Samenvatting van Praktisch Bestuursrecht (Visscher)

Hoofdstuk 1. Kennismaking met het bestuursrecht

1.1 Wat is bestuursrecht?
Openbaar bestuur à wanneer het gaat om het uitvoeren van bestuurstaken
 Treedt in verschillende hoedanigheden en op verschillende manieren op; en
behartigt daarbij het algemeen belang
 Burgers hebben mogelijkheden om zich te beschermen tegen het optreden van het
openbaar bestuur
 Het handelen gebeurt door een persoon of een groep personen in de hoedanigheid
van een bestuursorgaan
 Het openbaar bestuur kan reguleren, stimuleren, faciliteren, verbieden en beperken.

Het bestuursrecht heeft betrekking op het juridisch functioneren van het openbaar bestuur
en zijn relatie tot de burger.
 Behoort tot publiekrecht (relatie overheid & burger staat centraal)

Het bestuursrecht bevat regels, ook wel rechtsnormen genoemd, met betrekking tot:
> De organisatie van het openbaar bestuur;
> Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen;
> De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden;
> Rechtsnormen die gelden voor de burger en regels voor de handhaving ervan;
> De juridische bescherming voor de burger tegen het optreden van het openbaar
bestuur (rechtsbescherming)

Algemeen bestuursrecht = regels die op alle terreinen van het bestuursoptreden van
toepassing zijn.

1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel
Alleen organen met regelgevende bevoegdheid kunnen wetten uitvaardigen. Het openbaar
bestuur voert die wetten uit, maar is ook zelf daaraan gebonden.

Wetmatigheid van bestuur - Legaliteitsbeginsel = het openbaar bestuur mag alleen als
openbaar bestuur optreden als dit is vastgelegd in de wet.

Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk maken op de rechten en vrijheden van een burger
als de wet dit toestaat. Er moet een wettelijke grondslag voor bestaan.

Wetten die worden vastgesteld door de formele wetgever (Staten-Generaal + regering),
worden wet in formele zin genoemd.
 In de titel van een wet in formele zin zit altijd het woord ‘wet’.

Wet in materiële zin = elke wet die algemeen verbindende voorschriften bevat waaraan
iedereen voor wie de wet is bedoeld gebonden is.

,Omgevingsvergunning = toestemming van het openbaar bestuur voor het uitvoeren van
projecten in de fysieke leefomgeving

Gedeputeerde Staten toetsen de aanvraag van een vergunning en geven een Verklaring van
geen bedenkingen (Vvgb) af. Het college van B&W betrekt dit vervolgens in de procedure.

Woningwet = de gemeenteraad is bevoegd en verplicht tot het vaststellen van een
bouwverordening met voorschriften voor andere de veiligheid op de sloopplaats.

Het wettelijke kader voor de vergunning voor de sloopwerkzaamheden is de gemeentelijke
bouwverordening.

Tenzij de wet anders bepaalt, moet het openbaar bestuur bij alles wat het doet belangen
afwegen. Als behartiger van het algemeen belang moet het openbaar bestuur dit belang
afwegen tegen de belangen van individuele burgers.

Specialiteitsbeginsel = beperkt de afweging tot het kader van de belangen waarvoor een
speciale wet bedoeld is.

Voor het optreden van het openbaar bestuur is een grondslag in de wet nodig
(legaliteitsbeginsel) en bij het afwegen van de belangen moet het openbaar bestuur binnen
het kader blijven van de toepasselijke wet (specialiteitsbeginsel)

1.3 Bronnen van bestuursrecht
Voor het bestuursrecht zijn drie rechtsbronnen van belang:
1. Wet- en regelgeving en verdragen;
2. Jurisprudentie;
3. Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

Het openbaar bestuur is verdeeld in verschillende lagen die elk op hun beurt
bestuursrechtelijke regels kunnen vaststellen. Daarbij mag een lagere regeling niet in strijd
zijn met een hogere.

Hiërarchisch normenstelsel
Verdrag Staat der Nederlanden
Wet- en regelgeving:
EU-verordening en EU-richtlijn Europees Parlement/Raad/Commissie
Grondwet Formele wetgever
Wet in formele zin Formele wetgever
Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Regering
Ministeriële regeling Minister
Provinciale verordening Provinciale Staten
Gemeentelijke Gemeenteraad/waterschapsbestuur
verordening/waterschapsverordening
Geen wet- en regelgeving:
Beleidsregels en vergunningsvoorschriften Op alle niveaus van het openbaar bestuur

,Let op: verdragen, beleidsregels en vergunningsvoorschriften behoren niet tot de wet- en
regelgeving.

Verdragen zijn afspraken tussen staten. Enkele belangrijke verdragen zijn:
> Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM)
à Persoonlijke vrijheidsrechten voor burgers
> Verdrag van de Europese Unie (EU-verdrag)
> Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (EU-Werkingsverdrag)

Verdragen en Europese verordeningen
 Hebben rechtstreekse werking; de daarin opgenomen regels zijn rechtstreeks van
toepassing in Nederland. Burgers kunnen zich hierop beroepen.

Europese richtlijnen
 Gericht tot lidstaten
 Hebben in beginsel geen rechtstreekse werking.
à De Nederlandse of Europese rechter kan echter vaststellen dat een bepaling in een
richtlijn zo geformuleerd is dat deze wel een rechtstreekse werking heeft.

De grondwet bevat afgezien van de belangrijke grondrechten weinig regels voor burgers. Dit
is de hoogste wet in formele zin die dus net als de andere wetten in formele zin door de
formele wetgever is vastgesteld.

Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB)
 Is van lagere orde en wordt vastgesteld door de regering
 Bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers en
overheden.
 Zij kennen vaak bevoegdheden toe aan organen van het openbaar bestuur

Ministeriële regelingen
 Bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers en kunnen
daarnaast bevoegdheden toekennen aan bestuursorganen

Provinciale, gemeentelijke en waterschapsverordeningen
 Bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers en kunnen
daarnaast bevoegdheden toekennen aan bestuursorganen
 Geldt alleen op eigen genoemde grondgebied

APV = Algemene Plaatselijke Verordening (APV)
Gemeentelijke verordening met normen die voor iedereen in die gemeente gelden.

Beleidsregels = eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur en gelden alleen voor het orgaan
van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgesteld of waarvoor ze zijn bedoeld.

Vergunningsvoorschriften = kunnen bestaan uit rechtsnormen afkomstig van wetten en
lagere regelingen en uit regels die het bestuursorgaan dat de vergunning verleent,
voorschrijft.

,  Derden kunnen van het bestuursorgaan verlangen dat het erop toeziet dat de
vergunninghouder zich aan de voorschriften houdt.

Gelede normstelling = de normen voor een bepaald geval worden (mede) bepaald door
normen in verschillende regelingen die in een hiërarchische verhouding tot elkaar staan.

Voorbeeld:
Formele wetgever Woningwet & Erfgoedwet
Regering Bouwbesluit
Gemeenteraad Gemeentelijke bouwverordening en het bestemmingsplan
à Moet ook beleidsregels vaststellen voor de toetsing of een
bouwplan aan de redelijke eisen van welstand voldoet.




1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemene bestuursrecht = bevat alle regels die op alle terreinen van het bestuurlijk
optreden van toepassing zijn.
à Vb. regels voor de toekenning van bestuursbevoegdheden, handhaving etc.

Bijzonder bestuursrecht = bevat regels die speciaal zijn opgesteld voor de bijzondere
gebieden waarop het openbaar bestuur actief is.
à Vb. ordenende, verzorgende overheidstaken
à Vb. sociaalzekerheidsrecht, ruimtelijk bestuursrecht etc.

Op elk terrein van het bijzonder bestuursrecht bestaan talrijke regelingen die de inhoud van
rechten, plichten en bevoegdheden bepalen of regels voor procedures die gevolgd moeten
worden. De wetgever probeert om in deze verscheidenheid enige eenheid en samenhang te
brengen met coördinatiewetgeving.
Voorbeelden daarvan zijn:
> Sociale zekerheid
> Belastingen
> Omgevingsvergunning
> Fysieke leefomgeving

Coördinatiewet = bepalingen die in alle regelingen op een bepaald gebied van het
bestuursrecht voorkomen, worden bij elkaar gebracht
à Beperkt zich tot één gebied van het bestuursrecht

1.5 De Algemene wet bestuursrecht
In de Awb zijn algemene regels opgenomen die van toepassing zijn op het hele
bestuursrecht en in beginsel op elke bestuurstaak. De basis voor de Awb geeft de wetgever
de opdracht om een wet te maken met algemene regels van het bestuursrecht, met als doel:
> Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving;
> De vereenvoudiging van bestuursrechtelijke wetgeving;
> Het opnemen in de wet van ontwikkelingen in de bestuursrechtelijke rechtspraak;