namen de rivieren mee naar de oceanen ➔ flora en
fauna in de oceanen meer voedingsstoffen ➔ sterke plantengroei leidde
tot onttrekking van veel CO2 ➔ laag CO2-gehalte is vermindering van het
broeikaseffect, dus afkoeling ➔ groei ijskappen en daling zeespiegel.
● De zandlagen in de woestijn hebben een kenmerkende rode kleur, die is
ontstaan door de ijzerdeeltjes in het zand.
Zout in Nederland
► Gedurende het Perm lag het huidige Nederland ter hoogte van de
huidige Sahara. Het maakte deel uit van een grote woestijn die zich van
Engeland tot Polen uitstrekte en die was omgeven door gebergtes. Aan het
einde van het Perm overstroomde dit gebied.
● Toen de zee zich had teruggetrokken, verdampte het water door het
droge klimaat. Het gevolg was dat zoutkristallen zich op de bodem
afzetten.
Steenkool en aardgas in Nederland
► In het Carboon lag het huidige Nederland ter hoogte van de evenaar:
moerasachtig, tropisch gebied. Planten die doodgingen, kwamen in het
zuurstofarme water van de moerassen terecht en vormden dikke
veenlagen. Door het inkolingsproces ontstaat uit veen uiteindelijk
steenkool.
●De dikke zoutlagen uit het Perm vormden een dekgesteente waardoor de
uit de plantenresten ontsnappende gassen werden tegengehouden. De
zandlagen uit het Perm dienden als reservoirgesteente.
2.2 Broeikasaarde
Scheuren
► Na het Perm scheurde Pangea door het omkeren van de
convectiestromen open. Door het omkeren van de richting van de
convectiestromen scheurde de afdeklaag en raakten de continenten op
drift.
● Na het openbreken van Pangea dreven de continenten versneld uit
elkaar.
2 Klimaatverandering is niets nieuws!
Perm
► Door fossielen- en gesteenteonderzoek en een reconstructie van de
platentektonische bewegingen is er veel informatie over het klimaat in het
Perm (300 miljoen jaar tot 250 miljoen jaar geleden).
Continentverschuiving en de daarmee gepaard gaande
zeespiegelbewegingen zijn bepalend geweest voor het klimaat.
Alfred Wegener
► Volgens Alfred Wegener hadden alle continenten in het verre verleden
aan elkaar vastgezeten – het oercontinent Pangea. Door het later
uiteenvallen van Pangea waren volgens hem de huidige continenten en
oceanen gevormd.
Wegener kon niet verklaren waarom Pangea was opengebroken en
waarom de continenten bewogen.
Mid-oceanische ruggen
► Halverwege de vorige eeuw werd duidelijk dat in de oceanen onderzeese
gebergtegordels liggen. De oceaanbodem was veel jonger dan het
gesteente van de continenten.
● Hoe verder weg van de onderzeese gebergteketens het gesteente werd
gevonden, hoe ouder het bleek te zijn.
Door seafloor spreading wordt nieuw gesteente gevormd dat zich
horizontaal verplaatst.
Aardplaten
► De aardkorst bestaat uit allemaal delen die bij de mid-oceanische ruggen
uit elkaar drijven. De oceaanbodem beweegt horizontaal en neemt de
continenten mee. Er zijn ook plekken op aarde waar de platen met elkaar
botsen en waar de ene plaat onder de andere duikt en wordt vernietigd.
● De beweging van de platen wordt aangedreven door de inwendige
warmte van de aarde. Er zijn kringlopen van gesteente, de
convectiestromen.
, Supercontinent
► In het Perm was er Pangea, ontstaan door botsing van platen. Dit
supercontinent strekte zich uit van pool tot pool. In deze tijd kende een
groot deel van de wereld een continentaal klimaat, omdat veel land ver
van de oceaan lag. Het was erg droog en het grootste deel van de aarde
was woestijngebied.
● Er was veel water opgeslagen in een ijskap. Hierdoor stond de zeespiegel
relatief laag ➔ meer gesteenten blootgesteld aan verwering en erosie ➔
afbraakmateriaal namen de rivieren mee naar de oceanen ➔ flora en
fauna in de oceanen meer voedingsstoffen ➔ sterke plantengroei leidde
tot onttrekking van veel CO2 ➔ laag CO2-gehalte is vermindering van het
broeikaseffect, dus afkoeling ➔ groei ijskappen en daling zeespiegel.
● De zandlagen in de woestijn hebben een kenmerkende rode kleur, die is
ontstaan door de ijzerdeeltjes in het zand.
Zout in Nederland
► Gedurende het Perm lag het huidige Nederland ter hoogte van de
huidige Sahara. Het maakte deel uit van een grote woestijn die zich van
Engeland tot Polen uitstrekte en die was omgeven door gebergtes. Aan het
einde van het Perm overstroomde dit gebied.
● Toen de zee zich had teruggetrokken, verdampte het water door het
droge klimaat. Het gevolg was dat zoutkristallen zich op de bodem
afzetten.
Steenkool en aardgas in Nederland
► In het Carboon lag het huidige Nederland ter hoogte van de evenaar:
moerasachtig, tropisch gebied. Planten die doodgingen, kwamen in het
zuurstofarme water van de moerassen terecht en vormden dikke
veenlagen. Door het inkolingsproces ontstaat uit veen uiteindelijk
steenkool.
●De dikke zoutlagen uit het Perm vormden een dekgesteente waardoor de
uit de plantenresten ontsnappende gassen werden tegengehouden. De
zandlagen uit het Perm dienden als reservoirgesteente.
2.2 Broeikasaarde
Scheuren
► Na het Perm scheurde Pangea door het omkeren van de
convectiestromen open. Door het omkeren van de richting van de
convectiestromen scheurde de afdeklaag en raakten de continenten op
drift.
● Na het openbreken van Pangea dreven de continenten versneld uit
elkaar.
