Werkgroep week 2: De afbakening van staatsgezag
Alle materialen (waaronder syllabi, tentamenvragen, opdrachten) die vanwege de UvA voor
onderwijsdoeleinden ter beschikking worden gesteld, zijn uitsluitend bedoeld voor eigen
(studie-)gebruik. Alle auteursrechten, naburige rechten en databankrechten worden door de
UvA voorbehouden.
Studiemateriaal
· Boek:
o Hoofdstuk 8: Afbakening van staatsgezag
· Regelgeving (o.a.):
o Vienna Convention on Diplomatic Relations (1961)
o United Nations Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their
Property (2004)
o Wet internationale misdrijven (2003) (in SDU of Kluwer wettenbundel)
· Jurisprudentie:
o International Court of Justice, The Arrest Warrant of 11 April 2000
(Democratic Republic of the Congo v. Belgium), Judgment, 14 februari 2002
(Essentie: par. 51-61)
o International Court of Justice, Jurisdictional Immunities of the State (Germany
v Italy), Judgment, 2 februari 2012 (Essentie: par. 53, 57-61, 77-79, 81-104,
113).
o Hoge Raad, X tegen Europese Octrooi Organisatie, 23 oktober 2009
o Hoge Raad, Morning Star International Corporation tegen Republiek Gabon
en de Staat der Nederlanden, prejudiciële beslissing, 20 september 2016
(Essentie: r.o. 3.3-3.5.4)
o Hoge Raad, X tegen Y ('immuniteit Israëlische legerbevelhebbers in civiele
zaken'), 25 augustus 2023
Vragen
1. Stel: Hartland is een economisch en demografisch sterke staat op het wereldtoneel. De
Hartlandse regering wil het onmogelijk maken dat haar bevolking via internet
toegang krijgt tot de kritische informatie die Amnesty International (gevestigd in
London) online over de staat publiceert. Hartland neemt daartoe een wet aan die
bepaalt dat het online plaatsen van commentaar op de Hartlandse overheid, voor
zover dit in Hartland kan worden gedownload, alleen is toegestaan met voorafgaande
toestemming van de overheid. De wet bepaalt verder dat in andere gevallen een boete
kan worden opgelegd van 10,000 dollar en een gevangenisstraf van maximaal 5 jaar.
De wet is uitdrukkelijk ook van toepassing op personen die dergelijk kritisch
commentaar vanuit het buitenland op internet plaatsen.
1
, a. Is de Hartlandse wet verenigbaar met de reikwijdte van de rechtsmacht
van staten zoals die is geregeld in het internationaal recht? Leg uit
waarom (niet).
Gaat over rechtsmacht. Verschillende vormen van rechtsmacht die een staat kan uitoefenen:
1- Wetgevend aanknopingspunt
2- Rechtsprekend aanknopingspunt
3- Handhavend ; binnen eigen grondgebied
Komt overeen met het idee van trias politica.
Wetgevend en rechtsprekend daarvoor moet een aanknopingspunt zijn.
Handhavend hou je hierbuiten, want handhavende acties (arresteren, beslag leggen etc.) mag
alleen op eigen grondgebied. Handhaving is een vergaande inbreuk van soevereiniteit. Buiten
je eigen grondgebied mag je niet zomaar handhaven. Dat mag alleen binnen je eigen
grondgebied. Dat mag alleen als je toestemming hebt van de andere staat.
Wetgevend en rechtsprekend is niet beperkt tot eigen grondgebied. Een aanknopingspunt kan
zijn: territorialiteit, nationaliteit, bescherming en universaliteit.
1) Territorialiteit twee vormen: objectief en subjectief is er; je beargumenteert
wanneer je iets binnen je eigen territorium mist (dat is subjectief; )
2) Nationaliteit twee vormen: actief en passief
3) Bescherming; vitale belangen van de staat. Denk aan terrorisme of schending
staatsgeheim
4) Universaliteit twee vormen: zuiver en beperkt; sprake van schending van
fundamentele waarden van de nationale gemeenschap, bijv. ius cogens normen
(normen waar alle staten het over eens zijn dat ze belangrijk en van fundamenteel
belang zijn). Denk aan genocide, verbod op slavernij. Als dat in het geding is dan kan
je op basis van het universaliteitsbeginsel wetgevend en rechtspreken
Onderscheid objectief en subjectief territorialiteit
- Subjectief: binnen je eigen grondgebied
- Objectief: als de gevolgen binnen je territorium gebeurt, dus het gaat om de effecten
(maakt niet uit of datgene is gebeurd binnen of buiten je territorium). Poppetje A
schiet poppetje B aan de andere kant van de grens dood. Land van poppetje B voelt
dan de effecten
Onderscheid actief en passief nationaliteit:
- Actief: ziet op de nationaliteit van de dader
- Passief: ziet op de nationaliteit van het slachtoffer/degene die schade lijdt
2
Alle materialen (waaronder syllabi, tentamenvragen, opdrachten) die vanwege de UvA voor
onderwijsdoeleinden ter beschikking worden gesteld, zijn uitsluitend bedoeld voor eigen
(studie-)gebruik. Alle auteursrechten, naburige rechten en databankrechten worden door de
UvA voorbehouden.
Studiemateriaal
· Boek:
o Hoofdstuk 8: Afbakening van staatsgezag
· Regelgeving (o.a.):
o Vienna Convention on Diplomatic Relations (1961)
o United Nations Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their
Property (2004)
o Wet internationale misdrijven (2003) (in SDU of Kluwer wettenbundel)
· Jurisprudentie:
o International Court of Justice, The Arrest Warrant of 11 April 2000
(Democratic Republic of the Congo v. Belgium), Judgment, 14 februari 2002
(Essentie: par. 51-61)
o International Court of Justice, Jurisdictional Immunities of the State (Germany
v Italy), Judgment, 2 februari 2012 (Essentie: par. 53, 57-61, 77-79, 81-104,
113).
o Hoge Raad, X tegen Europese Octrooi Organisatie, 23 oktober 2009
o Hoge Raad, Morning Star International Corporation tegen Republiek Gabon
en de Staat der Nederlanden, prejudiciële beslissing, 20 september 2016
(Essentie: r.o. 3.3-3.5.4)
o Hoge Raad, X tegen Y ('immuniteit Israëlische legerbevelhebbers in civiele
zaken'), 25 augustus 2023
Vragen
1. Stel: Hartland is een economisch en demografisch sterke staat op het wereldtoneel. De
Hartlandse regering wil het onmogelijk maken dat haar bevolking via internet
toegang krijgt tot de kritische informatie die Amnesty International (gevestigd in
London) online over de staat publiceert. Hartland neemt daartoe een wet aan die
bepaalt dat het online plaatsen van commentaar op de Hartlandse overheid, voor
zover dit in Hartland kan worden gedownload, alleen is toegestaan met voorafgaande
toestemming van de overheid. De wet bepaalt verder dat in andere gevallen een boete
kan worden opgelegd van 10,000 dollar en een gevangenisstraf van maximaal 5 jaar.
De wet is uitdrukkelijk ook van toepassing op personen die dergelijk kritisch
commentaar vanuit het buitenland op internet plaatsen.
1
, a. Is de Hartlandse wet verenigbaar met de reikwijdte van de rechtsmacht
van staten zoals die is geregeld in het internationaal recht? Leg uit
waarom (niet).
Gaat over rechtsmacht. Verschillende vormen van rechtsmacht die een staat kan uitoefenen:
1- Wetgevend aanknopingspunt
2- Rechtsprekend aanknopingspunt
3- Handhavend ; binnen eigen grondgebied
Komt overeen met het idee van trias politica.
Wetgevend en rechtsprekend daarvoor moet een aanknopingspunt zijn.
Handhavend hou je hierbuiten, want handhavende acties (arresteren, beslag leggen etc.) mag
alleen op eigen grondgebied. Handhaving is een vergaande inbreuk van soevereiniteit. Buiten
je eigen grondgebied mag je niet zomaar handhaven. Dat mag alleen binnen je eigen
grondgebied. Dat mag alleen als je toestemming hebt van de andere staat.
Wetgevend en rechtsprekend is niet beperkt tot eigen grondgebied. Een aanknopingspunt kan
zijn: territorialiteit, nationaliteit, bescherming en universaliteit.
1) Territorialiteit twee vormen: objectief en subjectief is er; je beargumenteert
wanneer je iets binnen je eigen territorium mist (dat is subjectief; )
2) Nationaliteit twee vormen: actief en passief
3) Bescherming; vitale belangen van de staat. Denk aan terrorisme of schending
staatsgeheim
4) Universaliteit twee vormen: zuiver en beperkt; sprake van schending van
fundamentele waarden van de nationale gemeenschap, bijv. ius cogens normen
(normen waar alle staten het over eens zijn dat ze belangrijk en van fundamenteel
belang zijn). Denk aan genocide, verbod op slavernij. Als dat in het geding is dan kan
je op basis van het universaliteitsbeginsel wetgevend en rechtspreken
Onderscheid objectief en subjectief territorialiteit
- Subjectief: binnen je eigen grondgebied
- Objectief: als de gevolgen binnen je territorium gebeurt, dus het gaat om de effecten
(maakt niet uit of datgene is gebeurd binnen of buiten je territorium). Poppetje A
schiet poppetje B aan de andere kant van de grens dood. Land van poppetje B voelt
dan de effecten
Onderscheid actief en passief nationaliteit:
- Actief: ziet op de nationaliteit van de dader
- Passief: ziet op de nationaliteit van het slachtoffer/degene die schade lijdt
2
