Mishandeling & Geweld Samenvatting H1 t/m
H11
Inleiding
De definitie van geweld die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert:
Het met opzet gebruik maken van fysieke macht of kracht, via dreiging of feitelijk,
tegen zichzelf, een ander persoon, of tegen een groep of gemeenschap, welke
verwonding, dood, psychologische schade, onderontwikkeling of verwaarlozing tot
gevolg heeft, of zeer waarschijnlijk tot gevolg zal hebben.
Een machtssysteem: een machtssysteem maakt het mogelijk dat een dader vaak
jarenlang zijn/haar gang kon gaan. Macht is de kern van het geweld.
Hoofdstuk 1: geweld in getallen
In het rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt geweld ingedeeld
in drie categorieën: op zichzelf gericht geweld, interpersoonlijk geweld en collectief
geweld.
In 2002 maakte de stichting Consument en Veiligheid de Nederlandse getallen
bekend van geweld. Er is data verzameld in 1998, 1999 en 2000:
In Nederland worden jaarlijks 52.000 geweldslachtoffers in ziekenhuizen behandeld.
In een kwart van de gevallen (13.000) gaat het om een poging tot zelfmoord.
Daarnaast vallen er jaarlijks 1700 dodelijke slachtoffers door geweld; daarbij gaat het
in 1500 gevallen om zelfmoord.
Twee vormen van op zichzelf gericht geweld: zelfbeschadiging en suïcidaal
gedrag. In het algemeen geldt dat 3 keer zoveel mannen zelfmoord plegen als
vrouwen. Vrouwen denken meer over zelfmoord maar doen het minder dan mannen.
Het hoogste aantal zelfmoorden is in Oost-Europese landen, zoals Rusland,
Litouwen en Estland (gemiddeld 30 tot 45 personen per 100.000 inwoners)
Het laagste in Latijns-Amerika ( 2 tot 5 personen per 100.000 inwoners) en bepaalde
landen in Azië (zoals de Filippijnen, 2,1 persoon per 100.000 inwoners)
Bij interpersoonlijk geweld is sprake van geweld tussen twee individuen of tussen
een individu en een kleine groep mensen. Ongeveer 50% kent de dader. In de helft
van de gevallen gaat het om een familielid, in de andere helft om een kennis of een
bekende. Slechts een kwart van de gevallen gaat het om een onbekende dader.
Een andere vorm van interpersoonlijk geweld is kindermishandeling. Hier zijn helaas
weinig exacte cijfers over bekend. De voornaamste doodoorzaken zijn: een
hoofdwond, gevolgd door verwondingen in de buik en opzettelijke verstikking. Kleine
kinderen, onder de 4 jaar, blijken een veel groter risico telopen om gedood te worden
dan kinderen van 4 tot 15 jaar: 5,2 kinderen ten opzichte van 2,1 kinderen per
100.000.
Over seksueel geweld bij kinderen is het lastig om getallen te achterhalen. Het WHO-
rapport noemt toch cijfers. Ongeveer 20% van alle vrouwen en 5 tot 10% van alle
mannen. (Van alle 16-jarige meisjes in Nederland is 8% ernstig seksueel misbruikt
door een familielid; de helft langer dan een jaar)
,Collectief geweld: geweld tegen individuen of groepen door mensen die lid zijn van
een bepaalde (andere) groep, met als doel iets te bereiken op politiek, economisch of
sociaal gebied. Bijvoorbeeld: gewelddadige conflicten tussen landen:
oorlogssituaties, etnische conflicten, terroristische acties van groepen,
verkrachtingen en verminkingen door soldaten.
Verkrachting werd voor het eerst als oorlogsmisdaad gezien: sinds de oorlog in ex-
Joegoslavië. De daders konden vanaf dat moment ook veroordeeld worden. Dit is
een belangrijk erkenning van het leed dat slachtoffers ervaren hebben met vaak
verstrekkende gevolgen zoals hiv-besmetting, zwangerschappen, uitstoting uit de
eigen groep en psychische of lichamelijke problemen.
4 uitingsvormen van geweld, volgens het WHO-rapport:
- Fysiek geweld
- Seksueel geweld
- Psychologisch, verbaal of emotioneel geweld
- Verwaarlozing of onthouding
Hoofdstuk 2: denkbeelden over geweld
Ons kijk op geweld wordt gevormd doordat we een culturele bril op hebben. De
kleuring wordt gevormd door bepaalde aannames of denkbeelden over geweld die
het onderzoeken wat geweld is in de weg zitten: wat het doet, hoe het mensen
beïnvloedt, wat voor gevolgen het kan hebben op de lange termijn en hoe je er op
een gezonde manier mee zou kunnen omgaan.
Denkbeeld: geweld is fysieke (inclusief seksuele) geweld. Dit wordt gedacht omdat er
o.a. over psychisch geweld of verwaarlozing minder cijfers zijn.
Onder geweld wordt voornamelijk fysiek geweld verstaan en seksuele mishandeling.
Dit terwijl er nog tientallen andere vormen van geweld bestaan. Bijvoorbeeld: Oorlog,
etnisch geweld, verbaal geweld, machtsmisbruik, psychisch, emotioneel of geestelijk
geweld, fysiek of emotionele verwaarlozing, straffen als opsluiten in de kast,
eenzame opsluiting als gevangene, manipuleren, discrimineren.
Denkbeeld: geweld veroorzaakt blijvende, onherroepelijke schade
In de Engelstalige literatuur spreekt men van victims en van survivors: survivors zijn
victims (slachtoffers) die zich min of meer vrij hebben gemaakt van hun verleden en
die dus hebben leren overleven.
Denkbeeld: geweld vindt ver weg plaats. We hebben de neiging om te denken dat
geweld iets is wat anderen (bij voorkeur mensen die wij niet kennen) kan overkomen.
Denkbeeld: geweld wordt gepleegd door onbekenden op straat. Uit onderzoek blijkt
dit niet waar te zijn. Bijv.: 3 keer zoveel vrouwen worden thuis mishandeld als op
straat. Ook bij geweld op straat blijkt de dader in veel gevallen een bekende te zijn.
Denkbeeld: mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers.
, Er wordt vaker gedacht dat 'mannen daders zijn en vrouwen het slachtoffer'
We zien mannen als groter en sterker dan vrouwen. Als mannen het slachtoffer zijn
van fysiek geweld, zullen zij minder snel vertellen dat ze geslagen worden door hun
vrouw, laat staan er aangifte van doen. Mannen kunnen bang zijn niet geloofd te
worden of schamen zich er voor.
Denkbeeld: geweld vindt vooral plaats in de lagere sociale klassen.
Naast slaan of schoppen kan huislijk geweld zich op verschillende manieren uiten.
Bijvoorbeeld: Seksuele macht uitoefenen, emotioneel geweld, dreigen, seks
afdwingen, kleineren, manipuleren, letterlijk gevangen houden
Denkbeeld: geweld is een afwijking of ziekte. Er wordt gedacht dat normale, gezonde
mensen niet gewelddadig zijn. Er zijn 2 'soorten mensen': normale en abnormale,
gewelddadige mensen.
Bij het onderzoeken van de oorzaken naar geweld wordt er gekeken naar 3
gebieden:
- Sociale factoren: sociale klasse en armoede, onderwijsniveau, ras, culturele
achtergrond, gezinssituaties, bevolkingsdichtheid
- Individuele factoren: biologische afwijkingen (genetisch, aangeboren of later door
een ziekte of ongeluk verkregen) of psychodynamische, persoonlijkheids-
ontwikkelings- of gedragsstoornissen
- Invloeden van de televisie of computerspelletjes, van verslavingen zoals drugs of
alcohol, of van jeugdbendes
Denkbeeld: door preventie en andere maatregelen kan uiteindelijk een geweldloze
wereld ontstaan.
Denkbeeld: geweld is onderdeel van het leven.
Hoofdstuk 3: geweld onder ogen zien
Rond 400 na Chr. leefde Augustinus, een erudiet mens die vele kerkelijke geschriften
op zijn naam heeft staan. Hij beschreef privatio boni en Summum bonum:
afwezigheid van het goede (privatio boni) en God is goed (Summum bonum).
Vroeger (1000 v. Chr - 20ste eeuw) werd het normaal werd gevonden om geweld te
gebruiken: rond 1000 v. Chr begon het patriarchale denken waarbij de man de pater
familias was: de baas in huis, aan wie vrouw en kinderen moesten gehoorzamen.
Kinderen waren als het ware eigendom van de vader, en deze mocht naar eigen
goeddunken met hen doen wat hij wilde.
Pseudologica phantastica: een vorm van liegen, waarbij de persoon de
werkelijkheid van de eigen fantasieën lijkt te geloven en daarnaar handelt
Sinds het begin van de twintigste eeuw is er in de westerse wereld veel veranderd in
de rechten van vrouwen en kinderen. De neiging blijft bestaan om mishandelde of
misbruikte vrouwen/kinderen niet te geloven of te bagatelliseren. Er is nog steeds
een spanningsveld tussen twee principes: recht op privacy (dus geen inmenging van
buiten) en recht op bescherming door de overheid of anderen tegen fysiek geweld.
H11
Inleiding
De definitie van geweld die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert:
Het met opzet gebruik maken van fysieke macht of kracht, via dreiging of feitelijk,
tegen zichzelf, een ander persoon, of tegen een groep of gemeenschap, welke
verwonding, dood, psychologische schade, onderontwikkeling of verwaarlozing tot
gevolg heeft, of zeer waarschijnlijk tot gevolg zal hebben.
Een machtssysteem: een machtssysteem maakt het mogelijk dat een dader vaak
jarenlang zijn/haar gang kon gaan. Macht is de kern van het geweld.
Hoofdstuk 1: geweld in getallen
In het rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt geweld ingedeeld
in drie categorieën: op zichzelf gericht geweld, interpersoonlijk geweld en collectief
geweld.
In 2002 maakte de stichting Consument en Veiligheid de Nederlandse getallen
bekend van geweld. Er is data verzameld in 1998, 1999 en 2000:
In Nederland worden jaarlijks 52.000 geweldslachtoffers in ziekenhuizen behandeld.
In een kwart van de gevallen (13.000) gaat het om een poging tot zelfmoord.
Daarnaast vallen er jaarlijks 1700 dodelijke slachtoffers door geweld; daarbij gaat het
in 1500 gevallen om zelfmoord.
Twee vormen van op zichzelf gericht geweld: zelfbeschadiging en suïcidaal
gedrag. In het algemeen geldt dat 3 keer zoveel mannen zelfmoord plegen als
vrouwen. Vrouwen denken meer over zelfmoord maar doen het minder dan mannen.
Het hoogste aantal zelfmoorden is in Oost-Europese landen, zoals Rusland,
Litouwen en Estland (gemiddeld 30 tot 45 personen per 100.000 inwoners)
Het laagste in Latijns-Amerika ( 2 tot 5 personen per 100.000 inwoners) en bepaalde
landen in Azië (zoals de Filippijnen, 2,1 persoon per 100.000 inwoners)
Bij interpersoonlijk geweld is sprake van geweld tussen twee individuen of tussen
een individu en een kleine groep mensen. Ongeveer 50% kent de dader. In de helft
van de gevallen gaat het om een familielid, in de andere helft om een kennis of een
bekende. Slechts een kwart van de gevallen gaat het om een onbekende dader.
Een andere vorm van interpersoonlijk geweld is kindermishandeling. Hier zijn helaas
weinig exacte cijfers over bekend. De voornaamste doodoorzaken zijn: een
hoofdwond, gevolgd door verwondingen in de buik en opzettelijke verstikking. Kleine
kinderen, onder de 4 jaar, blijken een veel groter risico telopen om gedood te worden
dan kinderen van 4 tot 15 jaar: 5,2 kinderen ten opzichte van 2,1 kinderen per
100.000.
Over seksueel geweld bij kinderen is het lastig om getallen te achterhalen. Het WHO-
rapport noemt toch cijfers. Ongeveer 20% van alle vrouwen en 5 tot 10% van alle
mannen. (Van alle 16-jarige meisjes in Nederland is 8% ernstig seksueel misbruikt
door een familielid; de helft langer dan een jaar)
,Collectief geweld: geweld tegen individuen of groepen door mensen die lid zijn van
een bepaalde (andere) groep, met als doel iets te bereiken op politiek, economisch of
sociaal gebied. Bijvoorbeeld: gewelddadige conflicten tussen landen:
oorlogssituaties, etnische conflicten, terroristische acties van groepen,
verkrachtingen en verminkingen door soldaten.
Verkrachting werd voor het eerst als oorlogsmisdaad gezien: sinds de oorlog in ex-
Joegoslavië. De daders konden vanaf dat moment ook veroordeeld worden. Dit is
een belangrijk erkenning van het leed dat slachtoffers ervaren hebben met vaak
verstrekkende gevolgen zoals hiv-besmetting, zwangerschappen, uitstoting uit de
eigen groep en psychische of lichamelijke problemen.
4 uitingsvormen van geweld, volgens het WHO-rapport:
- Fysiek geweld
- Seksueel geweld
- Psychologisch, verbaal of emotioneel geweld
- Verwaarlozing of onthouding
Hoofdstuk 2: denkbeelden over geweld
Ons kijk op geweld wordt gevormd doordat we een culturele bril op hebben. De
kleuring wordt gevormd door bepaalde aannames of denkbeelden over geweld die
het onderzoeken wat geweld is in de weg zitten: wat het doet, hoe het mensen
beïnvloedt, wat voor gevolgen het kan hebben op de lange termijn en hoe je er op
een gezonde manier mee zou kunnen omgaan.
Denkbeeld: geweld is fysieke (inclusief seksuele) geweld. Dit wordt gedacht omdat er
o.a. over psychisch geweld of verwaarlozing minder cijfers zijn.
Onder geweld wordt voornamelijk fysiek geweld verstaan en seksuele mishandeling.
Dit terwijl er nog tientallen andere vormen van geweld bestaan. Bijvoorbeeld: Oorlog,
etnisch geweld, verbaal geweld, machtsmisbruik, psychisch, emotioneel of geestelijk
geweld, fysiek of emotionele verwaarlozing, straffen als opsluiten in de kast,
eenzame opsluiting als gevangene, manipuleren, discrimineren.
Denkbeeld: geweld veroorzaakt blijvende, onherroepelijke schade
In de Engelstalige literatuur spreekt men van victims en van survivors: survivors zijn
victims (slachtoffers) die zich min of meer vrij hebben gemaakt van hun verleden en
die dus hebben leren overleven.
Denkbeeld: geweld vindt ver weg plaats. We hebben de neiging om te denken dat
geweld iets is wat anderen (bij voorkeur mensen die wij niet kennen) kan overkomen.
Denkbeeld: geweld wordt gepleegd door onbekenden op straat. Uit onderzoek blijkt
dit niet waar te zijn. Bijv.: 3 keer zoveel vrouwen worden thuis mishandeld als op
straat. Ook bij geweld op straat blijkt de dader in veel gevallen een bekende te zijn.
Denkbeeld: mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers.
, Er wordt vaker gedacht dat 'mannen daders zijn en vrouwen het slachtoffer'
We zien mannen als groter en sterker dan vrouwen. Als mannen het slachtoffer zijn
van fysiek geweld, zullen zij minder snel vertellen dat ze geslagen worden door hun
vrouw, laat staan er aangifte van doen. Mannen kunnen bang zijn niet geloofd te
worden of schamen zich er voor.
Denkbeeld: geweld vindt vooral plaats in de lagere sociale klassen.
Naast slaan of schoppen kan huislijk geweld zich op verschillende manieren uiten.
Bijvoorbeeld: Seksuele macht uitoefenen, emotioneel geweld, dreigen, seks
afdwingen, kleineren, manipuleren, letterlijk gevangen houden
Denkbeeld: geweld is een afwijking of ziekte. Er wordt gedacht dat normale, gezonde
mensen niet gewelddadig zijn. Er zijn 2 'soorten mensen': normale en abnormale,
gewelddadige mensen.
Bij het onderzoeken van de oorzaken naar geweld wordt er gekeken naar 3
gebieden:
- Sociale factoren: sociale klasse en armoede, onderwijsniveau, ras, culturele
achtergrond, gezinssituaties, bevolkingsdichtheid
- Individuele factoren: biologische afwijkingen (genetisch, aangeboren of later door
een ziekte of ongeluk verkregen) of psychodynamische, persoonlijkheids-
ontwikkelings- of gedragsstoornissen
- Invloeden van de televisie of computerspelletjes, van verslavingen zoals drugs of
alcohol, of van jeugdbendes
Denkbeeld: door preventie en andere maatregelen kan uiteindelijk een geweldloze
wereld ontstaan.
Denkbeeld: geweld is onderdeel van het leven.
Hoofdstuk 3: geweld onder ogen zien
Rond 400 na Chr. leefde Augustinus, een erudiet mens die vele kerkelijke geschriften
op zijn naam heeft staan. Hij beschreef privatio boni en Summum bonum:
afwezigheid van het goede (privatio boni) en God is goed (Summum bonum).
Vroeger (1000 v. Chr - 20ste eeuw) werd het normaal werd gevonden om geweld te
gebruiken: rond 1000 v. Chr begon het patriarchale denken waarbij de man de pater
familias was: de baas in huis, aan wie vrouw en kinderen moesten gehoorzamen.
Kinderen waren als het ware eigendom van de vader, en deze mocht naar eigen
goeddunken met hen doen wat hij wilde.
Pseudologica phantastica: een vorm van liegen, waarbij de persoon de
werkelijkheid van de eigen fantasieën lijkt te geloven en daarnaar handelt
Sinds het begin van de twintigste eeuw is er in de westerse wereld veel veranderd in
de rechten van vrouwen en kinderen. De neiging blijft bestaan om mishandelde of
misbruikte vrouwen/kinderen niet te geloven of te bagatelliseren. Er is nog steeds
een spanningsveld tussen twee principes: recht op privacy (dus geen inmenging van
buiten) en recht op bescherming door de overheid of anderen tegen fysiek geweld.
