Samenvatting globalisering
Hoofdstuk 1:
1.2 Soorten risico’s
Het nemen van risico is onlosmakelijk verbonden aan ondernemerschap. Een risico is de
onzekerheid omtrent de uitkomst van een te nemen beslissing.
Een risico is geen doel op zich, het gaat om de afweging tussen het beoogde resultaat en de
omvang van de risico’s. Zowel een te lage als een te hoge risicograad leidt tot een
suboptimale ondernemingswaarde.
Verschillende soorten risico’s
- Zuivere risico’s: Wanneer er slechts een kleine kans is op een nadelige uitkomst. Bij
zuivere risico’s is er alleen sprake van negatieve afwijkingen ten opzichte van de
verwachtingen (debiteuren)
- Speculatieve risico’s: Kan zowel voordelig, als nadelig uitpakken ten opzichte van de
verwachtingen. (Aandelen)
Verzekeringsgedachte: bij zuiver risico, een onderneming kan zich verzekeren tegen een
risico waarvan de kans op een negatieve uitkomst laag is, omdat de gevolgen niet te
overzien zijn wanneer het toch uitkomt.
1.3 Risicoaversie
Partijen op financiële markten hebben een risico averse houding. De consequentie van
risicoaversie is dat geldgevers doorgaans een premie verlangen voor het aangaan van risico,
en dat geldnemers bereid zijn een zekere premie voor het vermijden van risico’s te betalen.
Verklaring voor risicoaversie:
Waarom een geldnemer met een neutrale rentevisie toch voor zekerheid kiest, komt omdat
er asymmetrie is in de beleving van de mogelijke mee- en tegenvallers.
Voorbeeld: Een rentedaling is voor veel ondernemers heel aardig, een rentestijging
daarentegen zou wel eens onoverkomelijk kunnen zijn en zou iemand dwingen zijn huis te
verkopen.
Verwachtingswaarde wordt berekend door de mogelijke uitkomsten te vermenigvuldigen
met de kansen en vervolgens sommeren.
Verwachtingswaarde = (kans*waarde) + (kans*waarde)
Rendementsverwachting wordt berekend door de verwachtingswaarde minus de
aanschafwaarde, en dit vervolgens te delen door de aanschafwaarde, maal 100%
Rendementsverwachting: (verwachtingswaarde- aanschafwaarde)/ aanschafwaarde * 100%
Voorbeeld:
Loterij inleg: €10
Kans op 10% om de inleg terug te krijgen
,Kans van 0,01% op een prijs van €50.000
Rendementsverwachting:
(€10,- * 0,1 = €1) + (€50.000,- * 0,001 = €50) - 10/ 10*100
= -40%`
Het verschil tussen de rendementsverwachting van A en B, kan worden opgevat als de
premie die beleggers eisen in verband met de hogere risicograad die verbonden is aan
waardepapier B
1.5 Integraal risicomanagement en COSO
Integraal risicomanagement beoogt het identificeren en beheersen van risico’s een
standaardonderdeel van het besturen van een organisatie te laten zijn.
Integraal risicomanagement heeft een belangrijke impuls gekregen door de publicaties van
COSO. Je kan met het COSO-model kijken waar de risico’s zich binnen een bedrijf afspelen.
Een aantal opvallende elementen van het COSO-model:
- Risicomanagement wordt als proces beschouwd. Dit betekent dat er niet sprake is
van een eenmalige actie, maar dat er doorlopend gewerkt wordt.
- Risicomanagement wordt niet als activiteit van een gespecialiseerde functionaris
beschouwd, maar als een proces, waarmee de gehele onderneming zich bezighoudt.
- Risicomanagement is gerelateerd aan de doelstellingen van de organisatie: bij het
formuleren van strategische doelstellingen speelt risicomanagement een rol. Het
oogmerk is om een redelijke zekerheid te hebben over het halen van de
ondernemingsdoelstellingen.
Het COSO-raamwerk wordt met behulp van de volgende kubus weergeven:
,Aan de bovenkant van de kubus vindt men de terreinen waarop het risicomanagement
betrekking heeft:
- Strategisch: Welke bedreigingen zijn er die ervoor kunnen zorgen dat de strategische
doelstelling niet gehaald worden? (Financiële risico’s met een lange termijn karakter,
bijv. vestigingsplaats, keuze inkoopmarkten ect.)
- Operationeel: Wat zijn de factoren die een efficiënt en effectief gebruik van
middelen die de organisatie gebruikt, kunnen dwarsbomen? (Financiële risico’s op
korte termijn, bijv. non-betaling debiteuren, afdekken transactierisico ect.)
- Rapportage: Waardoor kunnen de interne en de externe informatievoorzieningen in
gevaar komen?
- Toezicht en regelgeving: Is de organisatie toegerust om aan wettelijke eisen en aan
de regelgeving van toezichthouders te voldoen?
Aan de zijkant van de kubus zijn de verschillende niveaus van de organisatie weergegeven,
dit doet recht aan de gedachte dat risicomanagement geen gespecialiseerde functie is, maar
op alle niveaus in de organisatie een rol speelt.
Aan de voorzijde van de kubus vinden we de zogenoemde componenten van het
risicomanagement. Dit zijn de onderdelen of fasen in het proces van risicomanagement.
1. De interne omgeving: is het klimaat dat bepalend is voor hoe risico’s worden
beschouwd en behandeld door het bestuur en de werknemers van een onderneming.
2. Vaststellen van doelen: doelstellingen van een onderneming moeten eerst worden
vastgesteld voordat geïdentificeerd kan worden in hoeverre er bedreigingen zijn voor
het halen ervan.
3. Identificatie van gebeurtenissen: identificeren van interne en externe
gebeurtenissen die invloed hebben op het halen van de doelstellingen. Hierbij wordt
onderscheidt gemaakt tussen risico’s en kansen.
4. Risicobeoordeling: Analyse van de mogelijke gebeurtenissen die een risico vormen.
Hierbij zijn de waarschijnlijkheid en het effect of de impact van het betreffende risico
van belang.
5. Vaststellen van een passende actie: op grond van de beoordeling van het risico kan
de passende reactie worden vastgesteld.
6. Beheersingsactiviteiten: Er moet worden gewaarborgd dat deze reacties ook
effectief worden uitgevoerd. Dit gebeurt doormiddel van richtlijnen en procedures.
7. Informatie en communicatie: alle relevante informatie wordt verzameld en
gecommuniceerd opdat de beheersingsactiviteiten kunnen worden uitgevoerd.
8. Monitoring: Het hele proces van risicomanagement wordt bewaakt en waar nodig op
grond van evaluaties gewijzigd.
, 1.6 Het inventariseren en analyseren van risico’s
Het vaststellen van strategische risico’s kan in veel gevallen niet anders dan kwalitatief
plaatsvinden.
Bij operationele risico’s kan vaak een meer kwantitatieve methode worden gevolgd.
Op concernniveau is een globale aanpak op zijn plaats, terwijl op afdelingsniveau meer
gedetailleerd gekeken wordt naar de risico’s
Om de verschillende risico’s te inventariseren kunnen verschillende bronnen worden gebruikt:
- Historisch materiaal: Statistieken, gegevens van derden ect.
- Observatie en onderzoek: interviews, inspectierondes ect.
- Scenarioanalyse: simulaties, waarneming van trends ect.
Voor analyse van risico’s wordt vaak de methodiek puntenscore gebruikt. De verschillende
gebeurtenissen krijgen zowel in termen van effect als waarschijnlijkheid een puntenscore.
De vermenigvuldiging van beide scores levert dan een maatstof voor het risico op.
Risico= Kansscore * Effectscore
1.7 Reacties op risico
Er worden 4 mogelijke reacties op risico’s onderscheiden:
- Accepteren: Het accepteren van risico’s doe je wanner het risico gering is en kosten
of gemiste opbrengsten van andere reacties te hoog zijn.
- Vermijden: Het vermijden van risico’s is een reactie die aan de orde is wanneer de
mogelijke baten van het aangaan van het risico niet opwegen tegen de mogelijke
schade, dan wel tegen de kosten van het reduceren van het risico.
- Reduceren: Het reduceren van risico’s, door het nemen van allerlei preventieve
maatregelen is de meest voor de hand liggende strategie, bij risico’s waarbij dit
technisch of organisatorisch mogelijk is.
- Delen: het delen van risico’s kan plaatsvinden door middel van het verzekeren van de
risico’s.
Hoofdstuk 2:
Hoofdstuk 1:
1.2 Soorten risico’s
Het nemen van risico is onlosmakelijk verbonden aan ondernemerschap. Een risico is de
onzekerheid omtrent de uitkomst van een te nemen beslissing.
Een risico is geen doel op zich, het gaat om de afweging tussen het beoogde resultaat en de
omvang van de risico’s. Zowel een te lage als een te hoge risicograad leidt tot een
suboptimale ondernemingswaarde.
Verschillende soorten risico’s
- Zuivere risico’s: Wanneer er slechts een kleine kans is op een nadelige uitkomst. Bij
zuivere risico’s is er alleen sprake van negatieve afwijkingen ten opzichte van de
verwachtingen (debiteuren)
- Speculatieve risico’s: Kan zowel voordelig, als nadelig uitpakken ten opzichte van de
verwachtingen. (Aandelen)
Verzekeringsgedachte: bij zuiver risico, een onderneming kan zich verzekeren tegen een
risico waarvan de kans op een negatieve uitkomst laag is, omdat de gevolgen niet te
overzien zijn wanneer het toch uitkomt.
1.3 Risicoaversie
Partijen op financiële markten hebben een risico averse houding. De consequentie van
risicoaversie is dat geldgevers doorgaans een premie verlangen voor het aangaan van risico,
en dat geldnemers bereid zijn een zekere premie voor het vermijden van risico’s te betalen.
Verklaring voor risicoaversie:
Waarom een geldnemer met een neutrale rentevisie toch voor zekerheid kiest, komt omdat
er asymmetrie is in de beleving van de mogelijke mee- en tegenvallers.
Voorbeeld: Een rentedaling is voor veel ondernemers heel aardig, een rentestijging
daarentegen zou wel eens onoverkomelijk kunnen zijn en zou iemand dwingen zijn huis te
verkopen.
Verwachtingswaarde wordt berekend door de mogelijke uitkomsten te vermenigvuldigen
met de kansen en vervolgens sommeren.
Verwachtingswaarde = (kans*waarde) + (kans*waarde)
Rendementsverwachting wordt berekend door de verwachtingswaarde minus de
aanschafwaarde, en dit vervolgens te delen door de aanschafwaarde, maal 100%
Rendementsverwachting: (verwachtingswaarde- aanschafwaarde)/ aanschafwaarde * 100%
Voorbeeld:
Loterij inleg: €10
Kans op 10% om de inleg terug te krijgen
,Kans van 0,01% op een prijs van €50.000
Rendementsverwachting:
(€10,- * 0,1 = €1) + (€50.000,- * 0,001 = €50) - 10/ 10*100
= -40%`
Het verschil tussen de rendementsverwachting van A en B, kan worden opgevat als de
premie die beleggers eisen in verband met de hogere risicograad die verbonden is aan
waardepapier B
1.5 Integraal risicomanagement en COSO
Integraal risicomanagement beoogt het identificeren en beheersen van risico’s een
standaardonderdeel van het besturen van een organisatie te laten zijn.
Integraal risicomanagement heeft een belangrijke impuls gekregen door de publicaties van
COSO. Je kan met het COSO-model kijken waar de risico’s zich binnen een bedrijf afspelen.
Een aantal opvallende elementen van het COSO-model:
- Risicomanagement wordt als proces beschouwd. Dit betekent dat er niet sprake is
van een eenmalige actie, maar dat er doorlopend gewerkt wordt.
- Risicomanagement wordt niet als activiteit van een gespecialiseerde functionaris
beschouwd, maar als een proces, waarmee de gehele onderneming zich bezighoudt.
- Risicomanagement is gerelateerd aan de doelstellingen van de organisatie: bij het
formuleren van strategische doelstellingen speelt risicomanagement een rol. Het
oogmerk is om een redelijke zekerheid te hebben over het halen van de
ondernemingsdoelstellingen.
Het COSO-raamwerk wordt met behulp van de volgende kubus weergeven:
,Aan de bovenkant van de kubus vindt men de terreinen waarop het risicomanagement
betrekking heeft:
- Strategisch: Welke bedreigingen zijn er die ervoor kunnen zorgen dat de strategische
doelstelling niet gehaald worden? (Financiële risico’s met een lange termijn karakter,
bijv. vestigingsplaats, keuze inkoopmarkten ect.)
- Operationeel: Wat zijn de factoren die een efficiënt en effectief gebruik van
middelen die de organisatie gebruikt, kunnen dwarsbomen? (Financiële risico’s op
korte termijn, bijv. non-betaling debiteuren, afdekken transactierisico ect.)
- Rapportage: Waardoor kunnen de interne en de externe informatievoorzieningen in
gevaar komen?
- Toezicht en regelgeving: Is de organisatie toegerust om aan wettelijke eisen en aan
de regelgeving van toezichthouders te voldoen?
Aan de zijkant van de kubus zijn de verschillende niveaus van de organisatie weergegeven,
dit doet recht aan de gedachte dat risicomanagement geen gespecialiseerde functie is, maar
op alle niveaus in de organisatie een rol speelt.
Aan de voorzijde van de kubus vinden we de zogenoemde componenten van het
risicomanagement. Dit zijn de onderdelen of fasen in het proces van risicomanagement.
1. De interne omgeving: is het klimaat dat bepalend is voor hoe risico’s worden
beschouwd en behandeld door het bestuur en de werknemers van een onderneming.
2. Vaststellen van doelen: doelstellingen van een onderneming moeten eerst worden
vastgesteld voordat geïdentificeerd kan worden in hoeverre er bedreigingen zijn voor
het halen ervan.
3. Identificatie van gebeurtenissen: identificeren van interne en externe
gebeurtenissen die invloed hebben op het halen van de doelstellingen. Hierbij wordt
onderscheidt gemaakt tussen risico’s en kansen.
4. Risicobeoordeling: Analyse van de mogelijke gebeurtenissen die een risico vormen.
Hierbij zijn de waarschijnlijkheid en het effect of de impact van het betreffende risico
van belang.
5. Vaststellen van een passende actie: op grond van de beoordeling van het risico kan
de passende reactie worden vastgesteld.
6. Beheersingsactiviteiten: Er moet worden gewaarborgd dat deze reacties ook
effectief worden uitgevoerd. Dit gebeurt doormiddel van richtlijnen en procedures.
7. Informatie en communicatie: alle relevante informatie wordt verzameld en
gecommuniceerd opdat de beheersingsactiviteiten kunnen worden uitgevoerd.
8. Monitoring: Het hele proces van risicomanagement wordt bewaakt en waar nodig op
grond van evaluaties gewijzigd.
, 1.6 Het inventariseren en analyseren van risico’s
Het vaststellen van strategische risico’s kan in veel gevallen niet anders dan kwalitatief
plaatsvinden.
Bij operationele risico’s kan vaak een meer kwantitatieve methode worden gevolgd.
Op concernniveau is een globale aanpak op zijn plaats, terwijl op afdelingsniveau meer
gedetailleerd gekeken wordt naar de risico’s
Om de verschillende risico’s te inventariseren kunnen verschillende bronnen worden gebruikt:
- Historisch materiaal: Statistieken, gegevens van derden ect.
- Observatie en onderzoek: interviews, inspectierondes ect.
- Scenarioanalyse: simulaties, waarneming van trends ect.
Voor analyse van risico’s wordt vaak de methodiek puntenscore gebruikt. De verschillende
gebeurtenissen krijgen zowel in termen van effect als waarschijnlijkheid een puntenscore.
De vermenigvuldiging van beide scores levert dan een maatstof voor het risico op.
Risico= Kansscore * Effectscore
1.7 Reacties op risico
Er worden 4 mogelijke reacties op risico’s onderscheiden:
- Accepteren: Het accepteren van risico’s doe je wanner het risico gering is en kosten
of gemiste opbrengsten van andere reacties te hoog zijn.
- Vermijden: Het vermijden van risico’s is een reactie die aan de orde is wanneer de
mogelijke baten van het aangaan van het risico niet opwegen tegen de mogelijke
schade, dan wel tegen de kosten van het reduceren van het risico.
- Reduceren: Het reduceren van risico’s, door het nemen van allerlei preventieve
maatregelen is de meest voor de hand liggende strategie, bij risico’s waarbij dit
technisch of organisatorisch mogelijk is.
- Delen: het delen van risico’s kan plaatsvinden door middel van het verzekeren van de
risico’s.
Hoofdstuk 2:
