Hoofdstuk 9 – motivatie en emotie
Motivatie
De prikkeling wat maakt dat je gedachten omzet in daden. Alle processen die te
maken hebben met de aanzet, de richting, de intensiteit en het volhouden van
lichamelijke en psychische activiteiten. Het is de tussenliggende factor tussen emotie
en actie. Niet elke emotie zal leiden tot actie, daar is motivatie voor nodig.
Soorten motivatie:
Extrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van een
beloning (bijv. geld, eten, seks, cijfers) of een straf te voorkomen.
Interne motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van de
activiteit zelf, en niet vanwege een externe consequentie. Je doet het voor jezelf,
vrijwillig.
Prestatiedrang (need for achievement n Ach) de drang om te presteren. Een
geestelijke toestand die een psychologische behoefte veroorzaakt om een moeilijk,
maar aantrekkelijk doel te bereiken.
Er zijn 3 aspecten gerelateerd aan prestatiemotivatie:
- Prestatie motief: persoonlijkheidseigenschap die in specifieke situaties leidt tot
presteren.
- Positieve en negatieve faalangst: zijn beide bepalend voor de productiviteit en
de houding ten opzichte van werk.
Beloningstheorie
Het idee dat mensen werken, omdat ze worden gemotiveerd door extrinsieke
beloningen.
Verwachtingstheorie
Mensen worden gemotiveerd om aan taken te werken als ze verwachten daarin
succesvol te zijn en als ze de resultaten van hun werk waarderen.
Bij behaalde prestaties kan je denken dat je het aan jezelf te danken hebt,
individualisme, of je bent loyaal aan de groep die achter je stond en vindt dit
belangrijker dan de individuele prestatie, collectivisme.
Overrechtvaardiging (van belonen)
Proces waarbij een exclusieve beloning een interne motivatie verdringt. Treedt alleen
op als er geen rekening wordt gehouden met de kwaliteit van de prestatie.
Als Deniz haar kamer uit zichzelf opruimt, krijgt ze van haar verraste vader €1. Dit is
niet juist, want je maakt Deniz haar gedrag nu afhankelijk van externe motivatie
(geld) in plaats van interne motivatie (uit eigen wil een schone kamer hebben). Het
komt er in de plaats van. Nu zal ze het langzamerhand voor het geld te doen.
Wanneer haar vader stopt met €1 geven, zal Deniz haar kamer niet meer uit zichzelf
opruimen.
Beloningen hebben 3 belangrijke gevolgen voor motivatie:
1. Effectieve manier om Mensen te motiveren dingen te doen die ze anders niet
zouden doen.
2. Motivatie vergroten, als ze worden gegeven voor een goede prestatie.
3. Overrechtvaardiging.
1
,Flow
Intense concentratie op een bepaalde activiteit, met behulp van intrinsieke motivatie.
‘Ik ben echt goed bezig, ik zit helemaal In de flow’. Doordat je in een flow zit kan je
gevoel voor tijd en omgeving vergeten.
Motivatietheorieën:
Instincttheorie: oud idee dat bepaalde gedragspatronen worden bepaald door
aangeboren factoren. Instincten werden vooral gebruikt als labels, in plaats van
verklaringen van gedrag, bijv. migrerende vogels. Volgens ethologen: gefixeerde
actiepatronen, dit zijn niet aangeleerde gedragingen die bij de gehele soort
voorkomen en het gevolg zijn van duidelijke identificeerbare stimuli.
+ de instincttheorie zou goed gedrag zoals een zuigreflex bij baby's kunnen
verklaren.
-Het houdt rekening met het feit dat leren ‘instinctief gedrag’ kan bijsturen.
-geeft geen goede verklaring voor complexer gedrag.
Drijfveertheorie: ontwikkeld als een alternatief voor instincttheorie om gedrag sterker
biologisch te verklaren. Motivatie wordt verklaard als een proces waarin een
biologische behoefte een drijfveer produceert die het gedrag aanstuurt in een
zodanige richting dat een behoefte vervuld. Een biologische drijfveer is een motief
zoals dorst. Homeostase is een toestand waarbij evenwicht in het lichaam wordt
gewaarborgd. Onevenwicht zoals honger wordt evenwicht door te eten. Nuttige maar
onvolledige theorie over motivatie.
-de drijfveertheorie houdt geen rekening met cognitieve, sociale en culturele krachten
die van invloed kunnen zijn.
-de drijfveertheorie verklaart ook geen buitengewoon gedrag, zoals: flow of uit een
vliegtuig springen.
Psychodynamische theorie (Freud): motivatie komt voort uit de onbewuste geest, het
id, waar 2 elementaire verlangens zich bevinden. Eros, erotische verlangens en
Thanatos, agressieve impulsen. Om psychische problemen te voorkomen, moeten
we voor deze verlangens een uitlaatklep hebben.
+ Tegenwoordig zijn psychologen het eens over het idee dat veel mentale activiteit
van motivatie buiten het bewustzijn plaatsvindt.
Behoeftehiërarchie (Maslow): humanistisch perspectief op motivatie: ieder mens
heeft een ‘drive’ om zichzelf positief te ontwikkelen en het ultieme doel is
zelfactualisatie (zijn wie je wilt zijn,
jezelf een anderen accepteren en
tevreden zijn met jezelf, maar dat dat
ook past bij de wereld waar je in leeft,
balans). Het idee dat behoeften zich in
volgorde van belang zijn geordend, het
was een voorwaarde om de eerste
behoefte te hebben voordat je aan de
tweede kon werken. Volgens Maslow
hebben de ‘hogere’ behoeften weinig
invloed op ons gedrag als de basale
behoeften niet zijn vervuld.
2
, Later werd bovenaan zelfontstijging toegevoegd, de behoefte om een doel buiten
hetzelfde te verwezenlijken, andere helpen.
-Verklaart geen bijzonder gedrag. Bijv. je leven riskeren om jouw kind te redden.
-Piramide is alleen van toepassing op individualistische culturen.
-Mensen hebben niet allemaal dezelfde prioriteiten voor motivatie.
-Prioriteiten voor motivatie staan niet onveranderlijk vast.
Herziende piramide (Kenrick): Kenrick maakte een nieuwe controversiële theorie
waarbij hij de top behoefte ‘zelfrealisatie’ vervangt door ‘ouderschap en seks’. Waar
ook weer kritiek op volgde. Volgens Kenricks team moet de behoeftehiërarchie als
iets vloeiender gezien worden, dat voortdurend veranderd door invloeden op
Drie niveaus:
1. Functioneel analyseniveau: onderzoekt de functie van een motief, wat
samenhangt met overleving en reproductie.
De behoefte aan overleving motiveert ons om eten, drinken, onderdak
enzovoort te zoeken.
De behoefte om onze genen over te dragen wekt niet alleen de fysieke
drang naar seks, maar ook de sociale behoefte aan affiliatie, aanzien en
ouderschap.
2. Proximale analyseniveau: een gebeurtenis kan de behoefte op de piramide
verschuiven. Een proximale prikkel kan een tijdelijke wijziging in je
motivatiehiërarchie teweegbrengen. Ineens geur van gebak hongermotief.
3. Ontwikkelingsanalyseniveau: levensfase kan motivatie/behoefte beïnvloeden.
Baby eten en drinken, puber seks, volwassenen politiek.
Zelfdeterminatietheorie: gelooft erin dat intrinsieke motivatie als doel heeft om als
persoon te groeien en één wordt met ons persoon. Door dit te doen, helpt dit jou naar
groei & integratie. Het is belangrijk dat mensen zich in een stimulerende omgeving
bevinden, die moet voldoen aan de 3 basisbehoeften:
1. Autonomie: zelfstandigheid, dat je zelf belangrijke keuzes kan maken, dat je
vrijgelaten wordt en niet constant iemand zich met jou bemoeid.
2. Competentie: gevoel dat je de kennis, vaardigheden en de ervaring hebt om
iets uit te voeren waar je dan in dat geval voor gemotiveerd bent. Je in staat
voelen om een gewenst resultaat neer te zetten. Verhogen door het
aanbieden van haalbare uitdagingen, duidelijke verwachtingen te hebben en
het geven van concrete feedback.
3. Verbondenheid: de wens om positieve relaties op te bouwen met anderen. Je
sociaal verbonden voelen met iets. Bijv. met de mensen om je heen of waar je
iets voor doet. Verhogen door betrokkenheid, warmte en zorg te bieden en
door je in te leven In de leefwereld.
Indien hieraan wordt voldaan, zal de persoon goed functioneren en groeien. Het is
gericht op intrinsieke motivatie. Voor iedereen liggen de behoeftes hiervan anders,
voor de een is verbondenheid belangrijker dan de ander. Autonomie en competentie
zijn met elkaar verbonden. Als je erg competent bent, maar er wordt niet veel
autonomie gegeven terwijl je hier wel veel waarde aan hecht, kan dit tegenstrijdig
werken. Dus, als er van de één meer is moet je de ander ook stimuleren.
3
Motivatie
De prikkeling wat maakt dat je gedachten omzet in daden. Alle processen die te
maken hebben met de aanzet, de richting, de intensiteit en het volhouden van
lichamelijke en psychische activiteiten. Het is de tussenliggende factor tussen emotie
en actie. Niet elke emotie zal leiden tot actie, daar is motivatie voor nodig.
Soorten motivatie:
Extrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van een
beloning (bijv. geld, eten, seks, cijfers) of een straf te voorkomen.
Interne motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van de
activiteit zelf, en niet vanwege een externe consequentie. Je doet het voor jezelf,
vrijwillig.
Prestatiedrang (need for achievement n Ach) de drang om te presteren. Een
geestelijke toestand die een psychologische behoefte veroorzaakt om een moeilijk,
maar aantrekkelijk doel te bereiken.
Er zijn 3 aspecten gerelateerd aan prestatiemotivatie:
- Prestatie motief: persoonlijkheidseigenschap die in specifieke situaties leidt tot
presteren.
- Positieve en negatieve faalangst: zijn beide bepalend voor de productiviteit en
de houding ten opzichte van werk.
Beloningstheorie
Het idee dat mensen werken, omdat ze worden gemotiveerd door extrinsieke
beloningen.
Verwachtingstheorie
Mensen worden gemotiveerd om aan taken te werken als ze verwachten daarin
succesvol te zijn en als ze de resultaten van hun werk waarderen.
Bij behaalde prestaties kan je denken dat je het aan jezelf te danken hebt,
individualisme, of je bent loyaal aan de groep die achter je stond en vindt dit
belangrijker dan de individuele prestatie, collectivisme.
Overrechtvaardiging (van belonen)
Proces waarbij een exclusieve beloning een interne motivatie verdringt. Treedt alleen
op als er geen rekening wordt gehouden met de kwaliteit van de prestatie.
Als Deniz haar kamer uit zichzelf opruimt, krijgt ze van haar verraste vader €1. Dit is
niet juist, want je maakt Deniz haar gedrag nu afhankelijk van externe motivatie
(geld) in plaats van interne motivatie (uit eigen wil een schone kamer hebben). Het
komt er in de plaats van. Nu zal ze het langzamerhand voor het geld te doen.
Wanneer haar vader stopt met €1 geven, zal Deniz haar kamer niet meer uit zichzelf
opruimen.
Beloningen hebben 3 belangrijke gevolgen voor motivatie:
1. Effectieve manier om Mensen te motiveren dingen te doen die ze anders niet
zouden doen.
2. Motivatie vergroten, als ze worden gegeven voor een goede prestatie.
3. Overrechtvaardiging.
1
,Flow
Intense concentratie op een bepaalde activiteit, met behulp van intrinsieke motivatie.
‘Ik ben echt goed bezig, ik zit helemaal In de flow’. Doordat je in een flow zit kan je
gevoel voor tijd en omgeving vergeten.
Motivatietheorieën:
Instincttheorie: oud idee dat bepaalde gedragspatronen worden bepaald door
aangeboren factoren. Instincten werden vooral gebruikt als labels, in plaats van
verklaringen van gedrag, bijv. migrerende vogels. Volgens ethologen: gefixeerde
actiepatronen, dit zijn niet aangeleerde gedragingen die bij de gehele soort
voorkomen en het gevolg zijn van duidelijke identificeerbare stimuli.
+ de instincttheorie zou goed gedrag zoals een zuigreflex bij baby's kunnen
verklaren.
-Het houdt rekening met het feit dat leren ‘instinctief gedrag’ kan bijsturen.
-geeft geen goede verklaring voor complexer gedrag.
Drijfveertheorie: ontwikkeld als een alternatief voor instincttheorie om gedrag sterker
biologisch te verklaren. Motivatie wordt verklaard als een proces waarin een
biologische behoefte een drijfveer produceert die het gedrag aanstuurt in een
zodanige richting dat een behoefte vervuld. Een biologische drijfveer is een motief
zoals dorst. Homeostase is een toestand waarbij evenwicht in het lichaam wordt
gewaarborgd. Onevenwicht zoals honger wordt evenwicht door te eten. Nuttige maar
onvolledige theorie over motivatie.
-de drijfveertheorie houdt geen rekening met cognitieve, sociale en culturele krachten
die van invloed kunnen zijn.
-de drijfveertheorie verklaart ook geen buitengewoon gedrag, zoals: flow of uit een
vliegtuig springen.
Psychodynamische theorie (Freud): motivatie komt voort uit de onbewuste geest, het
id, waar 2 elementaire verlangens zich bevinden. Eros, erotische verlangens en
Thanatos, agressieve impulsen. Om psychische problemen te voorkomen, moeten
we voor deze verlangens een uitlaatklep hebben.
+ Tegenwoordig zijn psychologen het eens over het idee dat veel mentale activiteit
van motivatie buiten het bewustzijn plaatsvindt.
Behoeftehiërarchie (Maslow): humanistisch perspectief op motivatie: ieder mens
heeft een ‘drive’ om zichzelf positief te ontwikkelen en het ultieme doel is
zelfactualisatie (zijn wie je wilt zijn,
jezelf een anderen accepteren en
tevreden zijn met jezelf, maar dat dat
ook past bij de wereld waar je in leeft,
balans). Het idee dat behoeften zich in
volgorde van belang zijn geordend, het
was een voorwaarde om de eerste
behoefte te hebben voordat je aan de
tweede kon werken. Volgens Maslow
hebben de ‘hogere’ behoeften weinig
invloed op ons gedrag als de basale
behoeften niet zijn vervuld.
2
, Later werd bovenaan zelfontstijging toegevoegd, de behoefte om een doel buiten
hetzelfde te verwezenlijken, andere helpen.
-Verklaart geen bijzonder gedrag. Bijv. je leven riskeren om jouw kind te redden.
-Piramide is alleen van toepassing op individualistische culturen.
-Mensen hebben niet allemaal dezelfde prioriteiten voor motivatie.
-Prioriteiten voor motivatie staan niet onveranderlijk vast.
Herziende piramide (Kenrick): Kenrick maakte een nieuwe controversiële theorie
waarbij hij de top behoefte ‘zelfrealisatie’ vervangt door ‘ouderschap en seks’. Waar
ook weer kritiek op volgde. Volgens Kenricks team moet de behoeftehiërarchie als
iets vloeiender gezien worden, dat voortdurend veranderd door invloeden op
Drie niveaus:
1. Functioneel analyseniveau: onderzoekt de functie van een motief, wat
samenhangt met overleving en reproductie.
De behoefte aan overleving motiveert ons om eten, drinken, onderdak
enzovoort te zoeken.
De behoefte om onze genen over te dragen wekt niet alleen de fysieke
drang naar seks, maar ook de sociale behoefte aan affiliatie, aanzien en
ouderschap.
2. Proximale analyseniveau: een gebeurtenis kan de behoefte op de piramide
verschuiven. Een proximale prikkel kan een tijdelijke wijziging in je
motivatiehiërarchie teweegbrengen. Ineens geur van gebak hongermotief.
3. Ontwikkelingsanalyseniveau: levensfase kan motivatie/behoefte beïnvloeden.
Baby eten en drinken, puber seks, volwassenen politiek.
Zelfdeterminatietheorie: gelooft erin dat intrinsieke motivatie als doel heeft om als
persoon te groeien en één wordt met ons persoon. Door dit te doen, helpt dit jou naar
groei & integratie. Het is belangrijk dat mensen zich in een stimulerende omgeving
bevinden, die moet voldoen aan de 3 basisbehoeften:
1. Autonomie: zelfstandigheid, dat je zelf belangrijke keuzes kan maken, dat je
vrijgelaten wordt en niet constant iemand zich met jou bemoeid.
2. Competentie: gevoel dat je de kennis, vaardigheden en de ervaring hebt om
iets uit te voeren waar je dan in dat geval voor gemotiveerd bent. Je in staat
voelen om een gewenst resultaat neer te zetten. Verhogen door het
aanbieden van haalbare uitdagingen, duidelijke verwachtingen te hebben en
het geven van concrete feedback.
3. Verbondenheid: de wens om positieve relaties op te bouwen met anderen. Je
sociaal verbonden voelen met iets. Bijv. met de mensen om je heen of waar je
iets voor doet. Verhogen door betrokkenheid, warmte en zorg te bieden en
door je in te leven In de leefwereld.
Indien hieraan wordt voldaan, zal de persoon goed functioneren en groeien. Het is
gericht op intrinsieke motivatie. Voor iedereen liggen de behoeftes hiervan anders,
voor de een is verbondenheid belangrijker dan de ander. Autonomie en competentie
zijn met elkaar verbonden. Als je erg competent bent, maar er wordt niet veel
autonomie gegeven terwijl je hier wel veel waarde aan hecht, kan dit tegenstrijdig
werken. Dus, als er van de één meer is moet je de ander ook stimuleren.
3
