Samenvatting het voortplantingsstelsel

11.1 Het voortplantingsstelsel
De delen van het lichaam die we nodig hebben om kinderen te krijgen, noemen we het voortplantingsstelsel. Eerst
beschrijven we hoe jongens en meisjes na de puberteit volwassen mannen en vrouwen worden. Dan kijken we naar
de verschillen tussen het lichaam van mannen en vrouwen. Hierbij leggen we uit hoe de geslachtsorganen zijn
opgebouwd en hoe ze werken. We kijken allereerst naar de man. We leggen uit hoe de penis en balzak werken en
hoe ze zijn opgebouwd. Daarna kijken we naar de vrouw. Hierbij leggen we uit hoe de vagina, eierstokken en
baarmoeder werken en hoe ze zijn opgebouwd.


Daarna gaan we in op de geslachtscellen. We beschrijven hoe en waar de geslachtscellen van de man (sperma) en
van de vrouw (eicellen) in het lichaam worden gemaakt. Daarna leggen we uit waar we deze geslachtscellen voor
nodig hebben. Bij de vrouw behandelen we het onderwerp menstruatie. Als laatste onderdeel hebben we het over
de voortplanting zelf. We leggen hierbij uit hoe bevruchting werkt.


Nadat je al deze onderwerpen hebt doorlopen, is het duidelijk hoe het voortplantingsstelsel werkt.


11.1.1 De geslachtskenmerken
De lichamen van mannelijke zorgvragers en vrouwelijke zorgvragers zijn verschillend. Dit is omdat het geslacht niet
hetzelfde is. De kenmerken waaraan je dit ziet, noemen we de geslachtskenmerken. Volwassen zorgvragers hebben
twee soorten geslachtskenmerken:


 primaire kenmerken. Deze kenmerken heb je al vanaf je geboorte, zoals de penis of vagina;
 secundaire kenmerken. Deze kenmerken krijg je pas tijdens de pubertijd. Bepaalde stofjes in je lichaam
bepalen welke secundaire geslachtkenmerken je krijgt. Deze stofjes noemen we geslachtshormonen.

11.1.2 De mannelijke geslachtskenmerken
De primaire mannelijke geslachtskenmerken zijn de
geslachtskenmerken die mannen vanaf de geboorte hebben.
Dit zijn:


 de penis;
 de zaadballen;
 de prostaat;
 de bijballen;
 de zaadleiders.

Tijdens de puberteit krijg je als jongen de secundaire
mannelijke geslachtskenmerken. Deze veranderingen
worden beïnvloed door geslachtshormonen. De secundaire
mannelijke geslachtskenmerken zijn:


 een penis en zaadballen die klaar zijn met groeien;
 een lagere stem. De stem begint te veranderen
wanneer mannelijke zorgvragers de ‘baard in de
keel’ krijgen;
 meer ontwikkeling van de spieren;
 meer ontwikkeling van de botten;
 beharing op specifieke delen van het lichaam. Bijvoorbeeld onder de oksels, rond de geslachtsdelen, in het
gezicht, op de borst, schouders, rug, armen en benen.

,11.1.3 De vrouwelijke geslachtskenmerken
De primaire vrouwelijke geslachtskenmerken heb je als vrouw
al vanaf de geboorte. Dit zijn:


 de vulva. Dit is het deel van het vrouwelijke
geslachtsorgaan dat aan de buitenkant te zien is;
 de vagina;
 de baarmoeder;
 de eierstokken;
 de eileiders.

De secundaire vrouwelijke geslachtskenmerken die je tijdens de
puberteit krijgt, zijn:


 een vulva, baarmoeder en eierstokken die klaar zijn met
groeien;
 een ongesteldheidscyclus (menstruatiecyclus);
 borsten (mammae);
 beharing onder de oksels en rond de geslachtsdelen;
 een breder wordend bekken;
 meer vet onder de huid op plaatsen zoals de heupen en bovenbenen.



11.2.1 De penis
De penis is een deel van het mannelijk geslachtsorgaan dat aan de buitenkant zien is. De penis heeft drie delen:

 de wortel. Dit is het deel waarmee de penis aan de rest van het lichaam is vastgemaakt. De wortel maakt
namelijk de verbinding tussen de penis en het bekken. Het specifieke deel van het bekken waar de wortel
aan vast zit, is het schaambeen (os pubis). De verbinding tussen het schaambeen en de penis wordt gemaakt
met een sterke band. Dit noemen we een bindweefselband (ligament);
 de schacht. Vanuit de wortel loopt de penis door in de
penisschacht. Dit is het deel van de penis dat vrij hangt. In
dit deel van de penis zitten drie zwellichamen. Dit zijn een
soort sponzen. Om elk zwellichaam zit een stevig vlies van
bindweefsel. In de zwellichamen zitten spiercellen en
elastische vezels. Daarnaast zit in de zwellichamen een
groot netwerk van slagaders. Als veel bloed in de slagaders
zit, zetten ze uit. Hierdoor zwellen de zwellichamen op
(vandaar de naam). Aan de bovenkant van de penis zitten
twee zwellichamen. Rondom de urinebuis ligt het derde
zwellichaam. Aan het begin van dit zwellichaam zitten
twee klieren. Tijdens de seks maken ze slijm dat in de
urinebuis terechtkomt. Dit slijm houdt zaadcellen levend.
Zo gaan de zaadcellen niet dood in de urinebuis voordat ze
uit de penis komen;
 de eikel. Dit is het topje van de penis. Dit deel is wat
dikker dan de rest van de penis. Dit is omdat het
zwellichaam om de urinebuis op deze plek wat dikker is. In de eikel zitten veel zenuwen. Dit maakt de eikel
gevoelig voor aanraking. Dit is belangrijk voor de seksuele opwinding. Om de eikel heen zit een dun stukje
huid: de voorhuid. Deze huid beschermt de gevoelige eikel.

, Meestal hangt de penis slap en gemiddeld is deze tussen de vijf en twaalf centimeter lang. Tijdens seksuele
prikkeling stroomt meer bloed naar de penis. Dit bloed komt via de slagaders in de zwellichamen. Tegelijkertijd
worden de aders smaller. Daardoor kan het bloed de zwellichamen niet uit en zwellen ze op. Als gevolg worden de
bindweefselvliezen die om de zwellichamen heen zitten strakgespannen. De penis wordt hierdoor stijf. Dit wordt ook
wel een erectie genoemd. Tijdens de erectie wordt de penis langer, dikker en harder.



11.2.2 De urinebuis
Om te plassen, heb je een verbinding nodig tussen de blaas en de
buitenwereld. Dat is waar de urinebuis voor is. Urine wordt via de
urinebuis (urethra) het lichaam uitgeleid. Bij mannen loopt deze
buis vanaf de blaas eerst dwars door de prostaat. Hierna loopt hij
helemaal door de penis tot in de eikel. Hier is een opening waar
de urine het lichaam uit komt. Sperma loopt ook door de
urinebuis. Wanneer een man een orgasme krijgt, komt sperma uit
de urinebuis. Dit heet een zaadlozing. Tijdens een zaadlozing
komt geen urine in de urinebuis. Dit is omdat de prostaat urine
tegenhoudt tijdens een zaadlozing.


1.2.3 De balzak
De balzak (scrotum) zit tussen de penis en het perineum. Dit is
het stukje huid tussen de balzak en de anus. De balzak is een
huidplooi waar belangrijke geslachtsdelen in liggen. In de balzak
liggen:


 de zaadballen;
 de bijballen;
 bloedvaten;
 zenuwen.

De zaadballen maken de zaadcellen en mannelijke hormonen. De zaadballen noemen we ook wel de mannelijke
geslachtsklieren. De zaadcellen zijn de mannelijke geslachtscellen. De temperatuur van de zaadballen moet iets lager
zijn dan de rest van het lichaam. Dit is namelijk nodig om de zaadcellen zo goed mogelijk te maken. Om deze reden
hangt de balzak van het lichaam af. De balzak en zijn inhoud bevindt zich daarom ook buiten de buikholte.


Omdat de temperatuur zo belangrijk is voor het maken van zaadcellen, moet de temperatuur van de zaadballen
geregeld worden. Dit wordt gedaan door te veranderen hoe dicht ze tegen het lichaam hangen. Wanneer het buiten
koud is, wordt de balzak dichterbij het lichaam getrokken. Zo worden de zaadballen warm gehouden. Als het buiten
warm is, hangt de balzak juist verder van het lichaam af. Zo koelen de zaadballen namelijk beter af. Om dit te regelen
is een spier nodig. Deze spier zit om een zaadstreng. Dit zijn bundels van structuren, waaronder slagaders, aders,
zenuwen en een buis die we de zaadleider noemen. Beide zaadballen zijn verbonden met een zaadstreng. De
zaadstrengen verbinden de zaadballen met de buikholte. De spieren om de zaadstrengen trekken zich samen om de
zaadballen dichter tegen het lichaam te houden. Wanneer het warm is, ontspannen de spieren, waardoor de
zaadballen verder van het lichaam af komen te hangen.