Inhoud
Systematisch werken..............................................................................................................................2
Hoofdstuk 2 Algemene systeemtheorie.............................................................................................2
Hoofdstuk 3 Communicatie................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 Structuur........................................................................................................................7
Hoofdstuk 5 Tijd.................................................................................................................................9
Hoofdstuk 6 Betekenisgeving...........................................................................................................13
Hoofdstuk 14 Presentie....................................................................................................................15
Zwakbegaafdheid en LVB......................................................................................................................16
Interculturele communicatie................................................................................................................22
Hoofdstuk 1 Cultuur, Culturele zelfkennis en Interculturele Communicatie....................................22
Hoofdstuk 5 Medische antropologie: over gezondheid, ziekte, leven en dood...............................24
Psychiatrie, van diagnose tot behandeling...........................................................................................26
Hoofdstuk 1 Psychiatrie en maatschappij.........................................................................................26
Hoofdstuk 2 Diagnose.......................................................................................................................28
Hoofdstuk 5 Verloop en preventie...................................................................................................30
Hoofdstuk 7 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen........................................................31
Hoofdstuk 8 Depressieve- en bipolaire stoornissen.........................................................................33
Hoofdstuk 18 Stoornissen in het gebruik van alcohol en drugs........................................................37
Hoofdstuk 20 Persoonlijkheidsstoornissen.......................................................................................41
Zo worden cliënten burgers..................................................................................................................45
Hoofdstuk 1 Basisprincipes van SRH, herstelgericht, presentiegericht en krachtgericht werken.....45
Hoofdstuk 2 De methodiek op hoofdlijnen.......................................................................................48
Hoofdstuk 3 Het opbouwen van een evenwaardige band................................................................48
Suïcidepreventie in de praktijk.............................................................................................................49
Hoofdstuk 14 Suïcidaliteit in de acute en sociale psychiatrie...........................................................51
Motiverende gespreksvoering..............................................................................................................52
Hoofdstuk 2 De ‘spirit van Motiverende Gespreksvoering...............................................................53
Hoofdstuk 25 MGV toepassen..........................................................................................................54
1
,In het microsysteem gaat het om factoren in het mens, bijvoorbeeld het gezin zelf; in het
mesosysteem gaat het met name om sociale factoren, bijvoorbeeld de buurt en werkzaamheden.
In het macrosysteem staan tot slot factoren in de grotere omgeving verder weg centraal, zoals
de sociaaleconomische omstandigheden, cultuur, en de maatschappij als geheel.
Extra informatie over bipolaire stoornis:
https://plusminus.nl/films-bipolaire-stoornis/
LVB is het belangrijk om te kijken naar adaptief vermogen, niet alleen IQ. Je moet kunnen weten
vanuit jaren.
Het KOP-model hanteert als verklaringsmodel voor psychische klachten de hypothese dat
klachten (K) ontstaan als gevolg van de combinatie van stressvolle levensomstandigheden (O)
en de (niet adequate of niet adaptieve) manier waarop de patiënt op die levensomstandigheden
reageert (P).
Huiselijk en seksueel geweld:
Type 1 gebeurtenissen zijn eenmalig en onverwacht: een verkrachting door een vreemdeling,
een natuurramp, het onverwachte verlies van een geliefde, geweldsincidenten.
Type 2 gebeurtenis gaat over seksueel geweld dat al jaren plaatsvindt, opsluiting in een
concentratiekamp, oorlogstrauma.
In de puberteit uiten de frustraties van huiselijk geweld zich bij meisjes in conflicten met zichzelf
vanwege schuld. Dit leidt tot depressies, automutilatie en eetproblemen. Bij mannen uit hun
woede en frustratie zich juist in agressief gedrag.
Systematisch werken
Hoofdstuk 2 Algemene systeemtheorie
2.2
Ludwig von Bertalanffy schreef in 1928 dat biologische systemen dynamisch en
zelfregulerend zijn. Hij probeerde met cybernetica, thermodynamica, communicatietheorie,
filosofie en Gestaltpsychologie het achterliggende proces in systemen te doorgronden.
Gestaltpsychologie gaat erom dat mensen geheel kunnen waarnemen → losse indrukken
worden met context een logisch geheel. Context is niet alleen fysieke omgeving, maar ook
tijd of betekenis. Het heeft ook te maken met je kader, wie en wat er in je omgeving is, wat er
aan vooraf ging, je innerlijke toestand op dat moment etc.
Frederick Perls introduceerde een behandelvorm waarbij de cliënt werd gezien als geheel.
ACT acceptenace and commitment therapy.
MBCT mindfullness-based cognitive therapy.
Het biopsychosociaal model van Geroge Lipman Engel (1913-1999) verbond nieuwe
geneeskunde met psychologie (+sociale processen).
Het psychosociaal model wijkt in de volgende aspecten af van het biomedische model:
biomedische model psychosociale model
gebaseerd op dualistisch en holistisch
mechanistisch mensbeeld
2
, objectieve gegevens subjectieve én objectieve gegevens. De cliënt,
professional en mensen uit de omgeving hebben
relevante informatie.
de professional is de expert, de cliënt en professional vullen elkaar aan met hun
cliënt niet expertise
de hulpverlener een actieve rol gelijkwaardigheid en samenwerking
en de cliënt een passieve rol.
2.3
Algemene systeemtheorie is een metatheorie die zegt dat de wereld een verzameling is
van hiërarchisch geordende systemen, die elkaar wederzijds beïnvloeden.
Systeem is een samenhangend geheel van elementen die samen als een geheel
functioneren.
Systemen hebben twee algemene kenmerken: Hiërarchisch geordend → tak is onderdeel
van een boom, boom is onderdeel v/e bos, maar niet andersom. Onderdelen moeten
samenhangen, ze staan niet los van elkaar, maar ze beïnvloeden elkaar. Zou een schakel
van een systeem wegvallen, dan had het systeem als geheel een probleem. Dat onderdelen
elkaar beïnvloeden gebeurt d.m.v. communicatie → uitwisseling van informatie op welke
manier dan ook.
Homeostase = hierdoor houden systemen een dynamisch evenwicht.
Metatheorie = theorie-overstijgend denkkader, zonder inhoudelijk domein → Algemene
systeemtheorie heeft géén inhoudelijk onderwerp.
Paradigma = basale aanname van hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Een paradigma kan je
niet bewijzen of ontkrachten.
Bij een systeemgerichte paradigma hangen gebeurtenissen en oorzaken samen en
theorieën en zienswijzen vullen elkaar aan, ook al spreken ze elkaar tegen.
Referentiekader → Je eigen werkelijkheid, bepaald door → geheel aan waarden, normen,
standpunten, kennis en ervaringen die van invloed zijn op je subjectieve waarnemingen van
gebeurtenissen en verschijnselen.
2.4
Hiërarchische ordening is de ordening van systemen waarbij een groter systeem kleinere
systemen omvat. Een subsysteem is een onderdeel v/e systeem. Een Suprasysteem is het
grotere systeem dat het systeem omvat.
Het ecologische model van Bronfenbrenner om ontwikkeling van een kind te omschrijven.
3
, 1. Microsysteem: directe omgeving, waarmee kind dagelijks te maken heeft.
2. Mesosysteem: De interacties tussen elementen van het microsysteem. Bv relatie
ouders, verhouding ouders en school. Harmonieuze relaties → positieve
ontwikkeling. Conflicten → negatieve ontwikkeling.
3. Exosysteem de invloeden op elementen uit het microsysteem die een indirecte
invloed op het kind hebben. Bv, werk ouders, schoolbeleid, geboorte v/e zusje bij een
vriendje.
4. Macrosysteem: De wijdere maatschappelijke en culturele context, zowel (objectieve)
maatschappelijke kansen als (subjectieve) cultuurelementen zoals normen, waarden
en gebruiken. Dit systeem heeft invloed op alle lagen in het systeem.
5. Chronosysteem: De invloed van tijd op alle 4 de systemen.
2.5
Totaliteit is een tweede kenmerk van systemen → samenhangend geheel. Je herkent het
systeem als een eenheid.
Vlindereffect → een kleine verandering kan in bepaalde omstandigheden leiden tot een veel
grotere verandering (d.m.v. een kettingreactie bijv). Het sneeuwbaleffect zou een
toepassing kunnen zijn op menselijk gedrag.
2.6
Onderdelen beïnvloeden elkaar wederzijds in een systeem.
Lineaire causaliteit → een oorzaak leidt tot een gevolg.
A doet iets, B reageert.
Circulaire causaliteit → wederzijdse beïnvloeding.
A reageert op B, die reageert weer op A, die reageert weer op B enz.
2.7
Drie principes uit de algemene systeemtheorie:
1. Equifinaliteit → eenzelfde eindtoestand kan op verschillende manieren zijn ontstaan
(p. 99).
2. Multicausaliteit → meerdere factoren dragen bij aan een situatie, nooit maar één
factor.
3. Multifinaliteit → De ontwikkeling van een situatie is niet helemaal te voorspellen. Er
zijn meerdere uitkomsten mogelijk.
2.8
4
Systematisch werken..............................................................................................................................2
Hoofdstuk 2 Algemene systeemtheorie.............................................................................................2
Hoofdstuk 3 Communicatie................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 Structuur........................................................................................................................7
Hoofdstuk 5 Tijd.................................................................................................................................9
Hoofdstuk 6 Betekenisgeving...........................................................................................................13
Hoofdstuk 14 Presentie....................................................................................................................15
Zwakbegaafdheid en LVB......................................................................................................................16
Interculturele communicatie................................................................................................................22
Hoofdstuk 1 Cultuur, Culturele zelfkennis en Interculturele Communicatie....................................22
Hoofdstuk 5 Medische antropologie: over gezondheid, ziekte, leven en dood...............................24
Psychiatrie, van diagnose tot behandeling...........................................................................................26
Hoofdstuk 1 Psychiatrie en maatschappij.........................................................................................26
Hoofdstuk 2 Diagnose.......................................................................................................................28
Hoofdstuk 5 Verloop en preventie...................................................................................................30
Hoofdstuk 7 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen........................................................31
Hoofdstuk 8 Depressieve- en bipolaire stoornissen.........................................................................33
Hoofdstuk 18 Stoornissen in het gebruik van alcohol en drugs........................................................37
Hoofdstuk 20 Persoonlijkheidsstoornissen.......................................................................................41
Zo worden cliënten burgers..................................................................................................................45
Hoofdstuk 1 Basisprincipes van SRH, herstelgericht, presentiegericht en krachtgericht werken.....45
Hoofdstuk 2 De methodiek op hoofdlijnen.......................................................................................48
Hoofdstuk 3 Het opbouwen van een evenwaardige band................................................................48
Suïcidepreventie in de praktijk.............................................................................................................49
Hoofdstuk 14 Suïcidaliteit in de acute en sociale psychiatrie...........................................................51
Motiverende gespreksvoering..............................................................................................................52
Hoofdstuk 2 De ‘spirit van Motiverende Gespreksvoering...............................................................53
Hoofdstuk 25 MGV toepassen..........................................................................................................54
1
,In het microsysteem gaat het om factoren in het mens, bijvoorbeeld het gezin zelf; in het
mesosysteem gaat het met name om sociale factoren, bijvoorbeeld de buurt en werkzaamheden.
In het macrosysteem staan tot slot factoren in de grotere omgeving verder weg centraal, zoals
de sociaaleconomische omstandigheden, cultuur, en de maatschappij als geheel.
Extra informatie over bipolaire stoornis:
https://plusminus.nl/films-bipolaire-stoornis/
LVB is het belangrijk om te kijken naar adaptief vermogen, niet alleen IQ. Je moet kunnen weten
vanuit jaren.
Het KOP-model hanteert als verklaringsmodel voor psychische klachten de hypothese dat
klachten (K) ontstaan als gevolg van de combinatie van stressvolle levensomstandigheden (O)
en de (niet adequate of niet adaptieve) manier waarop de patiënt op die levensomstandigheden
reageert (P).
Huiselijk en seksueel geweld:
Type 1 gebeurtenissen zijn eenmalig en onverwacht: een verkrachting door een vreemdeling,
een natuurramp, het onverwachte verlies van een geliefde, geweldsincidenten.
Type 2 gebeurtenis gaat over seksueel geweld dat al jaren plaatsvindt, opsluiting in een
concentratiekamp, oorlogstrauma.
In de puberteit uiten de frustraties van huiselijk geweld zich bij meisjes in conflicten met zichzelf
vanwege schuld. Dit leidt tot depressies, automutilatie en eetproblemen. Bij mannen uit hun
woede en frustratie zich juist in agressief gedrag.
Systematisch werken
Hoofdstuk 2 Algemene systeemtheorie
2.2
Ludwig von Bertalanffy schreef in 1928 dat biologische systemen dynamisch en
zelfregulerend zijn. Hij probeerde met cybernetica, thermodynamica, communicatietheorie,
filosofie en Gestaltpsychologie het achterliggende proces in systemen te doorgronden.
Gestaltpsychologie gaat erom dat mensen geheel kunnen waarnemen → losse indrukken
worden met context een logisch geheel. Context is niet alleen fysieke omgeving, maar ook
tijd of betekenis. Het heeft ook te maken met je kader, wie en wat er in je omgeving is, wat er
aan vooraf ging, je innerlijke toestand op dat moment etc.
Frederick Perls introduceerde een behandelvorm waarbij de cliënt werd gezien als geheel.
ACT acceptenace and commitment therapy.
MBCT mindfullness-based cognitive therapy.
Het biopsychosociaal model van Geroge Lipman Engel (1913-1999) verbond nieuwe
geneeskunde met psychologie (+sociale processen).
Het psychosociaal model wijkt in de volgende aspecten af van het biomedische model:
biomedische model psychosociale model
gebaseerd op dualistisch en holistisch
mechanistisch mensbeeld
2
, objectieve gegevens subjectieve én objectieve gegevens. De cliënt,
professional en mensen uit de omgeving hebben
relevante informatie.
de professional is de expert, de cliënt en professional vullen elkaar aan met hun
cliënt niet expertise
de hulpverlener een actieve rol gelijkwaardigheid en samenwerking
en de cliënt een passieve rol.
2.3
Algemene systeemtheorie is een metatheorie die zegt dat de wereld een verzameling is
van hiërarchisch geordende systemen, die elkaar wederzijds beïnvloeden.
Systeem is een samenhangend geheel van elementen die samen als een geheel
functioneren.
Systemen hebben twee algemene kenmerken: Hiërarchisch geordend → tak is onderdeel
van een boom, boom is onderdeel v/e bos, maar niet andersom. Onderdelen moeten
samenhangen, ze staan niet los van elkaar, maar ze beïnvloeden elkaar. Zou een schakel
van een systeem wegvallen, dan had het systeem als geheel een probleem. Dat onderdelen
elkaar beïnvloeden gebeurt d.m.v. communicatie → uitwisseling van informatie op welke
manier dan ook.
Homeostase = hierdoor houden systemen een dynamisch evenwicht.
Metatheorie = theorie-overstijgend denkkader, zonder inhoudelijk domein → Algemene
systeemtheorie heeft géén inhoudelijk onderwerp.
Paradigma = basale aanname van hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Een paradigma kan je
niet bewijzen of ontkrachten.
Bij een systeemgerichte paradigma hangen gebeurtenissen en oorzaken samen en
theorieën en zienswijzen vullen elkaar aan, ook al spreken ze elkaar tegen.
Referentiekader → Je eigen werkelijkheid, bepaald door → geheel aan waarden, normen,
standpunten, kennis en ervaringen die van invloed zijn op je subjectieve waarnemingen van
gebeurtenissen en verschijnselen.
2.4
Hiërarchische ordening is de ordening van systemen waarbij een groter systeem kleinere
systemen omvat. Een subsysteem is een onderdeel v/e systeem. Een Suprasysteem is het
grotere systeem dat het systeem omvat.
Het ecologische model van Bronfenbrenner om ontwikkeling van een kind te omschrijven.
3
, 1. Microsysteem: directe omgeving, waarmee kind dagelijks te maken heeft.
2. Mesosysteem: De interacties tussen elementen van het microsysteem. Bv relatie
ouders, verhouding ouders en school. Harmonieuze relaties → positieve
ontwikkeling. Conflicten → negatieve ontwikkeling.
3. Exosysteem de invloeden op elementen uit het microsysteem die een indirecte
invloed op het kind hebben. Bv, werk ouders, schoolbeleid, geboorte v/e zusje bij een
vriendje.
4. Macrosysteem: De wijdere maatschappelijke en culturele context, zowel (objectieve)
maatschappelijke kansen als (subjectieve) cultuurelementen zoals normen, waarden
en gebruiken. Dit systeem heeft invloed op alle lagen in het systeem.
5. Chronosysteem: De invloed van tijd op alle 4 de systemen.
2.5
Totaliteit is een tweede kenmerk van systemen → samenhangend geheel. Je herkent het
systeem als een eenheid.
Vlindereffect → een kleine verandering kan in bepaalde omstandigheden leiden tot een veel
grotere verandering (d.m.v. een kettingreactie bijv). Het sneeuwbaleffect zou een
toepassing kunnen zijn op menselijk gedrag.
2.6
Onderdelen beïnvloeden elkaar wederzijds in een systeem.
Lineaire causaliteit → een oorzaak leidt tot een gevolg.
A doet iets, B reageert.
Circulaire causaliteit → wederzijdse beïnvloeding.
A reageert op B, die reageert weer op A, die reageert weer op B enz.
2.7
Drie principes uit de algemene systeemtheorie:
1. Equifinaliteit → eenzelfde eindtoestand kan op verschillende manieren zijn ontstaan
(p. 99).
2. Multicausaliteit → meerdere factoren dragen bij aan een situatie, nooit maar één
factor.
3. Multifinaliteit → De ontwikkeling van een situatie is niet helemaal te voorspellen. Er
zijn meerdere uitkomsten mogelijk.
2.8
4
