Hegel + marx en de werkelijkheid
Idealisme: ideeën vormen de werkelijkheid bij uitstek
Materialisme: Materiele stoffelijke grondstructuur van de werkelijkheid
Dialectiek- de drie eenheid van these, antithese en synthese
These is een propositie een uitspraak
De antithese is de negatieve van de these als reactie op de daarin voorgeschoven propositie
Synthese lost het conflict op tussen antithese en these door de gezamenlijk waarheden in
beide te verzoenen
ideeën van marx en engels
Conflict tussen klassen centraal
Geschiedenis bepaald klassenstrijd
Ontwikkeling in stadia
Maatschappelijke onderbouw
Economisch systeem: productie en verdeling van maatschappelijke rijkdom.
Maatschappelijke bovenbouw: politieke, etische, juridische, wetenschappelijke en filosofische
inzichten: opvattingen, ideeen en cultuur
Historisch materialisme
In een kapitalistische samenleving, dalen de arbeidslonen stijgen de winsten van
kapitaalbezitters, omdat kapitaalbezitters dreigen met vervanging arbeidskracht met machines.
Arbeiders en vervreemding
Arbeiders vervreemden van hun werk. Hun werk, arbeid, de produkten, collega’s en hum
menselijk kapitaal (human potential)
Reïcficatie (verdinglijking)
Menselijke relaties of processen zien als dingen – we vergeten dat de mens ze zelf gemaakt
heeft
Warenfetisjisme betekent:
Mensen zien producten (waren) alsof ze eigen waarde en macht hebben,
terwijl die waarde eigenlijk door mensen zelf wordt gemaakt — door arbeid.
doorbreken – identificeer sociale veranderingen en moedig het aan
Reïficatie = mensen → dingen
Fetisjisme = dingen → mensen
Centralisatiehypothese
In kapitalistische samenleving raakt de groeiende hoeveelheid kapitaal geconcentreerd bij
steeds minder kapitaalbezitters, omdat de grote eigenaren de kleine eigenaren door
prijsafbraak uit de markt drijven.
Klassiek historisch materialisme
In een kapitalistische samenleving, dalen de arbeidslonen en stijgen de winsten van
kapitaalbezitters, omdat arbeid doorkapitaal vervangen kan worden, tegen deze dwang (en
ongelijkheid) ontstaat gewelddadig verzet, als arbeiders zich bewust worden van dwang en
,zich verenigen , winnen ze de strijd en verdwijnt privé eigendom en als productiemiddelen
collectief bezit zijn , krijgt iedereen goederen naar behoefte.
Klasse an sich
Toestand klasse, arbeiders stellen de status quo niet ter discussie
Klasse fur sich
Mentaliteit klasse, arbeiders worden zich bewust van hun positie
Klassenbewustzijn
Het besef dat arbeiders behoren tot een eigen sociale klasse omdat zij gemeenschappelijke
belangen hebben op grond van gedeelde economische positie.
Kale kern historisch materialisme
Welke productiewijze een samenleving ook kent, elke ongelijkheid in die samenleving, berust
op een of andere vorm van dwang, deze dwang leidt tot een bepaalde vorm van strijd en soms
resulteert ze strijd in afschaffing van oude dwangmiddelen en het verdwijnen van oude
ongelijkheden en onder bepaalde omstandigheden tot de toekomst van gelijkheid.
Een aparte theoretische traditie
NEE
Er zijn overeenkomsten met andere theorieën, zoals utilitair individualisme. Het gaat over
economie en mensen handelen rationeel.
JA
Mensen zijn geen losstaande individuen maar onderdeel van een samenleving-> Marx
Individuele nutsoverwegingen niet expliciet genoemd. Mensen gevangen in omstandigheden
(structuur). Nadruk op bezit kapitaal en sociale uitsluiting als determinant van ongelijkheid en
andere levensuitkomsten
Volgens Marx
Klassenstrijd tussen kapitalisten en proletariaat
Politicologie volgens Marx
Wie de staat controleer heeft de macht, staat zorgt voor recht op prive bezit, strijd over
controle van de staat , klasse met de meeste middelen wint. Economische klassen soms
voordelen ->
Economie volgens Marx
De waarde van een product wordt bepaald door de arbeid die nodig is om het te maken.
- Winst door uitbuiting arbeid
De wet van dalende winst -> Concurrentie onder kapitalisten, arbeidskracht vervangen door
machines en Machines genereren geen winst (alleen arbeid) Periodieke economische crisis –
steeds minder kapitalisten met groter marktaandeel. Proletariaat wordt steeds groter. Einde
kapitalistisch systeem en socialisme neemt over.
Bevestiging socialisme hypothese
Arbeidersopstanden en socialistische revoluties naar de omwenteling meer, gelijkheid.
,Falsificaties HM
Hoewel toenemende verschillen , stijgen lonen arbeiders onder kapitalisme
-> Verburgerlijkingsthese (-> opkomst van de middenklasse)
Relatief weinig verzet, strijd, socialisme
Later: groeiende ongelijkheid onder socialisme
Revionisme Bernstein
In kapitalistische samenleving, dalen de arbeiderslonen relatief, maar in absolute zin stijgen
ze arbeiders gaan vooruit worden meer geschoold en op geschoolden minder dwang, maar
ze gaan er relatief op achteruit omdat scholing niet geheel het dwang te niet laat doen. Strijd
tussen arbeiders en bezitters wordt steeds meer politiek (rechten) -> vreedzamer - >
succesvoller.
Als arbeiders zich verenigen in vakbonden en partijen -> meer rechten -> lonen arbeiders en
bezitters steeds minder verschillen
Kolonialisme
Als kapitalistische samenlevingen koloniën hebben dus moederland van een imperium zijn,
stijgen de lonen in moederland van arbeiders maar dalen ze relatief, terwijl lonen in koloniën
absoluut dalen. Kapitaalbezitters meer dwang arbeiders koloniën en eigen arbeiders met winst
van koloniën afkopen, zoeken naar koloniën leid tot strijd imperium, oorlog ondergang
kapitalisme
Revionisme nu
Kapitaalgoederen zijn de belangrijkste productiemiddelen en sommigen eigenaars zijn
aandeelhouders terwijl andere feitelijk beheersen -> directeurs. Dalen de dividenden en
stijgen de lonen van directeurs. Directeuren dreigen met opstappen
4 concepties van beheersing
1 Directe controle
2 Productie conceptie
3 Marketing sales
4 Financiële conceptie
Directe beheersing strategie
Tweede deel 19e eeuw
Strategie – direct beheersen gedrag van concurrentie, roofdier competitie, tegenhouden van
legale of illegale concurrenten
Resultaat – Meer overheidsingrijpen
Industriële beheersing
Strategie – focus op eigen productie, stabiliteit efficiëntie productie, economie of scale en het
integreren van aanbod- en marketingkanalen
Marktwaarde-> oligopolische prijspolitieke
Commerciële beheersing strategie
Doel: verkopen, vinden van marketen en het behouden daarvan ->marketing
Strategie: marketingcampagnes
Financiële beheersing strategie
, Doel: maximale financiële opbrengst in korte tijd
Van stakeholders naar shareholders
Diversificatie is een strategie waarbij een bedrijf zich verbreedt om minder afhankelijk te zijn van één
product of markt. Dit kan door fusies (samengaan met een ander bedrijf), acquisities (andere
bedrijven overnemen) of door onrendabele onderdelen af te stoten. Zo probeert het bedrijf sterker en
winstgevender te worden.
Financiële en accountant manipulaties
Werner sombart
In sommige kapitalistische samenlevingen (waar mensen dingen kunnen bezitten en winst maken)
was er vroeger geen feodaal systeem — dus mensen waren niet eeuwenlang afhankelijk van rijke
landheren. In zulke samenlevingen is er ook nog vrije grond: land dat niet van iemand is en waar
mensen dus zelf iets kunnen opbouwen. Daardoor kunnen arbeiders makkelijker een eigen bedrijf
beginnen. Ze zijn dus niet volledig afhankelijk van rijke fabriekseigenaren of bazen. Omdat ze andere
kansen hebben (zoals zelf beginnen of grond bezitten),
hebben de kapitaalbezitters (de rijken) minder macht om arbeiders te dwingen of uit te buiten. En
als meer mensen de kans hebben om sociaal te stijgen (dus rijker of zelfstandiger te worden),
dan is er minder sociale spanning tussen arm en rijk — en als er wél onenigheid is, verloopt die
rustiger en vreedzamer.
Norbert Willey
In kapitalistische samenlevingen waar steeds meer grond ontgonnen wordt (dus er is minder vrije,
onbenutte grond beschikbaar), hebben nieuwe boeren moeilijker toegang tot land. Om een eigen bedrijf te
beginnen, moeten ze vaak leningen afsluiten.
Omdat de grond schaarser wordt, zijn de leningen duurder en de rente hoger.
Boeren gaan daardoor tegen ongunstige voorwaarden geld lenen om hun bedrijf te starten.
Hierdoor stapelen de schulden zich op, wat hun financiële situatie zwaar belast.
Als gevolg hiervan zoeken boeren politieke oplossingen: ze stemmen op partijen die lagere rente of
minder belasting beloven, zodat ze hun situatie kunnen verbeteren en de schulden beter kunnen dragen
Conflict paradigma
Sociale ongelijkheden zijn kenmerken voor de samenleving, de samenleving biedt groepen
meer voordelen dan anderen groepen, de maatschappelijke verhoudingen zijn de resultante
van een voortdurende strijd tussen partijen, soms openlijk dan weer bedekt.
Strijdtoneel, kernbegrippen -> sociale ongelijkheid stratificatie, macht en strijd
Spanningen en conflict resulteren in veranderingen, ingrijpen in sociale werkelijkheid.
Idealisme: ideeën vormen de werkelijkheid bij uitstek
Materialisme: Materiele stoffelijke grondstructuur van de werkelijkheid
Dialectiek- de drie eenheid van these, antithese en synthese
These is een propositie een uitspraak
De antithese is de negatieve van de these als reactie op de daarin voorgeschoven propositie
Synthese lost het conflict op tussen antithese en these door de gezamenlijk waarheden in
beide te verzoenen
ideeën van marx en engels
Conflict tussen klassen centraal
Geschiedenis bepaald klassenstrijd
Ontwikkeling in stadia
Maatschappelijke onderbouw
Economisch systeem: productie en verdeling van maatschappelijke rijkdom.
Maatschappelijke bovenbouw: politieke, etische, juridische, wetenschappelijke en filosofische
inzichten: opvattingen, ideeen en cultuur
Historisch materialisme
In een kapitalistische samenleving, dalen de arbeidslonen stijgen de winsten van
kapitaalbezitters, omdat kapitaalbezitters dreigen met vervanging arbeidskracht met machines.
Arbeiders en vervreemding
Arbeiders vervreemden van hun werk. Hun werk, arbeid, de produkten, collega’s en hum
menselijk kapitaal (human potential)
Reïcficatie (verdinglijking)
Menselijke relaties of processen zien als dingen – we vergeten dat de mens ze zelf gemaakt
heeft
Warenfetisjisme betekent:
Mensen zien producten (waren) alsof ze eigen waarde en macht hebben,
terwijl die waarde eigenlijk door mensen zelf wordt gemaakt — door arbeid.
doorbreken – identificeer sociale veranderingen en moedig het aan
Reïficatie = mensen → dingen
Fetisjisme = dingen → mensen
Centralisatiehypothese
In kapitalistische samenleving raakt de groeiende hoeveelheid kapitaal geconcentreerd bij
steeds minder kapitaalbezitters, omdat de grote eigenaren de kleine eigenaren door
prijsafbraak uit de markt drijven.
Klassiek historisch materialisme
In een kapitalistische samenleving, dalen de arbeidslonen en stijgen de winsten van
kapitaalbezitters, omdat arbeid doorkapitaal vervangen kan worden, tegen deze dwang (en
ongelijkheid) ontstaat gewelddadig verzet, als arbeiders zich bewust worden van dwang en
,zich verenigen , winnen ze de strijd en verdwijnt privé eigendom en als productiemiddelen
collectief bezit zijn , krijgt iedereen goederen naar behoefte.
Klasse an sich
Toestand klasse, arbeiders stellen de status quo niet ter discussie
Klasse fur sich
Mentaliteit klasse, arbeiders worden zich bewust van hun positie
Klassenbewustzijn
Het besef dat arbeiders behoren tot een eigen sociale klasse omdat zij gemeenschappelijke
belangen hebben op grond van gedeelde economische positie.
Kale kern historisch materialisme
Welke productiewijze een samenleving ook kent, elke ongelijkheid in die samenleving, berust
op een of andere vorm van dwang, deze dwang leidt tot een bepaalde vorm van strijd en soms
resulteert ze strijd in afschaffing van oude dwangmiddelen en het verdwijnen van oude
ongelijkheden en onder bepaalde omstandigheden tot de toekomst van gelijkheid.
Een aparte theoretische traditie
NEE
Er zijn overeenkomsten met andere theorieën, zoals utilitair individualisme. Het gaat over
economie en mensen handelen rationeel.
JA
Mensen zijn geen losstaande individuen maar onderdeel van een samenleving-> Marx
Individuele nutsoverwegingen niet expliciet genoemd. Mensen gevangen in omstandigheden
(structuur). Nadruk op bezit kapitaal en sociale uitsluiting als determinant van ongelijkheid en
andere levensuitkomsten
Volgens Marx
Klassenstrijd tussen kapitalisten en proletariaat
Politicologie volgens Marx
Wie de staat controleer heeft de macht, staat zorgt voor recht op prive bezit, strijd over
controle van de staat , klasse met de meeste middelen wint. Economische klassen soms
voordelen ->
Economie volgens Marx
De waarde van een product wordt bepaald door de arbeid die nodig is om het te maken.
- Winst door uitbuiting arbeid
De wet van dalende winst -> Concurrentie onder kapitalisten, arbeidskracht vervangen door
machines en Machines genereren geen winst (alleen arbeid) Periodieke economische crisis –
steeds minder kapitalisten met groter marktaandeel. Proletariaat wordt steeds groter. Einde
kapitalistisch systeem en socialisme neemt over.
Bevestiging socialisme hypothese
Arbeidersopstanden en socialistische revoluties naar de omwenteling meer, gelijkheid.
,Falsificaties HM
Hoewel toenemende verschillen , stijgen lonen arbeiders onder kapitalisme
-> Verburgerlijkingsthese (-> opkomst van de middenklasse)
Relatief weinig verzet, strijd, socialisme
Later: groeiende ongelijkheid onder socialisme
Revionisme Bernstein
In kapitalistische samenleving, dalen de arbeiderslonen relatief, maar in absolute zin stijgen
ze arbeiders gaan vooruit worden meer geschoold en op geschoolden minder dwang, maar
ze gaan er relatief op achteruit omdat scholing niet geheel het dwang te niet laat doen. Strijd
tussen arbeiders en bezitters wordt steeds meer politiek (rechten) -> vreedzamer - >
succesvoller.
Als arbeiders zich verenigen in vakbonden en partijen -> meer rechten -> lonen arbeiders en
bezitters steeds minder verschillen
Kolonialisme
Als kapitalistische samenlevingen koloniën hebben dus moederland van een imperium zijn,
stijgen de lonen in moederland van arbeiders maar dalen ze relatief, terwijl lonen in koloniën
absoluut dalen. Kapitaalbezitters meer dwang arbeiders koloniën en eigen arbeiders met winst
van koloniën afkopen, zoeken naar koloniën leid tot strijd imperium, oorlog ondergang
kapitalisme
Revionisme nu
Kapitaalgoederen zijn de belangrijkste productiemiddelen en sommigen eigenaars zijn
aandeelhouders terwijl andere feitelijk beheersen -> directeurs. Dalen de dividenden en
stijgen de lonen van directeurs. Directeuren dreigen met opstappen
4 concepties van beheersing
1 Directe controle
2 Productie conceptie
3 Marketing sales
4 Financiële conceptie
Directe beheersing strategie
Tweede deel 19e eeuw
Strategie – direct beheersen gedrag van concurrentie, roofdier competitie, tegenhouden van
legale of illegale concurrenten
Resultaat – Meer overheidsingrijpen
Industriële beheersing
Strategie – focus op eigen productie, stabiliteit efficiëntie productie, economie of scale en het
integreren van aanbod- en marketingkanalen
Marktwaarde-> oligopolische prijspolitieke
Commerciële beheersing strategie
Doel: verkopen, vinden van marketen en het behouden daarvan ->marketing
Strategie: marketingcampagnes
Financiële beheersing strategie
, Doel: maximale financiële opbrengst in korte tijd
Van stakeholders naar shareholders
Diversificatie is een strategie waarbij een bedrijf zich verbreedt om minder afhankelijk te zijn van één
product of markt. Dit kan door fusies (samengaan met een ander bedrijf), acquisities (andere
bedrijven overnemen) of door onrendabele onderdelen af te stoten. Zo probeert het bedrijf sterker en
winstgevender te worden.
Financiële en accountant manipulaties
Werner sombart
In sommige kapitalistische samenlevingen (waar mensen dingen kunnen bezitten en winst maken)
was er vroeger geen feodaal systeem — dus mensen waren niet eeuwenlang afhankelijk van rijke
landheren. In zulke samenlevingen is er ook nog vrije grond: land dat niet van iemand is en waar
mensen dus zelf iets kunnen opbouwen. Daardoor kunnen arbeiders makkelijker een eigen bedrijf
beginnen. Ze zijn dus niet volledig afhankelijk van rijke fabriekseigenaren of bazen. Omdat ze andere
kansen hebben (zoals zelf beginnen of grond bezitten),
hebben de kapitaalbezitters (de rijken) minder macht om arbeiders te dwingen of uit te buiten. En
als meer mensen de kans hebben om sociaal te stijgen (dus rijker of zelfstandiger te worden),
dan is er minder sociale spanning tussen arm en rijk — en als er wél onenigheid is, verloopt die
rustiger en vreedzamer.
Norbert Willey
In kapitalistische samenlevingen waar steeds meer grond ontgonnen wordt (dus er is minder vrije,
onbenutte grond beschikbaar), hebben nieuwe boeren moeilijker toegang tot land. Om een eigen bedrijf te
beginnen, moeten ze vaak leningen afsluiten.
Omdat de grond schaarser wordt, zijn de leningen duurder en de rente hoger.
Boeren gaan daardoor tegen ongunstige voorwaarden geld lenen om hun bedrijf te starten.
Hierdoor stapelen de schulden zich op, wat hun financiële situatie zwaar belast.
Als gevolg hiervan zoeken boeren politieke oplossingen: ze stemmen op partijen die lagere rente of
minder belasting beloven, zodat ze hun situatie kunnen verbeteren en de schulden beter kunnen dragen
Conflict paradigma
Sociale ongelijkheden zijn kenmerken voor de samenleving, de samenleving biedt groepen
meer voordelen dan anderen groepen, de maatschappelijke verhoudingen zijn de resultante
van een voortdurende strijd tussen partijen, soms openlijk dan weer bedekt.
Strijdtoneel, kernbegrippen -> sociale ongelijkheid stratificatie, macht en strijd
Spanningen en conflict resulteren in veranderingen, ingrijpen in sociale werkelijkheid.
