EEN INLEIDING IN DE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 3: DE WORTEL EN DE STOK
HET MONTY HALL-DILEMMA
Een populaire tv-show met de naam ‘Let’s make a deal’ (1960). In dit programma kon de deelnemer kiezen
tussen deur A, B of C. Achter 1 van de deuren zat een luxewagen en achter de 2 andere helemaal niks. De
keuze waarmee de deelnemer geconfronteerd werd, was de aanleiding voor een breinbreker.
• Je moet kiezen tussen deur A, B of C. → Je kiest bv. deur A.
• De presentator laat je deur C zien. → Hier zit niks achter.
• Veranderd je keuze van deur A naar B?
Als je nu van deur A naar deur B wisselt verdubbel je je kansen van 1/3 naar 2/3.
• Marilyn vos Savant: schreef een artikel om te verklaren waarom dit zo was.
→ Kwam veel commentaar op dat dit een fout principe was.
• Bekende wiskundige Tierney: Door het openen van deur C verandert de kans op succes van de
andere deuren niet. De kans dat de wagen achter deur A of deur B zit, is precies dezelfde: ½.
HOE VAAK STOOT EEN EZEL ZICH AAN DEZELFDE STEEN?
Selvins publicatie bevestigde dat Marilyn vos savant gelijk had.
→ Kan verklaard worden adhv kansberekening.
Thorndikes wet van het effect stelt dat gedragingen met een gunstig gevolg in de toekomst vaker zullen
voorkomen, terwijl gedragingen met een ongunstig gevolg nadien zullen afnemen in frequentie.
Experiment over het Monty Hall-dillemma en de wet van het effect:
DONALD GRANBERG EN THAD BROWN
• 228 STUDENTEN: SLECHTS 13% ZOU OVERGAAN VAN DEUR A NAAR DEUR B.
• 68 STUDENTEN VOERDE DE KEUZE VAN HET MONTY HALL-DILEMMA HERHAALDELIJK UIT.
→ WIE DE HOOGSTE SCORE HAD ZOU 25 DOLLAR KRIJGEN.
→ DE PROEFPERSONEN VOERDEN ELK 50 PROEFBEURTEN UIT .
→ DE TEST WERD UITGEVOERD ZOALS HET ECHTE PROGRAMMA: 1 VAN DE 3 DEUREN WERD GEKOZEN , 1 DEUR WERD
OPENGEDAAN EN DAN WERD ER GEVRAAGD OF JE DE KEUZE WOU VERANDEREN OF NIET .
→ HET PROGRAMMA TOONDE VERVOLGENS OF DIT EEN JUISTE KEUZE WAS OF NIET .
In de eerste proefbeurt koos 90% om de initiële keuze te houden. Het percentage wisselde doorheen de
test, maar bleef de laatste 10 keuzes hetzelfde op 55% (45% Veranderde zijn keuze dus niet).
→ Blijkbaar was de wet van het effect niet genoeg om de proefpersonen te doen overgaan van een initiële
suboptimale naar een optimale keuze.
1
, ZIJN DUIVEN SLIMMER DAN WISKINDIGEN?
Experiment 6 zilveren koningsduiven:
WALTER HERBRANSON EN JULIA SCHROEDER
• DUIVEN LEERDEN OM TE PIKKEN OP 3 ANTWOORDSLEUTELS .
• VERVOLGENS LEERDEN ZE OM ENKEL TE KIEZEN TUSSEN DE ANTWOORDSLEUTELS DIE OPLICHTTEN.
• DAARNA WERDEN ZE GETEST DOOR 100 PROEFBEURTEN PER DAG.
→ EEN TOEVALSMECHANISME KOOS EERST EEN VAN DE DRIE ANTWOORDMOGELIJKHEDEN ALS DE CORRECTE KEUZE .
→ DAN LICHTTEN DE 3 ANTWOORDMOGELIJKHEDEN OP , DE DUIF KOOS 1 VAN DE 3. UIT 1 VAN DE 2 OVERGEBLEVEN
MOGELIJKHEDEN WERD ER NU EENTJE UITGESCHAKELD .
→ DE DUIF MOEST DAN OPNIEUW EEN KEUZE MAKEN, OFWEL DE KEUZE DIE HIJ DE EERSTE KEER GEMAAKT HAD,
OFWEL DE ANDERE .
→ CORRECT: BELOOND DOOR GEDURENDE 3 SEC VAN EEN GRANENMENGELING TE MOGEN ETEN. FOUT : GEEN
BELONING , 5 SEC WACHTEN VOOR DE VOLGENDE BEURT BEGON .
Eerste dag: Slechts 36% veranderden.
Na dertig dagen training: Verwisselden meer dan 96% tussen hun initiële en uiteindelijke keuzes.
→ Het gedrag van de 6 duiven beantwoorden aan de wet van het effect.
Kritiek: Experiment van Monty Hall vs duivenexperiment → abstracte, woordeloze keuzes. Om na te gaan of
dit het verschil in resultaten kon verklaren, lieten Herbranson en Schroeder proefpersonen een taak
uitvoeren die zo sterk mogelijk leek op hun duivenexperiment:
6 STUDENTEN FUNGEERDEN ALS PROEFPERSONEN IN HET EXPERIMENT.
• VOOR HUN LAGEN ER 3 ANTWOORDKNOPPEN DIE KONDEN OPLICHTEN .
• ZE WERDEN VERTELD DAT HET GING OM EEN STUDIE OVER KEUZESMAKEN EN DAT ZE PER REEKS 1 PUNT KONDEN
WINNEN.
→ EERST EEN KEUZE MAKEN TUSSEN DE 3 ANTWOORDMOGELIJKHEDEN. DAN GAAT 1 LICHT UIT EN BRANDEN DE 2
ANDERE GROEN .
→ KIEZEN TUSSEN DE 2 GROENEN KNOPPEN. → COMPUTER GAF AAN OF ZE EEN JUISTE OF FOUTE KEUZE HADDEN
GEMAAKT.
• ZE VOERDEN 200 PROEFBEURTEN UIT IN 4 BLOKKEN VAN 50 BEURTEN.
Eerste blok: 56,7% veranderden van keuze.
In het laatste kwart: 65,7% veranderden van keuze.
Dit is duidelijk minder dan waartoe de duiven in staat bleken te zijn. Ze waren dus na 200 proefbeurten niet
in staat om over te gaan op de optimale strategie, een strategie die de duiven wel aanleerden.
BIOLOGISCHE BEPERKINGEN BIJ CONDITIONERING
Niet elk gedrag kan zonder meer aangeleerd worden en soortspecifieke verschillen kunnen een duidelijk effect
hebben op het leerproces.
Keller en Marian Breland stelden zich de vraag of we de skinneriaanse conditioneringsprincipes kunnen
gebruiken om eender welk willekeurig gedrag aan te leren of dat er biologische beperkingen in het
leerproces zijn?
→De theorieën van de 20e eeuw werden veralgemeend naar hogere diersoorten en mensen.
2
HOOFDSTUK 3: DE WORTEL EN DE STOK
HET MONTY HALL-DILEMMA
Een populaire tv-show met de naam ‘Let’s make a deal’ (1960). In dit programma kon de deelnemer kiezen
tussen deur A, B of C. Achter 1 van de deuren zat een luxewagen en achter de 2 andere helemaal niks. De
keuze waarmee de deelnemer geconfronteerd werd, was de aanleiding voor een breinbreker.
• Je moet kiezen tussen deur A, B of C. → Je kiest bv. deur A.
• De presentator laat je deur C zien. → Hier zit niks achter.
• Veranderd je keuze van deur A naar B?
Als je nu van deur A naar deur B wisselt verdubbel je je kansen van 1/3 naar 2/3.
• Marilyn vos Savant: schreef een artikel om te verklaren waarom dit zo was.
→ Kwam veel commentaar op dat dit een fout principe was.
• Bekende wiskundige Tierney: Door het openen van deur C verandert de kans op succes van de
andere deuren niet. De kans dat de wagen achter deur A of deur B zit, is precies dezelfde: ½.
HOE VAAK STOOT EEN EZEL ZICH AAN DEZELFDE STEEN?
Selvins publicatie bevestigde dat Marilyn vos savant gelijk had.
→ Kan verklaard worden adhv kansberekening.
Thorndikes wet van het effect stelt dat gedragingen met een gunstig gevolg in de toekomst vaker zullen
voorkomen, terwijl gedragingen met een ongunstig gevolg nadien zullen afnemen in frequentie.
Experiment over het Monty Hall-dillemma en de wet van het effect:
DONALD GRANBERG EN THAD BROWN
• 228 STUDENTEN: SLECHTS 13% ZOU OVERGAAN VAN DEUR A NAAR DEUR B.
• 68 STUDENTEN VOERDE DE KEUZE VAN HET MONTY HALL-DILEMMA HERHAALDELIJK UIT.
→ WIE DE HOOGSTE SCORE HAD ZOU 25 DOLLAR KRIJGEN.
→ DE PROEFPERSONEN VOERDEN ELK 50 PROEFBEURTEN UIT .
→ DE TEST WERD UITGEVOERD ZOALS HET ECHTE PROGRAMMA: 1 VAN DE 3 DEUREN WERD GEKOZEN , 1 DEUR WERD
OPENGEDAAN EN DAN WERD ER GEVRAAGD OF JE DE KEUZE WOU VERANDEREN OF NIET .
→ HET PROGRAMMA TOONDE VERVOLGENS OF DIT EEN JUISTE KEUZE WAS OF NIET .
In de eerste proefbeurt koos 90% om de initiële keuze te houden. Het percentage wisselde doorheen de
test, maar bleef de laatste 10 keuzes hetzelfde op 55% (45% Veranderde zijn keuze dus niet).
→ Blijkbaar was de wet van het effect niet genoeg om de proefpersonen te doen overgaan van een initiële
suboptimale naar een optimale keuze.
1
, ZIJN DUIVEN SLIMMER DAN WISKINDIGEN?
Experiment 6 zilveren koningsduiven:
WALTER HERBRANSON EN JULIA SCHROEDER
• DUIVEN LEERDEN OM TE PIKKEN OP 3 ANTWOORDSLEUTELS .
• VERVOLGENS LEERDEN ZE OM ENKEL TE KIEZEN TUSSEN DE ANTWOORDSLEUTELS DIE OPLICHTTEN.
• DAARNA WERDEN ZE GETEST DOOR 100 PROEFBEURTEN PER DAG.
→ EEN TOEVALSMECHANISME KOOS EERST EEN VAN DE DRIE ANTWOORDMOGELIJKHEDEN ALS DE CORRECTE KEUZE .
→ DAN LICHTTEN DE 3 ANTWOORDMOGELIJKHEDEN OP , DE DUIF KOOS 1 VAN DE 3. UIT 1 VAN DE 2 OVERGEBLEVEN
MOGELIJKHEDEN WERD ER NU EENTJE UITGESCHAKELD .
→ DE DUIF MOEST DAN OPNIEUW EEN KEUZE MAKEN, OFWEL DE KEUZE DIE HIJ DE EERSTE KEER GEMAAKT HAD,
OFWEL DE ANDERE .
→ CORRECT: BELOOND DOOR GEDURENDE 3 SEC VAN EEN GRANENMENGELING TE MOGEN ETEN. FOUT : GEEN
BELONING , 5 SEC WACHTEN VOOR DE VOLGENDE BEURT BEGON .
Eerste dag: Slechts 36% veranderden.
Na dertig dagen training: Verwisselden meer dan 96% tussen hun initiële en uiteindelijke keuzes.
→ Het gedrag van de 6 duiven beantwoorden aan de wet van het effect.
Kritiek: Experiment van Monty Hall vs duivenexperiment → abstracte, woordeloze keuzes. Om na te gaan of
dit het verschil in resultaten kon verklaren, lieten Herbranson en Schroeder proefpersonen een taak
uitvoeren die zo sterk mogelijk leek op hun duivenexperiment:
6 STUDENTEN FUNGEERDEN ALS PROEFPERSONEN IN HET EXPERIMENT.
• VOOR HUN LAGEN ER 3 ANTWOORDKNOPPEN DIE KONDEN OPLICHTEN .
• ZE WERDEN VERTELD DAT HET GING OM EEN STUDIE OVER KEUZESMAKEN EN DAT ZE PER REEKS 1 PUNT KONDEN
WINNEN.
→ EERST EEN KEUZE MAKEN TUSSEN DE 3 ANTWOORDMOGELIJKHEDEN. DAN GAAT 1 LICHT UIT EN BRANDEN DE 2
ANDERE GROEN .
→ KIEZEN TUSSEN DE 2 GROENEN KNOPPEN. → COMPUTER GAF AAN OF ZE EEN JUISTE OF FOUTE KEUZE HADDEN
GEMAAKT.
• ZE VOERDEN 200 PROEFBEURTEN UIT IN 4 BLOKKEN VAN 50 BEURTEN.
Eerste blok: 56,7% veranderden van keuze.
In het laatste kwart: 65,7% veranderden van keuze.
Dit is duidelijk minder dan waartoe de duiven in staat bleken te zijn. Ze waren dus na 200 proefbeurten niet
in staat om over te gaan op de optimale strategie, een strategie die de duiven wel aanleerden.
BIOLOGISCHE BEPERKINGEN BIJ CONDITIONERING
Niet elk gedrag kan zonder meer aangeleerd worden en soortspecifieke verschillen kunnen een duidelijk effect
hebben op het leerproces.
Keller en Marian Breland stelden zich de vraag of we de skinneriaanse conditioneringsprincipes kunnen
gebruiken om eender welk willekeurig gedrag aan te leren of dat er biologische beperkingen in het
leerproces zijn?
→De theorieën van de 20e eeuw werden veralgemeend naar hogere diersoorten en mensen.
2
