Hoofdstuk 6 – voeding, vertering en
gezondheid
Paragraaf 1 – gezonde voeding
Voedingsstoffen, stoffen die het lichaam goed laten functioneren
Koolhydraten: brandstoffen, het overschot hiervan wordt in vet omgezet.
Vetten: reservestoffen die ook als brandstoffen kunnen worden ingezet.
Ze zijn ook nodig als bouwstoffen voor membranen en sommige
hormonen.
Eiwitten: bouwstoffen, maar kunnen als brandstof worden gebruikt als
koolhydraten en vetten op zijn.
Vitaminen: regelstoffen/beschermende stoffen.
ADH-waarde: geeft aan hoeveel vitamines mensen per dag max. mogen eten.
Water: bouwstof voor de cellen en dient als transportmiddel, oplosmiddel,
warmtebuffer en koelvloeistof.
Mineralen; zijn belangrijk voor de osmotische waarde van
lichaamsvloeistoffen. Het zijn ook regelstoffen!
Koolhydraten worden verband om energie uit vrij te maken. Bij die verbranding
komt ook warmte vrij. Hoe meer lichaamsoppervlak je hebt, hoe meer warmte je
kwijt raakt, en hoe meer je moet verbranden. Je moet dus meer koolhydraten
eten naarmate je lichaamsoppervlak groter wordt.
Iedereen eet, stem je je voeding af op je behoefte van je lichaam, spreek je van
gezonde voeding. Als je een tekort hebt aan ’n voedingsstof, kun je een
gebrekziekte krijgen.
Paragraaf 2 – verteringsstelsel
Vertering
Mechanische vertering: kauwen, je kauwt om je voedsel kleiner te
maken. Je maakt van één grote brok, meerdere kleine brokken voedsel.
Het oppervlak wordt hierdoor groter, en de enzymen kunnen dan beter hun
werk doen.
Chemische vertering: grote moleculen, die te groot zijn om te worden
opgenomen, worden klein gemaakt door verteringsenzymen. Dit gebeurt
bij koolhydraten, eiwitten (worden omgezet in aminozuren) en vetten.
Verteringsstelsel
Mondholte: mechanische vertering begint, en speekselklieren geeft
speeksel af, wat het koolhydraat zetmeel afbreekt.
Slokdarm: in de wand zitten spieren die het voedsel mengt met
verteringssappen en het verder naar beneden duwt.
Maag: er komt maagzuur bij, de pH daalt en de bacteriën gaan dood. Ook
wordt er pepsinogeen gemaakt, wat door het zure maagsap als
eiwitsplitsend enzym werkt.
, Twaalfvingerige darm: je alvleesklier geeft verschillende enzymen af
aan de twaalfvingerige darm. Vetten, DNA, eiwitten en het zetmeel wat
nog niet is afgebroken wordt verder verteerd. Gal uit de galblaas helpt bij
de vetvertering.
Dunne darm: enzymen in de darmsapklieren voltooien de koolhydraat,
eiwit en DNA-vertering. De voedingsstoffen worden opgenomen in het
bloed.
Blindedarm: hier leeft darmflora.
Dikke darm: het bevat bacteriën die met hun enzymen stoffen verteren
die mensen zelf niet kunnen verteren. De dikke darm haalt water uit de
voedselbrij en geeft het aan het bloed.
Endeldarm: je slaat er je ontlasting op.
Darmcellen nemen ook andere stoffen uit je voedsel op, bijvoorbeeld
smaak-/kleurstoffen. Dit zijn additieven (stoffen die de fabrikant heeft
toegevoegd). Op het etiket staan additieven als E-nummers vermeld. Van
sommige is de ADI-waarde vastgesteld, de aanvaardbare dagelijkse
hoeveelheid.
Paragraaf 3 – verteringsenzymen
Voedingsstoffen die te groot zijn om zo opgenomen te worden, moeten eerst door
chemische afbraak worden afgebroken. Verteringsenzymen breken dat af, ze
katalyseren (Versnellen) de chemische reactie. Het molecuul wat moet worden
afgebroken, heet het substraatmolecuul. Wanneer het substraat met het
verteringsenzym in contact komt, vormen ze een enzym-substraatcomplex.
Het enzym heeft een holte waar het substraat precies inpast, de binding gaat
stuk, en er ontstaan twee kleinere producten. Het enzym laat los. Het
enzymmolecuul veranderd niet, en kan dus opnieuw worden gebruikt. Omdat
enzymen de vorm van één soort voedselmolecuul hebben, zijn ze
substraatspecifiek. Verteringsenzymen heten naar het substraat waar ze zich
aan binden +ase. Je lichaam heeft ook enzymen die stoffen opbouwen!
enzymen hebben een bepaalde temperatuur en pH waarbij ze het beste en
snelste werken. Dit is weer te geven in een optimumkromme. Bij een lage
temperatuur zetten ze bijna geen substraat om, en bewegen de moleculen niet
snel. Dit heet de minimumtemperatuur. Naarmate de temperatuur stijgt, gaan
de enzymen steeds sneller bewegen, de temperatuur waarop de enzymen het
beste en snelste verteren, is de optimumtemperatuur (lichaamstemperatuur).
Bij te hoge temperaturen kan het eiwit vervormen, waardoor producten niet meer
kunnen koppelen. De reactiesnelheid neemt af, tot de 0, de
maximumtemperatuur.
De vorm van enzymen veranderd ook door een verhoging/verlaging van de pH.
Deze vorm herstelt naarmate de pH herstelt.
Vertering van koolhydraten
tijdens kauwen verkleint je voedsel, en vermengt het met speeksel. In speeksel
zit amylase (enzym). Amylase splitst koolhydraten in disacharide maltose. Het
gaat naar de maag, daar is de pH te laag voor de werking van het
gezondheid
Paragraaf 1 – gezonde voeding
Voedingsstoffen, stoffen die het lichaam goed laten functioneren
Koolhydraten: brandstoffen, het overschot hiervan wordt in vet omgezet.
Vetten: reservestoffen die ook als brandstoffen kunnen worden ingezet.
Ze zijn ook nodig als bouwstoffen voor membranen en sommige
hormonen.
Eiwitten: bouwstoffen, maar kunnen als brandstof worden gebruikt als
koolhydraten en vetten op zijn.
Vitaminen: regelstoffen/beschermende stoffen.
ADH-waarde: geeft aan hoeveel vitamines mensen per dag max. mogen eten.
Water: bouwstof voor de cellen en dient als transportmiddel, oplosmiddel,
warmtebuffer en koelvloeistof.
Mineralen; zijn belangrijk voor de osmotische waarde van
lichaamsvloeistoffen. Het zijn ook regelstoffen!
Koolhydraten worden verband om energie uit vrij te maken. Bij die verbranding
komt ook warmte vrij. Hoe meer lichaamsoppervlak je hebt, hoe meer warmte je
kwijt raakt, en hoe meer je moet verbranden. Je moet dus meer koolhydraten
eten naarmate je lichaamsoppervlak groter wordt.
Iedereen eet, stem je je voeding af op je behoefte van je lichaam, spreek je van
gezonde voeding. Als je een tekort hebt aan ’n voedingsstof, kun je een
gebrekziekte krijgen.
Paragraaf 2 – verteringsstelsel
Vertering
Mechanische vertering: kauwen, je kauwt om je voedsel kleiner te
maken. Je maakt van één grote brok, meerdere kleine brokken voedsel.
Het oppervlak wordt hierdoor groter, en de enzymen kunnen dan beter hun
werk doen.
Chemische vertering: grote moleculen, die te groot zijn om te worden
opgenomen, worden klein gemaakt door verteringsenzymen. Dit gebeurt
bij koolhydraten, eiwitten (worden omgezet in aminozuren) en vetten.
Verteringsstelsel
Mondholte: mechanische vertering begint, en speekselklieren geeft
speeksel af, wat het koolhydraat zetmeel afbreekt.
Slokdarm: in de wand zitten spieren die het voedsel mengt met
verteringssappen en het verder naar beneden duwt.
Maag: er komt maagzuur bij, de pH daalt en de bacteriën gaan dood. Ook
wordt er pepsinogeen gemaakt, wat door het zure maagsap als
eiwitsplitsend enzym werkt.
, Twaalfvingerige darm: je alvleesklier geeft verschillende enzymen af
aan de twaalfvingerige darm. Vetten, DNA, eiwitten en het zetmeel wat
nog niet is afgebroken wordt verder verteerd. Gal uit de galblaas helpt bij
de vetvertering.
Dunne darm: enzymen in de darmsapklieren voltooien de koolhydraat,
eiwit en DNA-vertering. De voedingsstoffen worden opgenomen in het
bloed.
Blindedarm: hier leeft darmflora.
Dikke darm: het bevat bacteriën die met hun enzymen stoffen verteren
die mensen zelf niet kunnen verteren. De dikke darm haalt water uit de
voedselbrij en geeft het aan het bloed.
Endeldarm: je slaat er je ontlasting op.
Darmcellen nemen ook andere stoffen uit je voedsel op, bijvoorbeeld
smaak-/kleurstoffen. Dit zijn additieven (stoffen die de fabrikant heeft
toegevoegd). Op het etiket staan additieven als E-nummers vermeld. Van
sommige is de ADI-waarde vastgesteld, de aanvaardbare dagelijkse
hoeveelheid.
Paragraaf 3 – verteringsenzymen
Voedingsstoffen die te groot zijn om zo opgenomen te worden, moeten eerst door
chemische afbraak worden afgebroken. Verteringsenzymen breken dat af, ze
katalyseren (Versnellen) de chemische reactie. Het molecuul wat moet worden
afgebroken, heet het substraatmolecuul. Wanneer het substraat met het
verteringsenzym in contact komt, vormen ze een enzym-substraatcomplex.
Het enzym heeft een holte waar het substraat precies inpast, de binding gaat
stuk, en er ontstaan twee kleinere producten. Het enzym laat los. Het
enzymmolecuul veranderd niet, en kan dus opnieuw worden gebruikt. Omdat
enzymen de vorm van één soort voedselmolecuul hebben, zijn ze
substraatspecifiek. Verteringsenzymen heten naar het substraat waar ze zich
aan binden +ase. Je lichaam heeft ook enzymen die stoffen opbouwen!
enzymen hebben een bepaalde temperatuur en pH waarbij ze het beste en
snelste werken. Dit is weer te geven in een optimumkromme. Bij een lage
temperatuur zetten ze bijna geen substraat om, en bewegen de moleculen niet
snel. Dit heet de minimumtemperatuur. Naarmate de temperatuur stijgt, gaan
de enzymen steeds sneller bewegen, de temperatuur waarop de enzymen het
beste en snelste verteren, is de optimumtemperatuur (lichaamstemperatuur).
Bij te hoge temperaturen kan het eiwit vervormen, waardoor producten niet meer
kunnen koppelen. De reactiesnelheid neemt af, tot de 0, de
maximumtemperatuur.
De vorm van enzymen veranderd ook door een verhoging/verlaging van de pH.
Deze vorm herstelt naarmate de pH herstelt.
Vertering van koolhydraten
tijdens kauwen verkleint je voedsel, en vermengt het met speeksel. In speeksel
zit amylase (enzym). Amylase splitst koolhydraten in disacharide maltose. Het
gaat naar de maag, daar is de pH te laag voor de werking van het
