HC: Verlichtingsideeën en wetenschappelijke revoluties
1. Empirisme en rationalisme
Vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale
samenleving, 1650-1789?
16e en 17e eeuw: Wetenschappelijke Revolutie
Op een systematische manier kennis verwerven d.m.v. empirisme en
rationalisme
- Empirisme: Nieuwe kennis door waarnemingen en ervaring
- Rationalisme: Nieuwe kennis door gebruik van de rede
Belangrijkste gevolgen:
- Ontdekking van natuurwetten (o.a. van Newton)
- Ontstaan van vooruitgansgedachte
17e en 18e eeuw: Verlichting
Stroming van geleerde die meende dat alles met behulp van het verstand kon
worden verklaard. Dat zou bijdrgagen aan de vooruitgang van de samenleving.
Verlichting zorgde voor grote verandering in het denken over de samenleving.
Samenleving gebaseerd Samenleving gebasseerd
op erfelijke rechten en op de rede
plichten of religeuze
ideeën (traditie en
bijgeloof)
, 2. Gematigde en radicale Verlichting
Vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale
samenleving, 1650-1789?
Verlichte denkers dachten na over:
Politiek
- Soevereiniteit (wiens wil wordt er uitgevoerd)
- Relatie tussen vorst en onderdaan
- Relatie tussen staat en burger
- Vrijheid en gelijkheid
Religie
- Invloed van God op het dagelijks leven
- Scheiding van kerk en staat
- Religieuze tolerantie
Twee stromingen onder de verlichte denkers
- Gematigd: In de samenleving moet een balans gezocht worden tussen de
oude en de nieuwe (verlichte) ideeën.
- Radicaal: Grote verandering: Democratie, gelijkheid en vrijheid van
meningsuiting moeten de basis van de samenleving vormen.
Immanuel Kant over Verlichting: (Gematigd)
- Sapere Aude! (Durf je verstand te gebruiken!)
- De meeste mensen zijn niet gewend om hun verstand te gebruiken. Dit
komt door luiheid en lafheid.
- Het volk kan slechts langzaam verlicht worden
- Teveel nadruk op rationalisme door radicalen is niet goed.
Kennis zonder rede kan niet bestaan en kennis zonder ervaring is inhoudsloos en
nutteloos.
1. Empirisme en rationalisme
Vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale
samenleving, 1650-1789?
16e en 17e eeuw: Wetenschappelijke Revolutie
Op een systematische manier kennis verwerven d.m.v. empirisme en
rationalisme
- Empirisme: Nieuwe kennis door waarnemingen en ervaring
- Rationalisme: Nieuwe kennis door gebruik van de rede
Belangrijkste gevolgen:
- Ontdekking van natuurwetten (o.a. van Newton)
- Ontstaan van vooruitgansgedachte
17e en 18e eeuw: Verlichting
Stroming van geleerde die meende dat alles met behulp van het verstand kon
worden verklaard. Dat zou bijdrgagen aan de vooruitgang van de samenleving.
Verlichting zorgde voor grote verandering in het denken over de samenleving.
Samenleving gebaseerd Samenleving gebasseerd
op erfelijke rechten en op de rede
plichten of religeuze
ideeën (traditie en
bijgeloof)
, 2. Gematigde en radicale Verlichting
Vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale
samenleving, 1650-1789?
Verlichte denkers dachten na over:
Politiek
- Soevereiniteit (wiens wil wordt er uitgevoerd)
- Relatie tussen vorst en onderdaan
- Relatie tussen staat en burger
- Vrijheid en gelijkheid
Religie
- Invloed van God op het dagelijks leven
- Scheiding van kerk en staat
- Religieuze tolerantie
Twee stromingen onder de verlichte denkers
- Gematigd: In de samenleving moet een balans gezocht worden tussen de
oude en de nieuwe (verlichte) ideeën.
- Radicaal: Grote verandering: Democratie, gelijkheid en vrijheid van
meningsuiting moeten de basis van de samenleving vormen.
Immanuel Kant over Verlichting: (Gematigd)
- Sapere Aude! (Durf je verstand te gebruiken!)
- De meeste mensen zijn niet gewend om hun verstand te gebruiken. Dit
komt door luiheid en lafheid.
- Het volk kan slechts langzaam verlicht worden
- Teveel nadruk op rationalisme door radicalen is niet goed.
Kennis zonder rede kan niet bestaan en kennis zonder ervaring is inhoudsloos en
nutteloos.
