Strafproces hoorcollege
Week 1
doel en aard van het strafproces
o Het materieel strafrecht regelt welk gedrag onder welke omstandigheden strafbaar is
en tot weke sancties dat gedrag kan leiden.
o Het strafprocesrecht daarentegen geeft aan welke procedure moet worden gevolgd
wanneer iemand ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd ook
wel omschreven als het onderdeel van strafrecht dat bepaalt hoe en door wie wordt
onderzocht of een er een strafbaar feit is begaan en door wie en welke maatstaven
daarover en over de daaraan te verbinden straf rechterlijke sancties worden beslist.
Doelen van het strafproces:
Toepassen van het materiele strafrecht op de verdachte.
Waarheidsvinding
Verdachte beschermen tegen de staat: streven naar rechtvaardigheid en
rechtszekerheid
Beogen herstel en genoegdoening voor het slachtoffer
Speciale en generale preventie
Rechtsvrede: eigenlijk het ultieme doel. Maar dan moet het vonnis wel worden
geaccepteerd.
*nadeel is dat het strafproces heel klein wordt gemaakt.
Van doelen naar feitelijke invulling:
• Hoe het strafprocesrecht/de strafrechtspleging dan in te richten?
- Vraag actueel i.v.m. modernisering Wetboek van Strafvordering
- Maar ook door toegenomen belang van slachtoffer
- Druk op de strafrechtsketen (zie ook: parlementaire verkenning
strafrechtketen)
• Aard mede bepaald door:
- Criminaliteitsbestrijding v. machtsbeheersing
- Heersende procescultuur en de gangbare stijl van procederen
– Inquisitoir versus accusatoir (of adversair)
- Problemen waarmee een land zich ziet geconfronteerd
Feitelijke invulling van het strafproces hangt van verschillende dingen af. Waaronder cultuur
en de soort zaak.
Spanningsrelatie tussen criminaliteitsbestrijding en machtsbeheersing.
*het gaat om een tweezijdige benadering: geen onschuldige burgers in het strafproces
betrekken maar wel het straffen van schuldige burger.
, het crime consol model: efficient hard op treden. Gaat om het aanpakken van
criminaliteit. versus het due process model: hier gaat het om het inperken van de
overheid. Dus het inperken van overmatige overheidsrepressie. Betrouwbare en eerlijke
strafrechtpleging.
De aard van het strafproces:
1. Verantwoordelijkheid vervolging: particulier of publiek?
– Wie klaagt ‘rechtsschender’ aan?
– Iedere burger?
– Slachtoffer (accusatio; action directe, mee te vervolgen)? In Nederland
kan dat door middel van een artikel 12 Sv procedure
– Magistraat (OvJ)?
2. Verantwoordelijkheid waarheidsvinding:
– Burgers, politie of rechter?
– En wat is daarbij de rol van het onderzoek terechtzitting?
3. Verantwoordelijkheid eerlijke rechtspleging:
– Verdediging (accusatoir)
– Autoriteiten (inquisitoir)
– Gemeenschap (jury)?
Verschil accusatoir/ inquisitoir
Accusatoir:
• Vervolging door private partij
• Equality of arms: OvJ en verdachte staan als procespartijen tegenover elkaar (nb.
Rechtsverwerking: er komt meer nadruk op te leggen. Partijen zijn gelijk dus ze
hebben gelijke kansen daarom kan er achteraf niet geklaagd worden)
• onderzoek ter terechtzitting is centerpiece
• Rechter lijdelijk
• Onderzoek door beide partijen (met verplichting tot disclosure)
• Waarheidsvinding door middel van clash of opinions
Inquisitoir:
• Vervolging door de overheid
• Verdachte is object van onderzoek
• Accent op voorbereidend onderzoek
• Rechter actief
• Feitenonderzoek van overheidswege gedomineerd.
• Zoektocht naar de materiële waarheid
Nadeel van een overheidsgericht onderzoek is tunnelvisie.
Nederland van oorsprong inquisitoir.
- Onderzoek wordt gedomineerd van overheidswege
- Zwaar accent op het vooronderzoek, het dossier vormt ruggengraat van de
strafrechtpleging.
, - Beroepsrechter, geen lekeninbreng.
Nederland heeft een contradictoir proces op inquisitoire gebasseerd. Het is een mengeling
van inquisitoir en accusatoir.
Relatie tussen positie/rol van procesdeelnemers en visie op de aard van de
strafrechtspleging.
De procesdeelnemers:
1. De rechter
2. RC
3. Officier van justitie
4. Advocaat
5. Verdachte
6. Het slachtoffer
7. Getuigen
8. Deskundige
De rechter
Is onpartijdig en onafhankelijk De rechter komt aan bod in het hoofdonderzoek. Heeft een
actieve rol en meer regie over het onderzoek.
De rechter-commissaris
Dit is een rechter die een tussenschakel is tussen het OM en de zittingsrechters.
De rechter bewaakt eigenlijk de voortgang van het opsporingsonderzoek artikel 170 Sv: de
rechter-commissaris heeft vooral een toezichthoudende taak met betrekking tot het
opsporingsonderzoek.
Vooronderzoek: RC, rol is wezenlijk veranderd.
Hoofdonderzoek: rechter actieve rol, meer regie over het onderzoek.
De officier van justitie:
Lange tijd niet gezien als procespartij. Hij is magistraat. Maar neemt ook steeds meer de rol
aan van een crime fighter.
- Het OM in ons land is dominus litis zij bepalen de grenzen van het geschil.
- het OM heeft vervolgingsmonopolie Alleen zij kunnen vervolging instellen en een
rechterlijke beslissing afdwingen
-zij bepalen of er tot vervolging van het strafbaar feit wordt over gegaan, dit wordt ook wel
het opportuniteitsbeginsel genoemd artikel 167 lid 1 Sv en als er al een rechter aan te pas
is artikel 242 lid 1 Sv
Advocaat
Principiële partijdigheid : werkt uit naam van zijn of haar client.
Heeft een toegenomen verantwoordelijkheid gekregen door de modernisering van de WvSv
, De verdachte
De verdachte is een vrije burger die er door de overheid van wordt beschuldigd een strafbaar
feit te hebben begaan. Zijn positie als persoon charged with a criminal offenc wordt beheerst
door de onschuldpresumptie en het nemo- tenetur beginsel.
Het slachtoffer
Heeft zijn eigen rechten. Artikel 51a-51H Sv. Tevens kan indien de Ovj afziet van vervolging
het slachtoffer toch een procedure opstarten via de artikel 12 S procedure.
Getuigen (slachtoffers en derden)
- Getuigen a charge: een getuigen voor het OM
- Getuigen a decharge: een getuigen voor de verdediging.
- je mag verdachte ondervragen of doen ondervragen. Daarom houdt een anonieme
getuigen geen stand. Je krijgt dat dan vervolgens op schrift. Dan heb je namelijk geen eerlijk
proces gehad. Artikel 344a Sv.
Deskundigen
Partijdeskundige versus vast gerechtelijke deskundige.
• Aard van het strafproces wordt mede bepaald door de wijze waarop binnen het
strafprocesrecht een balans wordt verwezenlijkt tussen de verschillende doelen en
spanningen.
• Maar ook: door de traditie/cultuur en het procesmodel van waaruit het zich heeft
ontwikkeld en de problemen waarmee een land zich ziet geconfronteerd.
• Er is een duidelijke relatie tussen positie/rol van procesdeelnemers en visie op de
aard van de strafrechtspleging.
Week 1
doel en aard van het strafproces
o Het materieel strafrecht regelt welk gedrag onder welke omstandigheden strafbaar is
en tot weke sancties dat gedrag kan leiden.
o Het strafprocesrecht daarentegen geeft aan welke procedure moet worden gevolgd
wanneer iemand ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd ook
wel omschreven als het onderdeel van strafrecht dat bepaalt hoe en door wie wordt
onderzocht of een er een strafbaar feit is begaan en door wie en welke maatstaven
daarover en over de daaraan te verbinden straf rechterlijke sancties worden beslist.
Doelen van het strafproces:
Toepassen van het materiele strafrecht op de verdachte.
Waarheidsvinding
Verdachte beschermen tegen de staat: streven naar rechtvaardigheid en
rechtszekerheid
Beogen herstel en genoegdoening voor het slachtoffer
Speciale en generale preventie
Rechtsvrede: eigenlijk het ultieme doel. Maar dan moet het vonnis wel worden
geaccepteerd.
*nadeel is dat het strafproces heel klein wordt gemaakt.
Van doelen naar feitelijke invulling:
• Hoe het strafprocesrecht/de strafrechtspleging dan in te richten?
- Vraag actueel i.v.m. modernisering Wetboek van Strafvordering
- Maar ook door toegenomen belang van slachtoffer
- Druk op de strafrechtsketen (zie ook: parlementaire verkenning
strafrechtketen)
• Aard mede bepaald door:
- Criminaliteitsbestrijding v. machtsbeheersing
- Heersende procescultuur en de gangbare stijl van procederen
– Inquisitoir versus accusatoir (of adversair)
- Problemen waarmee een land zich ziet geconfronteerd
Feitelijke invulling van het strafproces hangt van verschillende dingen af. Waaronder cultuur
en de soort zaak.
Spanningsrelatie tussen criminaliteitsbestrijding en machtsbeheersing.
*het gaat om een tweezijdige benadering: geen onschuldige burgers in het strafproces
betrekken maar wel het straffen van schuldige burger.
, het crime consol model: efficient hard op treden. Gaat om het aanpakken van
criminaliteit. versus het due process model: hier gaat het om het inperken van de
overheid. Dus het inperken van overmatige overheidsrepressie. Betrouwbare en eerlijke
strafrechtpleging.
De aard van het strafproces:
1. Verantwoordelijkheid vervolging: particulier of publiek?
– Wie klaagt ‘rechtsschender’ aan?
– Iedere burger?
– Slachtoffer (accusatio; action directe, mee te vervolgen)? In Nederland
kan dat door middel van een artikel 12 Sv procedure
– Magistraat (OvJ)?
2. Verantwoordelijkheid waarheidsvinding:
– Burgers, politie of rechter?
– En wat is daarbij de rol van het onderzoek terechtzitting?
3. Verantwoordelijkheid eerlijke rechtspleging:
– Verdediging (accusatoir)
– Autoriteiten (inquisitoir)
– Gemeenschap (jury)?
Verschil accusatoir/ inquisitoir
Accusatoir:
• Vervolging door private partij
• Equality of arms: OvJ en verdachte staan als procespartijen tegenover elkaar (nb.
Rechtsverwerking: er komt meer nadruk op te leggen. Partijen zijn gelijk dus ze
hebben gelijke kansen daarom kan er achteraf niet geklaagd worden)
• onderzoek ter terechtzitting is centerpiece
• Rechter lijdelijk
• Onderzoek door beide partijen (met verplichting tot disclosure)
• Waarheidsvinding door middel van clash of opinions
Inquisitoir:
• Vervolging door de overheid
• Verdachte is object van onderzoek
• Accent op voorbereidend onderzoek
• Rechter actief
• Feitenonderzoek van overheidswege gedomineerd.
• Zoektocht naar de materiële waarheid
Nadeel van een overheidsgericht onderzoek is tunnelvisie.
Nederland van oorsprong inquisitoir.
- Onderzoek wordt gedomineerd van overheidswege
- Zwaar accent op het vooronderzoek, het dossier vormt ruggengraat van de
strafrechtpleging.
, - Beroepsrechter, geen lekeninbreng.
Nederland heeft een contradictoir proces op inquisitoire gebasseerd. Het is een mengeling
van inquisitoir en accusatoir.
Relatie tussen positie/rol van procesdeelnemers en visie op de aard van de
strafrechtspleging.
De procesdeelnemers:
1. De rechter
2. RC
3. Officier van justitie
4. Advocaat
5. Verdachte
6. Het slachtoffer
7. Getuigen
8. Deskundige
De rechter
Is onpartijdig en onafhankelijk De rechter komt aan bod in het hoofdonderzoek. Heeft een
actieve rol en meer regie over het onderzoek.
De rechter-commissaris
Dit is een rechter die een tussenschakel is tussen het OM en de zittingsrechters.
De rechter bewaakt eigenlijk de voortgang van het opsporingsonderzoek artikel 170 Sv: de
rechter-commissaris heeft vooral een toezichthoudende taak met betrekking tot het
opsporingsonderzoek.
Vooronderzoek: RC, rol is wezenlijk veranderd.
Hoofdonderzoek: rechter actieve rol, meer regie over het onderzoek.
De officier van justitie:
Lange tijd niet gezien als procespartij. Hij is magistraat. Maar neemt ook steeds meer de rol
aan van een crime fighter.
- Het OM in ons land is dominus litis zij bepalen de grenzen van het geschil.
- het OM heeft vervolgingsmonopolie Alleen zij kunnen vervolging instellen en een
rechterlijke beslissing afdwingen
-zij bepalen of er tot vervolging van het strafbaar feit wordt over gegaan, dit wordt ook wel
het opportuniteitsbeginsel genoemd artikel 167 lid 1 Sv en als er al een rechter aan te pas
is artikel 242 lid 1 Sv
Advocaat
Principiële partijdigheid : werkt uit naam van zijn of haar client.
Heeft een toegenomen verantwoordelijkheid gekregen door de modernisering van de WvSv
, De verdachte
De verdachte is een vrije burger die er door de overheid van wordt beschuldigd een strafbaar
feit te hebben begaan. Zijn positie als persoon charged with a criminal offenc wordt beheerst
door de onschuldpresumptie en het nemo- tenetur beginsel.
Het slachtoffer
Heeft zijn eigen rechten. Artikel 51a-51H Sv. Tevens kan indien de Ovj afziet van vervolging
het slachtoffer toch een procedure opstarten via de artikel 12 S procedure.
Getuigen (slachtoffers en derden)
- Getuigen a charge: een getuigen voor het OM
- Getuigen a decharge: een getuigen voor de verdediging.
- je mag verdachte ondervragen of doen ondervragen. Daarom houdt een anonieme
getuigen geen stand. Je krijgt dat dan vervolgens op schrift. Dan heb je namelijk geen eerlijk
proces gehad. Artikel 344a Sv.
Deskundigen
Partijdeskundige versus vast gerechtelijke deskundige.
• Aard van het strafproces wordt mede bepaald door de wijze waarop binnen het
strafprocesrecht een balans wordt verwezenlijkt tussen de verschillende doelen en
spanningen.
• Maar ook: door de traditie/cultuur en het procesmodel van waaruit het zich heeft
ontwikkeld en de problemen waarmee een land zich ziet geconfronteerd.
• Er is een duidelijke relatie tussen positie/rol van procesdeelnemers en visie op de
aard van de strafrechtspleging.
