Inhoudsopgave:
Kopstuk: Bladzijde:
Voorblad (zelf erbij maken) 1
Inhoudsopgave: 2
Bronteksten: 3 t/m 18
Uitgeschreven betoog: 19 t/m 20
Bronnenlijst: 21
Trefwoorden: 22
Verstrekte opdracht: 23 t/m 27
Bijlage: (aantekeningen klasgenoten): N.V.T.
1
, Bronteksten
1. Ronald Reagan: “Al het afval in een jaar van een kerncentrale kan onder het bureau
worden opgeslagen.”
2. Is kernenergie een optie?
(Filmpjes en foto’s weggelaten, omdat deze te veel plek innamen, 26 bladzijden)
Terwijl in Duitsland, Frankrijk en Engeland bestaande kerncentrales sluiten, denkt
Nederland juist aan de bouw van nieuwe kerncentrales om de klimaatdoelen te halen.
Voorstanders vinden bouw een goed idee omdat bij de opwekking van kernenergie
geen broeikasgassen vrijkomen. Tegenstanders wijzen op de hoge kosten en het gevaar
van nucleair afval. Waarom zijn we zo bang voor kernenergie?
Samengesteld door Rosanne Kopman
Hoe ziet een nucleaire ramp eruit?
Eind november 2016 sluit de beweegbare kap over de verwoeste kernreactor
van Tsjernobyl . Ruim dertig jaar na de kernramp zit de oude kerncentrale ingekapseld in
een stalen, verschuifbare constructie van 36 miljoen kilo. De enorme sarcofaag – de
grootste beweegbare constructie op land ooit gebouwd – moet de wereld behoeden
voor wat eronder ligt: de hevig radioactieve ruïne van Reactor Vier. Het zijn de resten
van de ergste kernramp uit de geschiedenis.
Op 26 april 1986 om kwart over twee ’s nachts ontploft reactor vier in de kerncentrale
nabij het dorpje Tsjernobyl door een niet goed uitgevoerde veiligheidstest in combinatie
met een aantal constructiefouten in de bouw van de centrale. De eerste explosie blaast
het deksel van tweeduizend ton van het reactorvat en de tweede slaat een gat in het
reactorgebouw. De dagenlange brand die erop volgt, blaast een wolk radioactieve
deeltjes de atmosfeer in. De wolk trekt rechtstreeks over Wit-Rusland, Oekraïne en
Rusland. Ook in Europa en Azië regenen radioactieve deeltjes neer. In Nederland worden
oogsten vernietigd, moeten kinderen uit de zandbak blijven en mag vee niet grazen voor
de periode van een week tot enkele maanden. In de Sovjetunie zijn de gevolgen nog veel
erger. De Russische regering evacueert in 1986 ruim 115.000 mensen. Later moeten nog
eens 220.000 mensen worden geëvacueerd. Zowel in Oekraïne als in Wit-Rusland
moeten bewoners hun dieren en spullen achterlaten, hun dierbaarste bezittingen zijn net
als zijzelf besmet met radioactieve deeltjes.
Bij de ontploffing zelf overlijden twee medewerkers van de centrale. De weken daarop
overlijden ook de 29 brandweerlieden die de brand hadden geprobeerd te blussen aan
de gevolgen van blootstelling aan een te hoge dosis radioactiviteit. De mannen worden
begraven in loden kisten, zo hoog is de straling van hun lichamen.
De mensen die later naar de rampplek gestuurd worden om het radioactieve materiaal
van de daken te scheppen, zogeheten liquidators, hebben negentig seconden om hun
werk te doen – daarna hebben ze genoeg straling binnen voor de rest van hun leven.
Hun uitrusting is slecht. Het is onbekend hoeveel van hen uiteindelijk sterven aan de
2
, gevolgen van de werkzaamheden, maar zeker is dat zonder hen de ramp nog veel erger
zou zijn geweest. Ook onbekend is het aantal doden onder de bewoners van het gebied,
vooral omdat het toekomstig aantal doden erg moeilijk is te schatten. De
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) becijfert dat het totaal aantal doden in de
omgeving van Tsjernobyl uiteindelijk kan uitkomen op 4.000. Neem je de wijdere
omgeving mee, waaronder Europa, dan kan het maximaal aantal slachtoffers volgens de
WHO uitkomen op 9.000.
Een van de weinige Russische fotografen die zich kort na de ramp in het gebied waagt is
Igor Kosten. Hij publiceert zijn foto’s in het boek Chernobyl: confessions of a reporter. De
beelden zijn korrelig. Niet omdat er in de jaren tachtig nog geen goede camera’s zijn,
maar omdat straling de film aantast.
Hoe werd er vroeger tegen kernenergie aangekeken?
De ramp in Tsjernobyl verandert alles, maar vóór 1986 zijn kerncentrales toch vooral een
heel moderne manier om snel veel stroom op te kunnen wekken. In de jaren vijftig wordt
kernenergie zelfs nog gezien als dé energiebron van de toekomst. De Sovjet-Unie is het
eerste land met een kerncentrale die stroom produceert voor het elektriciteitsnet. In
1954 gaat in Obninsk, op ruim honderd kilometer ten oosten van Moskou, centrale Atom
Mirny open – ‘vreedzaam atoom’ in het Russisch. Een paar jaar later openen ook in de
Verenigde Staten en in Europa kerncentrales voor ‘vreedzame doeleinden’.
Ook in Nederland wordt kernenergie vooral gezien als nuttig. Zelfs de kraters die
achterblijven na proeven met nucleaire ontploffingen in de woestijn van Nevada, worden
in het Nederlandse Polygoonjournaal bejubeld: de mogelijkheid om gigantische gaten in
de bodem te slaan, zou wel eens handig kunnen zijn voor het graven van kanalen. En die
straling? Och, die blijft in de aarde achter.
Dertig jaar later wordt er niet meer gejuicht om dit soort kernproeven. Zo protesteert
milieuorganisatie Greenpeace bij de Franse ambassade in Den Haag tegen de Franse
kernproeven die uitgevoerd worden op Mururoa, een eiland in de Stille Oceaan. En niet
alleen in Nederland wordt gedemonstreerd: van over de hele wereld klinken protesten
tegen de proeven.
Hoe werkt het opwekken van kernenergie?
Kernenergie wordt opgewekt door instabiele atomen, bijvoorbeeld plutonium, thorium
of uranium, te splijten. In Nederland gebeurt dat in Borssele met een mengsel van twee
soorten uranium: het splijtbare uranium 235 en het niet-splijtbare uranium 238. De 235-
variant is instabiel. Dat wil zeggen dat als er een ander deeltje tegenaan botst, het atoom
uit elkaar valt. Daarbij ontstaat warmte. De minuscule brokkenstukken van dat uit elkaar
gevallen atoom raken ook weer andere uranium 235-atomen, die weer uiteenvallen in
warmte en nieuwe brokstukken, die weer botsen en uiteenvallen in warmte en
brokstukken, die weer... Een kettingreactie dus. De warmte uit die reactie is bruikbaar,
de brokken niet. Dat is radioactief afval.
3
Kopstuk: Bladzijde:
Voorblad (zelf erbij maken) 1
Inhoudsopgave: 2
Bronteksten: 3 t/m 18
Uitgeschreven betoog: 19 t/m 20
Bronnenlijst: 21
Trefwoorden: 22
Verstrekte opdracht: 23 t/m 27
Bijlage: (aantekeningen klasgenoten): N.V.T.
1
, Bronteksten
1. Ronald Reagan: “Al het afval in een jaar van een kerncentrale kan onder het bureau
worden opgeslagen.”
2. Is kernenergie een optie?
(Filmpjes en foto’s weggelaten, omdat deze te veel plek innamen, 26 bladzijden)
Terwijl in Duitsland, Frankrijk en Engeland bestaande kerncentrales sluiten, denkt
Nederland juist aan de bouw van nieuwe kerncentrales om de klimaatdoelen te halen.
Voorstanders vinden bouw een goed idee omdat bij de opwekking van kernenergie
geen broeikasgassen vrijkomen. Tegenstanders wijzen op de hoge kosten en het gevaar
van nucleair afval. Waarom zijn we zo bang voor kernenergie?
Samengesteld door Rosanne Kopman
Hoe ziet een nucleaire ramp eruit?
Eind november 2016 sluit de beweegbare kap over de verwoeste kernreactor
van Tsjernobyl . Ruim dertig jaar na de kernramp zit de oude kerncentrale ingekapseld in
een stalen, verschuifbare constructie van 36 miljoen kilo. De enorme sarcofaag – de
grootste beweegbare constructie op land ooit gebouwd – moet de wereld behoeden
voor wat eronder ligt: de hevig radioactieve ruïne van Reactor Vier. Het zijn de resten
van de ergste kernramp uit de geschiedenis.
Op 26 april 1986 om kwart over twee ’s nachts ontploft reactor vier in de kerncentrale
nabij het dorpje Tsjernobyl door een niet goed uitgevoerde veiligheidstest in combinatie
met een aantal constructiefouten in de bouw van de centrale. De eerste explosie blaast
het deksel van tweeduizend ton van het reactorvat en de tweede slaat een gat in het
reactorgebouw. De dagenlange brand die erop volgt, blaast een wolk radioactieve
deeltjes de atmosfeer in. De wolk trekt rechtstreeks over Wit-Rusland, Oekraïne en
Rusland. Ook in Europa en Azië regenen radioactieve deeltjes neer. In Nederland worden
oogsten vernietigd, moeten kinderen uit de zandbak blijven en mag vee niet grazen voor
de periode van een week tot enkele maanden. In de Sovjetunie zijn de gevolgen nog veel
erger. De Russische regering evacueert in 1986 ruim 115.000 mensen. Later moeten nog
eens 220.000 mensen worden geëvacueerd. Zowel in Oekraïne als in Wit-Rusland
moeten bewoners hun dieren en spullen achterlaten, hun dierbaarste bezittingen zijn net
als zijzelf besmet met radioactieve deeltjes.
Bij de ontploffing zelf overlijden twee medewerkers van de centrale. De weken daarop
overlijden ook de 29 brandweerlieden die de brand hadden geprobeerd te blussen aan
de gevolgen van blootstelling aan een te hoge dosis radioactiviteit. De mannen worden
begraven in loden kisten, zo hoog is de straling van hun lichamen.
De mensen die later naar de rampplek gestuurd worden om het radioactieve materiaal
van de daken te scheppen, zogeheten liquidators, hebben negentig seconden om hun
werk te doen – daarna hebben ze genoeg straling binnen voor de rest van hun leven.
Hun uitrusting is slecht. Het is onbekend hoeveel van hen uiteindelijk sterven aan de
2
, gevolgen van de werkzaamheden, maar zeker is dat zonder hen de ramp nog veel erger
zou zijn geweest. Ook onbekend is het aantal doden onder de bewoners van het gebied,
vooral omdat het toekomstig aantal doden erg moeilijk is te schatten. De
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) becijfert dat het totaal aantal doden in de
omgeving van Tsjernobyl uiteindelijk kan uitkomen op 4.000. Neem je de wijdere
omgeving mee, waaronder Europa, dan kan het maximaal aantal slachtoffers volgens de
WHO uitkomen op 9.000.
Een van de weinige Russische fotografen die zich kort na de ramp in het gebied waagt is
Igor Kosten. Hij publiceert zijn foto’s in het boek Chernobyl: confessions of a reporter. De
beelden zijn korrelig. Niet omdat er in de jaren tachtig nog geen goede camera’s zijn,
maar omdat straling de film aantast.
Hoe werd er vroeger tegen kernenergie aangekeken?
De ramp in Tsjernobyl verandert alles, maar vóór 1986 zijn kerncentrales toch vooral een
heel moderne manier om snel veel stroom op te kunnen wekken. In de jaren vijftig wordt
kernenergie zelfs nog gezien als dé energiebron van de toekomst. De Sovjet-Unie is het
eerste land met een kerncentrale die stroom produceert voor het elektriciteitsnet. In
1954 gaat in Obninsk, op ruim honderd kilometer ten oosten van Moskou, centrale Atom
Mirny open – ‘vreedzaam atoom’ in het Russisch. Een paar jaar later openen ook in de
Verenigde Staten en in Europa kerncentrales voor ‘vreedzame doeleinden’.
Ook in Nederland wordt kernenergie vooral gezien als nuttig. Zelfs de kraters die
achterblijven na proeven met nucleaire ontploffingen in de woestijn van Nevada, worden
in het Nederlandse Polygoonjournaal bejubeld: de mogelijkheid om gigantische gaten in
de bodem te slaan, zou wel eens handig kunnen zijn voor het graven van kanalen. En die
straling? Och, die blijft in de aarde achter.
Dertig jaar later wordt er niet meer gejuicht om dit soort kernproeven. Zo protesteert
milieuorganisatie Greenpeace bij de Franse ambassade in Den Haag tegen de Franse
kernproeven die uitgevoerd worden op Mururoa, een eiland in de Stille Oceaan. En niet
alleen in Nederland wordt gedemonstreerd: van over de hele wereld klinken protesten
tegen de proeven.
Hoe werkt het opwekken van kernenergie?
Kernenergie wordt opgewekt door instabiele atomen, bijvoorbeeld plutonium, thorium
of uranium, te splijten. In Nederland gebeurt dat in Borssele met een mengsel van twee
soorten uranium: het splijtbare uranium 235 en het niet-splijtbare uranium 238. De 235-
variant is instabiel. Dat wil zeggen dat als er een ander deeltje tegenaan botst, het atoom
uit elkaar valt. Daarbij ontstaat warmte. De minuscule brokkenstukken van dat uit elkaar
gevallen atoom raken ook weer andere uranium 235-atomen, die weer uiteenvallen in
warmte en nieuwe brokstukken, die weer botsen en uiteenvallen in warmte en
brokstukken, die weer... Een kettingreactie dus. De warmte uit die reactie is bruikbaar,
de brokken niet. Dat is radioactief afval.
3
