Neuropsychologie
Key 1:
- Defini&e van ontwikkelingsneuropsychologie
- Studie van hersenen en gedrag.
- Waarom ontwikkelingsneuropsychologie?
Waarom een ontwikkelingsperspec2ef?
Onderscheid maken tussen:
- Ontwikkelingsstoornissen: oorzaak onbekend.
o = De oorzaak/ oorzaken zijn onbekend. Vaak zijn het meerdere oorzaken.
o Kan langzaam een verkregen stoornis worden (door meer inzicht e.d.).
o Vroeg in de kinderBjd ontdekt, vereisen vroegBjdige intervenBe om geassocieerde
tekorten te minimaliseren en ontwikkeling van niet-aangedane funcBes te
beschermen.
§ IntervenBetechnieken om het probleem zodanig aan te pakken à verkeerd.
§ Vaak wordt een intervenBe ingezet om nog meer problemen in de toekomst
te voorkomen.
• Met vroegBjdige intervenBes probeer je te voorkomen dat funcBes
die niet aangedaan zijn, wel aangedaan worden.
- Verworven aandoeningen (verkregen stoornissen): bekende oorzaak.
o = In principe is de oorzaak bekend. Verschillende oorzaken.
o De hersenen van een kind verschillen van die van een volwassene
§ De hersenen van kinderen matureren sneller.
§ De hersenen van kinderen hebben een grotere plasBciteit.
§ De hersenen van volwassenen gaan langzaamaan veranderen en
verminderen van funcBes.
o Verschillende gevolgen voor herstel: hersenen van kinderen ontwikkelen zich snel.
• Als het je lot is om hersenbeschadiging op te lopen, krijg het dan vroeg in je
leven: als je een grotere plasBciteit hebt (want hoe eerder in de ontwikkeling,
hoe meer plasBciteit je hebt) – Kennard principe.
• Kennard had het bijna in zijn geheel fout. Het blijkt dat het
tegengestelde wel eens waar zou kunnen zijn: hoe eerder het
ongeval plaatsvindt, dus hoe jonger het kind is, hoe meer kwetsbaar
het is.
• PlasBciteit is een reacBe van de hersenen op een stressvolle
gebeurtenis, het hergroeperen van funcBes, andere funcBes
overnemen, etc. Het heeL veel betekenissen. Maar dit is niet alBjd
gunsBg. Als we het over kinderen hebben, is het idee dat de
plasBciteit groter is.
• Vicky Anderson
= Zei als het Kennard principe waar is, dan geldt dat met name op de
gebieden van taal.
• Kern zin: Maar het tegendeel is waar: hoe jonger, hoe groter de
kwetsbaarheid!
- Diagnose is anders:
o Tussen kinderen en volwassenen.
§ Bij een kind moet je met elkaar een beeld schetsen van wat er met een kind
aan de hand is. Bij volwassenen en verouderde neuropsychologie brengt
iemand zijn eigen probleem onder woorden.
1
, - Het gedragsrepertoire van een kind verandert voortdurend waardoor het moeilijk is om te
bepalen wanneer een proces disfuncBoneel is.
o Bij jonge kinderen ga je bepaald gedrag (reflexen) als normaal zien, maar bij een
andere leeLijd vind je dat niet of is dat gedrag niet (bijv. de reflexen van een kind op
borstvoeding). Als die reflexen er nog wel zijn, is er misschien iets aan de hand.
o Gedrag dat op de ene leeLijd als ‘normaal’ wordt beschouwd, wordt op een andere
leeLijd als afwijkend beschouwd, bijv. taal en zelfregulaBe.
o Hetzelfde waarneembare gedrag kan op verschillende leeLijden door verschillende
onderliggende mechanismen worden gemedieerd → stoornissen zijn niet
onmiddellijk duidelijk.
§ De ontwikkeling loopt van achter naar voor. Bepaalde eigenschappen worden
eerst door lagere hersengebieden geacBveerd. Denk aan impulsiviteit/ iets
onderdrukken. Bij volwassenen wordt dat geregeld door een ander
hersengebied (frontaalkwab). De frontaalkwab is bij kinderen nog lang niet
voltooid. Die houdt zich dan daar nog niet mee bezig. Het wordt eerst
geregeld door lagere gebieden, deze gebieden regelen dit anders. Dit heeL
invloed op de diagnose.
o Niet alle gedragingen zijn voldoende ontwikkeld om direct meetbaar te zijn op alle
leeLijden, bijv. cogniBe bij zuigelingen.
- Prognose voor ontwikkeling op lange termijn is minder duidelijk om neurologische of
anatomische redenen.
o De prognose is bij kinderen vaak gecompliceerder dan bij volwassenen.
o PlasBciteit HeeL niet alleen maar gunsBge consequenBes. Maar zowel posiBef als
negaBef.
§ PosiBeve gevolgen van plasBciteit: de problemaBek verminderd naar mate
kinderen wat ouder worden vanwege die plasBciteit.
§ NegaBeve gevolgen van plasBciteit: “crowding”
• Crowding effect = drukte. Je hebt een linker- en rechterhemisfeer
(links = taal & rechts = oriëntaBe). Wanneer de linker hemisfeer is
aangedaan, heeL het kind problemen met taal. De kwetsuur blijL,
dus de rechterhemisfeer neemt het (de funcBe) over. Dit meet je een
jaar later. Maar de linker hemisfeer was er niet voor niks. Crowded à
het wordt te druk in de rechterhemisfeer doordat het funcBes
overneemt van de linker hemisfeer, hierdoor kunnen andere funcBes
niet meer opBmaal funcBoneren.
o Grotere kwetsbaarheid (greater vulnerability).
- Om funcBonele of gedragsredenen
o PosiBef: GedragscompensaBe (behavioural compensaBon).
§ = Er is een bepaalde stof/ materiaal aangedaan maar dit herstelt zich in Bjd.
o NegaBef: “growing into deficit”.
§ = Groeien in tekort. Het duurt een Bjdje voordat de motorische problemaBek
zichtbaar wordt (bijv. een jong kind die nog niet kan lopen komt in een auto-
ongeluk, de opgelopen problemaBek komt pas later tot uiBng -wanneer het
kind leert lopen- het kind begint bijv. ook later met kruipen). Dit kan heel wat
jaren duren (omdat die funcBes dan pas aan de orde zijn).
De crowding fenomeen maakt het opbouwen van een prognose moeilijker bij kinderen in vergelijking
met volwassenen.
Voorbeeld: Crowding:
- Meisje (7 jaar): laesie in de linker fronto-temporale hersenhelL. De laesie bevindt zich in de
linkerhersenhelL. De rechterhersenhelL zal de taalfuncBes overnemen, waardoor deze het
2
, erg druk krijgt met alle taken (denk aan visuele problemen). De rechterhersenhelL raakt dus
overbelast.
- 7 jaar later: het IQ-profiel vertoont nu het verwachte tekort aan visuele verwerking. Mogelijk
blijL de taal daardoor redelijk intact (natuurlijk wel iets verminderd), maar andere funcBes
gaan daardoor achteruit.
- Conclusie: De verschijnselen van ‘crowding’ (verdringing) maken het opstellen van de
prognose bij kinderen moeilijker dan bij volwassenen.
-
LeeLijd: 7 jaar LeeLijd: 14 jaar
o Plaatje 1: onderdelen van de test (punten) liggen vlak na het ongeval best wel redelijk
tegen de norm aan.
o Plaatje 2: 7 jaar na het ongeval is het verbaal IQ een klein beetje verbeterd, maar het
performance IQ is verder naar beneden gezakt. Dit komt doordat de
rechterhersenhelL daar dus minder ruimte voor heeL gehad.
Voorbeeld: TBI: kinderen vs. volwassenen:
- Dosis-responsrelaBe hetzelfde (meer cerebrale pathologie leidt tot grotere verslechtering)
o = Als een kind tegen een muur rijdt of een volwassene tegen een muur rijdt, dan zal
de kwetsuur bij beide groepen hetzelfde zijn. Hoe hoger de snelheid, hoe hoger de
respons van de hersenen. Hierin verschillen kinderen en volwassenen eigenlijk niet.
Maar, waar verschillen ze wel in:
- Gevolgen bij volwassenen zijn specifiek.
o Bij volwassenen zijn de consequenBes van een probleem meer specifiek. Er is enkel
uitval op gebied van aandacht of motoriek of geheugen (niet ‘en’).
- Gevolgen bij kinderen zijn globaal.
o Bij kinderen zijn de consequenBes van een probleem meer globaal.
o Kinderen moeten nog matureren, die zijn nog ‘in de maak’. De ontwikkeling gaat van
achter naar voren. Het kruipt langzaamaan naar voren; wordt frontaal.
o Hersenen zijn in beweging tot het kind de volwassenleeLijd bereikt, daarom is het
effect globaal op de hersenen.
- De relaBe van gedrag is dus aan de orde.
- Herstelpatronen verschillen in het voordeel van de rijpere hersenen.
- Bovenstaande opmerking is tegen het Kennard principe.
Voorbeeld: LeeLijd bij hersentrauma en prestaBe IQ:
- Performance IQ bestaat uit zes sub testjes. Links is wanneer kinderen 4 tot 7 jaar oud zijn en
rechts is wanneer kinderen 8 tot 15 jaar oud zijn. Blauw = het resultaat van als de kinderen
net betrokken zijn geweest bij een ongeval en rood = het resultaat na een aantal jaren
3
, herstel. Er is sprake van een herstelfuncBe, want je ziet dat het performance IQ toeneemt
naarmate het kind meer hersteld is. Bij de oudere kinderen (rechts) is dit verschil veel groter.
- Voorbeeld tegen het Kennard principe: oudere kinderen herstellen veel beter. De rode balk
(funcBes na 24 maand) is veel groter bij oudere kinderen dan bij jongere kinderen ten
opzichte van de blauwe balk (funcBes na 4 maand).
- De verbetering is dus meer uitgesproken bij de oudere groep.
TraumaBsch hersenletsel (TraumaBc Brain Injury; TBI): kinderen versus volwassenen:
- Meer variabele (en globalere) uitkomst vergeleken met volwassenen.
- Bij volwassenen onmiddellijke gevolgen. Niet al te lelerlijk; soms gaan er een paar weken
overheen. Bij kinderen kan het jaren duren voor het effect zichtbaar wordt.
o Onmiddellijk bij volwassenen vs. growing into the deficit bij kinderen.
- Bij kinderen is er een voortdurende interacBe cumulaBeve en vaak globale disfuncBe en
tekorten ontstaan vaak later in het leven (growing into the deficit = groeien in het tekort)
Samenvalend: longitudinaal onderzoek naar TBI:
Herstel bij kinderen is anankelijk van:
- Aard en ernst van het letsel.
- Pre morbide capaciteiten
o = Dat een kind betrokken was bij een verkeersongeval, je het kind gaat testen en je
alle problemen gaat toeschrijven aan het ongeluk, terwijl het kind wellicht ook al last
had van deze problemaBek voor het ongeluk.
- Ontwikkelingsniveau ten Bjde van het letsel.
- Tijd sinds het letsel (hoe oud is het kind wanneer je het gaat testen?)
- Stabiliteit van het gezin en SES
o De verschillen tussen kinderen die in gunsBge of niet gunsBge omstandigheden
opgroeien kunnen wel eens groter zijn dan de verschillen tussen kinderen die wel of
geen psychopathologie hebben – John Warry.
Key 2:
- Klinische vs. experimentele neuropsychologie.
- Klinische neuropsychologie meet door middel van testen vaardigheden in het individuele kind
om interven&es aan te scherpen.
- Theore&sche neuropsychologie is model gedreven om rela&es tussen hersenen en gedrag te
onderzoeken.
o Verkrijgen van meer inzichten over de rela&e tussen hersenen en gedrag.
Klinische beoordelingsmethoden:
- Vragenlijsten en observaBes.
o Gebruikt vragenlijsten en zet observaBes in.
o Worden meetstal ingevuld door opvoeders.
- Gestandaardiseerde papier-en-potlood testen (WCST, WISC, NEPSY) om de capaciteiten van
het individuele kind te meten (nodig voor de keuze van school, therapie etc.)
o Testen zijn gestandaardiseerd/ genormaliseerd. Er wordt beoogd om allerlei
vaardigheden meetbaar te maken.
o De gestandaardiseerdheid is helaas vaak afwezig bij experimenteel onderzoek. Dat
betekent dat er dan ook sprake is van een controlegroep.
o Met een controlegroep haal je vaak veel problemen op je hals. Want wat is nou de
controlegroep? Op zijn gunsBgst gebruik je leeLijd en geslacht als criteria, maar ook
IQ en SES zou eigenlijk moeten, maar dat gebeurt niet/ te weinig.
- Voor onderzoeksdoeleinden zijn tests niet specifiek
o Ze vergelijken de scores van het kind met de norm (hoge gevoeligheid)
4
Key 1:
- Defini&e van ontwikkelingsneuropsychologie
- Studie van hersenen en gedrag.
- Waarom ontwikkelingsneuropsychologie?
Waarom een ontwikkelingsperspec2ef?
Onderscheid maken tussen:
- Ontwikkelingsstoornissen: oorzaak onbekend.
o = De oorzaak/ oorzaken zijn onbekend. Vaak zijn het meerdere oorzaken.
o Kan langzaam een verkregen stoornis worden (door meer inzicht e.d.).
o Vroeg in de kinderBjd ontdekt, vereisen vroegBjdige intervenBe om geassocieerde
tekorten te minimaliseren en ontwikkeling van niet-aangedane funcBes te
beschermen.
§ IntervenBetechnieken om het probleem zodanig aan te pakken à verkeerd.
§ Vaak wordt een intervenBe ingezet om nog meer problemen in de toekomst
te voorkomen.
• Met vroegBjdige intervenBes probeer je te voorkomen dat funcBes
die niet aangedaan zijn, wel aangedaan worden.
- Verworven aandoeningen (verkregen stoornissen): bekende oorzaak.
o = In principe is de oorzaak bekend. Verschillende oorzaken.
o De hersenen van een kind verschillen van die van een volwassene
§ De hersenen van kinderen matureren sneller.
§ De hersenen van kinderen hebben een grotere plasBciteit.
§ De hersenen van volwassenen gaan langzaamaan veranderen en
verminderen van funcBes.
o Verschillende gevolgen voor herstel: hersenen van kinderen ontwikkelen zich snel.
• Als het je lot is om hersenbeschadiging op te lopen, krijg het dan vroeg in je
leven: als je een grotere plasBciteit hebt (want hoe eerder in de ontwikkeling,
hoe meer plasBciteit je hebt) – Kennard principe.
• Kennard had het bijna in zijn geheel fout. Het blijkt dat het
tegengestelde wel eens waar zou kunnen zijn: hoe eerder het
ongeval plaatsvindt, dus hoe jonger het kind is, hoe meer kwetsbaar
het is.
• PlasBciteit is een reacBe van de hersenen op een stressvolle
gebeurtenis, het hergroeperen van funcBes, andere funcBes
overnemen, etc. Het heeL veel betekenissen. Maar dit is niet alBjd
gunsBg. Als we het over kinderen hebben, is het idee dat de
plasBciteit groter is.
• Vicky Anderson
= Zei als het Kennard principe waar is, dan geldt dat met name op de
gebieden van taal.
• Kern zin: Maar het tegendeel is waar: hoe jonger, hoe groter de
kwetsbaarheid!
- Diagnose is anders:
o Tussen kinderen en volwassenen.
§ Bij een kind moet je met elkaar een beeld schetsen van wat er met een kind
aan de hand is. Bij volwassenen en verouderde neuropsychologie brengt
iemand zijn eigen probleem onder woorden.
1
, - Het gedragsrepertoire van een kind verandert voortdurend waardoor het moeilijk is om te
bepalen wanneer een proces disfuncBoneel is.
o Bij jonge kinderen ga je bepaald gedrag (reflexen) als normaal zien, maar bij een
andere leeLijd vind je dat niet of is dat gedrag niet (bijv. de reflexen van een kind op
borstvoeding). Als die reflexen er nog wel zijn, is er misschien iets aan de hand.
o Gedrag dat op de ene leeLijd als ‘normaal’ wordt beschouwd, wordt op een andere
leeLijd als afwijkend beschouwd, bijv. taal en zelfregulaBe.
o Hetzelfde waarneembare gedrag kan op verschillende leeLijden door verschillende
onderliggende mechanismen worden gemedieerd → stoornissen zijn niet
onmiddellijk duidelijk.
§ De ontwikkeling loopt van achter naar voor. Bepaalde eigenschappen worden
eerst door lagere hersengebieden geacBveerd. Denk aan impulsiviteit/ iets
onderdrukken. Bij volwassenen wordt dat geregeld door een ander
hersengebied (frontaalkwab). De frontaalkwab is bij kinderen nog lang niet
voltooid. Die houdt zich dan daar nog niet mee bezig. Het wordt eerst
geregeld door lagere gebieden, deze gebieden regelen dit anders. Dit heeL
invloed op de diagnose.
o Niet alle gedragingen zijn voldoende ontwikkeld om direct meetbaar te zijn op alle
leeLijden, bijv. cogniBe bij zuigelingen.
- Prognose voor ontwikkeling op lange termijn is minder duidelijk om neurologische of
anatomische redenen.
o De prognose is bij kinderen vaak gecompliceerder dan bij volwassenen.
o PlasBciteit HeeL niet alleen maar gunsBge consequenBes. Maar zowel posiBef als
negaBef.
§ PosiBeve gevolgen van plasBciteit: de problemaBek verminderd naar mate
kinderen wat ouder worden vanwege die plasBciteit.
§ NegaBeve gevolgen van plasBciteit: “crowding”
• Crowding effect = drukte. Je hebt een linker- en rechterhemisfeer
(links = taal & rechts = oriëntaBe). Wanneer de linker hemisfeer is
aangedaan, heeL het kind problemen met taal. De kwetsuur blijL,
dus de rechterhemisfeer neemt het (de funcBe) over. Dit meet je een
jaar later. Maar de linker hemisfeer was er niet voor niks. Crowded à
het wordt te druk in de rechterhemisfeer doordat het funcBes
overneemt van de linker hemisfeer, hierdoor kunnen andere funcBes
niet meer opBmaal funcBoneren.
o Grotere kwetsbaarheid (greater vulnerability).
- Om funcBonele of gedragsredenen
o PosiBef: GedragscompensaBe (behavioural compensaBon).
§ = Er is een bepaalde stof/ materiaal aangedaan maar dit herstelt zich in Bjd.
o NegaBef: “growing into deficit”.
§ = Groeien in tekort. Het duurt een Bjdje voordat de motorische problemaBek
zichtbaar wordt (bijv. een jong kind die nog niet kan lopen komt in een auto-
ongeluk, de opgelopen problemaBek komt pas later tot uiBng -wanneer het
kind leert lopen- het kind begint bijv. ook later met kruipen). Dit kan heel wat
jaren duren (omdat die funcBes dan pas aan de orde zijn).
De crowding fenomeen maakt het opbouwen van een prognose moeilijker bij kinderen in vergelijking
met volwassenen.
Voorbeeld: Crowding:
- Meisje (7 jaar): laesie in de linker fronto-temporale hersenhelL. De laesie bevindt zich in de
linkerhersenhelL. De rechterhersenhelL zal de taalfuncBes overnemen, waardoor deze het
2
, erg druk krijgt met alle taken (denk aan visuele problemen). De rechterhersenhelL raakt dus
overbelast.
- 7 jaar later: het IQ-profiel vertoont nu het verwachte tekort aan visuele verwerking. Mogelijk
blijL de taal daardoor redelijk intact (natuurlijk wel iets verminderd), maar andere funcBes
gaan daardoor achteruit.
- Conclusie: De verschijnselen van ‘crowding’ (verdringing) maken het opstellen van de
prognose bij kinderen moeilijker dan bij volwassenen.
-
LeeLijd: 7 jaar LeeLijd: 14 jaar
o Plaatje 1: onderdelen van de test (punten) liggen vlak na het ongeval best wel redelijk
tegen de norm aan.
o Plaatje 2: 7 jaar na het ongeval is het verbaal IQ een klein beetje verbeterd, maar het
performance IQ is verder naar beneden gezakt. Dit komt doordat de
rechterhersenhelL daar dus minder ruimte voor heeL gehad.
Voorbeeld: TBI: kinderen vs. volwassenen:
- Dosis-responsrelaBe hetzelfde (meer cerebrale pathologie leidt tot grotere verslechtering)
o = Als een kind tegen een muur rijdt of een volwassene tegen een muur rijdt, dan zal
de kwetsuur bij beide groepen hetzelfde zijn. Hoe hoger de snelheid, hoe hoger de
respons van de hersenen. Hierin verschillen kinderen en volwassenen eigenlijk niet.
Maar, waar verschillen ze wel in:
- Gevolgen bij volwassenen zijn specifiek.
o Bij volwassenen zijn de consequenBes van een probleem meer specifiek. Er is enkel
uitval op gebied van aandacht of motoriek of geheugen (niet ‘en’).
- Gevolgen bij kinderen zijn globaal.
o Bij kinderen zijn de consequenBes van een probleem meer globaal.
o Kinderen moeten nog matureren, die zijn nog ‘in de maak’. De ontwikkeling gaat van
achter naar voren. Het kruipt langzaamaan naar voren; wordt frontaal.
o Hersenen zijn in beweging tot het kind de volwassenleeLijd bereikt, daarom is het
effect globaal op de hersenen.
- De relaBe van gedrag is dus aan de orde.
- Herstelpatronen verschillen in het voordeel van de rijpere hersenen.
- Bovenstaande opmerking is tegen het Kennard principe.
Voorbeeld: LeeLijd bij hersentrauma en prestaBe IQ:
- Performance IQ bestaat uit zes sub testjes. Links is wanneer kinderen 4 tot 7 jaar oud zijn en
rechts is wanneer kinderen 8 tot 15 jaar oud zijn. Blauw = het resultaat van als de kinderen
net betrokken zijn geweest bij een ongeval en rood = het resultaat na een aantal jaren
3
, herstel. Er is sprake van een herstelfuncBe, want je ziet dat het performance IQ toeneemt
naarmate het kind meer hersteld is. Bij de oudere kinderen (rechts) is dit verschil veel groter.
- Voorbeeld tegen het Kennard principe: oudere kinderen herstellen veel beter. De rode balk
(funcBes na 24 maand) is veel groter bij oudere kinderen dan bij jongere kinderen ten
opzichte van de blauwe balk (funcBes na 4 maand).
- De verbetering is dus meer uitgesproken bij de oudere groep.
TraumaBsch hersenletsel (TraumaBc Brain Injury; TBI): kinderen versus volwassenen:
- Meer variabele (en globalere) uitkomst vergeleken met volwassenen.
- Bij volwassenen onmiddellijke gevolgen. Niet al te lelerlijk; soms gaan er een paar weken
overheen. Bij kinderen kan het jaren duren voor het effect zichtbaar wordt.
o Onmiddellijk bij volwassenen vs. growing into the deficit bij kinderen.
- Bij kinderen is er een voortdurende interacBe cumulaBeve en vaak globale disfuncBe en
tekorten ontstaan vaak later in het leven (growing into the deficit = groeien in het tekort)
Samenvalend: longitudinaal onderzoek naar TBI:
Herstel bij kinderen is anankelijk van:
- Aard en ernst van het letsel.
- Pre morbide capaciteiten
o = Dat een kind betrokken was bij een verkeersongeval, je het kind gaat testen en je
alle problemen gaat toeschrijven aan het ongeluk, terwijl het kind wellicht ook al last
had van deze problemaBek voor het ongeluk.
- Ontwikkelingsniveau ten Bjde van het letsel.
- Tijd sinds het letsel (hoe oud is het kind wanneer je het gaat testen?)
- Stabiliteit van het gezin en SES
o De verschillen tussen kinderen die in gunsBge of niet gunsBge omstandigheden
opgroeien kunnen wel eens groter zijn dan de verschillen tussen kinderen die wel of
geen psychopathologie hebben – John Warry.
Key 2:
- Klinische vs. experimentele neuropsychologie.
- Klinische neuropsychologie meet door middel van testen vaardigheden in het individuele kind
om interven&es aan te scherpen.
- Theore&sche neuropsychologie is model gedreven om rela&es tussen hersenen en gedrag te
onderzoeken.
o Verkrijgen van meer inzichten over de rela&e tussen hersenen en gedrag.
Klinische beoordelingsmethoden:
- Vragenlijsten en observaBes.
o Gebruikt vragenlijsten en zet observaBes in.
o Worden meetstal ingevuld door opvoeders.
- Gestandaardiseerde papier-en-potlood testen (WCST, WISC, NEPSY) om de capaciteiten van
het individuele kind te meten (nodig voor de keuze van school, therapie etc.)
o Testen zijn gestandaardiseerd/ genormaliseerd. Er wordt beoogd om allerlei
vaardigheden meetbaar te maken.
o De gestandaardiseerdheid is helaas vaak afwezig bij experimenteel onderzoek. Dat
betekent dat er dan ook sprake is van een controlegroep.
o Met een controlegroep haal je vaak veel problemen op je hals. Want wat is nou de
controlegroep? Op zijn gunsBgst gebruik je leeLijd en geslacht als criteria, maar ook
IQ en SES zou eigenlijk moeten, maar dat gebeurt niet/ te weinig.
- Voor onderzoeksdoeleinden zijn tests niet specifiek
o Ze vergelijken de scores van het kind met de norm (hoge gevoeligheid)
4
