Professionele opvoeders hoorcolleges
Hoorcollege 1 (04-06-2025)
Verschillende rollen en kwaliteit leerkracht
In dit college weinig uitleg over hoofdstuk Schunk et al. Dit hoofdstuk dus goed doorlezen.
Wat is een goede leerkracht?
Termen die passend zijn:
- Aansluiten basisbehoeften
- Instructie geven
- Klassenmanagement
- (procesgerichte feedback)
- Aansluiting belevingswereld
De kwaliteit van wat een goede leerkracht is, is ook afhankelijk van de onderwijsvisie.
Montessori is bijvoorbeeld heel kindgeleid en volgend aan het kind.
Leerkrachtkwaliteit op twee niveaus:
- Klasklimaat/leerkrachtstijl
- Dyadische relaties
Een leidende theorie over klassenklimaat: Teaching through interactios framework/ Classroom
Assesment Scoring System (CLASS):
- Kwaliteit = interacties tussen leerkrachten en leerlingen
- Kwaliteit = multidimensionaal
o Emotionele ondersteuning, klasorganisatie, instructiekwaliteit
De drie domeinen die belangrijk zijn bij de kwaliteit van het klassenklimaat en bij het scoringssysteem
CLASS:
1. Emotionele ondersteuning à het ‘hart’ van de klas. Gebaseerd op de
zelfdeterminatietheorie en de gehechtheidstheorie. Vier dimensies:
o Positief klimaat à hoeveel warme en betekenisvolle connecties zijn er
o Negatief klimaat à hoeveel negatieve emoties zijn er te zien
o Leerkracht sensitiviteit à zijn de leerkrachten responsief en zien zij wat leerlingen
nodig hebben en ondersteunen zij dit?
o Aandacht voor het perspectief van de leerling à kunnen leerlingen hun eigen
keuzes maken en is er aandacht voor hun belangstelling en belevingswereld?
2. Klasorganisatie à het ‘skelet’ van de klas. Cruciaal om ervoor te zorgen dat leren
überhaupt kan plaatsvinden. Drie dimensies:
o Gedragsmanagement à effectieve methoden om gewenst gedrag te bevorderen en
ongewenst gedrag verminderen
o Productiviteit à de tijdsmanagement zo inrichten dat er genoeg tijd voor instructie
en bezig zijn met stof is
o Instructie-leervormen à is de leerkracht in staat om verschillende soorten
activiteiten en leervormen aan te bieden om de leerlingen betrokken te houden
§ Klassenorganisatie uit Schunk et al:
§ Onderscheid tussen:
§ Reactief à reageren op het gedrag van de leerling
o Helder à wees duidelijk en concreet in welk gedrag je wel/niet wil
zien
o Krachtig à sta als leerkracht voor wat je zegt
o Ruwheid à voorkomen: niet vijandelijk doen.
, § Proactief à zorgen dat gewenst gedrag plaats gaat vinden. Optimale manier
van klassenmanagement
o Withitness à ogen in je achterhoofd: wees bewust wat gebeurd in
de klas
o Overlapping à als leerkracht ben je op verschillende plekken
bewust wat er gebeurd en dat ook kunnen corrigeren
o Movement management à overgang tussen activiteiten
optimaliseren. Niet te langzaam maar ook niet te snel: leerlingen
moeten zich niet vervelen maar wel helemaal mee komen in de
volgende activiteit
o Group focus à alle leerlingen betrokken laten blijven
o Minimizing satiation à verveling minimaliseren: afwisseling in
leervormen
3. Instructiekwaliteit/didactiek à de ‘hersenen’ van de klas. Een goede instructiekwaliteit is
vooral op invloed van de cognitieve ontwikkeling en schoolprestaties. Drie dimensies:
o Content understanding à de diepte van de lessen en integratie van feiten,
concepten, skills en principes
o Analysis and problem solving à de mate waarin de leerkracht stimuleert dat
leerlingen op een hoog niveau over de stof nadenken
o Quality of feedback à feedback verbreed en verdiept het leren en begrijpen
Onderzoek Klasklimaat en prestaties in VO:
Alle drie de domeinen van klasklimaat (emotionele ondersteuning, klasorganisatie, instructionele
ondersteuning) droegen bij aan de prestaties van de leerlingen. Verband met emotionele ondersteuning
is iets sterker dan de andere twee. Hoe groter de klasgrootte, hoe minder sterk het effect van
emotionele ondersteuning. Bij een kleinere klas draagt de emotionele support meer bij aan de
prestaties van de leerlingen.
Significante effecten per dimensie op prestatie van leerlingen:
- Instructiekwaliteit
o Analyse en probleem oplossen
- Klasorganisatie
o Instructievormen
- Emotionele ondersteuning
o Positief klimaat
o Leerkracht sensitiviteit
o Aandacht voor leerling perspectief
à emotionele ondersteuning belangrijkste domein?
Meta-analyse Wang et al.:
Gevonden dat klasklimaat en prestaties wel significant samenhangen, maar een bescheiden effect.
Verder heeft het klasklimaat invloed op:
- Sociale competentie
- Externaliserend gedrag
- Motivatie en betrokkenheid
Conclusie: klasklimaat is van belang voor het functioneren van kinderen.
Interventie ontwikkeld: My Teaching Partner (MTP) à focus ligt op het klasklimaat en de klas.
- Interventie gebaseerd op CLASS
- Online database met video’s van good practices
- Online consulten op basis van eigen videomateriaal
- Voor BO en VO
- 12/13 maanden
Wat zijn de gevonden effecten van het MTP?: toename schoolprestaties (test scores, volgend
schooljaar ook). MTP zorgt voor verbetering klasklimaat wat op zich weer een verebetering van de
prestaties verbeterd.
, Effect MTP op gedragsmatige betrokkenheid:
- Meer betrokkenheid
- Toename analyse en probleem oplossen
- Toename instructieleervormen
- GEEN verandering in emotionele ondersteuning
Ook bewijs voor mediatie. MTP zorgde voor toename instructieleervormen, wat zorgde voor toename
in gedragsmatige betrokkenheid.
Conclusie volgens theorie: als kasklimaat verbeterd, verbeterd de prestaties van de leerlingen
Suggesties voor schoolpraktijk:
- Grappen maken met leerlingen
- Contact zoeken met leerlingen van het moment dat ze binnenkomen
- Vragen naar gebeurtenissen binnen en buiten de klas
- Leerlingen keuzes bieden
- Variëren in instructievormen
- ‘waarom’ vragen stellen
Interventie specifiek gericht op gedragsmanagement: Taakspel.
Doel taakspel: stimuleren gewenst gedrag. Vaak voor BO. Gespeeld in teams, aan de regels houden,
elkaar stimuleren, beloningen, eigen verantwoordelijkheid.
Complimenten geven, ongewenst gedrag negeren.
Twee belangrijke theorieën die invloedrijk zijn in de kwaliteit van leerkrachten:
- Interpersoonlijke theorie (Roos van Leary)
o 2 dimensies:
§ Controle/invloed (boven onder)
§ Affiliatie/nabijheid (samen tegen)
o Boven-samen is vanuit onderzoek bevonden als de meest helpende dimensie
- Opvoedingsstijlen Baumrind
o Dimensies van warmte en controle die de stijlen vormen:
§ Autoritatief
§ Autoritair
§ Permissief
§ Afwezig
Hoorcollege 2 (online)
Effecten leerkracht-leerlingrelaties op leerlinguitkomsten
Het idee dat het emotionele in het leerkracht er ook toe doet, is ontstaan in het Pygmalion-effect.
Het Pygmalion effect à wanneer een leerkracht meer aandacht schenkt aan specifieke leerlingen
omdat er verwacht wordt dat deze leerlingen uit zullen blinken, dan gebeurd dit ook bij die leerlingen.
Werking Pygmalion effect:
- Het klimaat dat leerkrachten creëren op het moment dat zij hoge verachtingen hebben, is
naders dan bij leerlingen waar zij die verwachtingen niet hadden
- De Feedback is duidelijker en uitgebreider
- De input bij leerlingen waarvoor hogere verwachtingen zijn is hoger: er worden moeilijkere
taken aangeboden
- De output slaat op de beurt krijgen en meer gelegenheid om te laten zien wat de leerling kan.
Hoge verwachtingen werken dus door in het gedrag van de leerkracht waardoor de prestatie van de
leerling toeneemt.
Manieren om naar de leekracht-leerlingrelatie te kijken: interpersoonlijke theorie, gehechtheidstheorie,
zelfdeterminatietheorie
Hoorcollege 1 (04-06-2025)
Verschillende rollen en kwaliteit leerkracht
In dit college weinig uitleg over hoofdstuk Schunk et al. Dit hoofdstuk dus goed doorlezen.
Wat is een goede leerkracht?
Termen die passend zijn:
- Aansluiten basisbehoeften
- Instructie geven
- Klassenmanagement
- (procesgerichte feedback)
- Aansluiting belevingswereld
De kwaliteit van wat een goede leerkracht is, is ook afhankelijk van de onderwijsvisie.
Montessori is bijvoorbeeld heel kindgeleid en volgend aan het kind.
Leerkrachtkwaliteit op twee niveaus:
- Klasklimaat/leerkrachtstijl
- Dyadische relaties
Een leidende theorie over klassenklimaat: Teaching through interactios framework/ Classroom
Assesment Scoring System (CLASS):
- Kwaliteit = interacties tussen leerkrachten en leerlingen
- Kwaliteit = multidimensionaal
o Emotionele ondersteuning, klasorganisatie, instructiekwaliteit
De drie domeinen die belangrijk zijn bij de kwaliteit van het klassenklimaat en bij het scoringssysteem
CLASS:
1. Emotionele ondersteuning à het ‘hart’ van de klas. Gebaseerd op de
zelfdeterminatietheorie en de gehechtheidstheorie. Vier dimensies:
o Positief klimaat à hoeveel warme en betekenisvolle connecties zijn er
o Negatief klimaat à hoeveel negatieve emoties zijn er te zien
o Leerkracht sensitiviteit à zijn de leerkrachten responsief en zien zij wat leerlingen
nodig hebben en ondersteunen zij dit?
o Aandacht voor het perspectief van de leerling à kunnen leerlingen hun eigen
keuzes maken en is er aandacht voor hun belangstelling en belevingswereld?
2. Klasorganisatie à het ‘skelet’ van de klas. Cruciaal om ervoor te zorgen dat leren
überhaupt kan plaatsvinden. Drie dimensies:
o Gedragsmanagement à effectieve methoden om gewenst gedrag te bevorderen en
ongewenst gedrag verminderen
o Productiviteit à de tijdsmanagement zo inrichten dat er genoeg tijd voor instructie
en bezig zijn met stof is
o Instructie-leervormen à is de leerkracht in staat om verschillende soorten
activiteiten en leervormen aan te bieden om de leerlingen betrokken te houden
§ Klassenorganisatie uit Schunk et al:
§ Onderscheid tussen:
§ Reactief à reageren op het gedrag van de leerling
o Helder à wees duidelijk en concreet in welk gedrag je wel/niet wil
zien
o Krachtig à sta als leerkracht voor wat je zegt
o Ruwheid à voorkomen: niet vijandelijk doen.
, § Proactief à zorgen dat gewenst gedrag plaats gaat vinden. Optimale manier
van klassenmanagement
o Withitness à ogen in je achterhoofd: wees bewust wat gebeurd in
de klas
o Overlapping à als leerkracht ben je op verschillende plekken
bewust wat er gebeurd en dat ook kunnen corrigeren
o Movement management à overgang tussen activiteiten
optimaliseren. Niet te langzaam maar ook niet te snel: leerlingen
moeten zich niet vervelen maar wel helemaal mee komen in de
volgende activiteit
o Group focus à alle leerlingen betrokken laten blijven
o Minimizing satiation à verveling minimaliseren: afwisseling in
leervormen
3. Instructiekwaliteit/didactiek à de ‘hersenen’ van de klas. Een goede instructiekwaliteit is
vooral op invloed van de cognitieve ontwikkeling en schoolprestaties. Drie dimensies:
o Content understanding à de diepte van de lessen en integratie van feiten,
concepten, skills en principes
o Analysis and problem solving à de mate waarin de leerkracht stimuleert dat
leerlingen op een hoog niveau over de stof nadenken
o Quality of feedback à feedback verbreed en verdiept het leren en begrijpen
Onderzoek Klasklimaat en prestaties in VO:
Alle drie de domeinen van klasklimaat (emotionele ondersteuning, klasorganisatie, instructionele
ondersteuning) droegen bij aan de prestaties van de leerlingen. Verband met emotionele ondersteuning
is iets sterker dan de andere twee. Hoe groter de klasgrootte, hoe minder sterk het effect van
emotionele ondersteuning. Bij een kleinere klas draagt de emotionele support meer bij aan de
prestaties van de leerlingen.
Significante effecten per dimensie op prestatie van leerlingen:
- Instructiekwaliteit
o Analyse en probleem oplossen
- Klasorganisatie
o Instructievormen
- Emotionele ondersteuning
o Positief klimaat
o Leerkracht sensitiviteit
o Aandacht voor leerling perspectief
à emotionele ondersteuning belangrijkste domein?
Meta-analyse Wang et al.:
Gevonden dat klasklimaat en prestaties wel significant samenhangen, maar een bescheiden effect.
Verder heeft het klasklimaat invloed op:
- Sociale competentie
- Externaliserend gedrag
- Motivatie en betrokkenheid
Conclusie: klasklimaat is van belang voor het functioneren van kinderen.
Interventie ontwikkeld: My Teaching Partner (MTP) à focus ligt op het klasklimaat en de klas.
- Interventie gebaseerd op CLASS
- Online database met video’s van good practices
- Online consulten op basis van eigen videomateriaal
- Voor BO en VO
- 12/13 maanden
Wat zijn de gevonden effecten van het MTP?: toename schoolprestaties (test scores, volgend
schooljaar ook). MTP zorgt voor verbetering klasklimaat wat op zich weer een verebetering van de
prestaties verbeterd.
, Effect MTP op gedragsmatige betrokkenheid:
- Meer betrokkenheid
- Toename analyse en probleem oplossen
- Toename instructieleervormen
- GEEN verandering in emotionele ondersteuning
Ook bewijs voor mediatie. MTP zorgde voor toename instructieleervormen, wat zorgde voor toename
in gedragsmatige betrokkenheid.
Conclusie volgens theorie: als kasklimaat verbeterd, verbeterd de prestaties van de leerlingen
Suggesties voor schoolpraktijk:
- Grappen maken met leerlingen
- Contact zoeken met leerlingen van het moment dat ze binnenkomen
- Vragen naar gebeurtenissen binnen en buiten de klas
- Leerlingen keuzes bieden
- Variëren in instructievormen
- ‘waarom’ vragen stellen
Interventie specifiek gericht op gedragsmanagement: Taakspel.
Doel taakspel: stimuleren gewenst gedrag. Vaak voor BO. Gespeeld in teams, aan de regels houden,
elkaar stimuleren, beloningen, eigen verantwoordelijkheid.
Complimenten geven, ongewenst gedrag negeren.
Twee belangrijke theorieën die invloedrijk zijn in de kwaliteit van leerkrachten:
- Interpersoonlijke theorie (Roos van Leary)
o 2 dimensies:
§ Controle/invloed (boven onder)
§ Affiliatie/nabijheid (samen tegen)
o Boven-samen is vanuit onderzoek bevonden als de meest helpende dimensie
- Opvoedingsstijlen Baumrind
o Dimensies van warmte en controle die de stijlen vormen:
§ Autoritatief
§ Autoritair
§ Permissief
§ Afwezig
Hoorcollege 2 (online)
Effecten leerkracht-leerlingrelaties op leerlinguitkomsten
Het idee dat het emotionele in het leerkracht er ook toe doet, is ontstaan in het Pygmalion-effect.
Het Pygmalion effect à wanneer een leerkracht meer aandacht schenkt aan specifieke leerlingen
omdat er verwacht wordt dat deze leerlingen uit zullen blinken, dan gebeurd dit ook bij die leerlingen.
Werking Pygmalion effect:
- Het klimaat dat leerkrachten creëren op het moment dat zij hoge verachtingen hebben, is
naders dan bij leerlingen waar zij die verwachtingen niet hadden
- De Feedback is duidelijker en uitgebreider
- De input bij leerlingen waarvoor hogere verwachtingen zijn is hoger: er worden moeilijkere
taken aangeboden
- De output slaat op de beurt krijgen en meer gelegenheid om te laten zien wat de leerling kan.
Hoge verwachtingen werken dus door in het gedrag van de leerkracht waardoor de prestatie van de
leerling toeneemt.
Manieren om naar de leekracht-leerlingrelatie te kijken: interpersoonlijke theorie, gehechtheidstheorie,
zelfdeterminatietheorie
