Leerdoelen FS kwaliteiten
Jaar 1 blok 4
Hoorcollege 1
1. Leg uit dat toxiciteit betreft de dosis (dosis / respons-effect)
Alle stoffen kunnen bij te hoge doseringen giftig zijn.
2. Leg uit dat een veilig niveau van inname betreft wat voor soort vergif, type consument
(kind, volwassene, enz.) en de tijdsduur van de blootstelling
Type gif
De mate van giftigheid van een stof wordt in het algemeen bepaald door de dosis waarbij de giftige
werking optreedt. Giftigheid kan als acuut worden omschreven, maar kan ook ontstaan bij een
chronische toediening. Acute giftigheid via orale inname kan onderverdeeld worden in verschillende
gradaties:
- Extreem giftig = dosis van microgram per kilogram lichaamsgewicht. (botuline toxine)
- Zeer giftig = dosis van milligrammen per kilogram lichaamsgewicht. (nicotine)
- Matig giftig = dosis van honderden milligrammen per kilogram lichaamsgewicht. (DDT)
- Geringe giftigheid = dosis van enkele grammen per kilogram lichaamsgewicht. (zout) Daarbij
worden stoffen met een acute giftigheid van 5 g per kg of meer beschouwd als niet giftig.
Type consument
Ook speelt het type consument een rol. Mensen met een zwakker spijsverteringsstelsel, een
verminderde weerstand, kinderen en ouderen hebben een andere respons op gif dan gezonde
mensen.
Tijd van blootstelling
Kort durende blootstelling aan relatief hoge doseringen van een stof, leiden tot andere symptomen
dan langdurige blootstelling aan relatief lage doseringen van een stof. De latentietijd omschrijft de
tijd die verloopt vanaf blootstelling tot aan een bepaald effect.
3. Leg de drie fasen uit die optreden nadat het lichaam wordt blootgesteld aan toxische
niveaus
1. Blootstellingsfase
Via de mond.
Via de huid.
Via de longen.
2. Toxicokinetische fase = hoe de stof in het lichaam komt en wat ermee gebeurt als die in het
lichaam is. De toxicokinetiek omvat de ADME = absorptie (darm, mond, longen, huid), distributie
(weefsels en bloed) , biotransformatie (lichaam veranderd de toxische stof in nieuwe chemicaliën)
ofwel metabolisme en excretie (urine, gal)
3. Toxicodynamische fase = de interactie met de plek van het lichaam waar de schade ontstaat.
Na de blootstelling wilt het lichaam de stof eruit krijgen. Er vinden een aantal fases (3) plaats:
Ophoping in vet = alleen voor sterk lipofiele xenobiotica (stoffen die lichaamsvreemd zijn)
Fase 1 = bio activatie of bio inactivatie oxidatie, reductie, hydrolyse. De actieve stof kan in
deze fase inactief gemaakt worden (detoxificatie), maar in sommige gevallen kan dit ook
andersom. Dit komt doordat stoffen meer polair worden, maar ook meer reactief en
daardoor juist toxisch worden
, Fase 2 = Bio inactivatie hier worden de stoffen nog beter wateroplosbaar (hydrofiel)
gemaakt, zodat het makkelijk kan uit worden gescheiden via de gal en urine
Fase 3 = excretie bilaire excretie of renale exretie
Xenobiotica worden onderverdeeld in 4 groepen.
Sterk lipofiel legt fase 1 af en gaat dan door naar de excretie
Lipofiel legt fase 1 en 2 af en gaat dan door naar de excretie
Polair polair volgt fase 2 en wordt dan uitgescheiden
Hydrofiel wordt meteen uitgescheiden.
Hoorcollege 2
De student kan:
1. De 4 verschillende groepen van toxische stoffen onderscheiden aan de hand van een
chemische stof
1. Natuurlijk toxine (bijv. aflatoxine)
2. Additief (bijv. aspartaam)
3. Residu (bijv. bestrijdingsmiddelen, acrylamide)
4. Contaminant (bijv. PAK’s, dioxine, nitraat)
Natuurlijk toxine: Chemische stoffen die van nature in het voedingsmiddel aanwezig zijn
Additieven: Aan het voedingsmiddel met opzet toegevoegde chemische stoffen
Residuen: alle chemische stoffen die bij productie, opslag, verwerking en distributie van
voedingsmiddelen met opzet zijn toegevoegd maar die in het uiteindelijke voor de consument
bestemde voedingsmiddel geen rol spelen en ongewenst zijn
Contaminanten: alle chemische stoffen die bij productie, opslag, verwerking en distributie van het
voedingsmiddel onopzettelijk in het voor de consument bestemde voedingsmiddel terecht zijn
gekomen. Ze zijn ongewenst aanwezig
2. De grafiek dosis-respons curve lezen
Jaar 1 blok 4
Hoorcollege 1
1. Leg uit dat toxiciteit betreft de dosis (dosis / respons-effect)
Alle stoffen kunnen bij te hoge doseringen giftig zijn.
2. Leg uit dat een veilig niveau van inname betreft wat voor soort vergif, type consument
(kind, volwassene, enz.) en de tijdsduur van de blootstelling
Type gif
De mate van giftigheid van een stof wordt in het algemeen bepaald door de dosis waarbij de giftige
werking optreedt. Giftigheid kan als acuut worden omschreven, maar kan ook ontstaan bij een
chronische toediening. Acute giftigheid via orale inname kan onderverdeeld worden in verschillende
gradaties:
- Extreem giftig = dosis van microgram per kilogram lichaamsgewicht. (botuline toxine)
- Zeer giftig = dosis van milligrammen per kilogram lichaamsgewicht. (nicotine)
- Matig giftig = dosis van honderden milligrammen per kilogram lichaamsgewicht. (DDT)
- Geringe giftigheid = dosis van enkele grammen per kilogram lichaamsgewicht. (zout) Daarbij
worden stoffen met een acute giftigheid van 5 g per kg of meer beschouwd als niet giftig.
Type consument
Ook speelt het type consument een rol. Mensen met een zwakker spijsverteringsstelsel, een
verminderde weerstand, kinderen en ouderen hebben een andere respons op gif dan gezonde
mensen.
Tijd van blootstelling
Kort durende blootstelling aan relatief hoge doseringen van een stof, leiden tot andere symptomen
dan langdurige blootstelling aan relatief lage doseringen van een stof. De latentietijd omschrijft de
tijd die verloopt vanaf blootstelling tot aan een bepaald effect.
3. Leg de drie fasen uit die optreden nadat het lichaam wordt blootgesteld aan toxische
niveaus
1. Blootstellingsfase
Via de mond.
Via de huid.
Via de longen.
2. Toxicokinetische fase = hoe de stof in het lichaam komt en wat ermee gebeurt als die in het
lichaam is. De toxicokinetiek omvat de ADME = absorptie (darm, mond, longen, huid), distributie
(weefsels en bloed) , biotransformatie (lichaam veranderd de toxische stof in nieuwe chemicaliën)
ofwel metabolisme en excretie (urine, gal)
3. Toxicodynamische fase = de interactie met de plek van het lichaam waar de schade ontstaat.
Na de blootstelling wilt het lichaam de stof eruit krijgen. Er vinden een aantal fases (3) plaats:
Ophoping in vet = alleen voor sterk lipofiele xenobiotica (stoffen die lichaamsvreemd zijn)
Fase 1 = bio activatie of bio inactivatie oxidatie, reductie, hydrolyse. De actieve stof kan in
deze fase inactief gemaakt worden (detoxificatie), maar in sommige gevallen kan dit ook
andersom. Dit komt doordat stoffen meer polair worden, maar ook meer reactief en
daardoor juist toxisch worden
, Fase 2 = Bio inactivatie hier worden de stoffen nog beter wateroplosbaar (hydrofiel)
gemaakt, zodat het makkelijk kan uit worden gescheiden via de gal en urine
Fase 3 = excretie bilaire excretie of renale exretie
Xenobiotica worden onderverdeeld in 4 groepen.
Sterk lipofiel legt fase 1 af en gaat dan door naar de excretie
Lipofiel legt fase 1 en 2 af en gaat dan door naar de excretie
Polair polair volgt fase 2 en wordt dan uitgescheiden
Hydrofiel wordt meteen uitgescheiden.
Hoorcollege 2
De student kan:
1. De 4 verschillende groepen van toxische stoffen onderscheiden aan de hand van een
chemische stof
1. Natuurlijk toxine (bijv. aflatoxine)
2. Additief (bijv. aspartaam)
3. Residu (bijv. bestrijdingsmiddelen, acrylamide)
4. Contaminant (bijv. PAK’s, dioxine, nitraat)
Natuurlijk toxine: Chemische stoffen die van nature in het voedingsmiddel aanwezig zijn
Additieven: Aan het voedingsmiddel met opzet toegevoegde chemische stoffen
Residuen: alle chemische stoffen die bij productie, opslag, verwerking en distributie van
voedingsmiddelen met opzet zijn toegevoegd maar die in het uiteindelijke voor de consument
bestemde voedingsmiddel geen rol spelen en ongewenst zijn
Contaminanten: alle chemische stoffen die bij productie, opslag, verwerking en distributie van het
voedingsmiddel onopzettelijk in het voor de consument bestemde voedingsmiddel terecht zijn
gekomen. Ze zijn ongewenst aanwezig
2. De grafiek dosis-respons curve lezen
