Ondernemingsrecht
Afkortingen
BW Burgerlijk Wetboek
WvK Wetboek van Koophandel
AH Aandeelhouder
KvK Kamer van Koophandel
Inhoud
College 1 Rechtsvormen, oprichting en personenvennootschappen Roze
College 2 Kapitaalbescherming Groen
College 3 Organen, bevoegdheden, verantwoordelijkheden, OR en besluitvorming Oranje
College 4 Civielrechtelijke aansprakelijkheid bestuurders en aandeelhouders Blauw
College 5 Geschillen Geel
College 6 Herstructureren Blauw 2
College 7 Concern, joint venture (capita beursgenoteerd) Groen 2
Tentamen Tips:
- Oefenen en oefenen
- Bij winstuitkeringen kijken naar balans test cv
- Artikel + regel + motivering + so m + uitkomst is volledig antwoord.
- Meer dan 50 werknemers benoem in je antwoord dat er sprake kan zijn van een OR en volgens bij de
verdere beantwoording er van uit gaan dat er een OR is. Als het duidelijk is dat naast het bestuur ook de AV
moet besluit moet er een aandeelhoudersvergadering belegd worden.
1
,Hoofdstuk 1 – ondernemingsvormen College 1 (roze tabs)
Ondernemingsrecht (ook wel vennootschapsrecht) is een juridische jas om de onderneming heen, de rechtsvorm
is het hulpmiddel om de onderneming te laten functioneren in de maatschappij.
Drie hoofdthema’s
- Hoe steekt de interne structuur van een onderneming in elkaar?
Juridische organisatie, de inrichting, de structuur.
- Wie mogen en kunnen voor de onderneming transacties afsluiten?
- Hoe zijn de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor de gang van zaken in de onderneming
uitgewerkt?
Wettelijk kader
BW 2 - nv, bv en coöperatie
BW 7a titel 9 - maatschap
Wetboek van Koophandel - vof en cv
Geen wettelijke regeling - eenmanszaak
Een onderneming is gericht op winst, de wens tot winstgerechtigdheid heeft voor de opzet en inrichting van het
ondernemingsrecht een belangrijk gevolg.
Soms worden verschillende rechtsvormen gecombineerd om één onderneming te drijven. Dit wordt een concern
of groep genoemd art. 2:24 BW.
Handelsregister (§1.10)
Er is door de rechtspraak en de uitwerking van de kamer van koophandel vrij snel sprake van een onderneming.
Het handelsregister is niet alleen de burgerlijke stand voor ondernemingen maar ook voor rechtspersonen. Alle
ondernemingen en rechtspersonen moeten worden ingeschreven, dus ook als een rechtspersoon geen
onderneming drijft.
Inschrijven in het handelsregister is geen oprichtingsvereiste, een derde mag vertrouwen op inhoud van het
register, onjuiste gegevens kan geen werking tegenover derden hebben.
Belangenpluralisme (§1.13)
Het Nederlandse systeem is anders dan veel buitenlandse systemen zoals het Engelse of het Amerikaanse
systeem. Hier gaat het meer om alle betrokkenen zoals aandeelhouders, werknemers en schuldeisers, art. 2:8 lid
1 BW. Dus mag een Nederlandse bv niet uitsluiten haar aandeelhoudersbelang behartigen. Het
ondernemingsrecht is een faciliteit en een waarborg tegelijk.
Gevolgen van belangenpluralisme; Er kunnen conflicten ontstaan tussen bestuurders en aandeelhouders, maar
ook tussen de aandeelhouders onderling. Daarnaast moet er ook gedacht worden aan de werknemers en
schuldeisers.
Verschillende ondernemingsbegrippen (§1.14)
Er is een definitie in de Wet op de ondernemingsraden, deze geldt alleen voor deze wet. Ook kent het
handelsregister een definitie van onderneming. Tot slotte gaat het om het ondernemingsrecht en wordt er
uitgegaan van een economisch, organisatorische verband.
Geschiedenis
Voornamelijk in de negentiende eeuw is de structuur en inrichting van ondernemingsvormen bedacht, in de
twintigste eeuw zin met name de regels omtrent verantwoording en aansprakelijk ontwikkeld.
Rechtspersoon (§1.7)
In art. 2:1 – 3 BW wordt vastgesteld welke lichamen rechtspersonen zijn. Het staat partijen niet vrij om andere
typen rechtspersonen op te richten dan die in het BW genoemd worden. Er is een gesloten systeem. Momenteel
2
,zijn persoonsvennootschappen geen rechtspersoon maar een bijzondere vorm van overeenkomst. Mogelijk gaat
dit veranderen met de nieuwe wettelijke regeling.
Een rechtspersoon is zelfstandig drager van rechten en plichten, het is een rechtssubject. Een rechtspersoon kan
via een vertegenwoordiger overeenkomsten afsluiten en dat de rechtspersoon gelijk met de
personenvennootschap art. 2:5 BW. Sinds de twintigste eeuw is het mogelijk om als rechtspersoon een
onrechtmatige daad te plegen en een strafbaar feit kan begaan. Zelfs sommige grondrecht uit het verdrag tot
bescherming van de mens en de fundamentele vrijheden zijn van toepassing zoals recht op een eerlijk proces,
privacy, vrijheid van meningsuiting en bescherming van eigendom.
Belangrijkste algemene bepaling is art. 2:8 BW, gedragsregel van de rechtspersonen, redelijk en billijkheid.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid: Eenmanszaak, personenvennootschappen (VOF,CV en maatschap)
Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid: Bv, nv, stichting, vereniging en coöperatie
Maatschap en vennootschap onder firma (§1.3)
Maatschap is een obligatoire (wederkerige) overeenkomst tot samenwerking van twee of meer personen (art.
7A: 1655 en verder). Doel is een vermogensrechtelijk voordeel behalen dat aan de vennoten ten goede komt,
gelijk met de winstverdeling nv en bv. De vennoten brengen een gebouw of arbeid in de maatschap. De
samenwerking steunt op deze inbreng.
Aangezien er sprake is van een overeenkomst zijn de bepaling uit boek 6 verbintenissen en boek 3
rechtshandeling van toepassing.
Samengevat: een maatschap strekt tot een actieve samenwerking van de maten die erop gericht is om onder
gezamenlijke naam door middel van de inbreng voor gemeenschappelijke rekening voordeel te behalen, de
maatschap is te vinden in titel 9 van boek 7a, wetgeving dateert uit 1838. Verdeling van winsten/ verliezen
conform art. 7A: 1670 BW). De beroeps- of bedrijfsuitoefening in het kader van een maatschap kan stil
plaatsvinden, er wordt dan niet gezamenlijk naar buiten getreden. Het wel gezamenlijk naar buiten treden is een
openbare maatschap art. 3:192 BW.
Bovenstaande beschrijft het verschil tussen de bevoegdheden van de maten. Beheersdaden zijn handelingen die
tot de normale gang van zaken van de maatschap worden gerekend. Beschikkingsdaden val buiten de normale
activiteiten en kunnen alleen door de maten gezamenlijk worden verricht.
Bij de maatschap zijn de maten voor gelijke delen aansprakelijk voor verbintenissen van de maatschap
(advocaten/ notarissen).
Vennootschap onder firma (VOF) is een onder gemeenschappelijke naam uitoefenen van een onderneming. Er
gelden dan andere regels betreft aansprakelijkheid, aldus de rechtspraak. De wetgever vindt dat bij een VOF er
strengere regels gelden namelijk hoofdelijke aansprakelijkheid. De VOF moet worden ingeschreven bij KvK en
algemene bepaling is terug te vinden in art. 15-34 WvK.
Bijzondere karakter van de vof/maatschap is het samenwerkingsvereiste (duurzame samenwerking).
3
, Verschil tussen maatschap en vof – aansprakelijkheid
Het verschil in beroeps- of bedrijfsuitoefening voor het gezamenlijk onder gemeenschappelijke naam uit te
voeren heeft gevolgen voor strenge aansprakelijkheidsregels.
Kijken naar de verkeersopvattingen er is geen wetsartikel als het gaat om verschil in beroep en bedrijf.
- Beroepsuitoefening; persoonlijke dienstverrichting, de persoonlijke kwaliteiten staan voorop. Er wordt
geacht het welzijn van de client te behartigen. Vaak geldt er ook een beroepsgeheim en gelden er
beroepsregels.
- Bedrijfsuitoefening; persoonlijke dienstverlening staat minder voorop, denk aan bakker en slager.
Vertegenwoordiging
Bij de vof iedere vennoot zicht ontleent aan de vertegenwoordigheidsbevoegdheid. Iedere vennoot is bevoegd
namens de vof de te handelen. Dit kan natuurlijk beperkt worden in de overeenkomst.
Bij een maatschap is slechts de andere vennoot optreden als een volmacht is gegeven art 7A:1679 BW en zijn er
verschillen tussen de handelingen (beheers en beschikkingsdaden). De gedachte van de wetgever was dat bij de
maatschap het veelal gaat om interne afspraken en niet zo zeer om vertegenwoordiging van rechtswege.
Aansprakelijkheid
Bij de vof zijn alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk, bij een maatschap is slechts voor gelijke delen verbonden
zijn voor vennootschapsschulden.
Inschrijving Kvk
Alleen een stille maatschap die geen onderneming in stand houdt hoeft niet in het handelsregister te worden
4
Afkortingen
BW Burgerlijk Wetboek
WvK Wetboek van Koophandel
AH Aandeelhouder
KvK Kamer van Koophandel
Inhoud
College 1 Rechtsvormen, oprichting en personenvennootschappen Roze
College 2 Kapitaalbescherming Groen
College 3 Organen, bevoegdheden, verantwoordelijkheden, OR en besluitvorming Oranje
College 4 Civielrechtelijke aansprakelijkheid bestuurders en aandeelhouders Blauw
College 5 Geschillen Geel
College 6 Herstructureren Blauw 2
College 7 Concern, joint venture (capita beursgenoteerd) Groen 2
Tentamen Tips:
- Oefenen en oefenen
- Bij winstuitkeringen kijken naar balans test cv
- Artikel + regel + motivering + so m + uitkomst is volledig antwoord.
- Meer dan 50 werknemers benoem in je antwoord dat er sprake kan zijn van een OR en volgens bij de
verdere beantwoording er van uit gaan dat er een OR is. Als het duidelijk is dat naast het bestuur ook de AV
moet besluit moet er een aandeelhoudersvergadering belegd worden.
1
,Hoofdstuk 1 – ondernemingsvormen College 1 (roze tabs)
Ondernemingsrecht (ook wel vennootschapsrecht) is een juridische jas om de onderneming heen, de rechtsvorm
is het hulpmiddel om de onderneming te laten functioneren in de maatschappij.
Drie hoofdthema’s
- Hoe steekt de interne structuur van een onderneming in elkaar?
Juridische organisatie, de inrichting, de structuur.
- Wie mogen en kunnen voor de onderneming transacties afsluiten?
- Hoe zijn de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor de gang van zaken in de onderneming
uitgewerkt?
Wettelijk kader
BW 2 - nv, bv en coöperatie
BW 7a titel 9 - maatschap
Wetboek van Koophandel - vof en cv
Geen wettelijke regeling - eenmanszaak
Een onderneming is gericht op winst, de wens tot winstgerechtigdheid heeft voor de opzet en inrichting van het
ondernemingsrecht een belangrijk gevolg.
Soms worden verschillende rechtsvormen gecombineerd om één onderneming te drijven. Dit wordt een concern
of groep genoemd art. 2:24 BW.
Handelsregister (§1.10)
Er is door de rechtspraak en de uitwerking van de kamer van koophandel vrij snel sprake van een onderneming.
Het handelsregister is niet alleen de burgerlijke stand voor ondernemingen maar ook voor rechtspersonen. Alle
ondernemingen en rechtspersonen moeten worden ingeschreven, dus ook als een rechtspersoon geen
onderneming drijft.
Inschrijven in het handelsregister is geen oprichtingsvereiste, een derde mag vertrouwen op inhoud van het
register, onjuiste gegevens kan geen werking tegenover derden hebben.
Belangenpluralisme (§1.13)
Het Nederlandse systeem is anders dan veel buitenlandse systemen zoals het Engelse of het Amerikaanse
systeem. Hier gaat het meer om alle betrokkenen zoals aandeelhouders, werknemers en schuldeisers, art. 2:8 lid
1 BW. Dus mag een Nederlandse bv niet uitsluiten haar aandeelhoudersbelang behartigen. Het
ondernemingsrecht is een faciliteit en een waarborg tegelijk.
Gevolgen van belangenpluralisme; Er kunnen conflicten ontstaan tussen bestuurders en aandeelhouders, maar
ook tussen de aandeelhouders onderling. Daarnaast moet er ook gedacht worden aan de werknemers en
schuldeisers.
Verschillende ondernemingsbegrippen (§1.14)
Er is een definitie in de Wet op de ondernemingsraden, deze geldt alleen voor deze wet. Ook kent het
handelsregister een definitie van onderneming. Tot slotte gaat het om het ondernemingsrecht en wordt er
uitgegaan van een economisch, organisatorische verband.
Geschiedenis
Voornamelijk in de negentiende eeuw is de structuur en inrichting van ondernemingsvormen bedacht, in de
twintigste eeuw zin met name de regels omtrent verantwoording en aansprakelijk ontwikkeld.
Rechtspersoon (§1.7)
In art. 2:1 – 3 BW wordt vastgesteld welke lichamen rechtspersonen zijn. Het staat partijen niet vrij om andere
typen rechtspersonen op te richten dan die in het BW genoemd worden. Er is een gesloten systeem. Momenteel
2
,zijn persoonsvennootschappen geen rechtspersoon maar een bijzondere vorm van overeenkomst. Mogelijk gaat
dit veranderen met de nieuwe wettelijke regeling.
Een rechtspersoon is zelfstandig drager van rechten en plichten, het is een rechtssubject. Een rechtspersoon kan
via een vertegenwoordiger overeenkomsten afsluiten en dat de rechtspersoon gelijk met de
personenvennootschap art. 2:5 BW. Sinds de twintigste eeuw is het mogelijk om als rechtspersoon een
onrechtmatige daad te plegen en een strafbaar feit kan begaan. Zelfs sommige grondrecht uit het verdrag tot
bescherming van de mens en de fundamentele vrijheden zijn van toepassing zoals recht op een eerlijk proces,
privacy, vrijheid van meningsuiting en bescherming van eigendom.
Belangrijkste algemene bepaling is art. 2:8 BW, gedragsregel van de rechtspersonen, redelijk en billijkheid.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid: Eenmanszaak, personenvennootschappen (VOF,CV en maatschap)
Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid: Bv, nv, stichting, vereniging en coöperatie
Maatschap en vennootschap onder firma (§1.3)
Maatschap is een obligatoire (wederkerige) overeenkomst tot samenwerking van twee of meer personen (art.
7A: 1655 en verder). Doel is een vermogensrechtelijk voordeel behalen dat aan de vennoten ten goede komt,
gelijk met de winstverdeling nv en bv. De vennoten brengen een gebouw of arbeid in de maatschap. De
samenwerking steunt op deze inbreng.
Aangezien er sprake is van een overeenkomst zijn de bepaling uit boek 6 verbintenissen en boek 3
rechtshandeling van toepassing.
Samengevat: een maatschap strekt tot een actieve samenwerking van de maten die erop gericht is om onder
gezamenlijke naam door middel van de inbreng voor gemeenschappelijke rekening voordeel te behalen, de
maatschap is te vinden in titel 9 van boek 7a, wetgeving dateert uit 1838. Verdeling van winsten/ verliezen
conform art. 7A: 1670 BW). De beroeps- of bedrijfsuitoefening in het kader van een maatschap kan stil
plaatsvinden, er wordt dan niet gezamenlijk naar buiten getreden. Het wel gezamenlijk naar buiten treden is een
openbare maatschap art. 3:192 BW.
Bovenstaande beschrijft het verschil tussen de bevoegdheden van de maten. Beheersdaden zijn handelingen die
tot de normale gang van zaken van de maatschap worden gerekend. Beschikkingsdaden val buiten de normale
activiteiten en kunnen alleen door de maten gezamenlijk worden verricht.
Bij de maatschap zijn de maten voor gelijke delen aansprakelijk voor verbintenissen van de maatschap
(advocaten/ notarissen).
Vennootschap onder firma (VOF) is een onder gemeenschappelijke naam uitoefenen van een onderneming. Er
gelden dan andere regels betreft aansprakelijkheid, aldus de rechtspraak. De wetgever vindt dat bij een VOF er
strengere regels gelden namelijk hoofdelijke aansprakelijkheid. De VOF moet worden ingeschreven bij KvK en
algemene bepaling is terug te vinden in art. 15-34 WvK.
Bijzondere karakter van de vof/maatschap is het samenwerkingsvereiste (duurzame samenwerking).
3
, Verschil tussen maatschap en vof – aansprakelijkheid
Het verschil in beroeps- of bedrijfsuitoefening voor het gezamenlijk onder gemeenschappelijke naam uit te
voeren heeft gevolgen voor strenge aansprakelijkheidsregels.
Kijken naar de verkeersopvattingen er is geen wetsartikel als het gaat om verschil in beroep en bedrijf.
- Beroepsuitoefening; persoonlijke dienstverrichting, de persoonlijke kwaliteiten staan voorop. Er wordt
geacht het welzijn van de client te behartigen. Vaak geldt er ook een beroepsgeheim en gelden er
beroepsregels.
- Bedrijfsuitoefening; persoonlijke dienstverlening staat minder voorop, denk aan bakker en slager.
Vertegenwoordiging
Bij de vof iedere vennoot zicht ontleent aan de vertegenwoordigheidsbevoegdheid. Iedere vennoot is bevoegd
namens de vof de te handelen. Dit kan natuurlijk beperkt worden in de overeenkomst.
Bij een maatschap is slechts de andere vennoot optreden als een volmacht is gegeven art 7A:1679 BW en zijn er
verschillen tussen de handelingen (beheers en beschikkingsdaden). De gedachte van de wetgever was dat bij de
maatschap het veelal gaat om interne afspraken en niet zo zeer om vertegenwoordiging van rechtswege.
Aansprakelijkheid
Bij de vof zijn alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk, bij een maatschap is slechts voor gelijke delen verbonden
zijn voor vennootschapsschulden.
Inschrijving Kvk
Alleen een stille maatschap die geen onderneming in stand houdt hoeft niet in het handelsregister te worden
4
