Week 1
Craig – Communication theory as a field (1999)
Probleem
Craig stelt dat communicatietheorie als onderzoeksveld nog niet bestaat. Onderzoek naar
communicatie vormt dus nog geen discipline (coherent onderzoeksgebied). Dit komt doordat
iedereen in aparte domeinen werkt, maar communicatietheorie is dan ook voortgekomen uit
verschillende domeinen met eigen wortels (denk aan psychologie, taalwetenschap etc.). Daarnaast is
er sprake van fragmentatie van theorieën en gebrek aan theoretische consensus. Er ontbreekt ook
een algemeen aanvaarde definitie van communicatie. Als laatste is er ook geen dialoog of debat
tussen de verschillende benaderingen; iedereen doet gewoon zijn eigen ding en bemoeit zich niet
met anderen.
Doel
Het doel van Craig is niet om één algemene metatheorie van communicatie te ontwikkelen. Het gaat
hem juist om een aanzet te geven tot het vormen van een coherent onderzoeksgebied. Men hoeft
het ook niet eens te zijn met elkaar, maar moet juist met elkaar in discussie en dialoog gaan over de
theorieën over communicatie. Het doel is dus een dialogical-dialectical coherence: een gedeeld
bewustzijn van bepaalde aanvullingen en spanningen tussen verschillende soorten
communicatietheorie, zodat gezamenlijk begrepen wordt dat deze verschillende theorieën niet goed
kunnen ontwikkelen in isolatie, maar juist door met elkaar in gesprek te gaan.
Om dit doel te bereiken begint Craig met het in kaart brengen van theoretische overeenkomsten,
verschillen en spanningen tussen benaderingen in een matrix. Deze matrix dient als fundament voor
de dialoog tussen de benaderingen. Deze matrix is gebaseerd op 2 principes.
Craig wil het constitutive model als uitgangspunt nemen om alle andere theorieën en modellen een
plekje te geven. In dit model wordt er niet vanuit gegaan dat één persoon de betekenis bepaalt, maar
dat de ontvanger en zender samen betekenis vormen. Ook omgevingsfactoren kunnen hierin een rol
spelen, zoals cultuur, opvoeding, etc. betekenis sis dus niet vooraf bepaald, maar wordt in het proces
gevormd. Bij het transmission model zit de betekenis gesloten in de woorden die de zender gebruikt
en naar de ontvanger zendt. Ruis kan ervoor zorgen dat de betekenis gedeeltelijk vervalt of niet meer
te begrijpen is, maar de betekenis wordt dus enkel bepaald door de zender.
Principe 1: Het constitutief model van communicatie als meta-model
Zoals hierboven beschreven draait het constitutief model om actieve betekenisconstructie in het
communicatieproces. Craig wil dit gebruiken als metamodel voor communicatie, waardoor het een
kader wordt dat ruimte biedt voor theorieën die op verschillende wijzen verklaren hoe communicatie
betekenis construeert. We denken allemaal na over hoe betekenis tot stand komt, maar we doen dat
allemaal vanuit een ander perspectief waarbij we kijken naar verschillende factoren. In principe zou
dat allemaal moeten passen binnen dit metamodel, dus ook het transmission model.
Constitutief model (CM) – “First order”: actieve betekenis constructie in het
communicatieproces.
Constitutief Meta-model (CMM) (pragmatische interpretatie) – “Second order”: kader dat ruimte
biedt voor theorieën die op verschillende wijze begrijpen/verklaren hoe communicatie betekenis
construeert.
Principe 2: Communicatietheorie beschouwen als metadiscourse
Communicatietheorie wordt gevormd op basis van een directe relatie tot alledaagse
communicatiepraktijken. We zijn tot andere soort theorieën gekomen omdat we andere vragen
hebben gesteld en andere doelstellingen hebben gehad, andere benaderingen. Maar uiteindelijk
1
, bestuderen we allemaal alledaagse communicatiepraktijken. Al deze theorieën hebben in principe
hetzelfde doel: praktische relevantie hebben in het begrijpen en verklaren van alledaagse
communicatiepraktijken. Deze gedeelde praktische relatie maakt communicatietheorie tot een
theoretisch metadiscourse waarbinnen verschillende theorieën met elkaar in discussie zijn.
Communiceren over communiceren door leken of wetenschap:
Practical meta discourse: ideeën die mensen (leken) hebben over communicatie
Theoretical meta discourse: theorieën vanuit de literatuur
Craig beschrijft zeven tradities in communicatie. Hij heeft deze opgedeeld op basis van onderliggende
concepties van en opvattingen over communicatie. Het effect hiervan is dat communicatietheorieën
nu elkaar niet meer voorbijgaan in hun eigen paradigma’s, maar ze hebben nu iets om het over eens
of oneens te zijn, namelijk communicatie, niet epistemologie (kennisleer). In tegenstelling tot Alberts,
Nakayama en Martin, die meer nadruk leggen op het paradigma van verschillende manieren waarop
we tot kennis komen, dus epistemologie, wat is de epistemologische basis van
communicatieonderzoek. Zij maken dus op een andere manier onderscheid en komen daardoor tot
een andere classificatie. Matrix (tabel) voor debat-dialoog tussen de benaderingen zeven tradities:
Retorisch: communicatie wordt gezien als praktische kunst van discourse. Het gaat om de kunst
van redevoering/publiek spreken. De interactie tussen de boodschap en wat het zou moeten
doen met het publiek.
Semiotiek: communicatie wordt gezien als de leer der tekens. Communicatie is het makkelijks als
we dezelfde taal spreken. Woorden kunnen verschillende dingen voor verschillende mensen
betekenen, waardoor miscommunicatie kan ontstaan.
Fenomenologisch: communicatie wordt gezien als dialoog. Verklaart het samenspel van identiteit
en verschillen in authentieke menselijke relaties. Fenomenologie komt overeen met retoriek dat
een middenweg gezocht moet worden tussen mensen met verschillende meningen en met
semiotiek dat problemen in communicatie te makken hebben met intersubjectief begrip.
Cybernetisch: communicatie wordt gezien als informatie verwerken en verklaart hoe allerlei
complexe systemen kunnen functioneren en waarom ze vaak niet goed functioneren.
Communicatieproblemen zijn storingen in de flow van informatie door ruis en information
overload. Als oplossingen biedt het informatieverwerkingstechnologieën.
Sociaalpsychologisch: communicatie wordt gezien als een proces van expressie, interactie en
invloed. Dit is een proces waarbij mensen interacteren en elkaar beïnvloeden. Dit kan via allerlei
media of face-to-face. Gedrag kan gemanipuleerd worden om bepaalde resultaten te bereiken.
Sociaal-cultureel: communicatie wordt gezien als een symbolisch proces dat gedeelde
socioculturele patronen (re)produceert. Onze interacties zijn afhankelijk van bestaande,
gedeelde culturele patronen en sociale structuren.
Kritisch: communicatie wordt gezien als discursieve reflectie, de enige manier om authentieke
communicatie te hebben. Gaat om reflecteren en dingen aan het licht brengen.
Alberts, Nakayama & Martin – H2: Perspectives on human communication (2012)
Een paradigma of benaderingswijze is een systeem van overtuigingen dat een bepaald wereldbeeld
representeert. Een theorie is een set statements die een bepaald fenomeen verklaren. Methoden zijn
de specifieke manieren waarop data verzameld en geanalyseerd wordt, welke vervolgens gebruikt
worden om theorieën te bewijzen of te ontkrachten. De methode is afhankelijk van de
benaderingswijze. Er worden drie benaderingswijzen besproken.
1. Sociaalwetenschappelijk
Kennis is gebaseerd op de observatie van de werkelijkheid, in dit geval gedrag behaviorisme.
Er wordt gefocust op het individu.
Gedrag observeren en op basis daarvan voorspellingen maken over gedrag/respons op andere of
toekomstige situaties/stimuli.
2
Craig – Communication theory as a field (1999)
Probleem
Craig stelt dat communicatietheorie als onderzoeksveld nog niet bestaat. Onderzoek naar
communicatie vormt dus nog geen discipline (coherent onderzoeksgebied). Dit komt doordat
iedereen in aparte domeinen werkt, maar communicatietheorie is dan ook voortgekomen uit
verschillende domeinen met eigen wortels (denk aan psychologie, taalwetenschap etc.). Daarnaast is
er sprake van fragmentatie van theorieën en gebrek aan theoretische consensus. Er ontbreekt ook
een algemeen aanvaarde definitie van communicatie. Als laatste is er ook geen dialoog of debat
tussen de verschillende benaderingen; iedereen doet gewoon zijn eigen ding en bemoeit zich niet
met anderen.
Doel
Het doel van Craig is niet om één algemene metatheorie van communicatie te ontwikkelen. Het gaat
hem juist om een aanzet te geven tot het vormen van een coherent onderzoeksgebied. Men hoeft
het ook niet eens te zijn met elkaar, maar moet juist met elkaar in discussie en dialoog gaan over de
theorieën over communicatie. Het doel is dus een dialogical-dialectical coherence: een gedeeld
bewustzijn van bepaalde aanvullingen en spanningen tussen verschillende soorten
communicatietheorie, zodat gezamenlijk begrepen wordt dat deze verschillende theorieën niet goed
kunnen ontwikkelen in isolatie, maar juist door met elkaar in gesprek te gaan.
Om dit doel te bereiken begint Craig met het in kaart brengen van theoretische overeenkomsten,
verschillen en spanningen tussen benaderingen in een matrix. Deze matrix dient als fundament voor
de dialoog tussen de benaderingen. Deze matrix is gebaseerd op 2 principes.
Craig wil het constitutive model als uitgangspunt nemen om alle andere theorieën en modellen een
plekje te geven. In dit model wordt er niet vanuit gegaan dat één persoon de betekenis bepaalt, maar
dat de ontvanger en zender samen betekenis vormen. Ook omgevingsfactoren kunnen hierin een rol
spelen, zoals cultuur, opvoeding, etc. betekenis sis dus niet vooraf bepaald, maar wordt in het proces
gevormd. Bij het transmission model zit de betekenis gesloten in de woorden die de zender gebruikt
en naar de ontvanger zendt. Ruis kan ervoor zorgen dat de betekenis gedeeltelijk vervalt of niet meer
te begrijpen is, maar de betekenis wordt dus enkel bepaald door de zender.
Principe 1: Het constitutief model van communicatie als meta-model
Zoals hierboven beschreven draait het constitutief model om actieve betekenisconstructie in het
communicatieproces. Craig wil dit gebruiken als metamodel voor communicatie, waardoor het een
kader wordt dat ruimte biedt voor theorieën die op verschillende wijzen verklaren hoe communicatie
betekenis construeert. We denken allemaal na over hoe betekenis tot stand komt, maar we doen dat
allemaal vanuit een ander perspectief waarbij we kijken naar verschillende factoren. In principe zou
dat allemaal moeten passen binnen dit metamodel, dus ook het transmission model.
Constitutief model (CM) – “First order”: actieve betekenis constructie in het
communicatieproces.
Constitutief Meta-model (CMM) (pragmatische interpretatie) – “Second order”: kader dat ruimte
biedt voor theorieën die op verschillende wijze begrijpen/verklaren hoe communicatie betekenis
construeert.
Principe 2: Communicatietheorie beschouwen als metadiscourse
Communicatietheorie wordt gevormd op basis van een directe relatie tot alledaagse
communicatiepraktijken. We zijn tot andere soort theorieën gekomen omdat we andere vragen
hebben gesteld en andere doelstellingen hebben gehad, andere benaderingen. Maar uiteindelijk
1
, bestuderen we allemaal alledaagse communicatiepraktijken. Al deze theorieën hebben in principe
hetzelfde doel: praktische relevantie hebben in het begrijpen en verklaren van alledaagse
communicatiepraktijken. Deze gedeelde praktische relatie maakt communicatietheorie tot een
theoretisch metadiscourse waarbinnen verschillende theorieën met elkaar in discussie zijn.
Communiceren over communiceren door leken of wetenschap:
Practical meta discourse: ideeën die mensen (leken) hebben over communicatie
Theoretical meta discourse: theorieën vanuit de literatuur
Craig beschrijft zeven tradities in communicatie. Hij heeft deze opgedeeld op basis van onderliggende
concepties van en opvattingen over communicatie. Het effect hiervan is dat communicatietheorieën
nu elkaar niet meer voorbijgaan in hun eigen paradigma’s, maar ze hebben nu iets om het over eens
of oneens te zijn, namelijk communicatie, niet epistemologie (kennisleer). In tegenstelling tot Alberts,
Nakayama en Martin, die meer nadruk leggen op het paradigma van verschillende manieren waarop
we tot kennis komen, dus epistemologie, wat is de epistemologische basis van
communicatieonderzoek. Zij maken dus op een andere manier onderscheid en komen daardoor tot
een andere classificatie. Matrix (tabel) voor debat-dialoog tussen de benaderingen zeven tradities:
Retorisch: communicatie wordt gezien als praktische kunst van discourse. Het gaat om de kunst
van redevoering/publiek spreken. De interactie tussen de boodschap en wat het zou moeten
doen met het publiek.
Semiotiek: communicatie wordt gezien als de leer der tekens. Communicatie is het makkelijks als
we dezelfde taal spreken. Woorden kunnen verschillende dingen voor verschillende mensen
betekenen, waardoor miscommunicatie kan ontstaan.
Fenomenologisch: communicatie wordt gezien als dialoog. Verklaart het samenspel van identiteit
en verschillen in authentieke menselijke relaties. Fenomenologie komt overeen met retoriek dat
een middenweg gezocht moet worden tussen mensen met verschillende meningen en met
semiotiek dat problemen in communicatie te makken hebben met intersubjectief begrip.
Cybernetisch: communicatie wordt gezien als informatie verwerken en verklaart hoe allerlei
complexe systemen kunnen functioneren en waarom ze vaak niet goed functioneren.
Communicatieproblemen zijn storingen in de flow van informatie door ruis en information
overload. Als oplossingen biedt het informatieverwerkingstechnologieën.
Sociaalpsychologisch: communicatie wordt gezien als een proces van expressie, interactie en
invloed. Dit is een proces waarbij mensen interacteren en elkaar beïnvloeden. Dit kan via allerlei
media of face-to-face. Gedrag kan gemanipuleerd worden om bepaalde resultaten te bereiken.
Sociaal-cultureel: communicatie wordt gezien als een symbolisch proces dat gedeelde
socioculturele patronen (re)produceert. Onze interacties zijn afhankelijk van bestaande,
gedeelde culturele patronen en sociale structuren.
Kritisch: communicatie wordt gezien als discursieve reflectie, de enige manier om authentieke
communicatie te hebben. Gaat om reflecteren en dingen aan het licht brengen.
Alberts, Nakayama & Martin – H2: Perspectives on human communication (2012)
Een paradigma of benaderingswijze is een systeem van overtuigingen dat een bepaald wereldbeeld
representeert. Een theorie is een set statements die een bepaald fenomeen verklaren. Methoden zijn
de specifieke manieren waarop data verzameld en geanalyseerd wordt, welke vervolgens gebruikt
worden om theorieën te bewijzen of te ontkrachten. De methode is afhankelijk van de
benaderingswijze. Er worden drie benaderingswijzen besproken.
1. Sociaalwetenschappelijk
Kennis is gebaseerd op de observatie van de werkelijkheid, in dit geval gedrag behaviorisme.
Er wordt gefocust op het individu.
Gedrag observeren en op basis daarvan voorspellingen maken over gedrag/respons op andere of
toekomstige situaties/stimuli.
2
