, Theorie hoorcollege beginselen democratische rechtsstaat
Hoor college 1
Staatsrecht en rechtsstaat
Staatsrecht → regels over de organisatie van de overheid en fundamentele normen over de
verhouding met de overheid (tussen burger en overheid).
Legaliteit → het maken van wetgeving.
Staatsrecht in de rechtenstudie
- waar komt het burgerlijk wetboek vandaan
- ongewenste tongzoen verkrachting of aanranding? - mag de rechter dat bepalen?
Functies van het staatsrecht
Constituer en : (gevestigd/gemaakt, iets nieuws in het leven geroepen)
- koningschap erfelijk vervuld wettelijke opvolger Willem 1 → art. 24 GW
- nationale ombudsman → art. 2 lid 1 Wet Nationale Ombudsman
Attr ibuer en : (bevoegdheden toekennen aan een nieuw ambt)
- rechterlijke macht is opgedragen berechting van geschillen over burgerlijke rechten →
art. 112 lid 1 GW
- burgemeester kan een drugspand sluiten → art. 174a GemW
Reguler en : (bevoegdheden aan grenzen stellen)
- ministers en staatssecretarissen hebben een inlichtingenplicht jegens leden van de Tweede
en Eerste Kamer → art. 68 GW
- niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te
openbaren → art. 7 lid 1 GW
De casus van de “autonomen”
Wat betekent het om burger te zijn van een staat.
Soevereinen/autonomen willen zich onttrekken van de Nederlandse staat, geen belasting
betalen. Argumenten:
- verschil tussen mensen vlees en bloed en andere kant natuurlijke personen
personen gemaakt door de overheid, gedwongen.
- contract tussen burger en overheid
- wetten na mei 1940 wel geldig? NL staat bestaat niet, onder andere mogendheden
vallen. (SHAEF, Duitsland).
,Gezag en soevereiniteit kernbegrippen
Kernbegrip Soevereiniteit
(interne) Soevereiniteit → het hebben van de hoogste rechtsmacht/(in beginsel) niet gebonden
zijn aan door anderen gestelde regels (in staatsverband). Erkenning van andere staten.
- externe soevereiniteit → overheidsverband betrekkingen aangaan met andere staten.
Komt toe aan staten. Individuele personen kunnen niet soeverein zijn.
Recept voor een staat
- ter r itoir → klein stuk grond
- natie → bevolkt met gemeenschap die eenheid vormt
- inter ne soever einiteit → roep staat uit en oefen effectief macht of gezag uit over
gemeenschap
- exter ne soever einiteit → overleef een confrontatie met de buren
Micro states : eurostaete/wonderland (iemand probeert eigen staat te stichten)
Waarom wordt machtsuitoefening van een staat geaccepteerd?
- op basis van een (wettelijke) bevoegdheid
- tr aditie: aanvaardbaar omdat het altijd al zo was
- Koning, minister-president of burgemeester heeft char ism a
- “het werkt”: beschermt onze vrijheid het beste (en vult zakken/brengt geld)
“minimale dwang, maximaal gezag”
Fragile states
Somalië meest fragile state. Toevlucht tot terroristische organisaties. Chaos. Geen interne
soevereiniteit, niet 1 gezag. Fragile states index. Noorwegen minst fragile state.
Noord-Korea, machtsuitoefening Kim Jong-un wel geaccepteerd door angst.
Bronnen / begrippen
For m ele constitutie → een synoniem voor de Grondwet
formeel duidt op vorm / procedure
Mater iële constitutie → alle regels over de organisatie van de overheid en fundamentele
normen over de verhouding met de overheid
materieel duidt op verhouding burger-overheid, de inhoud
, Een mooie Grondwet nog geen goede (materiële) constitutie
- Zimbabwe
Uitvoer en de m acht: Staatshoofd → president. Regeringshoofd → vice-president, benoemd
door president. President om de 6 jaar gekozen.
W etgevende m acht: tweekamerstelsel, verkiezingen iedere 5 jaar
Rechter lijke m acht: hooggerechtshof
- Nederlandse constitutie
Uitvoer en de m acht: Staatshoofd → de monarch, Regering → de monarch en ministers,
verkiezingen → geen, ministers benoemd door de monarch
W etgevende m acht: bestaat uit parlement en regering, parlement → tweekamerstelsel,
waarvan Lagerhuis worden gekozen voor een periode van 4 jaar, regering → benoemd door
monarch
Rechter lijke m acht: alle rechters benoemd door de monarch
niet alleen wat op papier staat, maar ook wat eromheen gebeurd.
For m ele constitutie :
- Het Statuut (Koninkrijk der Nederlanden)
- De Grondwet (voor Nederland)
Mater iële constitutie :
Formele constitutie +
- organieke wetten
Wetten die voorkomen uit de grondwet o.a. art. 75, 78, 124 GW
- ongeschreven staatsrecht/conventies
- reglementen van Orde
organisaties overheid en verhouding burger-overheid
Democratische rechtsstaat (geschiedenis)
Monarch steeds minder te zeggen.
Hoor college 1
Staatsrecht en rechtsstaat
Staatsrecht → regels over de organisatie van de overheid en fundamentele normen over de
verhouding met de overheid (tussen burger en overheid).
Legaliteit → het maken van wetgeving.
Staatsrecht in de rechtenstudie
- waar komt het burgerlijk wetboek vandaan
- ongewenste tongzoen verkrachting of aanranding? - mag de rechter dat bepalen?
Functies van het staatsrecht
Constituer en : (gevestigd/gemaakt, iets nieuws in het leven geroepen)
- koningschap erfelijk vervuld wettelijke opvolger Willem 1 → art. 24 GW
- nationale ombudsman → art. 2 lid 1 Wet Nationale Ombudsman
Attr ibuer en : (bevoegdheden toekennen aan een nieuw ambt)
- rechterlijke macht is opgedragen berechting van geschillen over burgerlijke rechten →
art. 112 lid 1 GW
- burgemeester kan een drugspand sluiten → art. 174a GemW
Reguler en : (bevoegdheden aan grenzen stellen)
- ministers en staatssecretarissen hebben een inlichtingenplicht jegens leden van de Tweede
en Eerste Kamer → art. 68 GW
- niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te
openbaren → art. 7 lid 1 GW
De casus van de “autonomen”
Wat betekent het om burger te zijn van een staat.
Soevereinen/autonomen willen zich onttrekken van de Nederlandse staat, geen belasting
betalen. Argumenten:
- verschil tussen mensen vlees en bloed en andere kant natuurlijke personen
personen gemaakt door de overheid, gedwongen.
- contract tussen burger en overheid
- wetten na mei 1940 wel geldig? NL staat bestaat niet, onder andere mogendheden
vallen. (SHAEF, Duitsland).
,Gezag en soevereiniteit kernbegrippen
Kernbegrip Soevereiniteit
(interne) Soevereiniteit → het hebben van de hoogste rechtsmacht/(in beginsel) niet gebonden
zijn aan door anderen gestelde regels (in staatsverband). Erkenning van andere staten.
- externe soevereiniteit → overheidsverband betrekkingen aangaan met andere staten.
Komt toe aan staten. Individuele personen kunnen niet soeverein zijn.
Recept voor een staat
- ter r itoir → klein stuk grond
- natie → bevolkt met gemeenschap die eenheid vormt
- inter ne soever einiteit → roep staat uit en oefen effectief macht of gezag uit over
gemeenschap
- exter ne soever einiteit → overleef een confrontatie met de buren
Micro states : eurostaete/wonderland (iemand probeert eigen staat te stichten)
Waarom wordt machtsuitoefening van een staat geaccepteerd?
- op basis van een (wettelijke) bevoegdheid
- tr aditie: aanvaardbaar omdat het altijd al zo was
- Koning, minister-president of burgemeester heeft char ism a
- “het werkt”: beschermt onze vrijheid het beste (en vult zakken/brengt geld)
“minimale dwang, maximaal gezag”
Fragile states
Somalië meest fragile state. Toevlucht tot terroristische organisaties. Chaos. Geen interne
soevereiniteit, niet 1 gezag. Fragile states index. Noorwegen minst fragile state.
Noord-Korea, machtsuitoefening Kim Jong-un wel geaccepteerd door angst.
Bronnen / begrippen
For m ele constitutie → een synoniem voor de Grondwet
formeel duidt op vorm / procedure
Mater iële constitutie → alle regels over de organisatie van de overheid en fundamentele
normen over de verhouding met de overheid
materieel duidt op verhouding burger-overheid, de inhoud
, Een mooie Grondwet nog geen goede (materiële) constitutie
- Zimbabwe
Uitvoer en de m acht: Staatshoofd → president. Regeringshoofd → vice-president, benoemd
door president. President om de 6 jaar gekozen.
W etgevende m acht: tweekamerstelsel, verkiezingen iedere 5 jaar
Rechter lijke m acht: hooggerechtshof
- Nederlandse constitutie
Uitvoer en de m acht: Staatshoofd → de monarch, Regering → de monarch en ministers,
verkiezingen → geen, ministers benoemd door de monarch
W etgevende m acht: bestaat uit parlement en regering, parlement → tweekamerstelsel,
waarvan Lagerhuis worden gekozen voor een periode van 4 jaar, regering → benoemd door
monarch
Rechter lijke m acht: alle rechters benoemd door de monarch
niet alleen wat op papier staat, maar ook wat eromheen gebeurd.
For m ele constitutie :
- Het Statuut (Koninkrijk der Nederlanden)
- De Grondwet (voor Nederland)
Mater iële constitutie :
Formele constitutie +
- organieke wetten
Wetten die voorkomen uit de grondwet o.a. art. 75, 78, 124 GW
- ongeschreven staatsrecht/conventies
- reglementen van Orde
organisaties overheid en verhouding burger-overheid
Democratische rechtsstaat (geschiedenis)
Monarch steeds minder te zeggen.
