Samenvatting Inleiding in de wetenschappelijke methode

,Studietaak 0: Voorbereiding
Quizlet: https://quizlet.com/nl/1059988430/inleiding-in-wetenschappelijke-methode-
thema-1-flash-cards/?i=65p47i&x=1jqt (wachtwoord: Wetenschap).
Wat is kennis?
Wetenschap is een manier om tot kennis te komen. Epistemologie is kennisleer.
Sinds de Griekse oudheid wordt wetenschap bedreven.
Nu: specifieke epistemologische benadering die voortvloeit uit de klassieke filosofie.
Kennis wordt gedefinieerd aan:
• het is een opvatting
• de opvatting moet waar zijn
• er moet een rechtvaardiging bestaan voor de opvatting
Voorbeeld: ik heb de opvatting dat Netflix de grootste streamingdienst is ter wereld dan
is deze opvatting alleen “waar” als en alleen als Netflix daadwerkelijk de grootste is ter
wereld. De opvatting is gerechtvaardigd als ik gegronde reden(en) heb om deze
opvatting te hebben. Eenvoudige uitspraken over de wereld kunnen met enige
optimisme stellen dat deze opvatting kennis betreft. Bij complexere beweringen wordt
dit een stuk lastiger. Als een opvatting waar is en ik heb rechtvaardiging ervoor, dan kan
de opvatting kennis genoemd worden.
Vanuit de filosofie wordt het rechtsvaardigingscriterium toegevoegd om toevallig ware
opvattingen uit te sluiten als kennis. Willekeur en toeval kunnen zorgen voor een “ware
opvatting”, maar dit geeft geen rechtvaardiging voor kennis. Een opvatting met
gebrekkige rechtvaardiging is een mening. Er is wel een verschil tussen meningen die
geen enkele rechtvaardiging hebben, zoals groen is de mooiste kleur en meningen die
enigszins gerechtvaardigd worden. Voor een mening is geen rechtvaardiging nodig.
Kennis is een goede rechtvaardiging van een opvatting die waar is. Wetenschappelijk
onderzoek is een manier om tot nieuwe of aangepaste opvattingen te komen en levert
geregeld nieuwe kennis op.
Peirce
Filosoof Charles Sanders Peirce geloofde dat de mens van nature opvattingen over de
wereld wil hebben en dat twijfel over bepaalde opvattingen een gevoel van onrust
geven. Volgens Peirce zijn er twee mogelijke toestanden waarin mensen zich bevinden:
1. Een overtuigingstoestand.
2. Toestand van twijfel (zoeken naar een opvatting die de twijfel weg neemt).
,Twijfel is een ongemakkelijk en onbevredigend gevoel. Als we twijfelen, voelen we ons
onzeker, rusteloos of zelfs angstig. We willen van dat gevoel af en daarom zoeken we
actief naar duidelijkheid of zekerheid.
Overtuiging (belief) is het tegenovergestelde: het geeft rust, stabiliteit en voldoening.
Zodra we ergens van overtuigd zijn, voelen we ons meestal kalmer en meer zeker.
Volgens Peirce is wetenschappelijk onderzoek de beste methode om van twijfel af te
komen, daarnaast geloofde hij dat er alternatieve methode zijn om van twijfel af te
komen.
Alternatieve methodes:
• volharden en vermijden
• Autoriteit
• A-priori-methode
Methode van volharden en vermijden
Alle situaties en personen die twijfel in ons kunnen oproepen worden uit de weg
gegaan. Stel een collega heeft geen interesse in jouw nieuwe procedure voor het
goedkeuren van vakanties, dan kan deze collega jou vermijden.
Methode van autoriteit
Een vorm waarbij een opvatting gefixeerd wordt. Er wordt geleund op de autoriteit van
bijvoorbeeld een tandarts bij het vaststellen van tandplak. Bij deze vorm van fixatie
wordt de verantwoording voor de vorming van onze overtuiging bij andere mensen om
ons heen gelegd. Dit is een pragmatische strategie, maar niet de strategie van een
wetenschapper.
A-priori methode
De a-priori-methode houdt in dat overtuigingen worden gevormd op basis van wat
logisch, aantrekkelijk of prettig voelt, in plaats van op bewijs of autoriteit. Mensen
kiezen hierbij voor ideeën die aansluiten bij hun voorkeuren of die geruststellend zijn.
Stel iemand gelooft dat “alles in het leven met een reden gebeurt”. Niet omdat daar
wetenschappelijk bewijs voor is, maar omdat het een geruststellende gedachte is die
houvast geeft bij tegenslagen.
Wetenschappelijke methode
De wetenschappelijke methode is volgens Peirce de beste manier om twijfel te
verminderen. In plaats van vertrouwen op autoriteit, smaak of het vermijden van twijfel,
zoekt de wetenschapper actief naar empirische gegevens (waarneembare feiten) om
overtuigingen te toetsen en beter te laten aansluiten bij de werkelijkheid.
, Wetenschap als zoektocht naar kennis
Er is niet èèn wetenschappelijke methode. De moderne wetenschap gebruikt er
meerdere. Wetenschap draait niet alleen om het oplossen van persoonlijke twijfel,
maar kent ook bredere doelen. Ryle (1947) maakte een belangrijk onderscheid tussen
weten dat en weten hoe.
• Fundamenteel onderzoek richt zich op weten dat: kennis vergaren en verklaren
waarom dingen zijn zoals ze zijn, vaak door hypothesen en theorieën te
ontwikkelen. Dit gaat vooral om nieuwsgierigheid naar hoe de wereld werkt.
• Toegepast onderzoek draait om weten hoe: bestaande kennis inzetten om
praktische problemen op te lossen, zoals het behandelen van psychopathologie
of het verbeteren van gezondheidsgedrag.
Hoewel deze twee vaak apart worden gezien, vullen fundamenteel en toegepast
onderzoek elkaar aan. Fundamentele inzichten (zoals kennis over DNA) maken
toepassingen mogelijk, terwijl toepassingen ook weer aanleiding kunnen geven tot
fundamenteel onderzoek.
Tot slot vertrouwen wetenschappers niet alleen op hun eigen werk, maar ook op dat van
anderen. Daarom is het belangrijk kritisch te kijken naar bronnen en hun
betrouwbaarheid, bijvoorbeeld met behulp van de CRAAP-criteria.
• Currency (actualiteit): Hoe recent is de informatie? Is ze up-to-date voor jouw
onderwerp?
• Relevance (relevantie): Sluit de informatie goed aan bij jouw onderzoeksvraag of
doel?
• Authority (autoriteit): Wie is de auteur of uitgever? Is die deskundig en
betrouwbaar?
• Accuracy (nauwkeurigheid): Klopt de informatie? Wordt ze ondersteund door
bewijs en bronnen?
• Purpose (doel): Waarom is de bron geschreven? Informeren, overtuigen,
verkopen, of amuseren?
Definitie van wetenschap
De vraag “Wat is wetenschap?” is eenvoudig gesteld maar lastig eenduidig te
beantwoorden. Wetenschap kent een eigen geschiedenis en methoden. Vaak wordt
wetenschap gezien als kennis die voortkomt uit empirische waarneming: wat we zien,
horen en ervaren vormt het startpunt van nieuwe inzichten. Dit empirische karakter gaat
terug tot de wetenschappelijke revolutie, bijvoorbeeld bij Copernicus en Galileo, die
met waarnemingen het heliocentrisch model bevestigden.

,Studietaak 0: Voorbereiding
Quizlet: https://quizlet.com/nl/1059988430/inleiding-in-wetenschappelijke-methode-
thema-1-flash-cards/?i=65p47i&x=1jqt (wachtwoord: Wetenschap).
Wat is kennis?
Wetenschap is een manier om tot kennis te komen. Epistemologie is kennisleer.
Sinds de Griekse oudheid wordt wetenschap bedreven.
Nu: specifieke epistemologische benadering die voortvloeit uit de klassieke filosofie.
Kennis wordt gedefinieerd aan:
• het is een opvatting
• de opvatting moet waar zijn
• er moet een rechtvaardiging bestaan voor de opvatting
Voorbeeld: ik heb de opvatting dat Netflix de grootste streamingdienst is ter wereld dan
is deze opvatting alleen “waar” als en alleen als Netflix daadwerkelijk de grootste is ter
wereld. De opvatting is gerechtvaardigd als ik gegronde reden(en) heb om deze
opvatting te hebben. Eenvoudige uitspraken over de wereld kunnen met enige
optimisme stellen dat deze opvatting kennis betreft. Bij complexere beweringen wordt
dit een stuk lastiger. Als een opvatting waar is en ik heb rechtvaardiging ervoor, dan kan
de opvatting kennis genoemd worden.
Vanuit de filosofie wordt het rechtsvaardigingscriterium toegevoegd om toevallig ware
opvattingen uit te sluiten als kennis. Willekeur en toeval kunnen zorgen voor een “ware
opvatting”, maar dit geeft geen rechtvaardiging voor kennis. Een opvatting met
gebrekkige rechtvaardiging is een mening. Er is wel een verschil tussen meningen die
geen enkele rechtvaardiging hebben, zoals groen is de mooiste kleur en meningen die
enigszins gerechtvaardigd worden. Voor een mening is geen rechtvaardiging nodig.
Kennis is een goede rechtvaardiging van een opvatting die waar is. Wetenschappelijk
onderzoek is een manier om tot nieuwe of aangepaste opvattingen te komen en levert
geregeld nieuwe kennis op.
Peirce
Filosoof Charles Sanders Peirce geloofde dat de mens van nature opvattingen over de
wereld wil hebben en dat twijfel over bepaalde opvattingen een gevoel van onrust
geven. Volgens Peirce zijn er twee mogelijke toestanden waarin mensen zich bevinden:
1. Een overtuigingstoestand.
2. Toestand van twijfel (zoeken naar een opvatting die de twijfel weg neemt).
,Twijfel is een ongemakkelijk en onbevredigend gevoel. Als we twijfelen, voelen we ons
onzeker, rusteloos of zelfs angstig. We willen van dat gevoel af en daarom zoeken we
actief naar duidelijkheid of zekerheid.
Overtuiging (belief) is het tegenovergestelde: het geeft rust, stabiliteit en voldoening.
Zodra we ergens van overtuigd zijn, voelen we ons meestal kalmer en meer zeker.
Volgens Peirce is wetenschappelijk onderzoek de beste methode om van twijfel af te
komen, daarnaast geloofde hij dat er alternatieve methode zijn om van twijfel af te
komen.
Alternatieve methodes:
• volharden en vermijden
• Autoriteit
• A-priori-methode
Methode van volharden en vermijden
Alle situaties en personen die twijfel in ons kunnen oproepen worden uit de weg
gegaan. Stel een collega heeft geen interesse in jouw nieuwe procedure voor het
goedkeuren van vakanties, dan kan deze collega jou vermijden.
Methode van autoriteit
Een vorm waarbij een opvatting gefixeerd wordt. Er wordt geleund op de autoriteit van
bijvoorbeeld een tandarts bij het vaststellen van tandplak. Bij deze vorm van fixatie
wordt de verantwoording voor de vorming van onze overtuiging bij andere mensen om
ons heen gelegd. Dit is een pragmatische strategie, maar niet de strategie van een
wetenschapper.
A-priori methode
De a-priori-methode houdt in dat overtuigingen worden gevormd op basis van wat
logisch, aantrekkelijk of prettig voelt, in plaats van op bewijs of autoriteit. Mensen
kiezen hierbij voor ideeën die aansluiten bij hun voorkeuren of die geruststellend zijn.
Stel iemand gelooft dat “alles in het leven met een reden gebeurt”. Niet omdat daar
wetenschappelijk bewijs voor is, maar omdat het een geruststellende gedachte is die
houvast geeft bij tegenslagen.
Wetenschappelijke methode
De wetenschappelijke methode is volgens Peirce de beste manier om twijfel te
verminderen. In plaats van vertrouwen op autoriteit, smaak of het vermijden van twijfel,
zoekt de wetenschapper actief naar empirische gegevens (waarneembare feiten) om
overtuigingen te toetsen en beter te laten aansluiten bij de werkelijkheid.
, Wetenschap als zoektocht naar kennis
Er is niet èèn wetenschappelijke methode. De moderne wetenschap gebruikt er
meerdere. Wetenschap draait niet alleen om het oplossen van persoonlijke twijfel,
maar kent ook bredere doelen. Ryle (1947) maakte een belangrijk onderscheid tussen
weten dat en weten hoe.
• Fundamenteel onderzoek richt zich op weten dat: kennis vergaren en verklaren
waarom dingen zijn zoals ze zijn, vaak door hypothesen en theorieën te
ontwikkelen. Dit gaat vooral om nieuwsgierigheid naar hoe de wereld werkt.
• Toegepast onderzoek draait om weten hoe: bestaande kennis inzetten om
praktische problemen op te lossen, zoals het behandelen van psychopathologie
of het verbeteren van gezondheidsgedrag.
Hoewel deze twee vaak apart worden gezien, vullen fundamenteel en toegepast
onderzoek elkaar aan. Fundamentele inzichten (zoals kennis over DNA) maken
toepassingen mogelijk, terwijl toepassingen ook weer aanleiding kunnen geven tot
fundamenteel onderzoek.
Tot slot vertrouwen wetenschappers niet alleen op hun eigen werk, maar ook op dat van
anderen. Daarom is het belangrijk kritisch te kijken naar bronnen en hun
betrouwbaarheid, bijvoorbeeld met behulp van de CRAAP-criteria.
• Currency (actualiteit): Hoe recent is de informatie? Is ze up-to-date voor jouw
onderwerp?
• Relevance (relevantie): Sluit de informatie goed aan bij jouw onderzoeksvraag of
doel?
• Authority (autoriteit): Wie is de auteur of uitgever? Is die deskundig en
betrouwbaar?
• Accuracy (nauwkeurigheid): Klopt de informatie? Wordt ze ondersteund door
bewijs en bronnen?
• Purpose (doel): Waarom is de bron geschreven? Informeren, overtuigen,
verkopen, of amuseren?
Definitie van wetenschap
De vraag “Wat is wetenschap?” is eenvoudig gesteld maar lastig eenduidig te
beantwoorden. Wetenschap kent een eigen geschiedenis en methoden. Vaak wordt
wetenschap gezien als kennis die voortkomt uit empirische waarneming: wat we zien,
horen en ervaren vormt het startpunt van nieuwe inzichten. Dit empirische karakter gaat
terug tot de wetenschappelijke revolutie, bijvoorbeeld bij Copernicus en Galileo, die
met waarnemingen het heliocentrisch model bevestigden.
