Samenvatting diervoeding
Theorie voorkennis:
Soorten vertering:
Mechanische vertering - gebeurt door middel van het gebit. Het gebit heeft als functie om
het voedsel in kleine delen te knippen en te vermalen, hierdoor neemt het oppervlak van de
voedseldeeltjes toe en kan de chemische afbraak sneller verlopen. Mechanische vertering
gebeurt ook door de peristaltische bewegingen en gal, want die emulgeert vetten van grote
naar kleine moleculen zonder verbindingen te breken (hierdoor verloopt de vertering van
vet sneller). Gal is ook mechanische vertering.
Chemische vertering - het is de afbraak van voedingsstoffen tot hun bouwstenen met
behulp van verteringsenzymen (aanwezig in spijsverteringssappen). Grote moleculen in je
voedsel worden omgezet in kleinere moleculen. De structuur verandert. Bijvoorbeeld
maagzuur.
Fermentatieve vertering - proces waarbij een anaeroob eencellig organisme (schimmel,
bacterie), koolhydraten afbreekt. Dus microbiële vertering en dit vindt vooral plaats in de
blinde-, dikke- en endeldarm.
Voedingsstoffen:
Koolhydraten:
Ook wel sachariden genoemd, zijn een belangrijke energiebron voor je lichaam.
Koolhydraten bestaan uit één of meerdere bouwstenen, de sachariden. Tijdens de
spijsvertering worden alle verteerbare koolhydraten afgebroken totdat er uiteindelijk
monosachariden overblijven.
Monosachariden: (bestaat uit een sachariden)
Belangrijkste: Glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker) en galactose.
Disachariden: (twee moleculen van monosachariden)
Belangrijkste: Sacharose, maltose en lactose.
Polysachariden: (polysachariden die uit vele duizenden aaneengeschakelde
glucosemoleculen
kunnen bestaan)
Belangrijkste: Zetmeel (amylose is een zetmeel), glycogeen en cellulose.
!!Amylose, planten slaan glucose op in de vorm van amylose (zetmeel). Varkens, honden,
katten en paarden hebben geen amylase in hun speeksel. Dus koolhydraten worden bij hun
pas in de dunne darm verteerd.
,Onverteerbare koolhydraten:
Voedingsvezels zijn onverteerbare koolhydraten, deze kunnen weer worden onderverdeeld
in fermenteerbare, deels fermenteerbare en niet-fermenteerbare vezels.
Voedingsvezels - zijn afkomstig uit de celwanden van plantaardige voedingsmiddelen.
Kunnen niet enzymatisch verteerd worden, maar helpt wel voor een goede darmwerking
(het bevordert de darmpassage, aka darmperistaltiek). Ook houden voedingsvezels water
vast en zorgen dus daarmee voor een soepele ontlasting en dat je een verzadigd gevoel
krijgt. Cellulose en pectine zijn voedingsvezels.
Fermenteerbare vezels - worden (deels) in de dikke darm door bacteriën afgebroken tot
onder meer korte ketens van vetzuren die energie leveren aan het lichaam.
Niet-fermenteerbare vezels - verlaten de darm ongewijzigd en leveren geen energie.
Koeien (herbivoren) kunnen bijvoorbeeld vezels niet enzymatisch verteren, dus ze maken
gebruik van een symbiose met micro-organismen in de dikke darm. De enzymen van
bacteriën kunnen de vezels voor een deel afbreken, het bijproduct dat hierbij vrijkomt zijn
vluchtige vetzuren, en die kunnen wel opgenomen worden door de herbivoren.
Niet structurele koolhydraten - snelle koolhydraten, vind je vooral in krachtvoer. zetmeel,
suikers en fructosanen.
Structurele koolhydraten - vind je vooral in ruwvoer. Zoals ruwe vezels en celwanden,
worden met behulp van bacteriën omgezet tot energie in de dikke darm. Dit proces heet
fermentatie.
Eiwitten:
Essentiële aminozuren - een aminozuur dat een dier niet zelf kan synthetiseren en
voorgevormd uit voedsel moet verkrijgen.
Eiwit bronnen:
Dierlijke eiwitten - zitten in vlees, vis, melk, kaas en eieren.
Plantaardige eiwitten - zitten in brood, graanproducten, peulvruchten, noten en
paddenstoelen.
Functie:
Reguleren bijna alle processen in een organisme, zijn betrokken bij het transport van
stoffen, bij het overbrengen van signalen van de ene cel naar de andere en bij chemische
reacties. (antilichamen, hormonen). Als brandstof kan een eiwit ook gebruikt worden, dan
worden eiwitten omgezet in glucose die dan vervolgens verbrand worden.
Niet voldoende glucose beschikbaar: eiwitten uit spieren worden verbrand waardoor
spiermassa afneemt.
Overschot aan eiwitten en aminozuren in voeding worden omgezet in glucose.
,Vetten:
Een vet bestaat uit een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen.
Het lichaam kan glycerol en de meeste vetzuren vormen uit andere organische stoffen, maar
enkele onverzadigde vetzuren moeten wel in het voedsel zitten:
Essentiële vetzuur - een onverzadigd vetzuur dat een dier nodig heeft maar niet kan maken.
Vet is goed verteerbaar, hydrofoob en smakelijk voor het voer.
Cholesterol - is ook een soort vet en komt voor in celmembranen.
Functie:
Dienen vooral als brandstoffen in je lichaam. Vet onder de huid heeft een warm isolerende
functie. Vetten dienen ook als bouwstoffen (voor membranen en sommige hormonen),
fosfolipiden (vetachtige stoffen) vormen een belangrijk bestanddeel van membranen.
Sommige vitaminen zijn oplosbaar in vet, waardoor je ze alleen via vet binnenkrijgt.
Je hebt voedingsvetten maar ook: waxen, pigmenten, fosfolipiden etc.
Mineralen en vetten hoef je niet helemaal uitgebreid voor de toets te kennen, alleen dat het
essentiële nutriënten zijn.En vitamines A, D, E en K vetoplosbaar zijn en niet
wateroplosbaar.
Volgorde:
1 Mond
Bevat 6 grote speekselklieren. Dit speeksel bevat een enzym dat het grote koolhydraat
zetmeel afbreekt. Als functie dus voedsel fijnmalen en oppervlakte vergroten.
2 Slokdarm
Brengt voedsel naar de darm met behulp van lengte en kringspieren. Als een kringspier
samentrekt, duwt deze achter het voedsel, zodat het voedsel vooruit gaat. Als een lengte
spier samentrekt wordt de slokdarm juist wijder, dit vindt plaats voor de voedselbrij, zodat
er plaats vrijkomt. De sluitspier tussen de slokdarm en maag ontspant en het voedsel kan de
maag in. Daarna sluit deze kringspier, wat ervoor zorgt dat de zure maaginhoud niet terug
naar boven kan.
3 Maag
Een maag is geplooid en maakt knedende bewegingen. Tussen de plooien van de wand zijn
afvoerbuizen van de maagsapklieren (de maagwand maakt het maagsap). In de maag wordt
maagsap toegevoegd aan de voedselbrij, en in het maagsap zit ook maagzuur, dat veel
bacteriën in het voedsel onschadelijk maakt (door zoutzuur).
Twee grote rollen: Opslag (de maag is erg rekbaar). Proces van voedsel naar waterige/zure
voedselbrij. De maag scheidt een vloeistof die maagsap heet, dit is een spijsverteringssap
dat afgescheiden wordt door de maag.
Nutriënten:
Koolhydraatrijk voedsel blijft het minst lang in de maag want deze worden hier niet verteerd
en passeren alleen de maag, eiwitrijk voedsel blijft langer en vet voedsel het langst. Pepsine
koppelen kort aan de eiwitten en laten dan weer los, zodat de enzymen door kunnen naar
het volgende eiwit. Tussen de maag en twaalfvingerige darm bevindt zich het maagportier.
Dit is een kringspier, die de hoeveelheid voedsel die naar de twaalfvingerige darm gaat
doseert.
, 4 Twaalfvingerige darm
Het begin van de dunne darm. Veel enzymatische vertering. Hier wordt het chijm van de
maag gemixt met de verteringssappen van de alvleesklier (pancreas), lever (liver) en de
galblaas (gallbladder), maar ook de kliercellen van de darmwand zelf. Er wordt gal
toegevoegd, gal wordt gemaakt in de lever, opgeslagen in de galblaas, en zorgt voor
emulgeren van de vetten. De vetdruppels worden kleiner gemaakt, zodat het vet later beter
verteert kan worden. Gal maakt dus de vetdruppeltjes in water mogelijk als hulpmiddel bij
de vertering en absorptie van vetten.
Dit verteren wordt onder andere gedaan door de alvleesklier die alvleessap afgeeft in de
twaalfvingerige darm, daarin zitten enzymen. Deze enzymen verteren DNA, vetten, eiwitten
en koolhydraten (zetmeel). Zetmeel is een koolhydraat die in het lichaam wordt omgezet in
glucose.
5 Dunne darm
Er wordt in de darmwand (darmsapklieren) darmsap gemaakt, die enzymen bevat. Deze
enzymen verteren koolhydraten en eiwitten, en breken DNA af. Het voedsel in de dunne
darm is goed verteert. Er ontstaan kleine moleculen die de membranen van de darmcellen
kunnen passeren en afgeven aan het bloed. De darmen hebben een enorm oppervlakte
door plooien, op die darmplooien zitten darmvlokken. In de dunne darm vindt dus veel
resorptie plaats via microscopische uitsteeksels van de dekweefselcellen (microvilli).
Microvilli zorgen voor een extra vergroting van het darmoppervlak.
6 Blinde darm
Tussen dunne en dikke darm. Bevat bacteriën die de darmflora kunnen herstellen na
bijvoorbeeld een diarree-aanval. De blinde darm speelt een belangrijke rol bij dieren die
veel plantmateriaal eten (fermentatieve vertering). Aan de blinde darm zit het wormvormig
aanhangsel (appendix), bij de mens is het niet heel nuttig, maar bij dieren erg belangrijk als
een reserve van micro organisme.
7 Dikke darm
Bevat bacteriën die met hun enzymen stoffen verteren die mensen zelf niet kunnen
verteren. Een van de taken van de dikke darm is de resorptie van water. Dekweefselcellen
nemen het water uit de brij op en geven het af aan het bloed.
8 Endeldarm
Ontlasting wordt hier opgeslagen.
Theorie voorkennis:
Soorten vertering:
Mechanische vertering - gebeurt door middel van het gebit. Het gebit heeft als functie om
het voedsel in kleine delen te knippen en te vermalen, hierdoor neemt het oppervlak van de
voedseldeeltjes toe en kan de chemische afbraak sneller verlopen. Mechanische vertering
gebeurt ook door de peristaltische bewegingen en gal, want die emulgeert vetten van grote
naar kleine moleculen zonder verbindingen te breken (hierdoor verloopt de vertering van
vet sneller). Gal is ook mechanische vertering.
Chemische vertering - het is de afbraak van voedingsstoffen tot hun bouwstenen met
behulp van verteringsenzymen (aanwezig in spijsverteringssappen). Grote moleculen in je
voedsel worden omgezet in kleinere moleculen. De structuur verandert. Bijvoorbeeld
maagzuur.
Fermentatieve vertering - proces waarbij een anaeroob eencellig organisme (schimmel,
bacterie), koolhydraten afbreekt. Dus microbiële vertering en dit vindt vooral plaats in de
blinde-, dikke- en endeldarm.
Voedingsstoffen:
Koolhydraten:
Ook wel sachariden genoemd, zijn een belangrijke energiebron voor je lichaam.
Koolhydraten bestaan uit één of meerdere bouwstenen, de sachariden. Tijdens de
spijsvertering worden alle verteerbare koolhydraten afgebroken totdat er uiteindelijk
monosachariden overblijven.
Monosachariden: (bestaat uit een sachariden)
Belangrijkste: Glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker) en galactose.
Disachariden: (twee moleculen van monosachariden)
Belangrijkste: Sacharose, maltose en lactose.
Polysachariden: (polysachariden die uit vele duizenden aaneengeschakelde
glucosemoleculen
kunnen bestaan)
Belangrijkste: Zetmeel (amylose is een zetmeel), glycogeen en cellulose.
!!Amylose, planten slaan glucose op in de vorm van amylose (zetmeel). Varkens, honden,
katten en paarden hebben geen amylase in hun speeksel. Dus koolhydraten worden bij hun
pas in de dunne darm verteerd.
,Onverteerbare koolhydraten:
Voedingsvezels zijn onverteerbare koolhydraten, deze kunnen weer worden onderverdeeld
in fermenteerbare, deels fermenteerbare en niet-fermenteerbare vezels.
Voedingsvezels - zijn afkomstig uit de celwanden van plantaardige voedingsmiddelen.
Kunnen niet enzymatisch verteerd worden, maar helpt wel voor een goede darmwerking
(het bevordert de darmpassage, aka darmperistaltiek). Ook houden voedingsvezels water
vast en zorgen dus daarmee voor een soepele ontlasting en dat je een verzadigd gevoel
krijgt. Cellulose en pectine zijn voedingsvezels.
Fermenteerbare vezels - worden (deels) in de dikke darm door bacteriën afgebroken tot
onder meer korte ketens van vetzuren die energie leveren aan het lichaam.
Niet-fermenteerbare vezels - verlaten de darm ongewijzigd en leveren geen energie.
Koeien (herbivoren) kunnen bijvoorbeeld vezels niet enzymatisch verteren, dus ze maken
gebruik van een symbiose met micro-organismen in de dikke darm. De enzymen van
bacteriën kunnen de vezels voor een deel afbreken, het bijproduct dat hierbij vrijkomt zijn
vluchtige vetzuren, en die kunnen wel opgenomen worden door de herbivoren.
Niet structurele koolhydraten - snelle koolhydraten, vind je vooral in krachtvoer. zetmeel,
suikers en fructosanen.
Structurele koolhydraten - vind je vooral in ruwvoer. Zoals ruwe vezels en celwanden,
worden met behulp van bacteriën omgezet tot energie in de dikke darm. Dit proces heet
fermentatie.
Eiwitten:
Essentiële aminozuren - een aminozuur dat een dier niet zelf kan synthetiseren en
voorgevormd uit voedsel moet verkrijgen.
Eiwit bronnen:
Dierlijke eiwitten - zitten in vlees, vis, melk, kaas en eieren.
Plantaardige eiwitten - zitten in brood, graanproducten, peulvruchten, noten en
paddenstoelen.
Functie:
Reguleren bijna alle processen in een organisme, zijn betrokken bij het transport van
stoffen, bij het overbrengen van signalen van de ene cel naar de andere en bij chemische
reacties. (antilichamen, hormonen). Als brandstof kan een eiwit ook gebruikt worden, dan
worden eiwitten omgezet in glucose die dan vervolgens verbrand worden.
Niet voldoende glucose beschikbaar: eiwitten uit spieren worden verbrand waardoor
spiermassa afneemt.
Overschot aan eiwitten en aminozuren in voeding worden omgezet in glucose.
,Vetten:
Een vet bestaat uit een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen.
Het lichaam kan glycerol en de meeste vetzuren vormen uit andere organische stoffen, maar
enkele onverzadigde vetzuren moeten wel in het voedsel zitten:
Essentiële vetzuur - een onverzadigd vetzuur dat een dier nodig heeft maar niet kan maken.
Vet is goed verteerbaar, hydrofoob en smakelijk voor het voer.
Cholesterol - is ook een soort vet en komt voor in celmembranen.
Functie:
Dienen vooral als brandstoffen in je lichaam. Vet onder de huid heeft een warm isolerende
functie. Vetten dienen ook als bouwstoffen (voor membranen en sommige hormonen),
fosfolipiden (vetachtige stoffen) vormen een belangrijk bestanddeel van membranen.
Sommige vitaminen zijn oplosbaar in vet, waardoor je ze alleen via vet binnenkrijgt.
Je hebt voedingsvetten maar ook: waxen, pigmenten, fosfolipiden etc.
Mineralen en vetten hoef je niet helemaal uitgebreid voor de toets te kennen, alleen dat het
essentiële nutriënten zijn.En vitamines A, D, E en K vetoplosbaar zijn en niet
wateroplosbaar.
Volgorde:
1 Mond
Bevat 6 grote speekselklieren. Dit speeksel bevat een enzym dat het grote koolhydraat
zetmeel afbreekt. Als functie dus voedsel fijnmalen en oppervlakte vergroten.
2 Slokdarm
Brengt voedsel naar de darm met behulp van lengte en kringspieren. Als een kringspier
samentrekt, duwt deze achter het voedsel, zodat het voedsel vooruit gaat. Als een lengte
spier samentrekt wordt de slokdarm juist wijder, dit vindt plaats voor de voedselbrij, zodat
er plaats vrijkomt. De sluitspier tussen de slokdarm en maag ontspant en het voedsel kan de
maag in. Daarna sluit deze kringspier, wat ervoor zorgt dat de zure maaginhoud niet terug
naar boven kan.
3 Maag
Een maag is geplooid en maakt knedende bewegingen. Tussen de plooien van de wand zijn
afvoerbuizen van de maagsapklieren (de maagwand maakt het maagsap). In de maag wordt
maagsap toegevoegd aan de voedselbrij, en in het maagsap zit ook maagzuur, dat veel
bacteriën in het voedsel onschadelijk maakt (door zoutzuur).
Twee grote rollen: Opslag (de maag is erg rekbaar). Proces van voedsel naar waterige/zure
voedselbrij. De maag scheidt een vloeistof die maagsap heet, dit is een spijsverteringssap
dat afgescheiden wordt door de maag.
Nutriënten:
Koolhydraatrijk voedsel blijft het minst lang in de maag want deze worden hier niet verteerd
en passeren alleen de maag, eiwitrijk voedsel blijft langer en vet voedsel het langst. Pepsine
koppelen kort aan de eiwitten en laten dan weer los, zodat de enzymen door kunnen naar
het volgende eiwit. Tussen de maag en twaalfvingerige darm bevindt zich het maagportier.
Dit is een kringspier, die de hoeveelheid voedsel die naar de twaalfvingerige darm gaat
doseert.
, 4 Twaalfvingerige darm
Het begin van de dunne darm. Veel enzymatische vertering. Hier wordt het chijm van de
maag gemixt met de verteringssappen van de alvleesklier (pancreas), lever (liver) en de
galblaas (gallbladder), maar ook de kliercellen van de darmwand zelf. Er wordt gal
toegevoegd, gal wordt gemaakt in de lever, opgeslagen in de galblaas, en zorgt voor
emulgeren van de vetten. De vetdruppels worden kleiner gemaakt, zodat het vet later beter
verteert kan worden. Gal maakt dus de vetdruppeltjes in water mogelijk als hulpmiddel bij
de vertering en absorptie van vetten.
Dit verteren wordt onder andere gedaan door de alvleesklier die alvleessap afgeeft in de
twaalfvingerige darm, daarin zitten enzymen. Deze enzymen verteren DNA, vetten, eiwitten
en koolhydraten (zetmeel). Zetmeel is een koolhydraat die in het lichaam wordt omgezet in
glucose.
5 Dunne darm
Er wordt in de darmwand (darmsapklieren) darmsap gemaakt, die enzymen bevat. Deze
enzymen verteren koolhydraten en eiwitten, en breken DNA af. Het voedsel in de dunne
darm is goed verteert. Er ontstaan kleine moleculen die de membranen van de darmcellen
kunnen passeren en afgeven aan het bloed. De darmen hebben een enorm oppervlakte
door plooien, op die darmplooien zitten darmvlokken. In de dunne darm vindt dus veel
resorptie plaats via microscopische uitsteeksels van de dekweefselcellen (microvilli).
Microvilli zorgen voor een extra vergroting van het darmoppervlak.
6 Blinde darm
Tussen dunne en dikke darm. Bevat bacteriën die de darmflora kunnen herstellen na
bijvoorbeeld een diarree-aanval. De blinde darm speelt een belangrijke rol bij dieren die
veel plantmateriaal eten (fermentatieve vertering). Aan de blinde darm zit het wormvormig
aanhangsel (appendix), bij de mens is het niet heel nuttig, maar bij dieren erg belangrijk als
een reserve van micro organisme.
7 Dikke darm
Bevat bacteriën die met hun enzymen stoffen verteren die mensen zelf niet kunnen
verteren. Een van de taken van de dikke darm is de resorptie van water. Dekweefselcellen
nemen het water uit de brij op en geven het af aan het bloed.
8 Endeldarm
Ontlasting wordt hier opgeslagen.
