Samenvatting Praktisch personen- en familierecht

Samenvatting personen- en familierecht

H1 Algemene bepalingen en naamrecht:




Juridisch persoon: degene die drager van rechten en plichten zijn. Dit heet ook wel
rechtsbevoegdheid.

Volgens artikel 1:1 lid 1 BW is iedereen in Nederland vrij en bevoegd tot het hebben van burgerlijke
rechten, iedereen is dus rechtsbevoegd. Deze bevoegdheid begint bij geboorte en eindigt bij de dood.

Bloedverwantschap:

Bloedverwantschap duidt op de relatie tussen personen op basis van de geboorte uit bepaalde
ouders. Juridische bloedverwantschap ontstaat ook wanneer er bijvoorbeeld sprake is van erkenning.

Bloedverwantschap bestaat uit verschillende graden. Artikel 1:3 lid 1 BW meldt:

‘de graad van bloedverwantschap wordt bepaald door het getal der geboorten, die de
bloedverwantschap hebben veroorzaakt. Hierbij telt een erkenning, een gerechtelijke vaststelling van
het ouderschap of een adoptie als een geboorte.’

Voorbeelden:

1e graads: Ouders, echtgenoot en kinderen

2e graads: Broers, zussen, kleinkinderen, grootouders en stief-/halfbroers en zussen

3e graads: overgrootouders, achterkleinkinderen, neven en nichten (kinderen van broers of zussen) en
ooms en tantes

4e graads: neven en nichten (kinderen van broers of zussen van ouders), betovergrootouders,
achterneven en achternichten (kleinkinderen van broers of zussen) en oudooms en oudtantes (ooms
en tantes van de ouders)

Bloedverwantschap in rechte linie is wanneer er een rechte lijn tussen de persoon en zijn
bloedverwant kan worden getekend. Van boven naar onder, dus opa en klein kind staat in rechte linie.

Bloedverwantschap in zijlinie is wanneer er eerst moet worden ‘opgeklommen’ naar de
gemeenschappelijke stamvader of – moeder, en vervolgens moet worden ‘afgedaald’ naar de persoon
in kwestie.

Aanverwantschap:

,Wanneer een persoon met iemand trouwt, ontstaat er een juridische relatie tussen die persoon en de
bloedverwanten van de ander. Dit heet volgens artikel 1:3 lid 2 BW een aanverwantschap.

EVRM:

In artikel 8 EVRM:

‘Een ieder heeft recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn
correspondentie.’’

Dit heet ook wel family life. In de volgende situaties kan hiervan sprake zijn:

 Tussen echtgenoten;
 Tussen een man en een vrouw die een relatie hebben die vergelijkbaar is met een huwelijk;
 Tussen ouders en een uit hun huwelijk geboren kind
 Tussen ongehuwde, langdurig samenwonende ouders en hun kind;
 Tussen moeder en kind;
 Tussen de man die het kind heeft erkend en het kind;
 Tussen de biologische vader en het kind;
 Tussen naaste bloedverwanten en het kind
 Tussen pleegouders of opvangouders en kind;
 Tussen een niet-biologische ouder en kind.

Voornaam:

Artikel 1:4 lid 1 BW bepaalt dat iemand de voornaam of de voornamen heeft die in zijn geboorteakte
staan. Volgens lid 4 van hetzelfde artikel kan de rechtbank iemands voornaam wijzigen op verzoek
van de persoon zelf of op verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger. Redenen om een voornaam
te wijzigen kunnen zijn:

 Er staat een fout in de geboorteakte
 Iemand voornaam is emotioneel belastend
 Er wordt vernoemd naar een persoon met wie iemand een bijzondere heeft of had
 Iemand is transgender of transseksueel
 Een voornaam is normaal in een bepaald land, maar een beetje raar in een andere land
 Er is sprake van een gewijzigde geloofsovertuiging
 Iemand maakte al heel lang gebruik van een naam die afwijkt van zijn officiële voornaam

Geslachtsnaam:

In artikel 1:5 BW zijn de regels opgenomen die gaan over de geslachtsnaam (ook wel: achternaam). In
lid 4 van dit artikel wordt de meest voorkomende situatie voorzien. Als een kind bij geboorte in
familierechtelijke betrekking staat tot twee ouders, dan mogen de ouders de geslachtsnaam van hun
kind kiezen. Alle volgende kinderen van de ouders, moeten dezelfde achternaam hebben (art 1:5 lid 8
BW). Maken de ouders geen keuze, dan krijgt het kind de achternaam van de vader, art 1:5 lid 5 BW.

Artikel 1:6 BW bepaalt dat iemands achternaam als dwingend wordt beschouwd door de akte van
geboorte. Alleen als er rechtsgeldig tegenbewijs wordt geleverd is deze bepaling niet van toepassing.
Wijziging van een achternaam is in de volgende gevallen mogelijk:

 De achternaam wijzigen in die van de andere ouder na echtscheiding van ouders;
 Ongedaan maken van een naamswijziging die plaatsvond toen iemand minderjarig was;
 Naamkeuze van ouders herzien;

,  Dezelfde naamswijziging als die van de ouder;
 Naamswijziging in de oorspronkelijke achternaam na ontbinding van een in het buitenland
gesloten huwelijk waarbij automatisch de achternaam van de echtgenoot is toegekend.
 Een niet-Nederlands klinkende achternaam wijzigen bij of na verkrijging Nederlanderschap;
 Een onwelvoeglijke of bespottelijke achternaam wijzigen;
 Een veelvoorkomende achternaam wijzigen;
 Een onjuist gespelde achternaam door een fout bij de invoering van de akte in de burgerlijke
stand
 Een vernederlandste achternaam wijzigen in de oorspronkelijke Friese versie;
 Een achternaam toevoegen als eerder door iemands voorouders een dubbele naam werd
gebruikt;
 Een achternaam toevoegen die is uitgestorven of met uitsterven wordt bedreigt;
 Als er sprake is van psychische hinder;
 Als de ouder wiens achternaam iemand draagt een bepaald misdrijf heeft gepleegd en
daarvoor onherroepelijk is veroordeeld;
 Het wijzigen van een adoptienaam in de oorspronkelijke achternaam.

Tot slot bepaalt artikel 1:9 BW dat wanneer iemand trouwt, hij het recht heeft de achternaam van zijn
partner te gebruiken in plaats die van zichzelf.



H2 Woonplaats en burgerlijke stand:

Woonplaats:

In het dagelijks leven wordt met dit begrip iemands vaste adres bedoeld. De wet maakt onderscheid
tussen de eigenlijke en de gekozen woonplaats. Een ander woord voor woonplaats is ook wel
domicilie.

Artikel 1:10 lid 1 BW bepaalt dat de woonplaats van een natuurlijk persoon het adres is waar iemand
officieel woont en is ingeschreven. Als iemand dit niet heeft, dan wordt de plaats waar hij feitelijk
verblijft beschouwd als zijn woonplaats. Dit heet het werkelijk verblijf. Volgens de wet basisregistratie
personen is dit het adres waar iemand naar verwachting gedurende drie maanden ten minste twee
derde van de tijd zal overnachten.

De woonplaats kan worden onderverdeeld in de zelfstandige en de afhankelijke woonplaats. Iemand
die onafhankelijk van een ander, op een plaats woont die in juridische zin als woonplaats wordt
aangemerkt wordt gezien als zelfstandige woonplaats. Art 1:10 lid 1 BW.

De afhankelijke woonplaats staat in art 1:12 lid 1 BW:

“Een minderjarige volgt de woonplaats van hem die het gezag over hem uitoefent, de onder curatele
gestelde die van zijn curator. Oefenen beide ouders tezamen het gezag over hun minderjarige kind
uit, doch hebben zij niet dezelfde woonplaats, dan volgt het kind de woonplaats van de ouder bij wie
het feitelijk verblijft dan wel laatstelijk heeft verbleven.’’

Bij de gekozen woonplaats wordt het adres niet ingeschreven in het BRP. Een gekozen woonplaats kan
worden onderverdeeld in de noodzakelijk gekozen woonplaats en de vrijwillig gekozen woonplaats.
Soms verplicht de wet om een woonplaats te kiezen. Dan is er sprake van een noodzakelijk gekozen
woonplaats.