HOOFDSTUK 11: Modernisering
Hoofdstuk 11.1 Paradigma’s over rationalisering
(19.1 Rationalisering)
Rationalisering= het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met
de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten
van middelen om zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te bereiken.
Bureaucratie= protocollen, procedures en regels
De onttovering van de wereld is het proces van rationalisering waarbij
praktische problemen niet meer met geloof, maar met wetenschap worden
opgelost.
Voordelen Nadelen
Beheersing processen en natuur Controle, onpersoonlijk
Meten van opbrengsten en kosten Hoge eisen – stress
Paradigma’s over rationalisering
Functionalisme Conflict-paradigma Rationele-actor-
paradigma
(macro & consensus): (macro & conflict): (micro & conflict):
Kenmerk Nadruk op de functies Maatschappelijke Nadruk op (individuele)
die een samenleving tegenstellingen en actoren en hun streven
ontwikkelt om te daaruit voortvloeiende naar nutsmaximalisatie
kunnen voortbestaan conflicten zijn bepalend (voor- en nadelen
voor een alsmaar worden afgewogen)
veranderende
maatschappij.
Rationalisering Kijk naar de voordelen Rationalisering leidt tot Actoren zijn in
van ratonalisering, een maatschapelijke toenemende mate in
zoals groei en welvaart ongelijksheids- staat te streven naar
verhoudingen nutsmaximalisatie
Vervreemding van het
arbeidsproces
(11.1) Conflict= een situatie waarin individuen, groepen en/of staten elkaar tegenwerken om
de eigen doelen te bereiken.
Redenen om samen te werken: samen staan we sterk, profiteren van sterke punten van de
ander, groepsgevoel in stand houden.
,Bij maatschappelijke of sociale conflicten spelen vaak machtsverschillen een rol.
Voorwaarden om samen te werken: compromisbereidheid, vertrouwen, acceptatie.
Manifest conflict= elkaar openlijk tegenwerken, zichtbaar conflict
Latent conflict= verborgen conflict
Visie van de vier paradigma’s op conflict
Functionalisme-paradigma
- De maatschappij wordt gezien als een organisme waarin de samenstellende delen
bijdragen aan orde, harmonie en groei.
- Conflicten zijn uitzonderingstoestanden die ontstaan uit niet goed functionerende
relaties.
- Conflicten zijn pathologisch, bedreigend voor de orde en moeten zoveel mogelijk
vermeden worden.
Conflict-paradigma
- Ziet de maatschappij als een arena van strijd tussen groepen en individuen om
macht, geld, status en invloed.
- Conflicten worden niet per definitie als negatief gezien en kunnen fungeren als motor
voor maatschappelijke verandering.
Twee stromingen:
Marxistische conflicttheorie: Conflicten ontstaan door materiële ongelijkheden tussen
bezittende en bezitloze klassen, wat kan leiden tot revolutionaire veranderingen.
Huntington's benadering: Conflicten ontstaan door sociale en culturele verschillen tussen
bevolkingsgroepen, zoals godsdienstige, etnische en/of politieke tegenstellingen.
Sociaalconstructivisme-paradigma
- Richt zich op de handelingen van mensen en de betekenis die door verschillende
actoren aan conflicten wordt gehecht.
Rationele actor-paradigma
- Benadrukt hoe individuen of groepen met tegengestelde belangen proberen samen
te werken, conflicten op te lossen en gezamenlijk tot overeenstemming te komen.
11.2 Vorming van internationale conflicten en conflictoplossingen
Zeven redenen waarom internationale conflicten kunnen ontstaan
Internationale conflicten kunnen ontstaan door etnische, religieuze, ideologische, territoriale,
politieke, economische of ecologische redenen. Vaak zijn meerdere van deze redenen
tegelijk aanwezig in een conflict.
Europese Hof van Justitie
Een internationale rechtbank waar geschillen binnen de Europese Unie worden behandeld,
bijvoorbeeld over de toepassing van Europees recht.
Internationaal Gerechtshof
Een internationale rechtbank die conflicten tussen staten behandelt en vaak betrokken is bij
het oplossen van juridische geschillen op mondiaal niveau.
, (11.3) Maatschappelijke en politieke samenwerking
Samenwerking
Het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op
elkaar af te stemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Voorwaarden voor succes zijn vertrouwen, compromisbereidheid en acceptatie
Compromis
Het resultaat van onderhandelingen waarbij de betrokken partijen een deel van hun
autonomie opgeven om tot een gezamenlijke overeenkomst te komen.
Interdependentie
De onderlinge afhankelijkheid tussen personen, groepen, organisaties of staten, waarbij
samenwerking noodzakelijk is voor het behalen van gemeenschappelijke doelen. Hierbij kan
asymmetrie optreden: situatie waarin de onderlinge afhankelijkheid in een samenwerking
ongelijk verdeeld is, omdat machtsverschillen een rol spelen. Deze afhankelijkheid kan:
- symmetrisch (gelijke mate afhankelijk)
- asymmetrisch zijn (ongelijke mate afhankelijk door meer/minder macht, middelen of
invloed).
Politieke samenwerking
De samenwerking tussen politieke partijen of tussen politici en maatschappelijke groepen en
organisaties. Deze kan gebaseerd zijn op gedeelde waarden, belangen of
machtsuitoefening, met als doel de samenleving goed te laten functioneren en ontwikkelen.
(20.2) Democratisering= het proces van verandering van de machts- en
gezagsverhoudingen door een grotere inspraak en medezeggenschap van degene met
minder macht.
Individualistische ideologie: waarbij gelijkheid het onderlinge principe is en waarbij meer
vrijheid ten opzichte van de staat en medeburgers gerealiseerd wordt.
Twee belangrijke ontwikkelingen binnen het democratiseringsproces:
- rechtsstaat, waardoor niet alleen elites, maar steeds meer groepen in de
samenleving rechten kregen. Ook bedrijven en andere organisaties hebben meer
rechten gekregen en worden zelfs gezien als ‘rechtspersonen’.
- volksvertegenwoordiging: soevereiniteit ligt bij het volk en de politieke
grondrechten van de burger, met name het actief en passief kiesrecht, staan
centraal. De verschillende opvattingen van de (groepen) burgers binnen de
samenleving worden door politieke partijen gerepresentateerd in de
volksvertegenwoordiging.
Hoofdstuk 11.1 Paradigma’s over rationalisering
(19.1 Rationalisering)
Rationalisering= het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met
de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten
van middelen om zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te bereiken.
Bureaucratie= protocollen, procedures en regels
De onttovering van de wereld is het proces van rationalisering waarbij
praktische problemen niet meer met geloof, maar met wetenschap worden
opgelost.
Voordelen Nadelen
Beheersing processen en natuur Controle, onpersoonlijk
Meten van opbrengsten en kosten Hoge eisen – stress
Paradigma’s over rationalisering
Functionalisme Conflict-paradigma Rationele-actor-
paradigma
(macro & consensus): (macro & conflict): (micro & conflict):
Kenmerk Nadruk op de functies Maatschappelijke Nadruk op (individuele)
die een samenleving tegenstellingen en actoren en hun streven
ontwikkelt om te daaruit voortvloeiende naar nutsmaximalisatie
kunnen voortbestaan conflicten zijn bepalend (voor- en nadelen
voor een alsmaar worden afgewogen)
veranderende
maatschappij.
Rationalisering Kijk naar de voordelen Rationalisering leidt tot Actoren zijn in
van ratonalisering, een maatschapelijke toenemende mate in
zoals groei en welvaart ongelijksheids- staat te streven naar
verhoudingen nutsmaximalisatie
Vervreemding van het
arbeidsproces
(11.1) Conflict= een situatie waarin individuen, groepen en/of staten elkaar tegenwerken om
de eigen doelen te bereiken.
Redenen om samen te werken: samen staan we sterk, profiteren van sterke punten van de
ander, groepsgevoel in stand houden.
,Bij maatschappelijke of sociale conflicten spelen vaak machtsverschillen een rol.
Voorwaarden om samen te werken: compromisbereidheid, vertrouwen, acceptatie.
Manifest conflict= elkaar openlijk tegenwerken, zichtbaar conflict
Latent conflict= verborgen conflict
Visie van de vier paradigma’s op conflict
Functionalisme-paradigma
- De maatschappij wordt gezien als een organisme waarin de samenstellende delen
bijdragen aan orde, harmonie en groei.
- Conflicten zijn uitzonderingstoestanden die ontstaan uit niet goed functionerende
relaties.
- Conflicten zijn pathologisch, bedreigend voor de orde en moeten zoveel mogelijk
vermeden worden.
Conflict-paradigma
- Ziet de maatschappij als een arena van strijd tussen groepen en individuen om
macht, geld, status en invloed.
- Conflicten worden niet per definitie als negatief gezien en kunnen fungeren als motor
voor maatschappelijke verandering.
Twee stromingen:
Marxistische conflicttheorie: Conflicten ontstaan door materiële ongelijkheden tussen
bezittende en bezitloze klassen, wat kan leiden tot revolutionaire veranderingen.
Huntington's benadering: Conflicten ontstaan door sociale en culturele verschillen tussen
bevolkingsgroepen, zoals godsdienstige, etnische en/of politieke tegenstellingen.
Sociaalconstructivisme-paradigma
- Richt zich op de handelingen van mensen en de betekenis die door verschillende
actoren aan conflicten wordt gehecht.
Rationele actor-paradigma
- Benadrukt hoe individuen of groepen met tegengestelde belangen proberen samen
te werken, conflicten op te lossen en gezamenlijk tot overeenstemming te komen.
11.2 Vorming van internationale conflicten en conflictoplossingen
Zeven redenen waarom internationale conflicten kunnen ontstaan
Internationale conflicten kunnen ontstaan door etnische, religieuze, ideologische, territoriale,
politieke, economische of ecologische redenen. Vaak zijn meerdere van deze redenen
tegelijk aanwezig in een conflict.
Europese Hof van Justitie
Een internationale rechtbank waar geschillen binnen de Europese Unie worden behandeld,
bijvoorbeeld over de toepassing van Europees recht.
Internationaal Gerechtshof
Een internationale rechtbank die conflicten tussen staten behandelt en vaak betrokken is bij
het oplossen van juridische geschillen op mondiaal niveau.
, (11.3) Maatschappelijke en politieke samenwerking
Samenwerking
Het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op
elkaar af te stemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Voorwaarden voor succes zijn vertrouwen, compromisbereidheid en acceptatie
Compromis
Het resultaat van onderhandelingen waarbij de betrokken partijen een deel van hun
autonomie opgeven om tot een gezamenlijke overeenkomst te komen.
Interdependentie
De onderlinge afhankelijkheid tussen personen, groepen, organisaties of staten, waarbij
samenwerking noodzakelijk is voor het behalen van gemeenschappelijke doelen. Hierbij kan
asymmetrie optreden: situatie waarin de onderlinge afhankelijkheid in een samenwerking
ongelijk verdeeld is, omdat machtsverschillen een rol spelen. Deze afhankelijkheid kan:
- symmetrisch (gelijke mate afhankelijk)
- asymmetrisch zijn (ongelijke mate afhankelijk door meer/minder macht, middelen of
invloed).
Politieke samenwerking
De samenwerking tussen politieke partijen of tussen politici en maatschappelijke groepen en
organisaties. Deze kan gebaseerd zijn op gedeelde waarden, belangen of
machtsuitoefening, met als doel de samenleving goed te laten functioneren en ontwikkelen.
(20.2) Democratisering= het proces van verandering van de machts- en
gezagsverhoudingen door een grotere inspraak en medezeggenschap van degene met
minder macht.
Individualistische ideologie: waarbij gelijkheid het onderlinge principe is en waarbij meer
vrijheid ten opzichte van de staat en medeburgers gerealiseerd wordt.
Twee belangrijke ontwikkelingen binnen het democratiseringsproces:
- rechtsstaat, waardoor niet alleen elites, maar steeds meer groepen in de
samenleving rechten kregen. Ook bedrijven en andere organisaties hebben meer
rechten gekregen en worden zelfs gezien als ‘rechtspersonen’.
- volksvertegenwoordiging: soevereiniteit ligt bij het volk en de politieke
grondrechten van de burger, met name het actief en passief kiesrecht, staan
centraal. De verschillende opvattingen van de (groepen) burgers binnen de
samenleving worden door politieke partijen gerepresentateerd in de
volksvertegenwoordiging.
