Samenvatting Evidence-based coachen (Dijkstra & Rondeel, 2019)
H1 De uitgangspunten van coaching
1.1 Wat is coaching?
Coaching is een gestructureerd en doelgericht proces, waarbij de coach op interactieve wijze de
gecoachte aanzet tot effectief gedrag door bewustwording en persoonlijke groei, het vergroten van
zelfvertrouwen en het exploreren, ontwikkelen en toepassen van eigen mogelijkheden.
Coaching heeft betrekking op een niet-klinische populatie, is gericht op het leren en het stimuleren of
faciliteren van verandering, op het stimuleren van zelfbewustzijn en een verbeterde prestatie.
Tijdens coaching wordt gewerkt aan het bereiken van een gesteld doel. Coaching is sterk handelings-
en resultaatgericht. Het gaat om de oplossing of aanpak van een probleem.
1.2 De populariteit van coaching
Coaching is een activiteit die professionals kunnen uitoefenen als beroep. Daarnaast zijn er echter
ook mensen die geen beroepscoach zijn, maar af en toe in de rol van coach functioneren.
Het coachen van werknemers kan zowel intern als extern gebeuren.
1.3 Verschillen met andere begeleidingsvormen
Wie professionele ondersteuning zoekt, kan ook een andere vorm van begeleiding zoeken dan
coaching. De meest voorkomende vormen van begeleiding, naast coaching, zijn counseling en
psychotherapie.
Coaching houdt zich vooral bezig met de ‘gezonde’ mens die met vragen kampt over leven of werk,
of die last heeft van stress of lichte psychische klachten, zoals piekeren. Deze weerhouden hem ervan
om zijn doelen te bereiken. Coaching gaat er niet zozeer om waardoor iets is veroorzaakt of hoe iets
is gekomen, maar om hoe je er in het hier en nu beter mee om kunt gaan en hoe je je doelen kunt
bereiken.
Een coach stelt zich altijd gelijkwaardig en volgend op. Hij legt de verantwoordelijkheid voor de
oplossing en aanpak van problemen bij de coachee.
1.4 Kwaliteiten van de coach
Ongeacht de soort coach, zijn functie of zijn specialisatie, dient een coach altijd over een aantal
basiscompetenties te beschikken:
1. Zelfinzicht
2. Gerichtheid op zelfontwikkeling
3. Omgaan met het coachcontract of de coachovereenkomst
4. Vormgeven van de coachrelatie
5. Stelt de coachee in staat inzicht te verkrijgen en te leren
6. Doel- en actiegerichtheid
7. Gebruik van modellen en technieken
8. Evalueren
1.5 Evidence-based coaching
Evidence-based coaching verwijst naar het bewust en zorgvuldig gebruik van relevante en beste
bestaande kennis, die wordt geïntegreerd met de ervaring van de coach, om te komen tot zo goed
mogelijke beslissingen als het gaat om de wijze van coaching van individuele coachees en het
ontwikkelen van coachingsprogramma’s.
, Een coach zou moeten weten wat bijdraagt aan een succesvol coachingstraject, of wat daar juist
afbreuk aan doet. Weet een coach dat niet, of gebruikt hij deze kennis niet, dan zal het risico bestaan
dat zijn werkwijze is gebaseerd op aannames en intuïtie.
1.6 De werkalliantie
Bij een goede relatie tussen coach en coachee ontstaat er een zogenaamde werkalliantie. Deze komt
tot uiting in drie zaken:
1. Coachee en coach zijn het eens over de doelen van het coachingstraject.
2. Coachee en coach zijn het eens over de taken die er moeten worden verricht.
3. Coachee en coach ervaren een positieve band met elkaar.
Pas als er een verbond is tussen coach en coachee, staat de coachee open voor de geboden
ondersteuning en is hij bereid nieuwe inzichten tot zich te nemen en te experimenteren met nieuw
gedrag.
Het streven naar gelijkwaardigheid in de onderlinge relatie dient verschillende doelen. In een
gelijkwaardige relatie zal een coachee zich bijvoorbeeld eerder op zijn gemak voelen. Belangrijk is
ook dat de coach als rolmodel fungeert voor de coachee.
1.7 Ethische aspecten van coaching
Geconfronteerd met een ethisch vraagstuk inzake een coachee, doet een coach er goed aan dit in te
brengen bij intervisie of supervisie.
Belangrijke ethische vraagstukken zijn onder meer de vraag in hoeverre een coach de rol van
psychotherapeut mag vervullen en de mate waarin een coach een coachee mag beïnvloeden.
H2 Het coachingstraject
Door het coachingstraject systematisch vorm te geven in een aantal stappen, vergroot de coach de
kans dat de coaching daadwerkelijk bijdraagt aan een zinvolle verandering in het leven van de
coachee.
2.1 Coaching en psychologische basisbehoeften
De verschillende psychologische behoeften kunnen worden teruggebracht tot drie psychologische
basisbehoeften. De zelfdeterminatietheorie kan worden gezien als de best onderbouwde theorie op
dit gebied.
1. De behoefte aan autonomie.
2. De behoefte aan competentie.
3. De behoefte aan verbondenheid met anderen.
Worden deze drie behoeften bevredigd, dan voelen mensen zich gelukkiger, positiever, energieker
en tevredener met hun leven.
Psychologische behoeften zetten mensen ertoe aan in actie te komen om deze behoeften te
bevredigen. Dat doen ze door het vertonen van doelgericht gedrag.
Naast het bereiken van het doel levert ook het proces van coaching zelf een bijdrage aan de
vervulling van de basisbehoeften.
De vervulling van de drie psychologische basisbehoeften draagt, volgens de ZDT, binnen een
bepaalde context bij aan de motivatie van coachees om bepaald gedrag te vertonen. Dit maakt het
bereiken van doelen makkelijker.
Naarmate de drie basisbehoeften beter worden vervuld, vergroot dat over het algemeen de kans dat
mensen intrinsiek gemotiveerd raken voor bepaalde activiteiten.
H1 De uitgangspunten van coaching
1.1 Wat is coaching?
Coaching is een gestructureerd en doelgericht proces, waarbij de coach op interactieve wijze de
gecoachte aanzet tot effectief gedrag door bewustwording en persoonlijke groei, het vergroten van
zelfvertrouwen en het exploreren, ontwikkelen en toepassen van eigen mogelijkheden.
Coaching heeft betrekking op een niet-klinische populatie, is gericht op het leren en het stimuleren of
faciliteren van verandering, op het stimuleren van zelfbewustzijn en een verbeterde prestatie.
Tijdens coaching wordt gewerkt aan het bereiken van een gesteld doel. Coaching is sterk handelings-
en resultaatgericht. Het gaat om de oplossing of aanpak van een probleem.
1.2 De populariteit van coaching
Coaching is een activiteit die professionals kunnen uitoefenen als beroep. Daarnaast zijn er echter
ook mensen die geen beroepscoach zijn, maar af en toe in de rol van coach functioneren.
Het coachen van werknemers kan zowel intern als extern gebeuren.
1.3 Verschillen met andere begeleidingsvormen
Wie professionele ondersteuning zoekt, kan ook een andere vorm van begeleiding zoeken dan
coaching. De meest voorkomende vormen van begeleiding, naast coaching, zijn counseling en
psychotherapie.
Coaching houdt zich vooral bezig met de ‘gezonde’ mens die met vragen kampt over leven of werk,
of die last heeft van stress of lichte psychische klachten, zoals piekeren. Deze weerhouden hem ervan
om zijn doelen te bereiken. Coaching gaat er niet zozeer om waardoor iets is veroorzaakt of hoe iets
is gekomen, maar om hoe je er in het hier en nu beter mee om kunt gaan en hoe je je doelen kunt
bereiken.
Een coach stelt zich altijd gelijkwaardig en volgend op. Hij legt de verantwoordelijkheid voor de
oplossing en aanpak van problemen bij de coachee.
1.4 Kwaliteiten van de coach
Ongeacht de soort coach, zijn functie of zijn specialisatie, dient een coach altijd over een aantal
basiscompetenties te beschikken:
1. Zelfinzicht
2. Gerichtheid op zelfontwikkeling
3. Omgaan met het coachcontract of de coachovereenkomst
4. Vormgeven van de coachrelatie
5. Stelt de coachee in staat inzicht te verkrijgen en te leren
6. Doel- en actiegerichtheid
7. Gebruik van modellen en technieken
8. Evalueren
1.5 Evidence-based coaching
Evidence-based coaching verwijst naar het bewust en zorgvuldig gebruik van relevante en beste
bestaande kennis, die wordt geïntegreerd met de ervaring van de coach, om te komen tot zo goed
mogelijke beslissingen als het gaat om de wijze van coaching van individuele coachees en het
ontwikkelen van coachingsprogramma’s.
, Een coach zou moeten weten wat bijdraagt aan een succesvol coachingstraject, of wat daar juist
afbreuk aan doet. Weet een coach dat niet, of gebruikt hij deze kennis niet, dan zal het risico bestaan
dat zijn werkwijze is gebaseerd op aannames en intuïtie.
1.6 De werkalliantie
Bij een goede relatie tussen coach en coachee ontstaat er een zogenaamde werkalliantie. Deze komt
tot uiting in drie zaken:
1. Coachee en coach zijn het eens over de doelen van het coachingstraject.
2. Coachee en coach zijn het eens over de taken die er moeten worden verricht.
3. Coachee en coach ervaren een positieve band met elkaar.
Pas als er een verbond is tussen coach en coachee, staat de coachee open voor de geboden
ondersteuning en is hij bereid nieuwe inzichten tot zich te nemen en te experimenteren met nieuw
gedrag.
Het streven naar gelijkwaardigheid in de onderlinge relatie dient verschillende doelen. In een
gelijkwaardige relatie zal een coachee zich bijvoorbeeld eerder op zijn gemak voelen. Belangrijk is
ook dat de coach als rolmodel fungeert voor de coachee.
1.7 Ethische aspecten van coaching
Geconfronteerd met een ethisch vraagstuk inzake een coachee, doet een coach er goed aan dit in te
brengen bij intervisie of supervisie.
Belangrijke ethische vraagstukken zijn onder meer de vraag in hoeverre een coach de rol van
psychotherapeut mag vervullen en de mate waarin een coach een coachee mag beïnvloeden.
H2 Het coachingstraject
Door het coachingstraject systematisch vorm te geven in een aantal stappen, vergroot de coach de
kans dat de coaching daadwerkelijk bijdraagt aan een zinvolle verandering in het leven van de
coachee.
2.1 Coaching en psychologische basisbehoeften
De verschillende psychologische behoeften kunnen worden teruggebracht tot drie psychologische
basisbehoeften. De zelfdeterminatietheorie kan worden gezien als de best onderbouwde theorie op
dit gebied.
1. De behoefte aan autonomie.
2. De behoefte aan competentie.
3. De behoefte aan verbondenheid met anderen.
Worden deze drie behoeften bevredigd, dan voelen mensen zich gelukkiger, positiever, energieker
en tevredener met hun leven.
Psychologische behoeften zetten mensen ertoe aan in actie te komen om deze behoeften te
bevredigen. Dat doen ze door het vertonen van doelgericht gedrag.
Naast het bereiken van het doel levert ook het proces van coaching zelf een bijdrage aan de
vervulling van de basisbehoeften.
De vervulling van de drie psychologische basisbehoeften draagt, volgens de ZDT, binnen een
bepaalde context bij aan de motivatie van coachees om bepaald gedrag te vertonen. Dit maakt het
bereiken van doelen makkelijker.
Naarmate de drie basisbehoeften beter worden vervuld, vergroot dat over het algemeen de kans dat
mensen intrinsiek gemotiveerd raken voor bepaalde activiteiten.
