lOMoARcPSD|2697772
Samenvatting – Advanced
Auditing
1 Wetgeving
1.1 Wta en Bta
De Wta en Bta regelen het toezicht op accountantsorganisaties die wettelijke controles
willen uitvoeren. Deze organisaties dienen daarvoor te beschikken over een vergunning
van de AFM.
Voor het uitvoeren van wettelijke controles voor organisaties van openbaar belang (OOB)
dient een accountantsorganisatie over een afzonderlijke AFM vergunning te beschikken.
De basis voor de Wta ligt in een Audit verordeningen van de Europese Unie.
1.1.1 Wet Toezicht Accountantsorganisaties (Wta)
Deze wet is toepasbaar op organisaties die wettelijke controles uitvoeren. Onderdeel van
deze wet is de vereiste vergunning van de AFM voor OOB en niet-OOB controles. Al deze
vergunningen worden bijgehouden in het vergunningenstelsel en zijn niet overdraagbaar.
Voorschriften voor de accountantsorganisaties:
- Voor wettelijke controles:
o Betrouwbaarheid
o Deskundigheid
o Zeggenschap
o Kwaliteitssysteem
o Onafhankelijkheid
o Vertrouwelijkheid
- Aanvullend voor de controle bij OOB’s
o Kwaliteitssysteem
o Onafhankelijkheid, inclusief de interne roulatie na het vijfde controlejaar en
het verbod op adviesdiensten
De wet geeft voorschriften voor individuele externe accountants:
- De accountant moet voldoen aan de standaarden, met nadere aandacht voor
onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid, fraudemelding bij de opsporingsambtenaar
- Daarnaast wordt er verwezen naar verdere regels bij AMvB, deze zijn veelal
uitgewerkt in het Bta.
Verder geeft de wet onderliggende wetten over:
- Tuchtrechtspraak
- Eisen aan de uitoefening van de taak en informatievoorziening door de AFM
- Bestuurlijke boetes
- Nationale en internationale samenwerking
- Openbare waarschuwing/publicatie
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
1.1.2 Besluit Toezicht Accountantsorganisaties (Bta)
In het Bta worden enkele eisen uit de Wta nader uitgewerkt, waaronder:
- Vergunningsprocedures
- Verwijzing naar verordeningen Wab (waaronder VGBA en ViO)
- Cliëntenadministratie
- Dossiervoering
- Aanvaarding/continuering van een opdracht
- Uitvoering van de controle
- Stelsel van kwaliteitsbeheersing en naleving daarvan
- Onafhankelijkheid
- Fraudemelding
- Vertrouwelijkheid
1.2 Nadere voorschriften handelwijze accountant bij
niet-naleving wet- en regelgeving door eigen
organisatie of cliënt (NOCLAR)
1.2.1 Definities
Aanzienlijke schade: Ernstige nadelige gevolgen voor de eigen organisatie of voor de
cliënt, de daarbij werkzame of daaraan verbonden personen, beleggers, schuldeisers,
andere belanghebbenden of voor de maatschappij.
Niet-naleving: Opzettelijk of niet-opzettelijk in strijd met de wet- en regelgeving uitvoeren
of niet-uitvoeren van handelingen begaan door de eigen organisatie of door de cliënt, of
door de met governance belaste personen, het management of andere personen
werkzaam bij of verbonden aan de eigen organisatie of de cliënt. Onder niet-naleving
wordt niet verstaan persoonlijke misdragingen die geen verband houden met de zakelijke
activiteiten van de eigen organisatie of van de cliënt.
Deze nadere voorschriften zijn van toepassing op iedere accountant die een professionele
dienst uitvoert voor de eigen organisatie of voor de cliënt en zich bewust wordt van
informatie die wijst op een relevante niet-naleving bij deze eigen organisatie of bij deze
cliënt van wet- en regelgeving.
1.2.2 Werkwijze
Op basis van deze nadere voorschriften dient de accountant die informatie verkrijgt over
relevant niet-naleving dient:
- Inzicht te verkrijgen in de aard, omstandigheden en in de mogelijke gevolgen van
de relevant niet-naleving
- Na te gaan hoe hij op de niet-naleving moet reageren.
De accountant mag reageren op de niet-naleving als:
- Hij er redelijkerwijs op mag vertrouwen dat deze procedure toereikend is
- Dit mogelijk is onder andere wet- en regelgeving die bepaalt hoe de accountant op
deze relevante niet-naleving moet reageren.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
De accountant meldt de relevante niet-naleving onmiddellijk te melden aan een bevoegde
instantie, als direct handelen door de bevoegde instantie noodzakelijk lijkt om aanzienlijke
schade te voorkomen of te beperken. Wanneer het gaat om niet-naleving binnen de eigen
organisatie dient bij dit direct te bespreken met zijn leidinggevende. Wanneer het niet-
naleving bij de cliënt betreft, bespreekt de accountant dit met zijn opdrachtgever en het
management of met governance belaste personen.
1.3 Wet ter Voorkoming van Witwassen en
Financieren van Terrorisme (Wwft)
De Wwft betrekt verplichtingen van instellingen inzake het voorkomen van witwassen en
financieren van terrorisme alsmede het toezicht daarop. De wet is ook van toepassing op
registeraccountants, belastingadviseurs en accountant-administratie consulenten
1.3.1 Belangrijkste Pijlers
1.3.1.1 Verrichten van cliëntonderzoek
Hierbij is van belang dat de accountant de ultimate beneficial owner (UBO) identificeert en
het uitvoeren van een wwft risico-analyse. Dit onderzoek dient wel te voldoen aan de AVG.
Het cliëntonderzoek is risico-gebaseerd waarbij de accountant dus rekening moet houden
met risicofactoren over”
- De cliënt
- Het product of de dienst
- Geografische factoren
Hoe meer risico’s, hoe dieper het onderzoek dient te zijn.
1.3.1.2 Melding ongebruikelijke transacties
De accountant dient
ongebruikelijke
transacties te
herkennen en waar
nodig te melden bij de
Financial Intelligence
Unit. Hierbij dient
gebruik te worden
gemaakt van objectieve
(€10.000 contant) en
subjectieve indicatoren.
Subjectieve indicatoren
zijn veronderstellingen
dat de transactie
verband zou kunnen
houden met witwassen
of terrorisme.
Subjectieve indicatoren:
- Geografische factoren
- Cliënt
- De relatie tussen de instelling en de cliënt
- De transacties tot de dienstverlening of opdracht
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
- Het financiële verkeer
- Juridische entiteiten en structuren
- Onroerende zaken
- Advocaatkosten
- Notariskosten
- Belastingadviseurs
1.3.2 Samenloop van Fraude en Subjectieve Indicatoren
Bij indicaties voor fraude kunnen er ook omstandigheden zijn die er op kunnen duiden dat
de frauduleuze transactie verband houdt met witwassen of terrorisme of dat er sprake is
van een ongebruikelijke transactie. Indicatoren daarvoor zijn:
- Transacties die niet passen in de normale beroeps- of bedrijfsuitvoering van de
cliënt
- Transacties die door hun omvang, aard, frequentie of uitvoering ongebruikelijk zijn
- Ongeoorloofde vermenging tussen zakelijk gebruik en privé gebruik
- Negatieve kas
- Valse facturen
- Betalingen zonder factuur
- Betalingen zonder schriftelijke overeenkomst
- Kassaldo die niet aansluiten op het kasboek
1.3.3 Samenloop van Corruptie en Subjectie Indicatoren
- Transacties die niet passen in de normale beroeps- of bedrijfsuitvoering van de
cliënt
- Transacties die door hun omvang, aard, frequentie of uitvoering ongebruikelijk zijn
- Aan- of verkopen tegen prijzen die beduidend afwijken van marktprijzen
- Het betaalverkeer vertoont een ongebruikelijk patroon
- Een transactie waarbij een cliënt betrokken is, leidt tot een resultaat dat duidelijk
hoger of lager is dan redelijkerwijs te verwachten is dan wel tot een ongebruikelijk
hoog resultaat vergeleken met vergelijkbare ondernemingen in de branche waarin
de cliënt werkzaam is
- Er is een onverklaarbare discrepantie tussen geld en goederenstroom
- Een transactie waarbij de cliënt betrokken is, geschiedt onder duidelijk slechtere
voorwaarden dan redelijkerwijs te verachten is
- Betalingen voor verleende diensten die excessief hoog lijken in relatie tot de
verleende diensten
- Het ontvangen of betalen van smeergeld of steekpenningen
2 Fundamentele Beginselen en Ethiek
2.1 Verordening Gedrags- en Beroepsregels
Accountants (VGBA)
2.1.1 Ontstaan
Op 1 januari 2014 is de VGBA in werking getreden. In tegenstelling tot de voormalige VGC
zijn in deze verordening alleen normen opgenomen. Voor voorbeelden heeft de NBA een
aparte handreiking uitgereikt.
De VGBA geeft een toetsingskader om omstandigheden te identificeren die een bedreiging
vormen en wat de handelswijze is bij een onderkende bedreiging.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
2.1.2 Definities
Accountant: Een accountant net als op basis van de Wet op het accountantsberoep Een
registeraccountant of een accountants-administratieconsulent
Bedreiging: Onaanvaardbaar risico dat de accountant zich niet houdt aan de fundamentele
beginselen als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging, vertrouwdheid
of intimidatie.
Professionele dienst: Werkzaamheden waarvoor vakbekwaamheid als accountant wordt of
kan worden aangewend.
Vakbekwaamheid: Beschikken over en kunnen toepassen van de noodzakelijke
theoretische kennis van de vakgebieden, genoemd in artikel 2 van het Besluit
accountantsopleiding 2013.
2.1.3 Fundamentele Beginselen
De fundamentele beginselen:
- Professionaliteit; De accountant onthoudt zich van elk handelen of nalaten waarvan
hij weet of behoort te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of
kan brengen
- Integriteit; De accountant treedt eerlijk en oprecht op
- Objectiviteit; De accountant laat zich bij zijn afwegingen niet ongepast beïnvloeden
- Vakbekwaamheid en zorgvuldigheid; De accountant houdt zijn vakbekwaamheid op
het niveau dat is vereist om een professionele dienst op een adequate wijze te
kunnen verlenen
o De accountant past de bij een professionele dienst relevante wet- en
regelgeving toe
o De accountant voert een professionele dienst nauwgezet, grondig en tijdig
uit
- Vertrouwelijkheid; De accountant die de beschikking krijgt over gegevens of
inlichtingen waarvan hij het vertrouwelijke karakter kent of redelijkerwijs moet
vermoeden, is verplicht tot geheimhouding van die gegevens of inlichtingen.
Wanneer de accountant vermoedt dat de organisatie de fundamentele beginselen schendt,
moet hij maatregelen nemen om deze schending weg te nemen. Bij het naleven van deze
verordening past een accountant professionele oordeelsvorming toe waarbij hij zich
baseert op:
- Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en
toereikend acht
- De omstandigheden die hij weet of behoort te weten
Het identificeren en beoordelen van de omstandigheden is een continu proces. Gewijzigde
omstandigheden vormen dan ook een aanleiding voor de accountant om te heroverwegen
of hij nog steeds voldoet aan de fundamentele beginselen.
Deze fundamentele beginselen gelden voor de accountant alleen tijdens het uitvoeren van
een professionele dienst. Echter, het fundamentele beginsel “professionaliteit” geldt voor
iedere handeling die de accountant uitvoert.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
2.1.4 Bedreigingen
Een bedreiging voor het zich houden aan de fundamentele beginselen kan op velerlei
wijzen ontstaan. Hieronder wordt een vijftal ontstaanswijzen onderkend:
- Bedreiging als gevolg van eigenbelang; Dit is de bedreiging die ontstaat uit een
financieel of ander belang
- Bedreiging als gevolg van zelftoetsing; Dit is de bedreiging die ontstaat als de
accountant zijn eigen werkzaamheden, werkzaamheden uit naam van de
accountantseenheid of het resultaat daarvan beoordeelt
- Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging; Dit is de bedreiging die ontstaat
als de accountant zich te veel vereenzelvigt met het belang van de organisatie
waarvoor hij een professionele dienst uitvoert, waardoor de accountant zijn
objectiviteit verliest
- Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid; Dit is de bedreiging die ontstaat als de
accountant een te nauwe band ontwikkelt met de organisatie waarvoor hij een
professionele dienst uitvoert dan wel als een accountant te veel sympathie koestert
voor de belangen van een ander waardoor hij zijn objectiviteit verliest
- Bedreiging als gevolg van intimidatie; Dit is de bedreiging die ontstaat doordat de
accountant door feitelijke of vermeende druk wordt afgehouden van objectief
handelen
Of een risico aanvaardbaar of niet aanvaardbaar is hangt, naast de inschatting van het
risico door de accountant zelf, mede af van hoe een objectieve, redelijke en geïnformeerde
derde hier tegenaan kijkt. Omstandigheden waarvan die derde zou concluderen dat deze
de naleving van de fundamentele beginselen feitelijk niet beïnvloeden, vormen een
aanvaardbaar of zelfs geen enkel risico.
2.2 Verordening inzake de Onafhankelijkheid van
accountants bij assurance-opdrachten (ViO)
2.2.1 Achtergrond
Op 1 januari 2014 is de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij
assurance-opdrachten in werking getreden. In deze verordening zijn alleen normen
opgenomen en geen voorbeelden, voor voorbeelden heeft de NBA een aparte handreiking
uitgereikt.
2.2.2 Doelstelling
De ViO heeft tot doel een onafhankelijke uitvoering van assurance-opdrachten te
waarborgen. Een onafhankelijke uitvoering wordt door het maatschappelijk verkeer en in
het bijzonder de gebruikers van een assurance-opdracht als een randvoorwaarde voor de
kwaliteit van de uitvoering aangemerkt. De perceptie van het maatschappelijk verkeer
legitimeert regels op dit terrein. De ViO legt aan de betrokken accountants verplichtingen
op die zijn toegesneden op hun rol en mogelijkheden om een onafhankelijke uitvoering van
een assurance-opdracht te beïnvloeden.
2.2.3 Waarom onafhankelijk?
Accountants geven in hun assurance-rapport hun mening in de vorm van een conclusie of
een oordeel over een assurance-object. De conclusie of het oordeel is bedoeld om de
gebruiker het vertrouwen te geven dat hij zijn beslissingen met betrekking tot het
assurance-rapport baseert op betrouwbare informatie.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
Een verklaring die is bedoeld voor een ieder die daar kennis van wil nemen en die dus
geen beperking kent, moet daarom door een onafhankelijke accountant zijn afgegeven.
Het gaat daarbij om onafhankelijkheid in wezen en in schijn.
De onafhankelijkheid in wezen zorgt ervoor dat de accountant in staat is om een objectief
oordeel te vormen en daarbij zijn professioneel kritische instelling aan te wenden zonder
dat banden met de verantwoordelijke partij zijn oordeel kunnen beïnvloeden. Dit geeft ook
meteen het effect op de kwaliteit neer. Een accountant die alle vereisten naleeft maar in
zijn afwegingen niet voldoende objectief en professioneel kritisch is, voldoet niet aan de
VGBA en de kwaliteitseisen van de NV COS.
De onafhankelijkheid in schijn zorgt ervoor dat gebruikers geen vragen stellen bij de
onafhankelijkheid van de accountant die voeding kan geven aan twijfel over het oordeel of
de conclusie van de accountant.
2.2.4 Uitgangspunten van de ViO
Op basis van de ViO dient de accountant zich te houden aan de voorschriften omtrent
onafhankelijkheid. Hierover worden de volgende punten genoemd:
- De eindverantwoordelijke accountant waarborgt dat de assurance-opdracht
onafhankelijk wordt uitgevoerd
- Onafhankelijkheid is vereist in wezen en in schijn
- Onafhankelijkheid is vereist:
o Vanaf de periode waarop de verantwoording betrekking heeft; en
o Gedurende de periode waarin de assurance-werkzaamheden worden
uitgevoerd
- Een accountant onderhoudt geen betrekking met de verantwoordelijke partij of een
verbonden derde als deze betrekking de onafhankelijke uitvoering van een
assurance-opdracht bedreigt
Ook in de ViO wordt nogmaals gesproken over het feit dat een accountant professionele
oordeelsvorming dient toe te passen. Hierbij dient hij zich te baseren op:
- Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en
toereikend acht;
- De omstandigheden die hij weet of behoort te weten.
Wanneer de eindverantwoordelijke accountant constateert dat er is strijd is of wordt
gehandeld met de verordening dient hij de assurance-opdracht te beëindigen, tenzij:
- Er een maatregel genomen wordt die de onafhankelijkheid waarborgt
- Er voor het verdere gevolg een maatregel wordt genomen die de onafhankelijkheid
waarborgt
- De opdrachtgever akkoord is gegaan met:
o De maatregel
o Het continueren van de assurance-opdracht
Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren als:
- Een resultaatafhankelijke vergoeding voor de assurance-opdracht is
overeengekomen
- De accountantspraktijk of een ander onderdeel van het netwerk aan de
verantwoordelijke partij een non-assurance-dienst verleent of heeft verleend
waarvoor een resultaatafhankelijke vergoeding is overeengekomen
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
Het is verboden een assurance-opdracht ten behoeve van een niet-nader bepaalde kring
van gebruikers of een wettelijke controle uit te voeren binnen een jaar nadat een key
assurance-partner zijn betrokkenheid bij deze assurance-opdracht heeft beëindigd, hij de
accountantseenheid heeft verlaten en hij bij de verantwoordelijke entiteit werkzaam is.
2.2.5 Samenloop van een assurance-opdracht met een non-
assurance dienst
Een non-assurancedienst is elke vorm van dienstverlening die niet voldoet aan de definitie
van een assurance-opdracht. Het is geen vereiste dat sprake is van een aparte
opdrachtbevestiging van de non-assurancedienst. De aard van de geleverde
werkzaamheden en niet de formele afspraken hierover zijn bepalend. Teneinde een juiste
inschatting te kunnen maken of sprake is van een bedreiging van de onafhankelijkheid is
het van belang dat de accountant inzicht geeft in de aard en omvang van de non-
assurancedienst alsmede van het assurance-object.
Vanuit de ViO zijn een aantal stappen opgesteld om te toetsen of er sprake is van een
bedreiging voor de onafhankelijkheid:
1. De accountant beoordeelt of
de non-assurancedienst
invloed heeft op het
assurance-object of kan
hebben
2. De accountant beoordeelt in
hoeverre de
accountantseenheid, een
medewerker van de
accountantseenheid of een
ander onderdeel van het
netwerk beslissingen neemt
namens de verantwoordelijke
entiteit of anderszins
participeert in het
besluitvormingsproces van de
verantwoordelijke entiteit
3. De accountant beoordeelt in
hoeverre de invloed die de
non-assurancedienst op het
assurance-object heeft of kan
hebben, materieel is
4. De accountant beoordeelt in
hoeverre sprake is van
subjectiviteit in of niet-
routinematigheid van de non-
assurancedienst
5. De accountant beoordeelt in
hoeverre de effectiviteit van
de non-assurancedienst afhangt van een verwerkingswijze in het assurance-object,
waarbij bij het assurance-team twijfel bestaat of deze verwerkingswijze passend is
6. De accountant beoordeelt in hoeverre de non-assurancedienst leidt tot een
bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
7. De accountant bepaalt of de assurance-opdracht ten behoeven van een nader
bepaalde kring van gebruikers wordt uitgevoerd
Hieruit kunnen drie conclusies volgen:
1. Samenloop van dienstverlening is toegestaan;
2. Samenloop van dienstverlening is niet toegestaan;
3. Samenloop van dienstverlening is toegestaan waarbij een of meer maatregelen zijn
vereist
2.2.6 Vergoedingen
Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren als:
1. Een resultaatafhankelijke vergoeding voor de assurance-opdracht is
overeengekomen;
2. De praktijk aan de verantwoordelijke partij een non-assurancedienst heeft verleend
waarvoor een resultaatafhankelijke vergoeding is overeengekomen, voor zover:
a. De uitkomst materiële invloed op het assurance-object heeft
b. De resultaatafhankelijke vergoeding van materieel belang is of dat naar
verwachting zal zijn.
Er is sprake van een bedreiging wanneer het totaal van vergoedingen meer dan 15% van
de totale opbrengst uitmaakt
2.2.7 Langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de
verantwoordelijke partij
Bij lange betrokkenheid van een key assurance-partner of een ander senior-teamlid een
maatregel vereist is om de onafhankelijke uitvoering van de assurance-opdracht te
waarborgen.
De ViO gaat ervan uit dat een onafgebroken periode van zeven jaar in ieder geval als
langdurig moet worden aangemerkt. Hierbij is het aantal jaar dat het teamlid als een
senior-lid functioneert bepalend. Hij hoeft niet zeven jaar in dezelfde functie te hebben
gewerkt. Ook dezelfde accountantseenheid is niet van belang.
2.2.8 Geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid
Geschenken en persoonlijke uitingen van boven de €100 worden gezien als een bedreiging
voor de onafhankelijkheid. In principe past het verstrekken van geschenken of persoonlijke
uitingen van gastvrijheid niet in een relatie tussen een accountant en de verantwoordelijke
entiteit. Het ontvangen van geschenken of persoonlijke uitingen van gastvrijheid zal al
snel tot een bedreiging als gevolg van eigenbelang of vertrouwdheid leiden. Het
verstrekken van geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid vormt met name
een bedreiging als gevolg van vertrouwdheid. Dat neemt niet weg dat kleine attenties bij
persoonlijke aangelegenheden meestal geen bedreiging vormen voor de onafhankelijkheid.
Een geschenk of persoonlijke uiting van gastvrijheid met een waarde van €100 of meer per
gebeurtenis, per persoon wordt per definitie als een bedreiging aangemerkt en dient
volgens de ViO te leiden tot een te treffen specifieke maatregel. Belangrijk is om bij elk
geschenk of persoonlijke uiting van gastvrijheid, ongeacht de waarde, na te gaan of het
geschenk naar perceptie van een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde gericht kan
zijn op beïnvloeding of een bedreiging van vertrouwdheid meebrengt.
Deze regel is van toepassing op:
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
Samenvatting – Advanced
Auditing
1 Wetgeving
1.1 Wta en Bta
De Wta en Bta regelen het toezicht op accountantsorganisaties die wettelijke controles
willen uitvoeren. Deze organisaties dienen daarvoor te beschikken over een vergunning
van de AFM.
Voor het uitvoeren van wettelijke controles voor organisaties van openbaar belang (OOB)
dient een accountantsorganisatie over een afzonderlijke AFM vergunning te beschikken.
De basis voor de Wta ligt in een Audit verordeningen van de Europese Unie.
1.1.1 Wet Toezicht Accountantsorganisaties (Wta)
Deze wet is toepasbaar op organisaties die wettelijke controles uitvoeren. Onderdeel van
deze wet is de vereiste vergunning van de AFM voor OOB en niet-OOB controles. Al deze
vergunningen worden bijgehouden in het vergunningenstelsel en zijn niet overdraagbaar.
Voorschriften voor de accountantsorganisaties:
- Voor wettelijke controles:
o Betrouwbaarheid
o Deskundigheid
o Zeggenschap
o Kwaliteitssysteem
o Onafhankelijkheid
o Vertrouwelijkheid
- Aanvullend voor de controle bij OOB’s
o Kwaliteitssysteem
o Onafhankelijkheid, inclusief de interne roulatie na het vijfde controlejaar en
het verbod op adviesdiensten
De wet geeft voorschriften voor individuele externe accountants:
- De accountant moet voldoen aan de standaarden, met nadere aandacht voor
onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid, fraudemelding bij de opsporingsambtenaar
- Daarnaast wordt er verwezen naar verdere regels bij AMvB, deze zijn veelal
uitgewerkt in het Bta.
Verder geeft de wet onderliggende wetten over:
- Tuchtrechtspraak
- Eisen aan de uitoefening van de taak en informatievoorziening door de AFM
- Bestuurlijke boetes
- Nationale en internationale samenwerking
- Openbare waarschuwing/publicatie
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
1.1.2 Besluit Toezicht Accountantsorganisaties (Bta)
In het Bta worden enkele eisen uit de Wta nader uitgewerkt, waaronder:
- Vergunningsprocedures
- Verwijzing naar verordeningen Wab (waaronder VGBA en ViO)
- Cliëntenadministratie
- Dossiervoering
- Aanvaarding/continuering van een opdracht
- Uitvoering van de controle
- Stelsel van kwaliteitsbeheersing en naleving daarvan
- Onafhankelijkheid
- Fraudemelding
- Vertrouwelijkheid
1.2 Nadere voorschriften handelwijze accountant bij
niet-naleving wet- en regelgeving door eigen
organisatie of cliënt (NOCLAR)
1.2.1 Definities
Aanzienlijke schade: Ernstige nadelige gevolgen voor de eigen organisatie of voor de
cliënt, de daarbij werkzame of daaraan verbonden personen, beleggers, schuldeisers,
andere belanghebbenden of voor de maatschappij.
Niet-naleving: Opzettelijk of niet-opzettelijk in strijd met de wet- en regelgeving uitvoeren
of niet-uitvoeren van handelingen begaan door de eigen organisatie of door de cliënt, of
door de met governance belaste personen, het management of andere personen
werkzaam bij of verbonden aan de eigen organisatie of de cliënt. Onder niet-naleving
wordt niet verstaan persoonlijke misdragingen die geen verband houden met de zakelijke
activiteiten van de eigen organisatie of van de cliënt.
Deze nadere voorschriften zijn van toepassing op iedere accountant die een professionele
dienst uitvoert voor de eigen organisatie of voor de cliënt en zich bewust wordt van
informatie die wijst op een relevante niet-naleving bij deze eigen organisatie of bij deze
cliënt van wet- en regelgeving.
1.2.2 Werkwijze
Op basis van deze nadere voorschriften dient de accountant die informatie verkrijgt over
relevant niet-naleving dient:
- Inzicht te verkrijgen in de aard, omstandigheden en in de mogelijke gevolgen van
de relevant niet-naleving
- Na te gaan hoe hij op de niet-naleving moet reageren.
De accountant mag reageren op de niet-naleving als:
- Hij er redelijkerwijs op mag vertrouwen dat deze procedure toereikend is
- Dit mogelijk is onder andere wet- en regelgeving die bepaalt hoe de accountant op
deze relevante niet-naleving moet reageren.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
De accountant meldt de relevante niet-naleving onmiddellijk te melden aan een bevoegde
instantie, als direct handelen door de bevoegde instantie noodzakelijk lijkt om aanzienlijke
schade te voorkomen of te beperken. Wanneer het gaat om niet-naleving binnen de eigen
organisatie dient bij dit direct te bespreken met zijn leidinggevende. Wanneer het niet-
naleving bij de cliënt betreft, bespreekt de accountant dit met zijn opdrachtgever en het
management of met governance belaste personen.
1.3 Wet ter Voorkoming van Witwassen en
Financieren van Terrorisme (Wwft)
De Wwft betrekt verplichtingen van instellingen inzake het voorkomen van witwassen en
financieren van terrorisme alsmede het toezicht daarop. De wet is ook van toepassing op
registeraccountants, belastingadviseurs en accountant-administratie consulenten
1.3.1 Belangrijkste Pijlers
1.3.1.1 Verrichten van cliëntonderzoek
Hierbij is van belang dat de accountant de ultimate beneficial owner (UBO) identificeert en
het uitvoeren van een wwft risico-analyse. Dit onderzoek dient wel te voldoen aan de AVG.
Het cliëntonderzoek is risico-gebaseerd waarbij de accountant dus rekening moet houden
met risicofactoren over”
- De cliënt
- Het product of de dienst
- Geografische factoren
Hoe meer risico’s, hoe dieper het onderzoek dient te zijn.
1.3.1.2 Melding ongebruikelijke transacties
De accountant dient
ongebruikelijke
transacties te
herkennen en waar
nodig te melden bij de
Financial Intelligence
Unit. Hierbij dient
gebruik te worden
gemaakt van objectieve
(€10.000 contant) en
subjectieve indicatoren.
Subjectieve indicatoren
zijn veronderstellingen
dat de transactie
verband zou kunnen
houden met witwassen
of terrorisme.
Subjectieve indicatoren:
- Geografische factoren
- Cliënt
- De relatie tussen de instelling en de cliënt
- De transacties tot de dienstverlening of opdracht
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
- Het financiële verkeer
- Juridische entiteiten en structuren
- Onroerende zaken
- Advocaatkosten
- Notariskosten
- Belastingadviseurs
1.3.2 Samenloop van Fraude en Subjectieve Indicatoren
Bij indicaties voor fraude kunnen er ook omstandigheden zijn die er op kunnen duiden dat
de frauduleuze transactie verband houdt met witwassen of terrorisme of dat er sprake is
van een ongebruikelijke transactie. Indicatoren daarvoor zijn:
- Transacties die niet passen in de normale beroeps- of bedrijfsuitvoering van de
cliënt
- Transacties die door hun omvang, aard, frequentie of uitvoering ongebruikelijk zijn
- Ongeoorloofde vermenging tussen zakelijk gebruik en privé gebruik
- Negatieve kas
- Valse facturen
- Betalingen zonder factuur
- Betalingen zonder schriftelijke overeenkomst
- Kassaldo die niet aansluiten op het kasboek
1.3.3 Samenloop van Corruptie en Subjectie Indicatoren
- Transacties die niet passen in de normale beroeps- of bedrijfsuitvoering van de
cliënt
- Transacties die door hun omvang, aard, frequentie of uitvoering ongebruikelijk zijn
- Aan- of verkopen tegen prijzen die beduidend afwijken van marktprijzen
- Het betaalverkeer vertoont een ongebruikelijk patroon
- Een transactie waarbij een cliënt betrokken is, leidt tot een resultaat dat duidelijk
hoger of lager is dan redelijkerwijs te verwachten is dan wel tot een ongebruikelijk
hoog resultaat vergeleken met vergelijkbare ondernemingen in de branche waarin
de cliënt werkzaam is
- Er is een onverklaarbare discrepantie tussen geld en goederenstroom
- Een transactie waarbij de cliënt betrokken is, geschiedt onder duidelijk slechtere
voorwaarden dan redelijkerwijs te verachten is
- Betalingen voor verleende diensten die excessief hoog lijken in relatie tot de
verleende diensten
- Het ontvangen of betalen van smeergeld of steekpenningen
2 Fundamentele Beginselen en Ethiek
2.1 Verordening Gedrags- en Beroepsregels
Accountants (VGBA)
2.1.1 Ontstaan
Op 1 januari 2014 is de VGBA in werking getreden. In tegenstelling tot de voormalige VGC
zijn in deze verordening alleen normen opgenomen. Voor voorbeelden heeft de NBA een
aparte handreiking uitgereikt.
De VGBA geeft een toetsingskader om omstandigheden te identificeren die een bedreiging
vormen en wat de handelswijze is bij een onderkende bedreiging.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
2.1.2 Definities
Accountant: Een accountant net als op basis van de Wet op het accountantsberoep Een
registeraccountant of een accountants-administratieconsulent
Bedreiging: Onaanvaardbaar risico dat de accountant zich niet houdt aan de fundamentele
beginselen als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging, vertrouwdheid
of intimidatie.
Professionele dienst: Werkzaamheden waarvoor vakbekwaamheid als accountant wordt of
kan worden aangewend.
Vakbekwaamheid: Beschikken over en kunnen toepassen van de noodzakelijke
theoretische kennis van de vakgebieden, genoemd in artikel 2 van het Besluit
accountantsopleiding 2013.
2.1.3 Fundamentele Beginselen
De fundamentele beginselen:
- Professionaliteit; De accountant onthoudt zich van elk handelen of nalaten waarvan
hij weet of behoort te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of
kan brengen
- Integriteit; De accountant treedt eerlijk en oprecht op
- Objectiviteit; De accountant laat zich bij zijn afwegingen niet ongepast beïnvloeden
- Vakbekwaamheid en zorgvuldigheid; De accountant houdt zijn vakbekwaamheid op
het niveau dat is vereist om een professionele dienst op een adequate wijze te
kunnen verlenen
o De accountant past de bij een professionele dienst relevante wet- en
regelgeving toe
o De accountant voert een professionele dienst nauwgezet, grondig en tijdig
uit
- Vertrouwelijkheid; De accountant die de beschikking krijgt over gegevens of
inlichtingen waarvan hij het vertrouwelijke karakter kent of redelijkerwijs moet
vermoeden, is verplicht tot geheimhouding van die gegevens of inlichtingen.
Wanneer de accountant vermoedt dat de organisatie de fundamentele beginselen schendt,
moet hij maatregelen nemen om deze schending weg te nemen. Bij het naleven van deze
verordening past een accountant professionele oordeelsvorming toe waarbij hij zich
baseert op:
- Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en
toereikend acht
- De omstandigheden die hij weet of behoort te weten
Het identificeren en beoordelen van de omstandigheden is een continu proces. Gewijzigde
omstandigheden vormen dan ook een aanleiding voor de accountant om te heroverwegen
of hij nog steeds voldoet aan de fundamentele beginselen.
Deze fundamentele beginselen gelden voor de accountant alleen tijdens het uitvoeren van
een professionele dienst. Echter, het fundamentele beginsel “professionaliteit” geldt voor
iedere handeling die de accountant uitvoert.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
2.1.4 Bedreigingen
Een bedreiging voor het zich houden aan de fundamentele beginselen kan op velerlei
wijzen ontstaan. Hieronder wordt een vijftal ontstaanswijzen onderkend:
- Bedreiging als gevolg van eigenbelang; Dit is de bedreiging die ontstaat uit een
financieel of ander belang
- Bedreiging als gevolg van zelftoetsing; Dit is de bedreiging die ontstaat als de
accountant zijn eigen werkzaamheden, werkzaamheden uit naam van de
accountantseenheid of het resultaat daarvan beoordeelt
- Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging; Dit is de bedreiging die ontstaat
als de accountant zich te veel vereenzelvigt met het belang van de organisatie
waarvoor hij een professionele dienst uitvoert, waardoor de accountant zijn
objectiviteit verliest
- Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid; Dit is de bedreiging die ontstaat als de
accountant een te nauwe band ontwikkelt met de organisatie waarvoor hij een
professionele dienst uitvoert dan wel als een accountant te veel sympathie koestert
voor de belangen van een ander waardoor hij zijn objectiviteit verliest
- Bedreiging als gevolg van intimidatie; Dit is de bedreiging die ontstaat doordat de
accountant door feitelijke of vermeende druk wordt afgehouden van objectief
handelen
Of een risico aanvaardbaar of niet aanvaardbaar is hangt, naast de inschatting van het
risico door de accountant zelf, mede af van hoe een objectieve, redelijke en geïnformeerde
derde hier tegenaan kijkt. Omstandigheden waarvan die derde zou concluderen dat deze
de naleving van de fundamentele beginselen feitelijk niet beïnvloeden, vormen een
aanvaardbaar of zelfs geen enkel risico.
2.2 Verordening inzake de Onafhankelijkheid van
accountants bij assurance-opdrachten (ViO)
2.2.1 Achtergrond
Op 1 januari 2014 is de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij
assurance-opdrachten in werking getreden. In deze verordening zijn alleen normen
opgenomen en geen voorbeelden, voor voorbeelden heeft de NBA een aparte handreiking
uitgereikt.
2.2.2 Doelstelling
De ViO heeft tot doel een onafhankelijke uitvoering van assurance-opdrachten te
waarborgen. Een onafhankelijke uitvoering wordt door het maatschappelijk verkeer en in
het bijzonder de gebruikers van een assurance-opdracht als een randvoorwaarde voor de
kwaliteit van de uitvoering aangemerkt. De perceptie van het maatschappelijk verkeer
legitimeert regels op dit terrein. De ViO legt aan de betrokken accountants verplichtingen
op die zijn toegesneden op hun rol en mogelijkheden om een onafhankelijke uitvoering van
een assurance-opdracht te beïnvloeden.
2.2.3 Waarom onafhankelijk?
Accountants geven in hun assurance-rapport hun mening in de vorm van een conclusie of
een oordeel over een assurance-object. De conclusie of het oordeel is bedoeld om de
gebruiker het vertrouwen te geven dat hij zijn beslissingen met betrekking tot het
assurance-rapport baseert op betrouwbare informatie.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
Een verklaring die is bedoeld voor een ieder die daar kennis van wil nemen en die dus
geen beperking kent, moet daarom door een onafhankelijke accountant zijn afgegeven.
Het gaat daarbij om onafhankelijkheid in wezen en in schijn.
De onafhankelijkheid in wezen zorgt ervoor dat de accountant in staat is om een objectief
oordeel te vormen en daarbij zijn professioneel kritische instelling aan te wenden zonder
dat banden met de verantwoordelijke partij zijn oordeel kunnen beïnvloeden. Dit geeft ook
meteen het effect op de kwaliteit neer. Een accountant die alle vereisten naleeft maar in
zijn afwegingen niet voldoende objectief en professioneel kritisch is, voldoet niet aan de
VGBA en de kwaliteitseisen van de NV COS.
De onafhankelijkheid in schijn zorgt ervoor dat gebruikers geen vragen stellen bij de
onafhankelijkheid van de accountant die voeding kan geven aan twijfel over het oordeel of
de conclusie van de accountant.
2.2.4 Uitgangspunten van de ViO
Op basis van de ViO dient de accountant zich te houden aan de voorschriften omtrent
onafhankelijkheid. Hierover worden de volgende punten genoemd:
- De eindverantwoordelijke accountant waarborgt dat de assurance-opdracht
onafhankelijk wordt uitgevoerd
- Onafhankelijkheid is vereist in wezen en in schijn
- Onafhankelijkheid is vereist:
o Vanaf de periode waarop de verantwoording betrekking heeft; en
o Gedurende de periode waarin de assurance-werkzaamheden worden
uitgevoerd
- Een accountant onderhoudt geen betrekking met de verantwoordelijke partij of een
verbonden derde als deze betrekking de onafhankelijke uitvoering van een
assurance-opdracht bedreigt
Ook in de ViO wordt nogmaals gesproken over het feit dat een accountant professionele
oordeelsvorming dient toe te passen. Hierbij dient hij zich te baseren op:
- Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en
toereikend acht;
- De omstandigheden die hij weet of behoort te weten.
Wanneer de eindverantwoordelijke accountant constateert dat er is strijd is of wordt
gehandeld met de verordening dient hij de assurance-opdracht te beëindigen, tenzij:
- Er een maatregel genomen wordt die de onafhankelijkheid waarborgt
- Er voor het verdere gevolg een maatregel wordt genomen die de onafhankelijkheid
waarborgt
- De opdrachtgever akkoord is gegaan met:
o De maatregel
o Het continueren van de assurance-opdracht
Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren als:
- Een resultaatafhankelijke vergoeding voor de assurance-opdracht is
overeengekomen
- De accountantspraktijk of een ander onderdeel van het netwerk aan de
verantwoordelijke partij een non-assurance-dienst verleent of heeft verleend
waarvoor een resultaatafhankelijke vergoeding is overeengekomen
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
Het is verboden een assurance-opdracht ten behoeve van een niet-nader bepaalde kring
van gebruikers of een wettelijke controle uit te voeren binnen een jaar nadat een key
assurance-partner zijn betrokkenheid bij deze assurance-opdracht heeft beëindigd, hij de
accountantseenheid heeft verlaten en hij bij de verantwoordelijke entiteit werkzaam is.
2.2.5 Samenloop van een assurance-opdracht met een non-
assurance dienst
Een non-assurancedienst is elke vorm van dienstverlening die niet voldoet aan de definitie
van een assurance-opdracht. Het is geen vereiste dat sprake is van een aparte
opdrachtbevestiging van de non-assurancedienst. De aard van de geleverde
werkzaamheden en niet de formele afspraken hierover zijn bepalend. Teneinde een juiste
inschatting te kunnen maken of sprake is van een bedreiging van de onafhankelijkheid is
het van belang dat de accountant inzicht geeft in de aard en omvang van de non-
assurancedienst alsmede van het assurance-object.
Vanuit de ViO zijn een aantal stappen opgesteld om te toetsen of er sprake is van een
bedreiging voor de onafhankelijkheid:
1. De accountant beoordeelt of
de non-assurancedienst
invloed heeft op het
assurance-object of kan
hebben
2. De accountant beoordeelt in
hoeverre de
accountantseenheid, een
medewerker van de
accountantseenheid of een
ander onderdeel van het
netwerk beslissingen neemt
namens de verantwoordelijke
entiteit of anderszins
participeert in het
besluitvormingsproces van de
verantwoordelijke entiteit
3. De accountant beoordeelt in
hoeverre de invloed die de
non-assurancedienst op het
assurance-object heeft of kan
hebben, materieel is
4. De accountant beoordeelt in
hoeverre sprake is van
subjectiviteit in of niet-
routinematigheid van de non-
assurancedienst
5. De accountant beoordeelt in
hoeverre de effectiviteit van
de non-assurancedienst afhangt van een verwerkingswijze in het assurance-object,
waarbij bij het assurance-team twijfel bestaat of deze verwerkingswijze passend is
6. De accountant beoordeelt in hoeverre de non-assurancedienst leidt tot een
bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
, lOMoARcPSD|2697772
7. De accountant bepaalt of de assurance-opdracht ten behoeven van een nader
bepaalde kring van gebruikers wordt uitgevoerd
Hieruit kunnen drie conclusies volgen:
1. Samenloop van dienstverlening is toegestaan;
2. Samenloop van dienstverlening is niet toegestaan;
3. Samenloop van dienstverlening is toegestaan waarbij een of meer maatregelen zijn
vereist
2.2.6 Vergoedingen
Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren als:
1. Een resultaatafhankelijke vergoeding voor de assurance-opdracht is
overeengekomen;
2. De praktijk aan de verantwoordelijke partij een non-assurancedienst heeft verleend
waarvoor een resultaatafhankelijke vergoeding is overeengekomen, voor zover:
a. De uitkomst materiële invloed op het assurance-object heeft
b. De resultaatafhankelijke vergoeding van materieel belang is of dat naar
verwachting zal zijn.
Er is sprake van een bedreiging wanneer het totaal van vergoedingen meer dan 15% van
de totale opbrengst uitmaakt
2.2.7 Langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de
verantwoordelijke partij
Bij lange betrokkenheid van een key assurance-partner of een ander senior-teamlid een
maatregel vereist is om de onafhankelijke uitvoering van de assurance-opdracht te
waarborgen.
De ViO gaat ervan uit dat een onafgebroken periode van zeven jaar in ieder geval als
langdurig moet worden aangemerkt. Hierbij is het aantal jaar dat het teamlid als een
senior-lid functioneert bepalend. Hij hoeft niet zeven jaar in dezelfde functie te hebben
gewerkt. Ook dezelfde accountantseenheid is niet van belang.
2.2.8 Geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid
Geschenken en persoonlijke uitingen van boven de €100 worden gezien als een bedreiging
voor de onafhankelijkheid. In principe past het verstrekken van geschenken of persoonlijke
uitingen van gastvrijheid niet in een relatie tussen een accountant en de verantwoordelijke
entiteit. Het ontvangen van geschenken of persoonlijke uitingen van gastvrijheid zal al
snel tot een bedreiging als gevolg van eigenbelang of vertrouwdheid leiden. Het
verstrekken van geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid vormt met name
een bedreiging als gevolg van vertrouwdheid. Dat neemt niet weg dat kleine attenties bij
persoonlijke aangelegenheden meestal geen bedreiging vormen voor de onafhankelijkheid.
Een geschenk of persoonlijke uiting van gastvrijheid met een waarde van €100 of meer per
gebeurtenis, per persoon wordt per definitie als een bedreiging aangemerkt en dient
volgens de ViO te leiden tot een te treffen specifieke maatregel. Belangrijk is om bij elk
geschenk of persoonlijke uiting van gastvrijheid, ongeacht de waarde, na te gaan of het
geschenk naar perceptie van een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde gericht kan
zijn op beïnvloeding of een bedreiging van vertrouwdheid meebrengt.
Deze regel is van toepassing op:
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting ()
