Samenvatting Wijsbegeerte 2014
Hoorcollege 1
Wetenschapsfilosofie
Filosofie is een fundamenteel onderdeel van elke wetenschap. Theorieën zijn vaak gebaseerd op
filosofische basisaannamen.
Wetenschap en filosofie zijn sterk met elkaar verweven omdat wetenschap uit filosofie is ontstaan.
De wetenschappen laten zaken bij de filosofie liggen die ze (nog) niet kunnen beantwoorden.
Wetenschap is geen verzameling van ‘kale’ feiten. Er is niet zoiets als een theorie-neutrale
wetenschap. Onze theoretische bril kleurt de manier waarop we naar de werkelijkheid kijken.
Thomas Kuhn: “Wetenschappelijke vooruitgang wordt gekenmerkt door overgangen tussen
paradigma’s.” Een paradigma is een samenhangend stelsel van modellen en theorieën die een
denkkader vormen waarbinnen de ‘werkelijkheid’ geanalyseerd en beschreven wordt. Een paradigma
bepaalt het soort vragen die wetenschappers stellen, hoe deze vragen worden onderzocht en hoe de
resultaten geïnterpreteerd worden. Na een paradigmaverschuiving wordt de betekenis van
concepten vaak fundamenteel herzien.
Langer bestaande paradigma’s worden vaak niet meer als zodanig ervaren; onderwijs maakt een
paradigma ‘vanzelfsprekend’. Door filosofie te bedrijven proberen we deze vanzelfsprekendheden te
doorbreken. Filosofie is dus een meta-wetenschap.
Het brein als computer
De (menselijke) hersenen zijn de meest complexe systemen die we kennen. Het brein wordt van
oudsher vergelijken met de meest complexe machine van de tijd waarin geleefd wordt; sinds de
jaren ’50 is dat de (digitale) computer.
Hoe is dit idee zo invloedrijk geworden? Door drie belangrijke ontwikkelingen in de (pre)historie van
de cognitiewetenschappen: formele logica, de ontwikkeling van de Turing Machine en de
ontwikkeling van de computer en high level programmeertalen.
Formele logica bestaat uit complexe symbolen, manieren om deze symbolen te combineren en er
proposities mee uit te drukken, en regels die specificeren hoe je op legale wijze nieuwe symbolen
kunt afleiden uit oude.
De inzichten uit de logica, Turings theorie over berekenbaarheid, en de computer lijken een nieuwe
tak van wetenschap mogelijk te maken en te rechtvaardigen. Het cognitivisme is gebaseerd op het
machinefunctionalisme.
Struikelblokken
Waarom denken als computatie? Het idee dat ons brein een computer is, geeft een verklaring voor
het mentale dat strookt met onze alledaagse opvattingen over de causale werking van onze
gedachten.
Kunnen we mind begrijpen op een computationeel niveau, los van de implementatie?
Is de computationele aanpak niet te oppervlakkig, en slechts een simulatie van echte intelligentie?
Hoorcollege 1
Wetenschapsfilosofie
Filosofie is een fundamenteel onderdeel van elke wetenschap. Theorieën zijn vaak gebaseerd op
filosofische basisaannamen.
Wetenschap en filosofie zijn sterk met elkaar verweven omdat wetenschap uit filosofie is ontstaan.
De wetenschappen laten zaken bij de filosofie liggen die ze (nog) niet kunnen beantwoorden.
Wetenschap is geen verzameling van ‘kale’ feiten. Er is niet zoiets als een theorie-neutrale
wetenschap. Onze theoretische bril kleurt de manier waarop we naar de werkelijkheid kijken.
Thomas Kuhn: “Wetenschappelijke vooruitgang wordt gekenmerkt door overgangen tussen
paradigma’s.” Een paradigma is een samenhangend stelsel van modellen en theorieën die een
denkkader vormen waarbinnen de ‘werkelijkheid’ geanalyseerd en beschreven wordt. Een paradigma
bepaalt het soort vragen die wetenschappers stellen, hoe deze vragen worden onderzocht en hoe de
resultaten geïnterpreteerd worden. Na een paradigmaverschuiving wordt de betekenis van
concepten vaak fundamenteel herzien.
Langer bestaande paradigma’s worden vaak niet meer als zodanig ervaren; onderwijs maakt een
paradigma ‘vanzelfsprekend’. Door filosofie te bedrijven proberen we deze vanzelfsprekendheden te
doorbreken. Filosofie is dus een meta-wetenschap.
Het brein als computer
De (menselijke) hersenen zijn de meest complexe systemen die we kennen. Het brein wordt van
oudsher vergelijken met de meest complexe machine van de tijd waarin geleefd wordt; sinds de
jaren ’50 is dat de (digitale) computer.
Hoe is dit idee zo invloedrijk geworden? Door drie belangrijke ontwikkelingen in de (pre)historie van
de cognitiewetenschappen: formele logica, de ontwikkeling van de Turing Machine en de
ontwikkeling van de computer en high level programmeertalen.
Formele logica bestaat uit complexe symbolen, manieren om deze symbolen te combineren en er
proposities mee uit te drukken, en regels die specificeren hoe je op legale wijze nieuwe symbolen
kunt afleiden uit oude.
De inzichten uit de logica, Turings theorie over berekenbaarheid, en de computer lijken een nieuwe
tak van wetenschap mogelijk te maken en te rechtvaardigen. Het cognitivisme is gebaseerd op het
machinefunctionalisme.
Struikelblokken
Waarom denken als computatie? Het idee dat ons brein een computer is, geeft een verklaring voor
het mentale dat strookt met onze alledaagse opvattingen over de causale werking van onze
gedachten.
Kunnen we mind begrijpen op een computationeel niveau, los van de implementatie?
Is de computationele aanpak niet te oppervlakkig, en slechts een simulatie van echte intelligentie?
