SAMENVATTING SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT
HOOFDSTUK 1 – Inleiding in het socialezekerheidsrecht
Werkcollege 1
Inleiding
Sociale zekerheid biedt door de overheid inkomenszekerheid als mensen
bijvoorbeeld door ziekte, werkloosheid of ouderdom niet meer kunnen werken.
Deze bestaanszekerheid, ook wel waarborgfunctie genoemd, is één kant van de
sociale zekerheid. De andere kant is de activeringsfunctie. Verwacht wordt dat
iedereen meedoet binnen de sociale zekerheid. In de meeste gevallen een plicht
voor de uitkeringsgerechtigde om zich in te spannen om bijvoorbeeld werk te zoeken
bij werkloosheid of bij ziekte te re-integreren. Ook van degene die geen uitkering
ontvangen, wordt verwacht dat zij actief participeren in de maatschappij.
! Maar sociale zekerheid is meer. Het omvat ook terreinen als gezondheidszorg en
kinderen.
Sociale zekerheid: het publieke stelsel dat het geheel van voorzieningen omvat die
tot doel hebben het waarborgen van de financiële zekerheid van burgers en hen te
activeren.
Sociaalzekerheidsrecht: is het stelsel van rechten en plichten die gelden binnen de
sociale zekerheid. Een recht is het krijgen van bijvoorbeeld een WW-uitkering. Een
plicht is bijvoorbeeld het betalen van premie. De regels, rechten en plichten zijn in de
wet en de daaronder hangende regelgeving vastgelegd.
In het stelsel van de sociale zekerheid wordt onderscheid gemaakt:
1. Sociale verzekeringen
2. Sociale voorzieningen
Sociale verzekeringen
1. Werknemersverzekeringen
Het gaat om werknemers:
- Natuurlijk persoon
- Onder de pensioengerechtigde leeftijd (geldt niet voor ZW)
- Publiek- of privaatrechtelijke dienstbetrekking
2. Volksverzekeringen
Het gaat om ingezetene: iemand die in Nederland woont of in NL werkzaam zijn en
onder de volksverzekeringen vallen (ze betalen in NL loonbelasting)
Gemoedsbezwaarden: zijn ontheven van betaling van premies i.v.m. hun
levensovertuiging. Via een omweg middels een speciale belastingheffing wordt meer
belasting betaald en houden zij recht op een verzekering.
Verschillen tussen de sociale verzekeringen en de sociale voorzieningen:
- Manier van financiering:
De sociale verzekeringen wordt betaald uit de premies van de verzekerden en de
sociale voorzieningen uit de belastinginkomsten. Maar, ook een deel van de
volksverzekeringen wordt betaald uit belastinginkomsten.
1
, - Verzekeren
Voor de sociale verzekeringen moet je verzekerd zijn, voor de sociale voorzieningen
niet.
Rechtsbescherming
Als een aanvraag voor een uitkering wordt afgewezen, wil de betrokkene vaak
rechtsmiddelen gebruiken die tot zijn beschikking staan.
De meeste procedures binnen het SZR zijn bestuursrechtelijke procedures, dit wil
zeggen dat de regels van de Algemene Wet Bestuurders (Awb) worden gevolgd.
! Een uitzondering geldt voor de Zvw-geschillen, deze worden door de burgerlijke
rechten afgedaan i.v.m. de privaatrechtelijke structuur van de Zvw.
Voor het SZR is binnen het bestuursrecht een aantal elementen van belang
- Geen verplichte procesvertegenwoordiger
De betrokkene kan zelf naar de bestuursrechter, zonder een advocaat e.d.
- Besluit, bestuursorgaan en belanghebbende
? (blz. 25)
Openbaar gezag: als het bestuursorgaan eenzijdig de rechten en/of plichten van
burgers kan wijzigingen en deze bevoegdheid ontleend is aan de wet.
- Bezwaar en bestuursrechter
Hoofdregel: er moet binnen zes weken bezwaar worden gemaakt, voordat iemand
naar de bestuursrechter mag stappen (beroep).
Een bezwaarschriftprocedure heeft een heroverwegingsfunctie: het genomen
besluit wordt heroverwogen door hetzelfde bestuursorgaan dat het bestreden besluit
heeft genomen.
Reformatio in peius: bij de heroverweging mag er niks negatievers uitkomen voor
de betrokkene/bezwaarmaker, het kan wel ongewijzigd blijven.
Ex nunc: er wordt rekening gehouden met eventuele gewijzigde omstandigheden tot
het moment van het nemen van de beslissing op bezwaar.
Hoorplicht: de bezwaarmaker heeft het recht om zich te laten horen aan een
adviescommissie. Zij geven vervolgens een advies aan het bestuursorgaan.
Nadat bezwaar in ingediend kan de betrokkene naar de bestuursrechter, door in
beroep te gaan.
Ex tunc: de bestuursrechter toetst a.d.h.v. de situatie ten tijde van het bestreden
besluit, en alleen de rechtmatigheid, niet de doelmatigheid.
! Ook is er nog hoger beroep mogelijk: Centrale Raad van Beroep of gerechtshof
Ook cassatie is mogelijk: Hoge Raad
- Uitkeringen
- TW
- Zorgtoeslag
- WIz - Zvw
- Wet KB
- Wmo 2015
- Jw
Bezwaar Bezwaar -
Rechtbank (bestuursrechter) Rechtbank Rechtbank
2
, (bestuursrechter) (bestuursrechter)
Afdeling
Centrale Raad van Beroep bestuursrechtspraak Gerechtshof
Raad van State
Hoge Raad - Hoge Raad
HOOFDSTUK 8 – Werkloosheid
Werkcollege 2
De werkloosheidswet is een verzekeringswet voor werkloze werknemers, die
voldoen aan de voorwaarden, een uitkering geeft.
Beroepsbevolking: alle personen tussen de 15 en 75 jaar die geen werk hebben,
maar wel beschikbaar zijn en actief op zoek zijn naar werk.
Als iemand niet in aanmerking komt voor een WW-recht of als de WW-uitkering is
verstreken, dan kan er soms beroep op de Wet IOW, Wet IAOW of Participatiewet
gedaan worden.
De WW is een werknemersverzekering die onder de sociale verzekeringen valt en
wordt uitgevoerd door het UWV.
Proces
Iemand die werkloos is geworden moet uiterlijk binnen 1 week na zijn eerste
werkloosheidsdag een WW-uitkering aanvragen bij het UWV (art. 26 lid 1 sub b
WW).
Het UWV heeft na ontvangst van de aanvraag een ‘redelijke termijn’ om op deze
aanvraag te beslissen. Deze redelijke termijn is in ieder geval verstreken wanneer
binnen acht weken na ontvangst van de aanvraag geen beschikking omtrent die
aanvraag is gegeven. Het UWV heeft de mogelijkheid om die termijn van acht weken
eenmaal te verlengen met wederom een ‘redelijke termijn’ (art. 4:13 en 4:14 Awb).
Het UWV dient de aanvrager schriftelijk hiervan op de hoogte te stellen. Het overige
proces verloopt elektronisch.
Voorwaarden WW-uitkering
- Werknemer (art. 3-5 WW + art. 8 WW)
- Werkloos (art. 16 WW)
- Referte-eis (art. 17 WW)
- Geen uitsluitingsgrond (art. 19 WW)
Wanneer ben je werkloos volgens de WW?
a. Als een werknemer ten minste 5 arbeidsuren minder heeft dan zijn gemiddeld
aantal arbeidsuren per kalenderweek OF verlies van de helft van het
gemiddeld aantal arbeidsuren per kalenderweek (art. 16 lid 1 sub a WW)
b. Beschikbaar om arbeid te aanvaarden (art. 16 lid 1 sub b WW)
! Het gemiddeld aantal arbeidsuren per kalenderweek wordt berekend op basis van
de 26 weken voorafgaand aan de week van werkloosheid.
Ingang WW-uitkering
3
, De eerste dag van werkloosheid is de eerste dag waarop een verlies van 1 of meer
arbeidsuren intreedt in de week waarin ten minste vijf of ten minste de helft van de
arbeidsuren wordt verloren (art. 16a WW). Zie voorbeeld op blz. 247
! Voor eisen omtrent beschikbaarheid, zie blz. 248
Referte-eis
De referte-eis heeft als doel om ervoor te zorgen dat werknemers met een kort
werkverleden een beroep doen op de WW doen.
De werknemer heeft in 36 kalenderweken voorafgaand aan de eerste dag van de
werkloosheid in ten minste 26 weken 1 arbeidsuur per kalenderweek heeft (art. 17
WW). Je moet 26 weken verzekerd zijn, 1 arbeidsuur per kalenderweek is
voldoende.
In sommige gevallen wordt de voorgaande baan ook meegeteld. Als iemand nog
geen 26 of 36 (?) weken in de huidige baan werkzaam is. Zie voorbeeld blz. 249.
Uitsluitingsgronden
- Als de werknemer de pensioen gerechtigde leeftijd heeft bereikt AOW-
pensioen
- Als de werknemer vakantie geniet Hij is dan niet beschikbaar voor arbeid
Hiervoor zijn wel andere regelingen. Doorgaans heeft de WW’er wel recht op in
beginsel 20 dagen vakantie met behoud van uitkering. Als er minder WW-rechten zijn
opgebouwd worden op de twintig vakantiedagen naar evenredigheid dagen in
mindering gebracht. (art. 19 lid 9 WW & art. 1-2 lid 1 WW en IOW & art. 3
vakantieregeling WW en IOW)
- Als de geldende opzegtermijn niet is verstreken en de arbeidsovereenkomst is
geëindigd door opzegging of doordat daarover schriftelijke overeenstemming is
bereikt.
- Als de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is verstreken, indien deze
tussentijds met wederzijds goedvinden is geëindigd, zonder dat in die
arbeidsovereenkomst schriftelijk is overeengekomen dat deze tussentijds kan
worden opgezegd.
Ingang WW-uitkering
De ingang is afhankelijk van de wijze van eindigen van de arbeidsovereenkomst. Het
UWV houdt rekening met de opzegtermijn waaraan een werkgever is gehouden: pas
na het verstrijken van de opzegtermijn ontstaat het recht op een WW-uitkering (art.
19 lid 3 WW). Dit gebeurt ook als er over de beëindiging schriftelijk overeenstemming
is bereikt.
Het recht op een WW-uitkering ontstaat eveneens pas later als een
arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd tussentijds met wederzijds goedvinden
wordt beëindigd. De uitkering gaat dan in op het moment dat die
arbeidsovereenkomst normaal gesproken van rechtswege zou zijn verstreken (art. 19
lid 4 WW).
Hoogte WW-uitkering
4
HOOFDSTUK 1 – Inleiding in het socialezekerheidsrecht
Werkcollege 1
Inleiding
Sociale zekerheid biedt door de overheid inkomenszekerheid als mensen
bijvoorbeeld door ziekte, werkloosheid of ouderdom niet meer kunnen werken.
Deze bestaanszekerheid, ook wel waarborgfunctie genoemd, is één kant van de
sociale zekerheid. De andere kant is de activeringsfunctie. Verwacht wordt dat
iedereen meedoet binnen de sociale zekerheid. In de meeste gevallen een plicht
voor de uitkeringsgerechtigde om zich in te spannen om bijvoorbeeld werk te zoeken
bij werkloosheid of bij ziekte te re-integreren. Ook van degene die geen uitkering
ontvangen, wordt verwacht dat zij actief participeren in de maatschappij.
! Maar sociale zekerheid is meer. Het omvat ook terreinen als gezondheidszorg en
kinderen.
Sociale zekerheid: het publieke stelsel dat het geheel van voorzieningen omvat die
tot doel hebben het waarborgen van de financiële zekerheid van burgers en hen te
activeren.
Sociaalzekerheidsrecht: is het stelsel van rechten en plichten die gelden binnen de
sociale zekerheid. Een recht is het krijgen van bijvoorbeeld een WW-uitkering. Een
plicht is bijvoorbeeld het betalen van premie. De regels, rechten en plichten zijn in de
wet en de daaronder hangende regelgeving vastgelegd.
In het stelsel van de sociale zekerheid wordt onderscheid gemaakt:
1. Sociale verzekeringen
2. Sociale voorzieningen
Sociale verzekeringen
1. Werknemersverzekeringen
Het gaat om werknemers:
- Natuurlijk persoon
- Onder de pensioengerechtigde leeftijd (geldt niet voor ZW)
- Publiek- of privaatrechtelijke dienstbetrekking
2. Volksverzekeringen
Het gaat om ingezetene: iemand die in Nederland woont of in NL werkzaam zijn en
onder de volksverzekeringen vallen (ze betalen in NL loonbelasting)
Gemoedsbezwaarden: zijn ontheven van betaling van premies i.v.m. hun
levensovertuiging. Via een omweg middels een speciale belastingheffing wordt meer
belasting betaald en houden zij recht op een verzekering.
Verschillen tussen de sociale verzekeringen en de sociale voorzieningen:
- Manier van financiering:
De sociale verzekeringen wordt betaald uit de premies van de verzekerden en de
sociale voorzieningen uit de belastinginkomsten. Maar, ook een deel van de
volksverzekeringen wordt betaald uit belastinginkomsten.
1
, - Verzekeren
Voor de sociale verzekeringen moet je verzekerd zijn, voor de sociale voorzieningen
niet.
Rechtsbescherming
Als een aanvraag voor een uitkering wordt afgewezen, wil de betrokkene vaak
rechtsmiddelen gebruiken die tot zijn beschikking staan.
De meeste procedures binnen het SZR zijn bestuursrechtelijke procedures, dit wil
zeggen dat de regels van de Algemene Wet Bestuurders (Awb) worden gevolgd.
! Een uitzondering geldt voor de Zvw-geschillen, deze worden door de burgerlijke
rechten afgedaan i.v.m. de privaatrechtelijke structuur van de Zvw.
Voor het SZR is binnen het bestuursrecht een aantal elementen van belang
- Geen verplichte procesvertegenwoordiger
De betrokkene kan zelf naar de bestuursrechter, zonder een advocaat e.d.
- Besluit, bestuursorgaan en belanghebbende
? (blz. 25)
Openbaar gezag: als het bestuursorgaan eenzijdig de rechten en/of plichten van
burgers kan wijzigingen en deze bevoegdheid ontleend is aan de wet.
- Bezwaar en bestuursrechter
Hoofdregel: er moet binnen zes weken bezwaar worden gemaakt, voordat iemand
naar de bestuursrechter mag stappen (beroep).
Een bezwaarschriftprocedure heeft een heroverwegingsfunctie: het genomen
besluit wordt heroverwogen door hetzelfde bestuursorgaan dat het bestreden besluit
heeft genomen.
Reformatio in peius: bij de heroverweging mag er niks negatievers uitkomen voor
de betrokkene/bezwaarmaker, het kan wel ongewijzigd blijven.
Ex nunc: er wordt rekening gehouden met eventuele gewijzigde omstandigheden tot
het moment van het nemen van de beslissing op bezwaar.
Hoorplicht: de bezwaarmaker heeft het recht om zich te laten horen aan een
adviescommissie. Zij geven vervolgens een advies aan het bestuursorgaan.
Nadat bezwaar in ingediend kan de betrokkene naar de bestuursrechter, door in
beroep te gaan.
Ex tunc: de bestuursrechter toetst a.d.h.v. de situatie ten tijde van het bestreden
besluit, en alleen de rechtmatigheid, niet de doelmatigheid.
! Ook is er nog hoger beroep mogelijk: Centrale Raad van Beroep of gerechtshof
Ook cassatie is mogelijk: Hoge Raad
- Uitkeringen
- TW
- Zorgtoeslag
- WIz - Zvw
- Wet KB
- Wmo 2015
- Jw
Bezwaar Bezwaar -
Rechtbank (bestuursrechter) Rechtbank Rechtbank
2
, (bestuursrechter) (bestuursrechter)
Afdeling
Centrale Raad van Beroep bestuursrechtspraak Gerechtshof
Raad van State
Hoge Raad - Hoge Raad
HOOFDSTUK 8 – Werkloosheid
Werkcollege 2
De werkloosheidswet is een verzekeringswet voor werkloze werknemers, die
voldoen aan de voorwaarden, een uitkering geeft.
Beroepsbevolking: alle personen tussen de 15 en 75 jaar die geen werk hebben,
maar wel beschikbaar zijn en actief op zoek zijn naar werk.
Als iemand niet in aanmerking komt voor een WW-recht of als de WW-uitkering is
verstreken, dan kan er soms beroep op de Wet IOW, Wet IAOW of Participatiewet
gedaan worden.
De WW is een werknemersverzekering die onder de sociale verzekeringen valt en
wordt uitgevoerd door het UWV.
Proces
Iemand die werkloos is geworden moet uiterlijk binnen 1 week na zijn eerste
werkloosheidsdag een WW-uitkering aanvragen bij het UWV (art. 26 lid 1 sub b
WW).
Het UWV heeft na ontvangst van de aanvraag een ‘redelijke termijn’ om op deze
aanvraag te beslissen. Deze redelijke termijn is in ieder geval verstreken wanneer
binnen acht weken na ontvangst van de aanvraag geen beschikking omtrent die
aanvraag is gegeven. Het UWV heeft de mogelijkheid om die termijn van acht weken
eenmaal te verlengen met wederom een ‘redelijke termijn’ (art. 4:13 en 4:14 Awb).
Het UWV dient de aanvrager schriftelijk hiervan op de hoogte te stellen. Het overige
proces verloopt elektronisch.
Voorwaarden WW-uitkering
- Werknemer (art. 3-5 WW + art. 8 WW)
- Werkloos (art. 16 WW)
- Referte-eis (art. 17 WW)
- Geen uitsluitingsgrond (art. 19 WW)
Wanneer ben je werkloos volgens de WW?
a. Als een werknemer ten minste 5 arbeidsuren minder heeft dan zijn gemiddeld
aantal arbeidsuren per kalenderweek OF verlies van de helft van het
gemiddeld aantal arbeidsuren per kalenderweek (art. 16 lid 1 sub a WW)
b. Beschikbaar om arbeid te aanvaarden (art. 16 lid 1 sub b WW)
! Het gemiddeld aantal arbeidsuren per kalenderweek wordt berekend op basis van
de 26 weken voorafgaand aan de week van werkloosheid.
Ingang WW-uitkering
3
, De eerste dag van werkloosheid is de eerste dag waarop een verlies van 1 of meer
arbeidsuren intreedt in de week waarin ten minste vijf of ten minste de helft van de
arbeidsuren wordt verloren (art. 16a WW). Zie voorbeeld op blz. 247
! Voor eisen omtrent beschikbaarheid, zie blz. 248
Referte-eis
De referte-eis heeft als doel om ervoor te zorgen dat werknemers met een kort
werkverleden een beroep doen op de WW doen.
De werknemer heeft in 36 kalenderweken voorafgaand aan de eerste dag van de
werkloosheid in ten minste 26 weken 1 arbeidsuur per kalenderweek heeft (art. 17
WW). Je moet 26 weken verzekerd zijn, 1 arbeidsuur per kalenderweek is
voldoende.
In sommige gevallen wordt de voorgaande baan ook meegeteld. Als iemand nog
geen 26 of 36 (?) weken in de huidige baan werkzaam is. Zie voorbeeld blz. 249.
Uitsluitingsgronden
- Als de werknemer de pensioen gerechtigde leeftijd heeft bereikt AOW-
pensioen
- Als de werknemer vakantie geniet Hij is dan niet beschikbaar voor arbeid
Hiervoor zijn wel andere regelingen. Doorgaans heeft de WW’er wel recht op in
beginsel 20 dagen vakantie met behoud van uitkering. Als er minder WW-rechten zijn
opgebouwd worden op de twintig vakantiedagen naar evenredigheid dagen in
mindering gebracht. (art. 19 lid 9 WW & art. 1-2 lid 1 WW en IOW & art. 3
vakantieregeling WW en IOW)
- Als de geldende opzegtermijn niet is verstreken en de arbeidsovereenkomst is
geëindigd door opzegging of doordat daarover schriftelijke overeenstemming is
bereikt.
- Als de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is verstreken, indien deze
tussentijds met wederzijds goedvinden is geëindigd, zonder dat in die
arbeidsovereenkomst schriftelijk is overeengekomen dat deze tussentijds kan
worden opgezegd.
Ingang WW-uitkering
De ingang is afhankelijk van de wijze van eindigen van de arbeidsovereenkomst. Het
UWV houdt rekening met de opzegtermijn waaraan een werkgever is gehouden: pas
na het verstrijken van de opzegtermijn ontstaat het recht op een WW-uitkering (art.
19 lid 3 WW). Dit gebeurt ook als er over de beëindiging schriftelijk overeenstemming
is bereikt.
Het recht op een WW-uitkering ontstaat eveneens pas later als een
arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd tussentijds met wederzijds goedvinden
wordt beëindigd. De uitkering gaat dan in op het moment dat die
arbeidsovereenkomst normaal gesproken van rechtswege zou zijn verstreken (art. 19
lid 4 WW).
Hoogte WW-uitkering
4
