Hoofdstuk 2: Voortplanting
§1 Ongeslachtelijke voortplanting
Cellen kunnen zich voortplanten door celdeling. Bij een celdeling ontstaan uit een moeder cel twee
dochtercellen. De dochtercellen bevatten dezelfde genetische informatie. Celdeling is van belang
voor de voortplanting, groei en vervanging van een organisme. Ongeschaltelijke voortplanting is een
reproductie (voortplanting) waarbij maar een ouderlijk individu is betrokken. Eencelligen zoals
bacteriën, planten zich ongeslachtelijk voort door celdeling. Beide cellen groeien dan uit tot volledige
organismen. Bij meercellig organismen groeit een deel van het organisme uit tot een nieuw
organisme. Ongeslachtelijke voortplanting kan ook op kunstmatige wijze plaatsvinden. De
bekendste methode is stekken. Bij stekken snijd je een stuk van een stengel of een blad af. Op het
snijvlak ontwikkelen zich wortels. Hieruit groeit dan de nieuwe plant. Een organisme dat door
ongeslachtelijke voortplanting uit een organisme is ontstaan, noem je een kloon. Het kweken
hiervan heet dus klonen. Dit doen ze om zo bijvoorbeeld gunstige eigenschappen te behouden.
Maar ook dieren kunnen worden gekloond door embryosplitsing of celkerntransplantatie. Bij
celkerntransplantatie worden eicellen uit een donorkoe gehaald en de kern hieruit verwijderd.
Vervolgens worden celkernen van een superkoe met hele goede erfelijke eigenschappen
ingebracht. Deze worden dan geïmplanteerd in een draagkoe en groeien daar uit tot een kalfje.
Voorafgaan aan een celdeling vind DNA-replicatie (DNA-synthese) plaats. Dat betekent dat van elke
cel een kopie wordt gemaakt.De kopie blijft tijdelijk vastzitten aan het DNA waarvan de kopie is
gemaakt. De plaats waar het vastzit aan het DNA, noem je het centromeer. Zolang ze aan elkaar
vastzitten heten ze chromatiden. Elke nieuwe cel ontvangt bij de deling dezelfde set chromosomen:
de ene helft is oorspronkelijk materiaal van de moedercel, de andere helft een exacte kopie.
De celcyclus bestaat uit de interfase en de mitose. De interfase bestaat uit de G1 - fase, de S-fase
en de G2 - fase.
● De G0 -fase is een rustfase waarin geen
celdeling plaatsvindt.
● De G1 -fase is een periode tussen mitose en
DNA-replicatie.
● De G2 - fase is de periode tussen S-fase en
mitose.
● De S-fase is de periode waar DNA-replicatie
plaatsvindt.
● De M-fase (mitotische fase) is de periode
waarin de mitose (kerndeling) en celdeling plaatsvinden.
Ook de mitose vindt plaats in verschillende fasen. Hierdoor kun je het verloop zien
, §2 Geslachtelijke voortplanting
Geslachtelijke voortplanting vindt plaats door celfusie, dit is de samensmelting van twee cellen en
celkernen. De nieuwe cel heeft dan informatie van beide cellen. Tijdens de bevruchting verenigen
zich twee gameten. Gameten zijn haploïde cellen, elke gameet bevat een set chromosomen (n).
Een bevruchte eicel ofwel zygote bevat twee sets chromosomen, het zijn diploïde cellen (2n). Bij
een mens hoort n=23 en 2n=46 Alle andere cellen in het lichaam die niet tot de geslachtscellen
behoren, worden somatische cellen genoemd en zijn
diploïd. Bij meiose worden uit diploïde moedercellen
haploïde geslachtscellen gevormd. Meiose bestaat uit 2
elkaar opeenvolgende delingen: meiose I en meiose II.
Tijdens meiose I deelt een diploïde cel zich in twee
haploïde cellen (2n → n + n). Door meiose II ontstaan uit
deze twee haploïde cellen vier haploïde dochtercellen.
i(n + n → n + n + n + n). Deze cellen kunne zich
ontwikkelen tot gameten, oftwel een geslachtscel.
Bij een man vindt meiose plaats in de testes, De testes bevatten zaadbuisjes, daar aan de
binnenkant liggen de cellen die zich delen. Hieruit ontwikkelen zich zaadcellen. De vorming van
deze zaadcellen heet spermatogenese. Er ontstaan dan uit een zaadcelmoedercel vier zaadcellen.
Bij een vrouw vindt meiose plaats in de ovaria (eierstokken). Eicellen ontstaan daar dus, dit heet
oögenese. Uit een eicelmoedercel ontstaan ook maar een eicel. Elke eicel is omgeven door een
blaasjes. Het blaasje met de eicel heet follikel. Zo’n follikel groeit en neemt vocht op. Als de meiose
begint deelt de eicel zich ongelijk in twee haploïde cellen: een kleine cel met vrijwel geen
cytoplasma en een grote eicel. De kleine cel, ook wel poollichaampjes genoemd, zal afsterven. De
rijpe follikel zal openbarsten waardoor een eicel vrijkomt, dit heet ovulatie (eisprong). De eicel komt
in de eileider, en zal 12 tot 24 uur leven als er in deze periode geen bevruchting plaatsvindt, sterft de
eicel af. Als er wel een zaadcel binnendringt, wordt meiose II afgerond. Een eicel is omgeven door
een geleilaag en een bevruchtingsmembraan (zona pellucida), wat voorkomt dat meerdere zaadcel
een eicel kunnen bevruchten. Eiwitten uit de kop van de zaadcel maken een gat
in de geleilaag, waardoor de kop van de zaadcel zich aan het celmembraan van de eicel kan binden
en zo kan de kern van de zaadcel in het cytoplasma van de eicel komen. Nu vindt de bevruchting
plaats.
§3 Hormonen
Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed. Hormonen zijn chemische stoffen die processen
in het lichaam regelen. Geslachtshormonen zijn stoffen die via het bloed de werking van de
voortplantingsorganen regelen. Ze zorgen bijvoorbeeld voor het ontstaan van geslachtskenmerken
§1 Ongeslachtelijke voortplanting
Cellen kunnen zich voortplanten door celdeling. Bij een celdeling ontstaan uit een moeder cel twee
dochtercellen. De dochtercellen bevatten dezelfde genetische informatie. Celdeling is van belang
voor de voortplanting, groei en vervanging van een organisme. Ongeschaltelijke voortplanting is een
reproductie (voortplanting) waarbij maar een ouderlijk individu is betrokken. Eencelligen zoals
bacteriën, planten zich ongeslachtelijk voort door celdeling. Beide cellen groeien dan uit tot volledige
organismen. Bij meercellig organismen groeit een deel van het organisme uit tot een nieuw
organisme. Ongeslachtelijke voortplanting kan ook op kunstmatige wijze plaatsvinden. De
bekendste methode is stekken. Bij stekken snijd je een stuk van een stengel of een blad af. Op het
snijvlak ontwikkelen zich wortels. Hieruit groeit dan de nieuwe plant. Een organisme dat door
ongeslachtelijke voortplanting uit een organisme is ontstaan, noem je een kloon. Het kweken
hiervan heet dus klonen. Dit doen ze om zo bijvoorbeeld gunstige eigenschappen te behouden.
Maar ook dieren kunnen worden gekloond door embryosplitsing of celkerntransplantatie. Bij
celkerntransplantatie worden eicellen uit een donorkoe gehaald en de kern hieruit verwijderd.
Vervolgens worden celkernen van een superkoe met hele goede erfelijke eigenschappen
ingebracht. Deze worden dan geïmplanteerd in een draagkoe en groeien daar uit tot een kalfje.
Voorafgaan aan een celdeling vind DNA-replicatie (DNA-synthese) plaats. Dat betekent dat van elke
cel een kopie wordt gemaakt.De kopie blijft tijdelijk vastzitten aan het DNA waarvan de kopie is
gemaakt. De plaats waar het vastzit aan het DNA, noem je het centromeer. Zolang ze aan elkaar
vastzitten heten ze chromatiden. Elke nieuwe cel ontvangt bij de deling dezelfde set chromosomen:
de ene helft is oorspronkelijk materiaal van de moedercel, de andere helft een exacte kopie.
De celcyclus bestaat uit de interfase en de mitose. De interfase bestaat uit de G1 - fase, de S-fase
en de G2 - fase.
● De G0 -fase is een rustfase waarin geen
celdeling plaatsvindt.
● De G1 -fase is een periode tussen mitose en
DNA-replicatie.
● De G2 - fase is de periode tussen S-fase en
mitose.
● De S-fase is de periode waar DNA-replicatie
plaatsvindt.
● De M-fase (mitotische fase) is de periode
waarin de mitose (kerndeling) en celdeling plaatsvinden.
Ook de mitose vindt plaats in verschillende fasen. Hierdoor kun je het verloop zien
, §2 Geslachtelijke voortplanting
Geslachtelijke voortplanting vindt plaats door celfusie, dit is de samensmelting van twee cellen en
celkernen. De nieuwe cel heeft dan informatie van beide cellen. Tijdens de bevruchting verenigen
zich twee gameten. Gameten zijn haploïde cellen, elke gameet bevat een set chromosomen (n).
Een bevruchte eicel ofwel zygote bevat twee sets chromosomen, het zijn diploïde cellen (2n). Bij
een mens hoort n=23 en 2n=46 Alle andere cellen in het lichaam die niet tot de geslachtscellen
behoren, worden somatische cellen genoemd en zijn
diploïd. Bij meiose worden uit diploïde moedercellen
haploïde geslachtscellen gevormd. Meiose bestaat uit 2
elkaar opeenvolgende delingen: meiose I en meiose II.
Tijdens meiose I deelt een diploïde cel zich in twee
haploïde cellen (2n → n + n). Door meiose II ontstaan uit
deze twee haploïde cellen vier haploïde dochtercellen.
i(n + n → n + n + n + n). Deze cellen kunne zich
ontwikkelen tot gameten, oftwel een geslachtscel.
Bij een man vindt meiose plaats in de testes, De testes bevatten zaadbuisjes, daar aan de
binnenkant liggen de cellen die zich delen. Hieruit ontwikkelen zich zaadcellen. De vorming van
deze zaadcellen heet spermatogenese. Er ontstaan dan uit een zaadcelmoedercel vier zaadcellen.
Bij een vrouw vindt meiose plaats in de ovaria (eierstokken). Eicellen ontstaan daar dus, dit heet
oögenese. Uit een eicelmoedercel ontstaan ook maar een eicel. Elke eicel is omgeven door een
blaasjes. Het blaasje met de eicel heet follikel. Zo’n follikel groeit en neemt vocht op. Als de meiose
begint deelt de eicel zich ongelijk in twee haploïde cellen: een kleine cel met vrijwel geen
cytoplasma en een grote eicel. De kleine cel, ook wel poollichaampjes genoemd, zal afsterven. De
rijpe follikel zal openbarsten waardoor een eicel vrijkomt, dit heet ovulatie (eisprong). De eicel komt
in de eileider, en zal 12 tot 24 uur leven als er in deze periode geen bevruchting plaatsvindt, sterft de
eicel af. Als er wel een zaadcel binnendringt, wordt meiose II afgerond. Een eicel is omgeven door
een geleilaag en een bevruchtingsmembraan (zona pellucida), wat voorkomt dat meerdere zaadcel
een eicel kunnen bevruchten. Eiwitten uit de kop van de zaadcel maken een gat
in de geleilaag, waardoor de kop van de zaadcel zich aan het celmembraan van de eicel kan binden
en zo kan de kern van de zaadcel in het cytoplasma van de eicel komen. Nu vindt de bevruchting
plaats.
§3 Hormonen
Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed. Hormonen zijn chemische stoffen die processen
in het lichaam regelen. Geslachtshormonen zijn stoffen die via het bloed de werking van de
voortplantingsorganen regelen. Ze zorgen bijvoorbeeld voor het ontstaan van geslachtskenmerken
