4.2. vaardighedenonderwijs
vrijdagen
Inhoudsopgave
Week 1, Voorbereiding...................................................................................2
Casus Sara (eerste gedachten).......................................................................................2
Casus Sara (beschrijving)............................................................................................2
Rollenkaarten Mini-MDO – Casus Sara.........................................................................5
Lindgren en Rozental (2021) Patiëntervaringen met wanpraktijken in psychotherapie
en psychologische behandelingen: een kwalitatieve studie van klachten in de Zweedse
gezondheidszorg............................................................................................................. 6
Week 2, Voorbereiding.................................................................................16
Week 3, Voorbereiding.................................................................................21
1.Braet & Bögels (2020) H12........................................................................................21
Samenvatting Hoofdstuk 12 — Denken + Doen = Durven............................................22
Behandelprotocol Denken + Doen = Durven (DDD).................................................26
Sessie 5 specifiek...................................................................................................... 44
Extra zinnen en scripts voor lastige momenten.........................................................55
2.Video’s....................................................................................................................... 56
Angsttrap.................................................................................................................. 56
Exposure-oefening.................................................................................................... 57
3.Exposure-oefening..................................................................................................... 58
Oefenblad.................................................................................................................. 59
Week 4, Voorbereiding.................................................................................60
H12 en H15 Savenije et al. (2023)................................................................................60
H12........................................................................................................................... 60
H15: Methoden en Technieken in de Systeemtherapie.............................................63
Video over circulariteit en circulaire vragen.................................................................72
,Week 1, Voorbereiding
Casus Sara (eerste gedachten)
Lees casus Sara zorgvuldig door. Schrijf op wat je eerste gedachten zijn
bij deze casus.
Vorig jaar een scheiding Hoe lang doet deze situatie zich al voor?
Beschermende factor: ze voelt zich veilig thuis
School en alles wat erbij hoort haar zenuwachtig maakt prestatiedruk?
Over het algemeen voelt ze zich gespannen, maar heeft wel een beste
vriendin die ze wil zien hoe verschilt dat van elkaar?
Meningsverschillen over de aanpak van de schoolweigering =>
meningsverschillen is risicofactor
Risicofactoren zijn onder andere het (school)vermijdingsgedrag, het vapen en
de gespannen gezinsrelaties, terwijl beschermende factoren liggen in de
betrokkenheid van beide ouders en hun bereidheid tot samenwerking.
Casus Sara (beschrijving)
Uit de verwijsbrief van het wijkteam: “Sara (13) wordt aangemeld vanwege
schoolweigering en angstklachten. Ouders maken zich zorgen over haar
emotionele toestand en het gebruik van een vape. Er is sprake van conflicten
tussen Sara en ouders. Verzoek tot begeleiding gericht op herstel van
functioneren, motivatie en gezinsrelaties.”
Voorinformatie van het wijkteam:
Ouders zijn overbelast en ervaren veel stress door de situatie.
Er is geen sprake van acute veiligheidsrisico’s, maar er is zorg over Sara’s
emotionele ontwikkeling en het gebruik van een vape.
Voorinformatie van school, via het wijkteam:
Sara is een rustige leerling, presteert gemiddeld, maar is sinds enkele weken
volledig afwezig.
Sara zonderde zich al eerder vaak af, heeft weinig contact met klasgenoten,
wel een goede vriendin waar ze vaak mee samen is.
Geen meldingen van pestgedrag, wel zorg over haar sociale terugtrekking.
Intake
De intake bestond uit drie delen, eerst zijn Sara en ouders samen gesproken,
vervolgens is er opgesplitst, waarbij Sara apart gesproken is van haar ouders.
Sara is aangemeld bij de praktijk door haar ouders, vanwege zorgen over haar
mentale welzijn en het feit dat ze al ruim twee maanden niet meer naar
school gaat. De schoolweigering begon met incidentele ziekmeldingen, maar is
inmiddels structureel. Zowel bij moeder als bij vader vertoont Sara hetzelfde
,gedrag: ze huilt 's ochtends, meldt zich ziek en trekt zich terug op haar kamer.
Ze klampt zich soms letterlijk vast aan haar ouders en zegt dat ze zich niet goed
voelt op school. Sara geeft aan dat ze zich thuis het veiligst voelt en liever niet
naar buiten gaat. Ouders ervaren veel stress door de situatie en geven aan dat er
thuis regelmatig conflicten ontstaan, zowel over het schoolverzuim als over het
feit dat Sara een vape gebruikt, waar ouders drie maanden geleden achter
gekomen zijn. Ze keuren dit af, maar weten niet goed hoe ze hiermee moeten
omgaan.
Tijdens het intakegesprek is Sara zichtbaar gespannen. Ze reageert afwachtend
en vermijdt oogcontact. Wanneer ze alleen wordt gesproken, vertelt Sara wat
meer. Ze vertelt dat ze zich vaak zenuwachtig voelt, vooral in sociale
situaties. Ze maakt zich veel zorgen over wat anderen van haar denken en durft
geen fouten te maken. Ze zegt dat ze zich “veilig voelt thuis” en “liever niet
naar buiten gaat”. Wanneer ze op school is of met leeftijdsgenoten, voelt
ze zich steeds gespannen. Daarom blijft ze liever thuis. Desgevraagd vertelt
Sara dat ze op school niet gepest wordt en dat dit in het verleden ook niet zo
geweest is. Hoewel ze zich vaak niet op haar gemak voelt, zegt ze zich niet
overwegend somber te voelen. Ze heeft geen suïcidale gedachten. Er is geen
sprake van zelfbeschadiging.
Sara vertelt in het gesprek dat er geen duidelijke aanleiding is waardoor ze
niet meer naar school wil gaan, maar dat school en alles wat erbij hoort haar
zenuwachtig maakt. Dan maakt ze zich zorgen over wat anderen van haar
denken, dat ze haar raar vinden, of ze haar toetsen wel haalt. Dat alles geeft veel
spanning. Nu ze thuis is, hoeft ze de spanning die ze normaal ervaart wanneer ze
naar school gaat, minder te voelen. Ze voelt zich nog steeds wel de hele tijd
zenuwachtig, maar het is erger wanneer ze naar school gaat. Als ze thuis is, zit ze
voornamelijk op haar kamer, ze tekent, leest soms en zit veel op haar telefoon.
Over het vapen vertelt Sara dat ze het nodig heeft “omdat ze gespannen is.”
Ze erkent dat haar ouders boos worden als ze het gebruikt, daar baalt ze ook wel
van en ze weet ook best wel dat het niet goed voor je is, maar zegt ook dat ze
“niet weet hoe ze anders rustig moet worden”. Wanneer haar gevraagd wordt
naar haar hulpvraag, geeft Sara aan dat ze “geen zin heeft om te praten over
haar problemen,” omdat “niemand het toch snapt”. Tegelijkertijd benoemt
ze dat ze soms “wel zou willen dat het anders was”. Ze mist haar beste
vriendin, nu hebben ze wel contact via snap en whatsapp, maar ze zou haar
graag weer gewoon zien.
De ouders van Sara vertellen dat ze ontzettend bezorgd zijn over het thuiszitten
van Sara. Ze was altijd al een gevoelig en introvert meisje, maar het laatste jaar
wilde ze steeds minder vaak mee met haar vriendinnen, ze voelde zich steeds
vaker ziek en uiteindelijk wilde ze helemaal niet meer naar school.
Vader vertelt dat hij, naast dat hij zich zorgen maakt, ook gefrustreerd is dat het
hem niet lukt om Sara weer naar school te laten gaan. Hoewel ouders aangeven
dat ze na de scheiding goed met elkaar door een deur kunnen en het co-
ouderschap over het algemeen harmonieus verloopt, hebben ze wel
meningsverschillen over de aanpak van de schoolweigering. Desondanks
vertellen beiden veel stress te hebben van de situatie, de moeder van Sara werkt
onregelmatige diensten in de zorg en geeft aan hierdoor niet altijd thuis te zijn
om Sara te helpen naar school te gaan. Haar vader werkt als zelfstandig
ondernemer en probeert flexibel te zijn in zijn werktijden om Sara te
ondersteunen, dat kost echter wel veel energie.
Beide ouders geven aan dat er vaak ruzies ontstaan met Sara wanneer ze
haar toch proberen zover te krijgen naar school te gaan of wanneer ze het vapen
met Sara willen bespreken. Sara begint dan te schelden en sluit zich op in
haar kamer. De oudere broer van Sara trekt zich volgens zijn ouders ook
, steeds meer terug en vermijdt gesprekken over Sara. Ouders hebben
geprobeerd met school in gesprek te gaan, maar kregen weinig concrete
handvatten. Ze hopen dat professionele hulp kan helpen om Sara weer naar
school te krijgen en meer rust in de thuissituatie kan brengen.
Voorlopige conclusie van de orthopedagoog na intake:
Sara is een 13-jarig meisje dat is aangemeld vanwege schoolweigering. Tijdens
het intakegesprek kwam naar voren dat Sara altijd al een angstig meisje lijkt te
zijn geweest, die het afgelopen jaar in toenemende mate angstklachten
ontwikkeld heeft. Zij ervaart angst in diverse situaties, met name rondom
presteren en sociale interactie, passend bij gegeneraliseerde
angstklachten. Sara is nog ambivalent in haar motivatie om hulp te
accepteren en vertoont risicovol gedrag (vapen), mogelijk als
copingmechanisme. Binnen het gezin is sprake van 34 frequente conflicten
tussen Sara en haar ouders en zijn er gevoelens van machteloosheid bij de
ouders. Risicofactoren zijn onder andere het (school)vermijdingsgedrag, het
vapen en de gespannen gezinsrelaties, terwijl beschermende factoren liggen in
de betrokkenheid van beide ouders en hun bereidheid tot samenwerking.
Indicatie: Ter bespreking tijdens het MDO
vrijdagen
Inhoudsopgave
Week 1, Voorbereiding...................................................................................2
Casus Sara (eerste gedachten).......................................................................................2
Casus Sara (beschrijving)............................................................................................2
Rollenkaarten Mini-MDO – Casus Sara.........................................................................5
Lindgren en Rozental (2021) Patiëntervaringen met wanpraktijken in psychotherapie
en psychologische behandelingen: een kwalitatieve studie van klachten in de Zweedse
gezondheidszorg............................................................................................................. 6
Week 2, Voorbereiding.................................................................................16
Week 3, Voorbereiding.................................................................................21
1.Braet & Bögels (2020) H12........................................................................................21
Samenvatting Hoofdstuk 12 — Denken + Doen = Durven............................................22
Behandelprotocol Denken + Doen = Durven (DDD).................................................26
Sessie 5 specifiek...................................................................................................... 44
Extra zinnen en scripts voor lastige momenten.........................................................55
2.Video’s....................................................................................................................... 56
Angsttrap.................................................................................................................. 56
Exposure-oefening.................................................................................................... 57
3.Exposure-oefening..................................................................................................... 58
Oefenblad.................................................................................................................. 59
Week 4, Voorbereiding.................................................................................60
H12 en H15 Savenije et al. (2023)................................................................................60
H12........................................................................................................................... 60
H15: Methoden en Technieken in de Systeemtherapie.............................................63
Video over circulariteit en circulaire vragen.................................................................72
,Week 1, Voorbereiding
Casus Sara (eerste gedachten)
Lees casus Sara zorgvuldig door. Schrijf op wat je eerste gedachten zijn
bij deze casus.
Vorig jaar een scheiding Hoe lang doet deze situatie zich al voor?
Beschermende factor: ze voelt zich veilig thuis
School en alles wat erbij hoort haar zenuwachtig maakt prestatiedruk?
Over het algemeen voelt ze zich gespannen, maar heeft wel een beste
vriendin die ze wil zien hoe verschilt dat van elkaar?
Meningsverschillen over de aanpak van de schoolweigering =>
meningsverschillen is risicofactor
Risicofactoren zijn onder andere het (school)vermijdingsgedrag, het vapen en
de gespannen gezinsrelaties, terwijl beschermende factoren liggen in de
betrokkenheid van beide ouders en hun bereidheid tot samenwerking.
Casus Sara (beschrijving)
Uit de verwijsbrief van het wijkteam: “Sara (13) wordt aangemeld vanwege
schoolweigering en angstklachten. Ouders maken zich zorgen over haar
emotionele toestand en het gebruik van een vape. Er is sprake van conflicten
tussen Sara en ouders. Verzoek tot begeleiding gericht op herstel van
functioneren, motivatie en gezinsrelaties.”
Voorinformatie van het wijkteam:
Ouders zijn overbelast en ervaren veel stress door de situatie.
Er is geen sprake van acute veiligheidsrisico’s, maar er is zorg over Sara’s
emotionele ontwikkeling en het gebruik van een vape.
Voorinformatie van school, via het wijkteam:
Sara is een rustige leerling, presteert gemiddeld, maar is sinds enkele weken
volledig afwezig.
Sara zonderde zich al eerder vaak af, heeft weinig contact met klasgenoten,
wel een goede vriendin waar ze vaak mee samen is.
Geen meldingen van pestgedrag, wel zorg over haar sociale terugtrekking.
Intake
De intake bestond uit drie delen, eerst zijn Sara en ouders samen gesproken,
vervolgens is er opgesplitst, waarbij Sara apart gesproken is van haar ouders.
Sara is aangemeld bij de praktijk door haar ouders, vanwege zorgen over haar
mentale welzijn en het feit dat ze al ruim twee maanden niet meer naar
school gaat. De schoolweigering begon met incidentele ziekmeldingen, maar is
inmiddels structureel. Zowel bij moeder als bij vader vertoont Sara hetzelfde
,gedrag: ze huilt 's ochtends, meldt zich ziek en trekt zich terug op haar kamer.
Ze klampt zich soms letterlijk vast aan haar ouders en zegt dat ze zich niet goed
voelt op school. Sara geeft aan dat ze zich thuis het veiligst voelt en liever niet
naar buiten gaat. Ouders ervaren veel stress door de situatie en geven aan dat er
thuis regelmatig conflicten ontstaan, zowel over het schoolverzuim als over het
feit dat Sara een vape gebruikt, waar ouders drie maanden geleden achter
gekomen zijn. Ze keuren dit af, maar weten niet goed hoe ze hiermee moeten
omgaan.
Tijdens het intakegesprek is Sara zichtbaar gespannen. Ze reageert afwachtend
en vermijdt oogcontact. Wanneer ze alleen wordt gesproken, vertelt Sara wat
meer. Ze vertelt dat ze zich vaak zenuwachtig voelt, vooral in sociale
situaties. Ze maakt zich veel zorgen over wat anderen van haar denken en durft
geen fouten te maken. Ze zegt dat ze zich “veilig voelt thuis” en “liever niet
naar buiten gaat”. Wanneer ze op school is of met leeftijdsgenoten, voelt
ze zich steeds gespannen. Daarom blijft ze liever thuis. Desgevraagd vertelt
Sara dat ze op school niet gepest wordt en dat dit in het verleden ook niet zo
geweest is. Hoewel ze zich vaak niet op haar gemak voelt, zegt ze zich niet
overwegend somber te voelen. Ze heeft geen suïcidale gedachten. Er is geen
sprake van zelfbeschadiging.
Sara vertelt in het gesprek dat er geen duidelijke aanleiding is waardoor ze
niet meer naar school wil gaan, maar dat school en alles wat erbij hoort haar
zenuwachtig maakt. Dan maakt ze zich zorgen over wat anderen van haar
denken, dat ze haar raar vinden, of ze haar toetsen wel haalt. Dat alles geeft veel
spanning. Nu ze thuis is, hoeft ze de spanning die ze normaal ervaart wanneer ze
naar school gaat, minder te voelen. Ze voelt zich nog steeds wel de hele tijd
zenuwachtig, maar het is erger wanneer ze naar school gaat. Als ze thuis is, zit ze
voornamelijk op haar kamer, ze tekent, leest soms en zit veel op haar telefoon.
Over het vapen vertelt Sara dat ze het nodig heeft “omdat ze gespannen is.”
Ze erkent dat haar ouders boos worden als ze het gebruikt, daar baalt ze ook wel
van en ze weet ook best wel dat het niet goed voor je is, maar zegt ook dat ze
“niet weet hoe ze anders rustig moet worden”. Wanneer haar gevraagd wordt
naar haar hulpvraag, geeft Sara aan dat ze “geen zin heeft om te praten over
haar problemen,” omdat “niemand het toch snapt”. Tegelijkertijd benoemt
ze dat ze soms “wel zou willen dat het anders was”. Ze mist haar beste
vriendin, nu hebben ze wel contact via snap en whatsapp, maar ze zou haar
graag weer gewoon zien.
De ouders van Sara vertellen dat ze ontzettend bezorgd zijn over het thuiszitten
van Sara. Ze was altijd al een gevoelig en introvert meisje, maar het laatste jaar
wilde ze steeds minder vaak mee met haar vriendinnen, ze voelde zich steeds
vaker ziek en uiteindelijk wilde ze helemaal niet meer naar school.
Vader vertelt dat hij, naast dat hij zich zorgen maakt, ook gefrustreerd is dat het
hem niet lukt om Sara weer naar school te laten gaan. Hoewel ouders aangeven
dat ze na de scheiding goed met elkaar door een deur kunnen en het co-
ouderschap over het algemeen harmonieus verloopt, hebben ze wel
meningsverschillen over de aanpak van de schoolweigering. Desondanks
vertellen beiden veel stress te hebben van de situatie, de moeder van Sara werkt
onregelmatige diensten in de zorg en geeft aan hierdoor niet altijd thuis te zijn
om Sara te helpen naar school te gaan. Haar vader werkt als zelfstandig
ondernemer en probeert flexibel te zijn in zijn werktijden om Sara te
ondersteunen, dat kost echter wel veel energie.
Beide ouders geven aan dat er vaak ruzies ontstaan met Sara wanneer ze
haar toch proberen zover te krijgen naar school te gaan of wanneer ze het vapen
met Sara willen bespreken. Sara begint dan te schelden en sluit zich op in
haar kamer. De oudere broer van Sara trekt zich volgens zijn ouders ook
, steeds meer terug en vermijdt gesprekken over Sara. Ouders hebben
geprobeerd met school in gesprek te gaan, maar kregen weinig concrete
handvatten. Ze hopen dat professionele hulp kan helpen om Sara weer naar
school te krijgen en meer rust in de thuissituatie kan brengen.
Voorlopige conclusie van de orthopedagoog na intake:
Sara is een 13-jarig meisje dat is aangemeld vanwege schoolweigering. Tijdens
het intakegesprek kwam naar voren dat Sara altijd al een angstig meisje lijkt te
zijn geweest, die het afgelopen jaar in toenemende mate angstklachten
ontwikkeld heeft. Zij ervaart angst in diverse situaties, met name rondom
presteren en sociale interactie, passend bij gegeneraliseerde
angstklachten. Sara is nog ambivalent in haar motivatie om hulp te
accepteren en vertoont risicovol gedrag (vapen), mogelijk als
copingmechanisme. Binnen het gezin is sprake van 34 frequente conflicten
tussen Sara en haar ouders en zijn er gevoelens van machteloosheid bij de
ouders. Risicofactoren zijn onder andere het (school)vermijdingsgedrag, het
vapen en de gespannen gezinsrelaties, terwijl beschermende factoren liggen in
de betrokkenheid van beide ouders en hun bereidheid tot samenwerking.
Indicatie: Ter bespreking tijdens het MDO
