Hoofdstuk 1 – The development of neuropsychology
Executieve functies: plannen, organiseren en reguleren van gedrag en emoties
Neuropscyhologie is opgedeeld tussen twee theorieën van de functie van het brein:
1. Brain theory: de brein is de bron van gedrag
2. Neuron theory: de eenheid van de brein komt door de neuronen.
Brein theorie
De hersenen bestaan uit twee helften, ook wel hemisferen genoemd. De rechterkant
stuurt de linkerhelft van je lichaam aan en vice versa. De basis van je hersenen
bestaat uit de neurale buis, deze is gevuld met een zoute vloeistof genaamd,
cerebrospinal fluid (CSF). Deze vloeistof zorgt ervoor dat de hersenen beschermt
worden en het verwijdert metabolisch afval. De neurale buis is gekronkeld, waardoor
het een groter oppervlak heeft. De buitenste laag van de hersenen heet de cerebrale
cortex.
De fissura longitudinalis is een lange groef tussen de twee hemisferen in. De laternal
fissura zorgt er weer voor dat de twee hemisferen door de helft gaan.
De cerebrale cortex bestaat uit het grootste gedeelte van het voorbrein -> het
ontstaat namelijk uit het voorste gedeelte van de neurale tube. Het overgebleven
gedeelte van de tube vormt de hersenstam. De hersenstam is weer verbonden aan
de ruggenmerg.
De hersenen en de ruggenmerg samen vormen het centrale zenuwstelsel. Dit
zenuwstelsel is verbonden aan de rest van het lichaam door middel van
zenuwuiteinden. Sommige van deze uiteinden ontvangen informatie en anderen
versturen het. Deze uiteindes samen vormen het perifere zenuwstelsel.
- Een verschil tussen deze twee stelsels is dat het perifere zenuwstelsel schade
kan herstellen en het centrale zenuwstelsel kan dit niet.
Het perifere zenuwstelsel kan verdeeld worden in twee stukken:
- Het somatische zenuwstelsel: voelt en reageert op de externe wereld
o Georganiseerd in sensorische paden: een verzameling van verschillende
dingen -> zicht, gehoor, smaak, voelen etc.
o Georganiseerd ook in motorische paden: dit zorgt ervoor dat je bijv. je
ogen beweegt als je een boek aan het lezen bent.
- Het autonomische zenuwstelsel: voelt en reageert op de organen, dus de
interne wereld.
o Ook georganiseerd in sensorische en motorische paden, maar deze
voelen dus je organen aan en sturen ze aan (dus bijv. het kloppen van je
hart, ademen atc.)
Verschillende visies op hersenen en gedrag
Aristoteles: Mentalisme
- De mind is verantwoordelijk voor gedrag. Dus, een immateriële psyche is
verantwoordelijk voor wat je doet.
Descartes: dualisme
, - Descartes beschrijft de mind als iets wat nonmaterieel is en geen ruimte nodig
heeft. Dit was anders dan het lichaam. Het lichaam handelt op principes, maar
de mind beslist wat voor bewegingen het lichaam moet maken.
- Dus, lichaam en mind zijn apart van elkaar, maar ze kunnen interacteren.
Darwin: materialisme
- Rationeel gedrag kan verklaard worden door hoe het zenuwstelsel werkt. Je
hoeft niet te refereren naar een immateriële psyche.
Localization of function
- Gall had een theorie dat bepaalde delen van de hersenen specifieke
gedragingen aanstuurden. Hij dacht ook hoe groter een bepaald gedeelte van
de hersenen was, hoe beter je ergens in moest zijn. Dit werd ook wel frenologie
genoemd.
Gebieden van hersenen
- Broca’s area is een gebied aan de linkerkant van de frontale kwab wat zorgt
voor het produceren van taal en het verwerken van woorden. Als er schade is
aan dit gebied heet dat broca aphasia.
- Wernicke’s area is een gebied aan de linkerkant van de hersenen, net achter
broca’s area. En dit gebied zorgt voor begrip over wat er wordt gezegd of
gelezen. Als er iets mis is in dit gebied, kun je bijvoorbeeld nog wel spreken,
maar dan spreek je meer wartaal uit. Mensen kunnen wel horen, maar niet
begrijpen of herhalen wat er tegen hun wordt gezegd, dit heet Wernicke
aphasia.
o Volgens Wernicke gaan dingen die we horen via de arcuate fasciculus
door naar Broca’s area, waar de representatie van de articulatie bewaard
wordt.
o Als die arcuate fascicilus het niet meer deden, dat mensen last zouden
hebben van conduction aphasia -> het geluid van woorden wordt nog
wel opgevangen, maar het zou niet kunnen gaan van wernicke’s area
naar broca’s area. Dus, dat houdt in dat die persoon niet kan herhalen
wat er gezegd werd.
- De hersenen zijn deel van een hiërarchische organisatie. Dat betekent dat
informatie wordt bewaard en georganiseerd door een hiërarchie. Er zijn drie
lagen in deze hiërarchie -> ruggenmerg, hersenstam en het voorbrein.
Visual-form agnosia : je kunt geen vormen van objecten zien, of objecten herkennen
aan de vorm, maar het zicht is normaal. Je kan dingen tekenen van herinnering, maar
dan niet meer herkennen wat je hebt getekend.
- Ataxia is hier het tegenovergestelde van. Hierbij kun je dingen wel zien, maar
je gaat mis in het grijpen naar dingen.
Neuron theory
Het zenuwstelsel bestaat uit twee type cellen:
1. Neuronen
o Bestaat uit drie onderdelen -> het cellichaam (ook wel soma genoemd),
de dendrieten en de axonen (bij hoofdstuk 3 heb ik dit meer uitgelegd).
2. Glia cellen
o Verzorgende cellen. Ze zorgen ervoor dat neuronen bij elkaar blijven,
maar ook ruimen ze troep op en geven ze voedingsstoffen aan cellen.
, Hoofdstuk 2 – Research on the origins of the human brain and behaviour
Bij de encephalization quotient wordt de grootte van de hersenen vergeleken met
de zwaarte van het dier. Hoe meer een dier zijn hersenen valt naar de rechterkant van
de gemiddelde lijn, hoe kleiner het EQ en andersom.
Je genotype beïnvloedt hoe je eruit ziet en hoe je je gedraagt.
- Elke gen bestaat uit twee allelen.
Tay-Sachs ziekte -> overgeërfd ziekte veroorzaakt door het verlies van de code van
het enzym HexA dat zorgt voor het afbreken van vetten in de hersenen. Een aantal
jaar na geboorte gaat het kind hier aan dood. Symptomen hiervan zijn aanvallen, blind
worden, minder goed motoriek en mentaal.
Huntington ziekte -> door het hebben van een afwijking in een gen wordt er een
abnormaal eiwit geproduceerd wat de hersencellen aantast en het uiteindelijk doet
afsterven. Het uit zich in onwillekeurige bewegingen, cognitieve achteruitgang en
veranderingen in gedrag. De symptomen starten tussen de 25 en 45 jaar.
Je fenotype is hoe je eruit ziet, je kunt hier iets aan veranderen. Bijv. je wordt bruin
door de zon, of je krijgt veel spieren door het sporten. De mogelijkheid om je fenotype
te kunnen aanpassen op reactie van omgevingsfactoren heet fenotypische
plasticiteit.
Hoofdstuk 3 – Nervous system organization
Basisuitleg van neuronen
Neuronen zijn fundamentele cellen van het zenuwstelsel die verantwoordelijk zijn
voor het ontvangen en verzenden van zenuwprikkels. Ze zorgen ervoor dat informatie
in de vorm van elektrische signalen wordt doorgegeven. Deze signalen kunnen op van
alles betrekking hebben zoals beweging, aanraking, geluid, emoties en gedachten.
- Een neuron bestaat uit het cellichaam -> dit bevat de kern en de meeste
organellen die nodig zijn voor de werking van de cel.
- Dendrieten -> dit zijn uitlopers die de signalen van andere neuronen
ontvangen
- Axon -> lange uitloper die signalen van het cellichaam naar andere neuronen
of spiercellen verzendt.
Neuronen communiceren met elkaar via synapsen, waar neurotransmitters worden
vrijgegeven om signalen over te dragen. Dit stelt ons in staat om te reageren op
prikkels van de omgeving.
Neuronen zijn ook belangrijk voor het vormen van herinneringen en het leren van
nieuwe informatie. Dit heet ook wel neuroplasticiteit -> de mogelijkheid om je aan
te passen aan nieuwe ervaringen en om te groeien in onze cognitieve vaardigheden.
Overzicht van de structuur en functie van het zenuwstelsel
Vier manieren waarop de hersenen en ruggenmerg beschermd worden:
1. De hersenen worden omgeven door een dik bot (de schedel) en de ruggenmerg
is omgeven door een reeks in elkaar grijpende bottenwervels (het CZS ligt
hierbinnen maar het perifere zenuwstelsel ligt erbuiten, waardoor daar sneller
iets mee aan de hand kan zijn).
2. Binnen het benige omhulsel dat het centrale zenuwstelsel omsluit, bevindt zich
een drievoudige laag van membranen -> de hersenvliezen. Het bestaat uit de
Executieve functies: plannen, organiseren en reguleren van gedrag en emoties
Neuropscyhologie is opgedeeld tussen twee theorieën van de functie van het brein:
1. Brain theory: de brein is de bron van gedrag
2. Neuron theory: de eenheid van de brein komt door de neuronen.
Brein theorie
De hersenen bestaan uit twee helften, ook wel hemisferen genoemd. De rechterkant
stuurt de linkerhelft van je lichaam aan en vice versa. De basis van je hersenen
bestaat uit de neurale buis, deze is gevuld met een zoute vloeistof genaamd,
cerebrospinal fluid (CSF). Deze vloeistof zorgt ervoor dat de hersenen beschermt
worden en het verwijdert metabolisch afval. De neurale buis is gekronkeld, waardoor
het een groter oppervlak heeft. De buitenste laag van de hersenen heet de cerebrale
cortex.
De fissura longitudinalis is een lange groef tussen de twee hemisferen in. De laternal
fissura zorgt er weer voor dat de twee hemisferen door de helft gaan.
De cerebrale cortex bestaat uit het grootste gedeelte van het voorbrein -> het
ontstaat namelijk uit het voorste gedeelte van de neurale tube. Het overgebleven
gedeelte van de tube vormt de hersenstam. De hersenstam is weer verbonden aan
de ruggenmerg.
De hersenen en de ruggenmerg samen vormen het centrale zenuwstelsel. Dit
zenuwstelsel is verbonden aan de rest van het lichaam door middel van
zenuwuiteinden. Sommige van deze uiteinden ontvangen informatie en anderen
versturen het. Deze uiteindes samen vormen het perifere zenuwstelsel.
- Een verschil tussen deze twee stelsels is dat het perifere zenuwstelsel schade
kan herstellen en het centrale zenuwstelsel kan dit niet.
Het perifere zenuwstelsel kan verdeeld worden in twee stukken:
- Het somatische zenuwstelsel: voelt en reageert op de externe wereld
o Georganiseerd in sensorische paden: een verzameling van verschillende
dingen -> zicht, gehoor, smaak, voelen etc.
o Georganiseerd ook in motorische paden: dit zorgt ervoor dat je bijv. je
ogen beweegt als je een boek aan het lezen bent.
- Het autonomische zenuwstelsel: voelt en reageert op de organen, dus de
interne wereld.
o Ook georganiseerd in sensorische en motorische paden, maar deze
voelen dus je organen aan en sturen ze aan (dus bijv. het kloppen van je
hart, ademen atc.)
Verschillende visies op hersenen en gedrag
Aristoteles: Mentalisme
- De mind is verantwoordelijk voor gedrag. Dus, een immateriële psyche is
verantwoordelijk voor wat je doet.
Descartes: dualisme
, - Descartes beschrijft de mind als iets wat nonmaterieel is en geen ruimte nodig
heeft. Dit was anders dan het lichaam. Het lichaam handelt op principes, maar
de mind beslist wat voor bewegingen het lichaam moet maken.
- Dus, lichaam en mind zijn apart van elkaar, maar ze kunnen interacteren.
Darwin: materialisme
- Rationeel gedrag kan verklaard worden door hoe het zenuwstelsel werkt. Je
hoeft niet te refereren naar een immateriële psyche.
Localization of function
- Gall had een theorie dat bepaalde delen van de hersenen specifieke
gedragingen aanstuurden. Hij dacht ook hoe groter een bepaald gedeelte van
de hersenen was, hoe beter je ergens in moest zijn. Dit werd ook wel frenologie
genoemd.
Gebieden van hersenen
- Broca’s area is een gebied aan de linkerkant van de frontale kwab wat zorgt
voor het produceren van taal en het verwerken van woorden. Als er schade is
aan dit gebied heet dat broca aphasia.
- Wernicke’s area is een gebied aan de linkerkant van de hersenen, net achter
broca’s area. En dit gebied zorgt voor begrip over wat er wordt gezegd of
gelezen. Als er iets mis is in dit gebied, kun je bijvoorbeeld nog wel spreken,
maar dan spreek je meer wartaal uit. Mensen kunnen wel horen, maar niet
begrijpen of herhalen wat er tegen hun wordt gezegd, dit heet Wernicke
aphasia.
o Volgens Wernicke gaan dingen die we horen via de arcuate fasciculus
door naar Broca’s area, waar de representatie van de articulatie bewaard
wordt.
o Als die arcuate fascicilus het niet meer deden, dat mensen last zouden
hebben van conduction aphasia -> het geluid van woorden wordt nog
wel opgevangen, maar het zou niet kunnen gaan van wernicke’s area
naar broca’s area. Dus, dat houdt in dat die persoon niet kan herhalen
wat er gezegd werd.
- De hersenen zijn deel van een hiërarchische organisatie. Dat betekent dat
informatie wordt bewaard en georganiseerd door een hiërarchie. Er zijn drie
lagen in deze hiërarchie -> ruggenmerg, hersenstam en het voorbrein.
Visual-form agnosia : je kunt geen vormen van objecten zien, of objecten herkennen
aan de vorm, maar het zicht is normaal. Je kan dingen tekenen van herinnering, maar
dan niet meer herkennen wat je hebt getekend.
- Ataxia is hier het tegenovergestelde van. Hierbij kun je dingen wel zien, maar
je gaat mis in het grijpen naar dingen.
Neuron theory
Het zenuwstelsel bestaat uit twee type cellen:
1. Neuronen
o Bestaat uit drie onderdelen -> het cellichaam (ook wel soma genoemd),
de dendrieten en de axonen (bij hoofdstuk 3 heb ik dit meer uitgelegd).
2. Glia cellen
o Verzorgende cellen. Ze zorgen ervoor dat neuronen bij elkaar blijven,
maar ook ruimen ze troep op en geven ze voedingsstoffen aan cellen.
, Hoofdstuk 2 – Research on the origins of the human brain and behaviour
Bij de encephalization quotient wordt de grootte van de hersenen vergeleken met
de zwaarte van het dier. Hoe meer een dier zijn hersenen valt naar de rechterkant van
de gemiddelde lijn, hoe kleiner het EQ en andersom.
Je genotype beïnvloedt hoe je eruit ziet en hoe je je gedraagt.
- Elke gen bestaat uit twee allelen.
Tay-Sachs ziekte -> overgeërfd ziekte veroorzaakt door het verlies van de code van
het enzym HexA dat zorgt voor het afbreken van vetten in de hersenen. Een aantal
jaar na geboorte gaat het kind hier aan dood. Symptomen hiervan zijn aanvallen, blind
worden, minder goed motoriek en mentaal.
Huntington ziekte -> door het hebben van een afwijking in een gen wordt er een
abnormaal eiwit geproduceerd wat de hersencellen aantast en het uiteindelijk doet
afsterven. Het uit zich in onwillekeurige bewegingen, cognitieve achteruitgang en
veranderingen in gedrag. De symptomen starten tussen de 25 en 45 jaar.
Je fenotype is hoe je eruit ziet, je kunt hier iets aan veranderen. Bijv. je wordt bruin
door de zon, of je krijgt veel spieren door het sporten. De mogelijkheid om je fenotype
te kunnen aanpassen op reactie van omgevingsfactoren heet fenotypische
plasticiteit.
Hoofdstuk 3 – Nervous system organization
Basisuitleg van neuronen
Neuronen zijn fundamentele cellen van het zenuwstelsel die verantwoordelijk zijn
voor het ontvangen en verzenden van zenuwprikkels. Ze zorgen ervoor dat informatie
in de vorm van elektrische signalen wordt doorgegeven. Deze signalen kunnen op van
alles betrekking hebben zoals beweging, aanraking, geluid, emoties en gedachten.
- Een neuron bestaat uit het cellichaam -> dit bevat de kern en de meeste
organellen die nodig zijn voor de werking van de cel.
- Dendrieten -> dit zijn uitlopers die de signalen van andere neuronen
ontvangen
- Axon -> lange uitloper die signalen van het cellichaam naar andere neuronen
of spiercellen verzendt.
Neuronen communiceren met elkaar via synapsen, waar neurotransmitters worden
vrijgegeven om signalen over te dragen. Dit stelt ons in staat om te reageren op
prikkels van de omgeving.
Neuronen zijn ook belangrijk voor het vormen van herinneringen en het leren van
nieuwe informatie. Dit heet ook wel neuroplasticiteit -> de mogelijkheid om je aan
te passen aan nieuwe ervaringen en om te groeien in onze cognitieve vaardigheden.
Overzicht van de structuur en functie van het zenuwstelsel
Vier manieren waarop de hersenen en ruggenmerg beschermd worden:
1. De hersenen worden omgeven door een dik bot (de schedel) en de ruggenmerg
is omgeven door een reeks in elkaar grijpende bottenwervels (het CZS ligt
hierbinnen maar het perifere zenuwstelsel ligt erbuiten, waardoor daar sneller
iets mee aan de hand kan zijn).
2. Binnen het benige omhulsel dat het centrale zenuwstelsel omsluit, bevindt zich
een drievoudige laag van membranen -> de hersenvliezen. Het bestaat uit de
