Ontwikkelingsleer
Samenvatting Lucy Nguyen
1
,Inhoudsopgave
Week 1 ......................................................................................................................................................................4
Hoorcollege 1: Inleiding en methoden .................................................................................................................. 4
Week 2 ......................................................................................................................................................................9
Hoorcollege 2: Theorieën van ontwikkelingspsychologie ..................................................................................... 9
Leertheorieën .................................................................................................................................................. 12
Cognitieve ontwikkelingstheorie ............................................................................................................ 13
Ecologische systeemtheorieën en model ............................................................................................... 14
Gen-omgevingsinteractie ............................................................................................................................... 16
Week 3 ................................................................................................................................................................... 18
Hoorcollege 3: Prenatale ontwikkeling, ontwikkeling van de hersenen en sensorische ontwikkeling ............. 18
Groei en gezondheid ....................................................................................................................................... 18
Zuigeling ......................................................................................................................................................... 19
De adolescent .................................................................................................................................................. 20
De volwassene ................................................................................................................................................. 22
Hoorcollege 4: Cognitieve ontwikkeling deel 1 ................................................................................................... 26
Constructivistische benadering van Piaget .................................................................................................. 26
De fases van Piaget ........................................................................................................................................ 28
Post-formeel denken: zelfbedachte 5e fase door onderzoekers ..................................................................... 31
Het socioculturele perspectief van Vygotsky ................................................................................................ 31
Week 4 ................................................................................................................................................................... 33
Hoorcollege 5: Cognitieve ontwikkeling deel 2 ................................................................................................... 33
De pasgeborenen ............................................................................................................................................. 33
Het kind .......................................................................................................................................................... 33
De adolescent .................................................................................................................................................. 35
De volwassene ................................................................................................................................................. 35
Hoorcollege 6: Taal, intelligentie, educatie en werk .......................................................................................... 39
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 39
Het kind .......................................................................................................................................................... 40
De adolescent .................................................................................................................................................. 40
De volwassene ................................................................................................................................................. 40
Factoren die IQ-scores gedurende het hele leven beïnvloeden .................................................................... 41
Week 5 ................................................................................................................................................................... 48
Hoorcollege 7: Emotionele ontwikkeling ............................................................................................................ 48
Emotionele ontwikkeling ............................................................................................................................... 48
Hoorcollege 8: Sociale cognitie en morele ontwikkeling .................................................................................... 52
Sociale cognitie ............................................................................................................................................... 52
Perspectieven op morele ontwikkeling .......................................................................................................... 53
De adolescent .................................................................................................................................................. 55
Antisociaal gedrag .......................................................................................................................................... 55
Empathie ......................................................................................................................................................... 57
Agressie ........................................................................................................................................................... 58
Week 6 ................................................................................................................................................................... 60
Hoorcollege 9: Sociale ontwikkeling (deel 1) ...................................................................................................... 60
Perspectieven op de betrekkingen ................................................................................................................. 60
De pasgeborenen ............................................................................................................................................. 61
Het kind .......................................................................................................................................................... 63
De adolescent .................................................................................................................................................. 64
Hoorcollege 10 ..................................................................................................................................................... 65
De volwassene ................................................................................................................................................. 65
2
, Verschillende gezinservaringen ..................................................................................................................... 67
Week 7 ................................................................................................................................................................... 69
Hoorcollege 11: ontwikkeling van het zelf en de persoonlijkheid ...................................................................... 69
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 69
Het kind .......................................................................................................................................................... 70
De adolescent .................................................................................................................................................. 71
De volwassene ................................................................................................................................................. 72
Hoorcollege 12: Familie ...................................................................................................................................... 75
Inzicht in het gezin ......................................................................................................................................... 75
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 75
Het kind .......................................................................................................................................................... 76
De adolescent .................................................................................................................................................. 77
Problemen van familiaal geweld.................................................................................................................... 77
Hoorcollege 13: Gezondheid en ontwikkelingsstoornissen ................................................................................ 79
Eetstoornissen ................................................................................................................................................ 79
Sociaaleconomische status, veroudering en ziekte ....................................................................................... 80
Neurocognitieve stoornissen (dementie) ....................................................................................................... 80
3
, Week 1
Hoorcollege 1: Inleiding en methoden
Ontwikkeling: Een systematische verandering en continuïteit van een individu die
plaatsvindt tussen de conceptie en de dood (van de wieg tot het graf).
Drie brede gebieden van systematische verandering en continuïteit:
1. Lichamelijke ontwikkeling: De groei van het lichaam en zijn organen, de hersenen,
verandering in de motoriek etc.
2. Cognitieve ontwikkeling: veranderingen en continuïteit in perceptie, taal, leren,
geheugen, probleemoplossing en andere mentale processen.
3. Psychosociale ontwikkeling: veranderingen in persoonlijke en interpersoonlijke
aspecten van de ontwikkeling, zoals motieven, emoties, persoonlijkheidskenmerken,
interpersoonlijke vaardigheden en relaties, en rollen in het gezin en in de samenleving.
Groei: fysieke veranderingen die plaatsvinden van conceptie tot volwassenheid (volgens
biologen).
Þ Biologische veroudering: de achteruitgang van een levend wezen die tot dood leidt.
Þ Onderzoekers zien veroudering als meer dan alleen biologische verandering: het is een
reeks fysieke, cognitieve en psychosociale veranderingen, zowel positief als negatief.
Ontwikkelingspsychologie: de wetenschappelijke studie van de menselijke groei
gedurende het hele leven. Het betreft de veranderingen binnen personen gedurende de
levensloop, en de verschillen en overeenkomsten tussen personen met betrekking tot de aard
van veranderingen.
Þ Gerontologie: het ouder worden bestuderen
Þ Ontwikkelingswetenschap gaat over de veranderingen binnen individuen gedurende
de levensloop en de verschillen/gelijkenissen tussen individuen.
o Intrapersoonlijke veranderingen ® binnen individuen
o Inter-persoonlijke veranderingen ® verschil tussen personen
o Multidisciplinaire discipline ® verschillende disciplines worden gebruikt om
inzicht te krijgen in de menselijke ontwikkeling. Ontwikkeling is geen universeel
proces met slechts 1 richting, maar verschillende capaciteiten veranderen
volgens verschillende patronen in de tijd.
o Voorspelbare mijlpalen, individuele verschillen en overgangen worden ook
bestudeert.
Overgangen kunnen worden onderverdeeld in normatieve en niet-normatieve.
Hierbij wordt gekeken naar de ontwikkelingsmijlpalen in verschillende ontwikkelingsfase en
hoe die verklaard kunnen worden.
Þ Normatieve overgangen: iets wat bijna iedereen meemaakt. Dit kan continu of
discontinu zijn.
o Voorbeeld: de overgang naar de middelbare school, met pensioen gaan en
kinderen krijgen
o Continu: geleidelijk
o Discontinu: sprongen
Þ Niet-normatieve overgangen: worden niet door iedereen ervaren en kunnen daarom
een andere impact hebben dan normatieve overgangen.
o Voorbeeld: echtscheiding, overlijden van een kind, verlies van een baan.
4
Samenvatting Lucy Nguyen
1
,Inhoudsopgave
Week 1 ......................................................................................................................................................................4
Hoorcollege 1: Inleiding en methoden .................................................................................................................. 4
Week 2 ......................................................................................................................................................................9
Hoorcollege 2: Theorieën van ontwikkelingspsychologie ..................................................................................... 9
Leertheorieën .................................................................................................................................................. 12
Cognitieve ontwikkelingstheorie ............................................................................................................ 13
Ecologische systeemtheorieën en model ............................................................................................... 14
Gen-omgevingsinteractie ............................................................................................................................... 16
Week 3 ................................................................................................................................................................... 18
Hoorcollege 3: Prenatale ontwikkeling, ontwikkeling van de hersenen en sensorische ontwikkeling ............. 18
Groei en gezondheid ....................................................................................................................................... 18
Zuigeling ......................................................................................................................................................... 19
De adolescent .................................................................................................................................................. 20
De volwassene ................................................................................................................................................. 22
Hoorcollege 4: Cognitieve ontwikkeling deel 1 ................................................................................................... 26
Constructivistische benadering van Piaget .................................................................................................. 26
De fases van Piaget ........................................................................................................................................ 28
Post-formeel denken: zelfbedachte 5e fase door onderzoekers ..................................................................... 31
Het socioculturele perspectief van Vygotsky ................................................................................................ 31
Week 4 ................................................................................................................................................................... 33
Hoorcollege 5: Cognitieve ontwikkeling deel 2 ................................................................................................... 33
De pasgeborenen ............................................................................................................................................. 33
Het kind .......................................................................................................................................................... 33
De adolescent .................................................................................................................................................. 35
De volwassene ................................................................................................................................................. 35
Hoorcollege 6: Taal, intelligentie, educatie en werk .......................................................................................... 39
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 39
Het kind .......................................................................................................................................................... 40
De adolescent .................................................................................................................................................. 40
De volwassene ................................................................................................................................................. 40
Factoren die IQ-scores gedurende het hele leven beïnvloeden .................................................................... 41
Week 5 ................................................................................................................................................................... 48
Hoorcollege 7: Emotionele ontwikkeling ............................................................................................................ 48
Emotionele ontwikkeling ............................................................................................................................... 48
Hoorcollege 8: Sociale cognitie en morele ontwikkeling .................................................................................... 52
Sociale cognitie ............................................................................................................................................... 52
Perspectieven op morele ontwikkeling .......................................................................................................... 53
De adolescent .................................................................................................................................................. 55
Antisociaal gedrag .......................................................................................................................................... 55
Empathie ......................................................................................................................................................... 57
Agressie ........................................................................................................................................................... 58
Week 6 ................................................................................................................................................................... 60
Hoorcollege 9: Sociale ontwikkeling (deel 1) ...................................................................................................... 60
Perspectieven op de betrekkingen ................................................................................................................. 60
De pasgeborenen ............................................................................................................................................. 61
Het kind .......................................................................................................................................................... 63
De adolescent .................................................................................................................................................. 64
Hoorcollege 10 ..................................................................................................................................................... 65
De volwassene ................................................................................................................................................. 65
2
, Verschillende gezinservaringen ..................................................................................................................... 67
Week 7 ................................................................................................................................................................... 69
Hoorcollege 11: ontwikkeling van het zelf en de persoonlijkheid ...................................................................... 69
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 69
Het kind .......................................................................................................................................................... 70
De adolescent .................................................................................................................................................. 71
De volwassene ................................................................................................................................................. 72
Hoorcollege 12: Familie ...................................................................................................................................... 75
Inzicht in het gezin ......................................................................................................................................... 75
De pasgeborene ............................................................................................................................................... 75
Het kind .......................................................................................................................................................... 76
De adolescent .................................................................................................................................................. 77
Problemen van familiaal geweld.................................................................................................................... 77
Hoorcollege 13: Gezondheid en ontwikkelingsstoornissen ................................................................................ 79
Eetstoornissen ................................................................................................................................................ 79
Sociaaleconomische status, veroudering en ziekte ....................................................................................... 80
Neurocognitieve stoornissen (dementie) ....................................................................................................... 80
3
, Week 1
Hoorcollege 1: Inleiding en methoden
Ontwikkeling: Een systematische verandering en continuïteit van een individu die
plaatsvindt tussen de conceptie en de dood (van de wieg tot het graf).
Drie brede gebieden van systematische verandering en continuïteit:
1. Lichamelijke ontwikkeling: De groei van het lichaam en zijn organen, de hersenen,
verandering in de motoriek etc.
2. Cognitieve ontwikkeling: veranderingen en continuïteit in perceptie, taal, leren,
geheugen, probleemoplossing en andere mentale processen.
3. Psychosociale ontwikkeling: veranderingen in persoonlijke en interpersoonlijke
aspecten van de ontwikkeling, zoals motieven, emoties, persoonlijkheidskenmerken,
interpersoonlijke vaardigheden en relaties, en rollen in het gezin en in de samenleving.
Groei: fysieke veranderingen die plaatsvinden van conceptie tot volwassenheid (volgens
biologen).
Þ Biologische veroudering: de achteruitgang van een levend wezen die tot dood leidt.
Þ Onderzoekers zien veroudering als meer dan alleen biologische verandering: het is een
reeks fysieke, cognitieve en psychosociale veranderingen, zowel positief als negatief.
Ontwikkelingspsychologie: de wetenschappelijke studie van de menselijke groei
gedurende het hele leven. Het betreft de veranderingen binnen personen gedurende de
levensloop, en de verschillen en overeenkomsten tussen personen met betrekking tot de aard
van veranderingen.
Þ Gerontologie: het ouder worden bestuderen
Þ Ontwikkelingswetenschap gaat over de veranderingen binnen individuen gedurende
de levensloop en de verschillen/gelijkenissen tussen individuen.
o Intrapersoonlijke veranderingen ® binnen individuen
o Inter-persoonlijke veranderingen ® verschil tussen personen
o Multidisciplinaire discipline ® verschillende disciplines worden gebruikt om
inzicht te krijgen in de menselijke ontwikkeling. Ontwikkeling is geen universeel
proces met slechts 1 richting, maar verschillende capaciteiten veranderen
volgens verschillende patronen in de tijd.
o Voorspelbare mijlpalen, individuele verschillen en overgangen worden ook
bestudeert.
Overgangen kunnen worden onderverdeeld in normatieve en niet-normatieve.
Hierbij wordt gekeken naar de ontwikkelingsmijlpalen in verschillende ontwikkelingsfase en
hoe die verklaard kunnen worden.
Þ Normatieve overgangen: iets wat bijna iedereen meemaakt. Dit kan continu of
discontinu zijn.
o Voorbeeld: de overgang naar de middelbare school, met pensioen gaan en
kinderen krijgen
o Continu: geleidelijk
o Discontinu: sprongen
Þ Niet-normatieve overgangen: worden niet door iedereen ervaren en kunnen daarom
een andere impact hebben dan normatieve overgangen.
o Voorbeeld: echtscheiding, overlijden van een kind, verlies van een baan.
4
